________________
૨૫
" सबंधयार उज्जोअ, पमा छायाऽऽतवेहि अ। वण्णगंध रसा फासा, पुग्गलाणं तु लवणं ॥
શબ્દ–અંધકાર-ઉદ્યોત–પ્રભા-છાયા--આતપ-વર્ણગંધ રસ–સ્પર્શ, તેમજ આ ઉપરાંત અનેક પ્રકારમાં મુખ્ય આઠ પ્રકારની વર્ગનું સ્વરૂપે પણ સ્વતઃ તેમજ પરતઃ અનંત પ્રદેશી પુદ્ગલ દ્રવ્યમાં જે અનેકવિધ પરિણમીપણું છે, તે વિજ્ઞાનિક દ્રષ્ટિએ પણ જાણવું જરૂરી છે.
ઉપર જણાવેલ જડ-રૂપી-પુદગલ દ્રવ્યોની અનેક પ્રકારની વગણએમાંથી છવદ્રવ્યોની સાથે પરિણામ પામતી ફક્ત જે આઠ પ્રકારની પુદગલ વણાઓ છે, તેને ભિન્ન ભિન્ન કાર્ય ભેદથી તથા પ્રકારે જાણવી જરૂરી છે. ૧ ઔદારિક, ૨ વિકિય, ૩ આહારક, ૪ તિરસ, પ ભાષા. ૬ શ્વાસછવાસ, ૭ મન, ૮ કામણ આ આઠ વર્ગણાઓ છે.
જીવ દ્રવ્યની સાથે સંબંધ પામતી ઉપર જણાવેલ આઠ પ્રકારની વર્ગણાઓ અનુક્રમે ઉત્તરોત્તર અધિક પરમાણુઓની બનેલી હોવા છતાં અનુક્રમે સૂકમસૂક્ષમતર જાણવી, એટલે દારિક વગણાઓ કરતાં વિકિય વગણાઓ
અધિક–પરમાણુઓથી બનેલી હોવા છતાં સૂક્ષ્મ પરિણામ-વાળી હોય છે. તે મુજબ આઠમી કામણુ વગણને સૌથી અધિક પરમાણુઓની બનેલી, અને અત્યંત સૂક્ષમ પરિણામવાળી જાણવી. આનું કારણ અગુરુલઘુ ગુણ જાણ (વિવિધ પરિ.
हमा श्रीकतारानागरसूरि ज्ञानमन्दिर -~-~ -1 = ના ------જનના
