________________
કર
થતાં ક્ષેપક શ્રેણીની વિશુદ્ધિ પિતાનામાં સત્તાગતે રહેલી છે સચિદાનંદ સ્વરૂપી પરમાત્મ-દશા આવિર્ભાવે પ્રાપ્ત થાય. આ માટે શુદ્ધ ધર્મની નય સાપેક્ષ સ્યાદવાદ સ્વરૂપે ઓળખ કરવી જરૂરી છે. તેથી તેનું કિંચિત્ સ્વરૂપ જણાવીએ છીએ.
" धम्मो वत्थुसहावो, खमादिभावो य दसविहो धम्मो । रयणत्तयं च धम्मो, जीवाणं रक्खणं धम्मो ॥
આમાં પ્રથમ તે નિશ્ચય સાપેક્ષ નિશ્ચયધર્મ છે, બીજે નિશ્ચય સાપેક્ષ વ્યવહાર ધર્મ છે. ત્રીજે વ્યવહાર સાપેક્ષ નિશ્ચય ધર્મ છે અને એથે વ્યવહાર સાપેક્ષ વ્યવહાર ધર્મ છે. આ ચારે પ્રકારના ધમની અવિરૂદ્ધ એજના કરવી જરૂરી છે.
આત્મદ્રવ્યમાં પરિણામી–નિયતા થકી નિશ્ચય-વ્યવહાર ઉભય સ્વરૂપથી પ્રત્યેક આત્માને, સ્વ-પર સંબંધે વિવિધ પ્રકારના આદાન-પ્રદાનના વ્યવહાર પિતાની યાદશક્તિ મુજબ, ત્રિકાલિક-નિત્ય, જ્ઞાનાદિ-ચેતનાનું-સ્વરૂપ પ્રત્યક્ષ સ્વાનુભવગમ્ય હોય છે. અને તેથી પ્રત્યેક આત્માઓએ પિતાના " આત્મતત્વના વૈકાલિક અસ્તિત્વને, નિર્વિવાદ સ્વીકાર કરેલું હોય છે. જેથી–લેવડ–દેવડમાં પ્રમાણિકતાની અવિરૂદ્ધતામાં ઈષ્ટત્વ પ્રત્યે જાય છે.
દષ્ટાંત તરીકે–પ્રત્યેક આત્મામાં આવ્યવ-પરભવ સંબંધી પિતાની તમામ શુભાશુભ ક્રિયારૂપ કર્મ સંબધે
