________________
૧૨૭
જાણવું. જૈન ધર્મ, અનાદિથી આ સંસારમાં કર્મ સંગે જન્મ-મરણના ઘોર દુઓ ભગવતી ભવ્ય આત્માને, કર્મના બંધનથી સર્વથા મુક્ત કરી, પોતાના સહેજ શુદ્ધ અનંત-અક્ષય-જ્ઞાનાદિ ગુણેના પરિણમનનો સાદિ અનંતમે ભાગે સ્વતંત્ર સ્વરૂપે કર્તા-ભોક્તા બનાવે છે. જ્યારે અન્ય એ આત્માને, અન્યને દાસ બનાવે છે.
૧૫. પ્રશ્ન :--કર્મોદયજન્ય-સુખ-દુખના પરિણામમાં, બહિરાત્મા–અંતરાત્મા અને પરમાત્મા એ ત્રણે ભાવમાં વર્તતા આત્માઓનું સ્વરૂપ શું ? તે સમજાવો..
૧૫. ઉત્તર –જેમ બાળભાવ, યુવાવસ્થા તેમજ જરા એટલે વૃદ્ધાવસ્થા–તે, એક જ આત્માની અવસ્થાએ છે. તે મુજબ પ્રથમ બહિરાત્મભાવમાં, આત્મા સુખને રાગથી, અને દુઃખને દ્વેષથી, ભગવતે ઉકે, અનેક પ્રકારે નવીન કર્મબંધ કરતો રહે છે. જ્યારે અંતર્મુખ દૃષ્ટિવાળો સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા, બાહ્યસુખને દુઃખનું કારણ જાણતો હોઈ તેથી અળગા થવાના પ્રયત્નો કરતો હોય છે. તેમજ આદુઃખને વિશિષ્ટ-નિર્જરાનું કારણ જાણીને તેને અદીનભાવે–આદર કરતે હેાય છે, તે થકી ત્રીજા પરમાત્મભાવને પામેલે સૂર્યસ્વરૂપી આત્મા, સુખ-દુઃખને માત્ર વાદળરૂપ જાણે છે, કેમકે પિતે-તે, પિતાના પૂર્ણ અનંતઅક્ષયશુદ્ધ જ્ઞાનાદિ ગુણપરિણામમાં નિરંતર પરિણામ પામત હાય છે.
