________________
પ્રત્યેક સંસારી આત્મામાં વેગ પરિણમનની સાથે પિતાના જ્ઞાનાદિ ગુણેના ઉપશમ-ક્ષપશમ તેમજ ક્ષાયિકભાવનું પરિણમન પણ હોય છે. આ બંને પરિણમન-ભામાં એક-બીજાની, મુખ્ય–ગૌણવૃત્તિઓ પ્રત્યેક આત્મા કમને બંધ તેમજ નિર્જરા પણ પ્રત્યેક સમયે કરતે હોય છે.
જે ચોગક્ષિામાં યોગ તેમજ કષાયભાવની જેટલી તીવ્રતા વધુ હોય છે, તે મુજબ તે આત્માને અનેકવિધ તીવ્ર કર્મબંધ થાય છે, અને જે ક્રિયા સંબધે આત્માને આત્મશુદ્ધિનો ઉપયોગ (ભાવ) જેટલો તીવ્ર તેમજ વિશુદ્ધ હોય છે તે મુજબ તે આત્માને કર્મ–
નિશ વધુ થાય છે. આ માટે કહ્યું છે કેકારણ ભેગે છે બાંધે બંધને રે,
કારણુ મુગતિ મુકાય; આશ્રવ–સંવર નામ અનુક્રમે રે,
હેપાદેય સુણાય.
જે જે કારણ જેહનું રે, સામગ્રી સાગ, મીલતાં કારજ નીપજે રે, ર્તા તણે પ્રયોગ
કારણ ભેગે છે કારજ નીપજે રે,
એમાં કઈ ન વાદ;
