________________
૧૧
એટલે આત્મ તત્વ મોક્ષ તત્તવ સ્વરૂપી જ છે. અને કમને બંધ તે મિથ્યાસ્વરૂપ છે, તેમજ આત્માએ આત્મા થકીજ મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાનું હોય છે તેથી અન્ય કઈ પણ દ્રિવ્યની કઈ પણ સ્વરૂપે હેતુતા કે આવશ્યકતા નથી જ એમ માને છે.
(ર) કેટલાક મેક્ષતત્વને કેવળ પુરત:વરૂપે જાણે છે. એટલે કર્મબંધના ફાંસલામાં ફસાયેલા આત્માને અન્યકેઈની સહાયતાથી જ મોક્ષ પ્રાપ્ત થઈ શકે. અન્યથા કેઈ પણ આત્મા મેક્ષપુરૂષાર્થ કરી શકે જ નહિ એમ માને છે
(૩) કેટલાક ક્ષતત્વને કેવળ નિત્યસ્વરૂપે જ જાણે છે. એટલે કે પ્રત્યેક આત્માઓ સદા-સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપે નિત્ય જ છે, તેમાં કેઈપણકાળે કઈ પણ ફેરફાર થતું જ નથી તેમ છતાં સંસારી આત્માઓના જે જે
સ્વરૂપે છે તે સઘળાએ કેવળ માયા-મિથ્યા સ્વરૂપે જ -છે એમ માને છે.
(૪) કેટલાક મોક્ષ તત્વને કેવળ અનિત્યસ્વરૂપે જ જાણે છે, એટલે કે આત્માને મોક્ષ થયા પછી તેનું કઈ સ્વરૂપ જ રહેતું નથી. શૂન્ય જ થઈ જાય છે તેમ જ વળી કેટલાકે મોક્ષ થયા પછી પણ, સંસારમાં ઈશ્વરેચ્છા મુજબ ફરીને જન્મ લેવું જ પડે છે તેમ કહે છે. અન્યથા શાશ્વત મોક્ષસુખ હોઈ શકે જ નહિ એમ માને છે.
(૧ થી ૪)–આ સાથે કેટલાકે ઉપર જણાવેલ
