________________
૧૩૫
ગુણોના સમુદાયને આધાર તે દ્રવ્ય, ગુણે એક દ્રવ્યનો આશ્રય કરે છે, જ્યારે પર્યાય ત–ઉભય દ્રવ્ય-ગુણને આશ્રયી પણું હોય છે.
૨૩. પ્રશ્ન –જે આ જગત નિયત અને અનિયત એમ બંને ભામાં પરિણામ પામી રહેલ છે એમ કહેશે તે પછી ઈટાનિષ્ટ ધમ–અધર્મના શુદ્ધાશુદ્ધ ભાવે સંબંધી કેઈ વિવેક કરવાની જરૂરત જ નહિ રહે ?
૨૩, ઉત્તર–આત્માને જે પરમશુદ્ધ, અનંત, શાશ્વત સુખને સ્વામી બનાવ હોય, તે કાળ–સ્વભાવનિયતિ–પૂર્વકૃત કર્મ, અને પુરૂષાર્થ એ પાંચ કારણોને યથાતથ્ય ભાવે સમવાય કરે જરૂરી છે. કેમકે કાર્ય, યથાતથ્ય કારણને આધીન હોય છે. આથી આત્મશુદ્ધિ માટે ધર્મપુરૂષાર્થ તેમજ મેક્ષ પુરૂષાર્થમાં આત્માને જોડ્યા સિવાય આત્માને મોક્ષ થતો નથી અને આત્મશુદ્ધિ માટે સારો પાથ તે નિયતિ કારણું–તે સમ્યકૃત્વ હેતે છતે હોય છે, અન્યથા આત્મશુદ્ધિ થતી નથી. તેમજ આતમરક્ષણતા સહિત આત્મશુદ્ધિ કરવાને જે આત્મામાં સ્વભાવ જ ન હોય, તે અભવ્ય આમા પણ આત્મશુદ્ધિ કરી શકે તે નથી તેમજ વળી કાળ દ્રવ્યની કારણુતા તે પ્રત્યેક આત્મદ્રવ્યના યથાતથ્ય પર્યાયમાં, ઉપચાર કરવા રૂપે જવાની છે. પરંતુ આત્મ કર્તાવ ભાવે સકામ નિજેરાએ કર્મક્ષય કરતો થતો જે
