________________
૫૭
જ્ઞાન અનુભવ પ્રત્યક્ષ હાય છે, અને તે અનુસારે ત્રિકાલિક જગતના સમસ્ત બ્યવહાર પણ અવિરૂદ્ધભાવે પ્રવર્તે છે.
આત્મા નિરંતર પરિણામી હાવાથી કોઈ એક પરિશુમનનું સ્વરૂપ, યા તડ્સ બધી સુખ કે દુઃખના પરિણામ આત્મામાં અન્ય સમયે હાતા નથી એમ પ્રત્યક્ષ અનુભવાય છે. આથી પ્રત્યેક આત્મા દ્રશ્ય-પર્યાય સ્વરૂપે નિત્યાનિત્ય ઉભય સ્વરૂપી છે એમ સિદ્ધ થાય છે. તે માટે કહ્યું છે કે
य एव दोषाः किल नित्यवादे, विनाशवादेऽपि समास्त एव ।
परस्परध्वंसिपु कण्टकेषु,
जयत्यधृष्यं जिनशासनं ते ॥
આથી આત્માથી એએ જીવ અને અજીવની રાશિરૂપ સમસ્ત સંસાર ફાઈ એક દિવસે તા સપૂર્ણ નાશ પામશે જ, કેમકે કાળે કાળે આત્માઓ અને તત્સુખ"ધી નાશ પ્રત્યક્ષ છે, આ પ્રમાણે કહેવુ, તે યુક્ત નથી, તેમજ ઉત્પત્તિ થકીજ પ્રત્યેક આત્મા ભિન્ન ભિન્ન સ્વભાવવાળા જ દેખાય છે. તે માટે તેઓ તેવાજ છે અને તેવાજ રહેશે એમ કહેવુ, તે પણ યુક્ત નથી.
વળી આત્મા તે કમને આધીન જ હાવાથી તેને માક્ષ થઈ શકેજ નહિ. એમ પણ ન કહેવું. અથવા તે પ્રત્યેક આત્મા, પરમાત્માના અશરૂપ હોવાથી અંતે તે
