________________
૫
-આધક ભાવેને કેટલાક જીવમાં ચોગ થકી સમાન સ્વરૂપે જાણીને સર્વ જીના ભિન્ન-ભિન્ન સ યોગો પણ અસંખ્યાતા ભેમાં સમાય છે, એમ શ્રી કેવલી પરમાત્માન ઓએ જણાવેલ છે. આમ છતાં પ્રત્યેક આત્માના ગુણપર્યાયની શુદ્ધિ-અશુદ્ધિનું સ્વરૂપ તે ષડ્ર–ગુણ-હાનિ-વૃદ્ધિરૂપ હોય છે. આ સ્વરૂપમાં યુથાર્થ શ્રદ્ધા થકી જ. ઉત્તમ આત્માથી એ યર-પ્રત્યાયિક સાધક-આધક ભાવમાં માધ્યસ્થ ભાવમાં રહે છે.
પ્રથમ તે આ જાણવું ખાસ જરૂરી છે–કે, તમામ એકેન્દ્રિય-બેઈન્દ્રિય-તેઈન્દ્રિય-ચીરિક્રિય અને અસંYિપંચેન્દ્રિય જીવે આત્માના હિતાહિતને વિવેક કરવાને અસમર્થ હોય છે. પરંતુ સંપત્તિ પંચેન્દ્રિય પર્યાપ્તા જીવમાં દે અને નારકે ફક્ત મિથ્યાત્વને દૂર કરી સમ્યકત્વ પામવાના અધિકારી છે. અને ગર્ભજ સંજ્ઞિ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ સમ્યક્ત્વ અને દેશવિરતિપણાની સાધતાના અધિકારી છે, જ્યારે સંક્ષિ પંચેન્દ્રિય મનુષ્યો જ સંપૂર્ણ આત્મશુદ્ધિના અધિકારી છે
આથી આત્મકલ્યાણ સાધવા માટે સઝિપણું અનિવાર્ય–આવશ્યક છે એમ જાણવું. તેમાં પણ મનુષ્ય ભવ પરમ સાધનરૂપ છે. તેમ છતાં આત્મશુદ્ધિ તો પ્રાપ્ત શાપરામિક ગુણેને આત્માથે જવાથી પ્રાપ્ત થાય છે તેથી જ સંક્ષિપણમાં પણ દૃષ્ટિવાદપશિકી સંજ્ઞાને આત્મહિતકારી જણાવી છે. '
