________________
૩૬
(૩) ક્ષપશમ ભાવ –આત્માના ગુણે તેમજ કર્મોદય ઉભય સાપેક્ષ હેવાથી તેના અઢાર ભેદ શાસ્ત્ર જાણી લેવા.
(૪) ઔદયિક ભાવ –કર્મોદયની સુvયતાવાળા હોવાથી તેના ૨૧–ભેદ શાસ્ત્રથી જાણી લેવા.
(૫) પારિસિક ભાવ –સ્વ-સ્વદ્રવ્યના વિવિધ પરિણામ સ્વરૂપી હાઈ આત્મા સંબંધી તેના મુvય ત્રણ ભેદને શાસ્ત્રથી જાણી લેવા.
ઉપર જણાવેલા પાંચે ભાવમાંથી સામાન્યથી સર્વે સંસારી છે (૧) ઔદયિક (૨) ક્ષાપશમિક (૩) અને પરિણામિક એ ત્રણ ભાવમાં પરિણામ પામતા હોય છે.
જ્યારે કેવળી ભગવંતો (૧) ઔદયિક (૨) ક્ષાયિક. . (૩) પારિણામિક-એ ત્રણ ભાવમાં પરિણામ પામતા હોય
છે, અને સિદ્ધ પરમાત્માઓ (૧) ક્ષાયિક (૨) અને પરિણામિક એ બે ભાવમાં સાદિ-અનંતમે ભાગે નિરંતર અવ્યાબાધપણે પરિણામ પામતા હોય છે.
આમ છતાં ક્વચિત્ શ્રેણિ પર ચડેલા આત્માઓ. ચાર અને પાંચ ભાવમાં પણ પરિણામ પામતા હોય છે આનું વિસ્તારથી યથાર્થ સ્વરૂપ ગીતાર્થ ગુરુ ભગવંત પાસેથી જાણું લેવું જરૂરી છે, કેમકે તેથી આત્મા ગુણસ્થાનક ઉપર ચઢીને અંતે મોક્ષ સાધવાને સમર્થ, બને છે.
ચતુર્ગતિરૂપ સંસારમાં અનેકવિધ ચિત્ર-વિચિત્ર.
