________________
(૩) વ્યવહાર પ્રવૃત્તિ ધમ: પિતાના આત્માને જ્ઞાનાદિ
પંચાચારમાં જે તે. (૪) વ્યવહારથી નિવૃત્તિ ધર્મ : હિંસા-જુઠ-ચોરી
મિથુન અને પરિગ્રહાદિના પાપવ્યાપારથી આત્માને અળગે રાખ તે.
ઉપર જણાવેલ પ્રવૃત્તિરૂપ તેમજ નિવૃત્તિરૂપ બને ધર્મો પરસ્પર સાપેક્ષભાવે ઉપકારક જાણવા, તેમજ વ્યવહારધર્મ અને નિશ્ચયધર્મ પણ પરસ્પર સાપેક્ષભાવે ઉપકારક જાણવા. અન્યથા એકાંત પ્રવૃત્તિધર્મ કે નિવૃત્તિધર્મ યા તો એકાંત વ્યવહારધર્મ કે નિશ્ચયધર્મ આત્માર્થ સાધક બનતા નથી. આ માટે કહ્યું છે કેजइ जिणमयं पवज्जय ता मा ववहार-णिच्छए मुयह । इकण विणा तित्थं, छिज्जइ अन्नेण उ तच्चं ॥१॥
'णिच्छय-मग्गो मोक्खो ववहारो पुण्ण कारणो वुत्तो । पढमो संवररूवो, आसवहेऊ तओ वीओ ॥१॥
વચન નિરપેક્ષ વ્યવહાર જૂઠો કહ્યો,
વચન સાપેક્ષ વ્યવહાર સાચો; વચન નિરપેક્ષ વ્યવહાર સંસાર ફળ,
સાંભળી–આદરી કાંઈ રાચે.
