________________
૯૨
ભાવના (૫) સમિતિ (૩) ગુપ્તિ (૨૨) પરિષહ (૧૦) યતિધર્મ (૧૨) ભાવના અને (૫) ચારિત્ર એમ ખંધ પ્રતિપક્ષી સંવર તત્ત્વના પણ કુલ (૫૭) હેતુઓને પ્રાપ્ત કરીને આત્મા આત્મશુદ્ધિ કરી શકે.
શ્રી જૈન દૃનને વિષે આ સમાન્ય સિદ્ધાંત છે કે આત્મા ચેાગ-અને કષાય પરિણામ વડે કમ બંધ કરી સ'સાર પરિભ્રમણ કરી રહ્યો છે, તે જો યથાશક્તિ કર્મ બંધના હેતુભૂત યાગ અને કષાય પરિણામ રૂપ આશ્રવ તત્ત્વથી વિરમી સ*વર તત્ત્વના આદર કરે, અને નિર્જરા તત્ત્વને આશ્રય કરી પૂર્વ સચિત કર્મોને ક્ષય કરે, તે તે આત્મા અંતે સર્વ કર્મોને ક્ષય કરી અનત–અક્ષય શાશ્વતસુખમય સિદ્ધત્વને સાદિ અન"તમે ભાંગે સ્વાધીન પ્રાપ્ત કરે છે. ઉપર જણાવેલ સ્વરૂપમાં કમ ધમાં દ્રવ્ય હેતુ ચાગ છે અને ભાવ હેતુ કષાય છે. તેમજ ક ય સબંધે દ્રવ્ય હેતુ સવર તત્ત્વ જાણવુ* અને ભાવ હેતુ નિર્જરા તત્ત્વ જાણવુ', આ બન્ને પ્રકારના દ્રવ્ય ભાવને પરસ્પર જે કાય કારણપણુ છે તેને વિસ્તારથી શાસ્ત્રથી અવિરૂદ્ધ ભાવે, ગીતા શુરૂ ભગવંત પાસેથી જાણી તેમાં શ્રદ્ધા-પ્રતીતિ અને રુચિ ઉત્પન્ન કરવાથી આત્મા સાધી શકાય છે એમ જાણવુ. અન્યથા આત્મ-વચકતા તે ભવભ્રમણનુ કારણ છે.
શાસ્ત્રોમાં ચેાગની કારણુતાના સંભ, સમારભ અને -આરંભ, મન–વચન અને કાર્ય થકીકરણ કરાવણુ અને અનુ
