________________
(8) સ = મોત :–
દરેક આત્માને પોતે કરેલા તેમજ બાંધેલા, શુભાશુભ કર્મનાં ફળ પણ અવશ્ય જોગવવાં પડે છે. કેમકે ક્રિયાકર્મ અને કર્તાને કથંચિત્ અભેદપણું હોય છે. તે
પ્રત્યેક સંસારી આત્મા મહાદિક વિભાવિક આત્મપરિણામે પ્રત્યેક સમયે સાત-આઠ જ્ઞાનાવરણીયાદિનો બંધ કરે છે. તેમજ પૂર્વે બાંધેલાં વિવિધ કર્મોને પ્રત્યેક સમયે રદયથી તેમજ પ્રદેશદયથી, ઉદયાનુસારે નીચે મુજબ. સ્વરૂપથી ભગવતે હોય છે.
(૧) જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ઉદયાનુસારે જ્ઞાનગુણ અવરાયેલું હોય છે. જેથી આંખે પાટા બાંધેલ માણસ જેમ પદાર્થ જોઈ શકતા નથી, તેમ જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ઉદયાનુસારે, આત્માને સ્વ-પર સ્વરૂપને તથાવિધ બોધ. પ્રાપ્ત થતી નથી.
(૨) દર્શનાવરણીય કર્મના ઉદયાનુસારે જીવને દર્શન ગુણ એટલે ગેય પદાર્થનો સામાન્યથી બંધ કરાવનાર ગુણ અવરાયેલો રહે છે. જેથી રાજા પાસે તેમજ પ્રધાન–અધિકારી પાસે જવામાં જેમ દ્વારપાલ પ્રથમથીજ રોકે છે, તેમ આ કર્મ જ્ઞાન થવામાં પ્રથમ તેનું દર્શન થવા થકીજ રૂકાવટ કરે છે
(૩) વેદનીય કર્મના ઉદયાનુસારે જીવને બાહા પદાર્થના સગ-વિયોગથી સુખ-દુઃખને પરિણામ થાય છે. પ્રત્યેક
જીવ સામાન્યથી સુખની આકાંક્ષાવાળો હોવાથી આ કમ
