________________
પ૭
જ્ઞાન અનુભવ પ્રત્યક્ષ હોય છે. અને તે અનુસારે વિકાલિક જગતને સમસ્ત વ્યવહાર પણ અવિરૂદ્ધભાવે પ્રવર્તે છે.
આત્મા નિરંતર પરિણામી હોવાથી કેઈ એક પરિ*ણમનનું સ્વરૂપ, યા તત્સંબંધી સુખ કે દુઃખનો પરિણામ આત્મામાં અન્ય સમયે હેતો નથી એમ પ્રત્યક્ષ અનુભવાય છે. આથી પ્રત્યેક આત્મા દ્રવ્ય-પર્યાય સ્વરૂપે નિત્યાનિત્ય ઉભય સ્વરૂપી છે એમ સિદ્ધ થાય છે. તે માટે કહ્યું છે કેय एव दोषाः किल नित्यवादे,
विनाशवादेऽपि समास्त एव । परस्परध्वंसिषु कण्टकेषु,
जयत्यधृष्यं जिनशासनं ते ॥ આથી આત્માથીઓએ જીવ અને અજીવની રાશિરૂપ સમસ્ત સંસાર કેઈ એક દિવસે તે સંપૂર્ણ નાશ પામશે જ. કેમકે કાળે કાળે આત્માઓ અને તત્સંબંધી નાશ પ્રત્યક્ષ છે, આ પ્રમાણે કહેવું, તે યુક્ત નથી, તેમજ ઉત્પત્તિ થકીજ પ્રત્યેક આત્મા ભિન્ન ભિન્ન સ્વભાવવાળા જ દેખાય છે. તે માટે તેઓ તેવાજ છે અને તેવાજ રહેશે એમ કહેવું, તે પણ યુક્ત નથી.
વળી આત્મા તો કમને આધીન જ હોવાથી તેને મિક્ષ થઈ શકે જ નહિ. એમ પણ ન કહેવું. અથવા તો પ્રત્યેક આત્મા, પરમાત્માના અંશરૂપ હોવાથી અને તે
'T
-
