Book Title: Dashvaikalik Sutram Part 04
Author(s): Gunhansvijay, Bhavyasundarvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005766/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | namo'stu tasmai jinazAsanAya || zrutakevalIzrIzaabhavasUrikRta zrIbhadrabAhusvAmikRtaniryuktiyukta zrIharibhadrasUrikRtavRttiyukta zrI dazavaikAlika sUtram gurjarabhASAntarasahitam (bhAga-4) preraka : pU.paM.zrI candrazekharavijayajI ma. bhASAntarakAra : munizrI guNavaMsavi.ma. saMzodhaka : munizrI bhavyasuMdaravi.ma. : prakAzaka : (zrI zramaNapradhAna jaina saMgha) kamala prakAzana TrasTa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na gha F mA ya // namo'stu tasmai jinazAsanAya // zrutakevali zrIzayyaMbhavasUriviracitaM // zrI vazavAtisUtram // splTyler: "#Le sabhASAMtara bhAga-4 (adhya. 8-9-10-cUlikA) niryuktikAra : zrutakevalI zrIbhadrabAhusvAmI vRttikAra : 1444 grantharacayitA zrIharibhadrasUrijI preraka siddhAntamahodadhi zrImadvijaya premasUrIzvarajI ma.sAhebanAM ziSyaratna pa.pU.paM. gurudevazrI candrazekharavijayajI ma.sAheba prakAzaka kamala prakAzana TrasTa amadAvAda bhASAMtarakartA muni guNahaMsavijayajI saMzodhanakartA muni bhavyasuMdaravijayajI na maiM tra Er zA F nA ya XXX Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka: kamala prakAzana TrasTa jIvatalAla pratApazI saMskRti bhavana . 2777, nizApoLa, jhaverIvADa, rIlipha roDa, amadAvAda-1 phona : 25355823, 25356033 IF 'E - F" lekhaka : siddhAntamahodadhi, saccAritracUDAmaNi, sva. pUjayapAda A. bhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA sAhebanAM vineya pU.paM. zrI candrazekharavijyajInAM ziSya munazIguNahaMsavajyajI A . 45 prathama prakAzana : vi.saM. 2066 tA. 15-12-2009 , nakala : 1000 sUcanA : A pustaka jJAnakhAtAnI rakamamAMthI chapAyela hovAthI pustakanuM mUlya jJAnakhAte cUkavIne mAlikI karI zakAya. = mUlya rUA. 250/- | F = TAIpaseTIMgaH arihaMta grAphiksa khADiyA cAra rastA, amadAvAda. mudrakaH bhagavatI ophaseTa bAraDolapurA, amadAvAda. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. zva, maiM Fr ji F * * dazavaikAlikasUtra bhAga-4 samarpaNam... samarpaNam.... jeoe jinazAsananI patAkAne gaganamAM laherAvavA tana-mana-jIvana-sarvasva arpaNa karyu che... je gurumAtAe saMyamajIvana ApIne vAcanA, svAdhyAya, zAstrAbhyAsAdi dvArA paththara jevA mane pArasa banAvavAno anahada upakAra karyo che... jeozrInI kRpAthI ja A bhASAMtarakArya saraLa banyuM che... e vAtsalyadAtA, jJAnadAtA, zuddhidAtA, paramatAraka gurumAtA pa.pU.paMnyAsapravara zrI candrazekharavijayajI ma.sAhebajInAM karakamalomAM A graMtharatna arpaNa karatAM dhanyatA anubhavuM chuM. li. kRpAkAMkSI guNahaMsavi. *** F E " F ta na zA sa nA ya * * Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A. dazavaikAlikasama bhAga-4 vikatA saujanya (saujanya) ke 9 ciMtAmaNIratna jemanI sAme kAMkarA jevuM tuccha lAge, cakravartInuM bhojana jemanI vANInA AsvAda sAme phIkku lAge, IndranuM rUpa jemanA aMguThAnA rUpa sAme aNagamatuM thaI paDe, saMsAranA tamAma sukho jemanA sAcA darzananA sukha sAme sAva vAmaNA lAge evA anaMta - anaMta - anaMta - upakArI 45 pa P = traNa lokanA nAtha paramapitA sarvajIvavatsala siddhArthanaMdana trizalAnA lADakavAyA zramaNa bhagavAna mahAvIradevano = 6 = = = 5 = * ) * 2) sAco sevaka banavA Icchato eka zrAvakaparivAra ua * * Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya dazavaikAlikasUra bhAga-4 : CC saujanya * * * * zrita samuddhAraka zrI pArzvanAtha bhagavAnanI peDhI madhumati, navasArI jJAnadravyathI zrutabhaktino lAbha lIdho e badala khUba khUba dhanyavAda.. li. kamala prakAzana TrasTa 3, 5 A A H. 45 taP | = 5 ( zruta samuddhArako zrI mahAvIranagara jaina daherAsara TrasTa navasArI 6 = = s = | = Sa * * jJAnadravyathI zrutabhaktino lAbha lIdho e badala khUba khUba dhanyavAda.... li. kamala prakAzana TrasTa * RA& Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r E chuM F maiM tra EF zA nA ri XXX dazavaikAlikasUtra bhAga-4 saujanya zruta samuddhArake zrI jaina zve. mUrtipUjaka saMgha netraMga jJAnadravyathI zrutabhaktino lAbha lIdho e badala khUba khUba dhanyavAda..... li. kamala prakAzana TrasTa zruta samuddhAraka zrI AdIzvara zve. mU.pU. jaina saMgha zrInagara sosAyaTI, goregAMva (vesTa), muMbaI. jJAnadravyathI zrutabhaktino lAbha lIdho e badala khUba khUba dhanyavAda..... li. kamala prakAzana TrasTa na + 2 je zA sa nA ya Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA ** : > E zrI jaya dazavaikAlikasUra bhAga-4 hari hama prastAvanA - dazavaikAlika sUtra ! parama pAvana pistAlIza AgamomAMnuM eka atisuMdara Agama ! 21000 varSa pAMcamA ArAnA aMta sudhI je akhaMDa paNe Takaze ! eno mahimA aparaMpAra che, e to enA parathI ja jaNAI Ave ke caudapUrvadhara - zrutakevalI - ziyaMbhavasUri mahArAjAe, mAtra cha mahinAnuM jenuM AyuSya zeSa hatuM, tevA potAnA dIkSita putra "manaka'nAM | kalyANane mATe pUrvomAMthI tene uddhata karyuM ! te kevA suMdara padArtho haze emAM, jene bhaNavAthI 6 mahinAmAM sAdhujIvanano sAra samajAI || na jAya...AtmakalyANa nizcita thaI jAya ! * Aje paNa eno mahimA akhaMDa che - enA cAra adhyayana arthasahita bhaNAya nahIM tyAM sudhI mahAvrata 1 AropaNa (vaDIdIkSA) na karavAnI paraMparA che... enuM pAMcamuM piMDeSaNAadhyayana arthasahita bhaNyA vinA, ta gocarI javAno adhikAra nathI maLato. ' enuM sAtamuM vAkyazuddhi adhyayana arthasahita bhaNyA vinA dezanA ApavAno - are ! bolavAno paNa adhikAra nathI maLato... TaMkazALI ane arthazALI che enA vacano... dareka sAdhubhagavaMte avazya bhaNavA - gokhavA - samajavA - utAravA jevA. paNa, A to caudapUrvadhara maharSinAM vacano..gaMbhIra, rahasyabharapUra... alpamati evA ApaNe teno eka tAga zI rIte pAmI zakIe ? upakAra karyo ApaNA para pUrvarSioe... bhadrabAhusvAmI mahArAjAe...niryukti racIne...agatyasiMhasUrie cUrNi racIne... haribhadrasUriAdi mahApuruSoe TIkAo racIne... A vivaraNo pramANamAM saraLa che. tArkikaziromaNi haribhadrasUri ma.sA.nI TIkA sauthI vistRta che. khUba suMdarapadArtho che, temAM... f=aa chatAM, paDatAM kALane kAraNe prAthamika abhyAsIone te paNa samajavuM kaThina paDe, te saMbhavita che. ni ane eTale anuvAdakAra pU.mu.zrI guNavaMtavijayajI ma.sA. saraLa gujarAtI bhASAmAM teno anuvAda | | prastuta karI rahyA che. | svayaM uccakakSAnAM vidvAna hovA chatAM, AvA prAthamika graMtha upara anuvAda lakhavA mATe ATalo parizrama zA veThe che, samayano bhoga Ape che, te temanI prAthamika abhyAsuo paranI karUNAnuM pariNAma che. vartamAnakALe che abhyAsanI rUci dharAvanArAone paNa abhyAsa karAvanAra adhyApakono saMyoga saraLatAthI nathI thato ghaNIvAra jovA maLe che ane svayaM abhyAsa karavAmAM kaThina sthaLo e aTakI javAthI hatotsAha thaI jAya ! e samasyAnuM nirAkaraNa karavA ja A anuvAda prastuta thaI rahyo che. ' pU. haribhadrasUri mahArAjanI kaThina paMktione vistArathI saraLabhASAmAM rajU karavA temaNe ghaNo puruSArtha karyo che, te anuvAda jotAM ja samajAI jaze. - pratyeka sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto avazya A graMthano talasparzI abhyAsa kare to temanuM jIvana saMyamanI suvAsathI mahekI UThe, te bAbatamAM koI zaMkA nathI. eTale mArA sahita sahu A graMthane bhaNe, ane temAM A ja anuvAda sahAyakasAthInI garaja sAre... ane tenA dvArA vizaddhasaMyamajIvananI prApti karI, paramapadane najIka * lAve, e ja zubhAbhilASA... muni bhavyasuMdaravijaya Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-4 khAsa dhyAna rAkho... * * * * 538 * * * khAsa dhyAna rAkho... 5 3, X 80 , 5 80 A . H A graMtha vAMcananA adhikArI yogoDhavahana karI cUkelA pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto ja che. tethI gRhasthoe A graMtha vAMcavo nahIM. anadhikRta vAMcana jJAnAvaraNIya-mohanIya vi. karmonA baMdha dvArA saMsAravardhaka hovAthI ahitakara che. pUjya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtoe paNa mukhyatayA gItArtha gurubhagavaMto pAse ja abhyAsa karavAno che. , paraMtu jemane tevA saMyogo upalabdha nathI. teo, potAnA guruvarganI anujJA laIne A anuvAdanI sahAya laIne abhyAsa karI zake che. A graMtha mAtra vAMcI javA mATe nathI. sAMgopAMga abhyAsa, gAthAo - artho - padArthone gokhIne upasthita karAze, to saMyamajIvanamAM atyaMta upakArI banaze. H ya ka 9 9 - Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. mu. dazavaikAlikasUtra bhAga-4 vRttinI racanA karI che 1444 grantharacayitA zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe ! hajAro varSo pUrvenuM A aNamola sAhitya kALanA pravAhamAM kyAMya khatama na thaI jAya ane ApaNAM sudhI pahoMce e mATe enI surakSA kAje jabaradasta bhoga Apyo che hajAro zramaNa-zramaNIoe ane zrAvakazrAvikAoe ! ma H.. ~ be zabdo be zabdo dazavaikAlika jevA mahAna sUtranI racanA karI che caudapUrvadhara zrI zayyabhavasUrIzvarajI mahArAjAe ! enA upara niryuktinI racanA karI che caudapUrvadhara zrI bhadrabAhusvAmIjIe ! cUrNinI racanA karI che zrI jinadAsagaNimahattarajIe ! na mArA jevA sAdhu paNa AnuM bhASAMtaradi kAma sArI rIte pAra pADI zake e mATe kRpAbaLa-pIThabaLa pUruM ne pADyuM che paramopakArI pUjyapAda bhavodadhitAraka gurudevazrIe ! S bhASAMtaramAM bhUlo na rahI jAya e mATe akSarazaH badhuM ja tapAsI ApavAno anahada upakAra karyo che stu pUjayapAda zAsanaprabhAvaka AcAryadeva zrI ratnasuMdarasUrIzvarajI ma.sAhebanAM ziSya munirAja stu bhavyasuMdaravijayajIe ! traNa-traNa prupho jovA - kramazaH goThavavA... vagere vagere ati mahenata ane ghaNo lAMbo samaya mAMgI letuM kaparuM kAma saharSa vadhAvI laIne saMpUrNa karI dIdhuM che vidyAziSya munirAja rAjahaMsavijayajIe ! prakAzananAM kAryamAM khUba ullAsathI sahakAra Apyo che te kamala prakAzananAM guNavaMtabhAI ane temanI 7 presanI TIme ! ya AvI to DhagalAbaMdha sahAya bAda je kAma zakya banyuM che, emAM bhASAMtarakartA tarIkeno yaza levAno mane koI ja haka nathI. A AkhAya kAryamAM mArA bhAge to 1% jeTalo ya hisso mAMDa Ave... eTale jo A kArya kharekhara sAruM thayeluM lAge, upayogI lAge to eno yaza mane ApavAne badale A tamAma uttama AtmAone ja Apavo evI mArI namra vinaMtI che. hA ! je kaMI kSatio haze, e mArI ja haze e paNa nizcita hakIkata ni jANavI. * ji na vartamAna 15 hajAra sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto agharI bhASAdine kAraNe A granthanAM amUlyapadArthothI 6 vaMcita na rahI jAya, e mATe teone gujarAtI bhASAmAM spaSTatAvALuM bhASAMtara ApavuM jarUrI lAgyuM, mATe zA ja A bhASAMtara karyuM che. bAkI to saMyamIo saMskRtamAM ja abhyAsa kare, bhASAMtarane na aDe e ja amane ISTa zA maiM che. bhASAMtara vinA vRtti nahIM samajI zakanArAo mATe ja A bhASAMtara che, e khAsa dhyAnamAM levuM. vaLI F jo adhyApana karAvanAra sadguruno yoga maLe to emanI pAse ja jJAna meLavavuM... e na maLe to ja nAchuTake bhASAMtaranA sahAre vAMcana karavAnuM che. nA nA A bhASAMtaramAM nikSepAdinI samajamAM saraLatA rahe te mATe pU.paM.zrI hIracaMdravijayajI ma.sAhebanAM ya ziSyavRMde taiyAra karela adhyayanapramANenAM koSThako paNa lIdhA che. koSThaka taiyAra karanAra mahAtmAno paNa huM sabahumAna AbhAra mAnuM chuM. prAMte A AkhAya bhASAMtaramAM mahApuruSonI IcchA viruddha kaMIpaNa lakhAyuM hoya to mana-vacana-kAyAthI trividhe-trividhe micchA mi dukkaDaM...... muni guNahaMsavijaya bhA.su. 13 saM. 2065 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - B o 5 ma. fe Ama dazavaikAlikasUga bhAga-4 prathamo virAmaH prathamo virAmaH - muni rAjahaMsavijaya , adhyayana-8 graMthakAra paramarSi A adhyayanadvArA AcAramAM apramatta thavAnuM jaNAve che. (TUMkasAra A pramANe-) bAdara ja SakAyanI jayaNAnI sAthe ATha sUkSmone jaNAvI tenI yatanAmAM udyamavaMta thavuM (gA. 16) gocarIgatanI yAtanA, (gA. 19) sAdhu kAnothI ghaNuM sAMbhaLe che, AMkhothI ghaNuM dekhe che. paNa dekheluM ke sAMbhaLeluM badhuM ja kahevA mATe sAdhu yogya nathI. (gA. 20) sAdhu koIpaNa upAyathI gRhasthanA yogane na Acare (gA. 21) sAdhu karNane, = sukhakArI zabda sAMbhaLI rAga na kare ane zarIravaDe dArUNa, karkaza sparzane sahana kare.. (gA. 26) sAdhu dehanuM na - du:kha mahAphaLavALuM che ema vicArI tamAma kaSTo sahana kare (gA. 27) sAdhu anAcAra AcarIne tene chapAve nahIM (gA. 32) jIvana adhuva jANIne, siddhimArga jANIne, potAnA parimita AyuSyane jANIne bhogothI mAM pAchA pharavuM (gA. 34) jyAMsudhI ghaDapaNa na Ave, rogo na Ave ane Indriyo jayAM sudhI durbaLa na thAya tyAM : sudhI dharma Acaravo (gA. 36) potAnuM hita Icchato - pApa vadhAranAra krodhAdine vame (gA. 37) sAdhu nidrAne na bahu na mAne, atyaMta hAsyane varja. sadA svAdhyAyamAM rata paraspara kathAomAM na rame. (gA. 42) nakSatra, svapna, yoga, nimitta, bhaiSaja gRhasthone na kahevA (gA. 51) jema kukaDAnAM baccAMne sadA bilADAthI bhaya hoya, ema brahmacArIne strInAM zarIrathI bhaya hoya. (gA. 54) vibhUSA, strIsaMsarga ane praNItarasa bhojana AtmagaveSaka narane tAlapuTa jhera jevA che. (gA. 57) AnA jevI aneka AcArapreraka bAbato graMthakArazrIe A adhyayanamAM gUMthI che. adhyayana-9 A adhyayana dvArA guruno vinaya na karanAra kayA anarthone pAme, guruno vinaya kevI rIte karavo, vinaya e dharmanuM mULa che ItyAdi vinayanI mahattA darzAvAI che. A rahI tenI keTalIka jhalako - (uddezo - 1) jema sApane nAno jANIne tenI AzAtanA karanArane te sApa ahitane mATe thAya che. tema AcAryane ja nAnA jANI tenI AzAtanA karanAra nakkI saMsArabhramaNa kare che. (gA. 4) kadAca mastakathI parvata bhedAya, kadAca na kupitasiMha potAne na khAya, kadAca zastrathI potAnuM zarIra na bhedAya paNa je gurunI hilanA kare teno mokSa thato ' nathI. (gA. 9) " (uddezo-2) jema vRkSanAM mULamAMthI aMdha, zAkhAdi pragaTe tema dharmanuM mULa vinaya che. tenAthI kIrti, ma nA zretAdi ane aMte mokSa maLe che. (gA. 1-2) bhavAntaramAM vinayane nahIM karanArA vaimAnika, jyotiSka, nA bhavanapati ane vyaMtaranAM devo du:khane anubhavatAM ane AbhiyogapaNAne pAmelA AgamadvArA jaNAya che. (gA. 10) jeo AcArya-upAdhyAyanAM zuzruSAvacanane karanArA che teonI grahaNa ane AsevanazikSA jalathI 1 siMcAyela vRkSanI jema vadhe che. (gA. 12) sAdhue AcArya karatAM zayyA, gati, sthAna, Asana vi. nIcA rAkhavA, pagamAM namIne vaMdana karavA tathA namIne aMjali karavI. (gA. 17) | (uddezo-3) A udezomAM vinIta pUjaya che e vAta vizeSathI jaNAvAI che. eka sAthe sAme AvI * AvI paDatAM karkazavacanarUpa prahArone "A to dharma che." ema vicArIne je sahana kare te pUjya che. (gA. 8) * * "guNothI yukta sAdhu thAya ane avaguNothI asAdhu thAya. mATe sArAguNone grahaNa karavA avaguNone * che tyAgavA" A upadezathI potAnA AtmAne vividha rIte bhAvita kare che ane je rAga-dveSamAM samAna che te pUjaya ' Sche che. (gA. 11) je nAnA ke moTA, strI ke puruSa, sAdhu ke gRhasthanI hilanA na kare, mAna ane krodhane tyAge re "E 8. T' 45 45 = = = Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhyayana-10 A adhyayanamAM sAco bhikSu kone kahevAya enA lakSaNonuM varNana karAyela che. niryuktikArazrIe "navaadhyayanamAM kahelA AcAro na pALanArA zAkyAdi sAcAbhikSu nathI." e padArtha dravyabhikSu nikSepanAM varNanamAM suMda2 darzAvyo che. tathA bhikSunAM 28 samAnArthI jaNAvyA che. TUMkasAra A pramANe - na je tIrthaMkaranI AjJAthI nIkaLIne sadA tIrthaMkara - gaNadharanAM vacanamAM cittathI atiprasanna thAya. strIone vaza na thAya. vAnta evA viSayone pharI na pIe te bhikSu. (gA. 1) jJAtaputranAM vacanone gamADIne, SaTkAyane AtmasamAna mAne, pAMca mahAvratone seve, pAMca IndriyonAM saMvaravALo je hoya te bhikSu. (gA. 5) vividha mo ' azana, pAna, khAdima, svAdimane pAmIne sAdhuone nimaMtrIne vApare, vAparIne svAdhyAyarata bane te bhikSu. 5 (gA. 9) je hAtha, paga, vAkyamAM saMyamavALo, IndriyanAM saMyamavALo, adhyAtmarata, dhyAna prApta-karAvanAra guNomAM susamAhitaAtmAvALo, sUtrArthano jJAtA hoya te bhikSu. (gA. 15) je jAti, rUpa, lAbha, zrutano mada na kare AthI ja sarvamadono tyAga karIne dharmadhyAnamAM lIna bane te bhikSu. (gA. 19) AnA jevA aneka saMkSaNo jaNAvavA dvArA sAcA bhikSu = sAdhunuM svarUpa A adhyayanamAM jaNAvAyuM che. cUlikA-1 D prathamo virAmaH pUjya che.. (gA. 12) (uddezo-4) A uddezAmAM cAra vinayasamAdhisthAnonuM suMdara svarUpa darzAvavAmAM AvyuM che. A rIte vistArathI vinayanuM svarUpa cAra uddezAnAM mAdhyame graMthakArazrIe darzAvyuM che. ta ta bhikSuguNayukta evo paNa bhikSu karmane paratantra banavAthI saMyamamAM sIdAya arthAt arativALo bane ane maiM tethI ja dIkSA choDavAnuM IcchatAM paNa dIkSA nahi choDI cUkelA pravrujitane 18-18 sthAno darzAvIne saMsAragamana meM karatAM aTakavA ane saMyamamAM punaH cittane sthira karavA hitazikSA ApIne graMthakAre gajabano upakAra karyo che ane saMyamaguNomAM rata evo saMyamI paNa mohanIyakarmane vaza banIne arati-udvega pAmI saMyama choDavA paNa utsuka banI jAya e satyane jAhera karyu che. HI dareka saMyamIe saMyamanI sthiratAne sudRDha karavA avazya A cUlikAnuM adhyayana-parizIlana karavuM joIe. ni cUlikA-2 na zA A cUlikA zrI sImaMdharasvAmI praNita che evo ArSavAda che. A cUlikAmAM sAdhuonI viviktacaryAnuM spaSTa nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. ya TUMkasAra : aniyatavAsa, samudAnacaryA, ajJAtauMcha, pratiriktatA, alpopadhi, kalahavivarjanA F RSionI A vihAracaryA prazasta che - (gA. 5) sAdhu madya-mAMsano tyAgI, amatsarI, vAraMvAra vigaIrahitabhojana ka2nA2, vAraMvAra kAyotsarga karanAra, svAdhyAyayogomAM yatnavALo thAya. (gA. 7) gAma, phula, nagara ke deza kyAMya paNa mamatvabhAva na kare. (gA. 8) gRhasthonI vaiyAvacca, abhivAdana, vaMdana ke pUjana na karavA. tathA munie asaMkliSTo sAthe vasavuM ke jenAthI cAritranI hAni na thAya. (gA. 9) sAdhu rAtrinA prathama ane carama praharamAM AtmasaMprekSaNa kare ke, "mArI zaktine anurUpa meM zuM karyu ? tapAcaraNAdi yogomAMthI kayuM ucitakartavya mAre bAkI che ? zakya evuM kayuM kArya Acarato nathI ?" (gA. 12) susamAhita sarvaIndriyovaDe * AtmA satata rakSaNa karavo joIe. arakSita AtmA saMsArane pAme che ane surakSita AtmA sarvaduHkhonAM mokSane pAme che. (gA. 16) nA AnA jevI ghaNI vAto viviktacaryAnAmanI A cUlikAmAM jaNAvAI che. jenA adhyayanathI sAdhudharmanI jANakArI spaSTarIte thaI zakaze... EFF Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-4 adhyayanAnakama * * * * e + * 9 * che 3, 5 6, 5 - A adhyayanAnukrama (1) adhyayana-8 .......... (2) adhyayana-9 ............ uddezo-1...... uddezo-2... ...::::: A .. . . R. A uddezo-3... ....... DI? 5 kare ma uddezo-4. (3) adhyayana-10 ....... (4) cUlikA-1 ............ (5) cUlikA-2 .......... 6 171 3 3 1 ke 4 a * jIy * ua * * * Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** * * r r > E ji dazavaikAlikasUtra bhAga-4 caturdazapUrvadhara zrIbhadrabAhusvAmIviracitaniyuktiyuta-sUripuraMdara zrIharibhadrasUriviracitavRttiyuta caturdazapUrvadhara zrIzayyabhavasUriSkRta zrI dazavaikAlikasUtra hAribhadrIvRttinuM bhASAMtara // athASTamamAcArapraNidhinAmAdhyayanaM prArabhyate // vyAkhyAtaM vAkyazuddhyadhyayanam, idAnImAcArapraNidhyAkhyamArabhyate, asya stu cAyamabhisaMbandhaH, ihAnantarAdhyayane sAdhunA vacanaguNadoSAbhijJena niravadyavacasA vaktavyamityetaduktam, iha tu tanniravadyaM vaca AcAre praNihitasya bhavatIti tatra yatnavA bhavitavyamityetaducyate, uktaM ca- 'paNihANarahiasseha, niravajjaMpi bhAsiaM / sAvajjatullaM vinneaM, ajjhattheNeha saMvuDam // 1 // " ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam, ta smai asyacAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tatra cAcArapraNidhiriti smai dvipadaM nAma, tatrAcAranikSepamatidizan praNidhiM ca pratipAdayannAha-- jo viuTThi AyAro so ahINamairitto / duviho a hoi paNihI davve bhAve a nAyavvo // 293 // E adhya. 8 niyukti -293 motthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa dazavaikAlikasUtram na AcArapraNidhAnanAmaka AThamuM adhyayana E - F' na zA na za vAkyazuddhiadhyayana vyAkhyAna karAyuM. sa have AcArapraNidhi nAmanuM adhyayana zaru karAya che. nA nA Ano A saMbaMdha che ke anaMtaraadhyayanamAM e vAta karI ke "vacananA guNo ya ane doSonAM jJAtA sAdhue niravadyavacanathI bolavuM." A adhyayanamAM e vAta kahevAya che ke "te niravagha vacana AcAramAM praNidhAna vALAne hoya che (bIjAne nahi) eTale AcArapraNidhAnamAM yatnavALA thavuM." kahyuM che ke "praNidhAnarahitanuM * ahIM niravadya, adhyAtmArthathI yukta evuM paNa bhASita vacana sAvaghatulya jANavuM. A saMbaMdhathI AveluM A adhyayana che. AnA anuyogadvArono upanyAsa pUrvanI jema tyAMsudhI karavo ke yAvat nAmaniSpanna nikSepa Ave. temAM AcAra praNidhi ema be ma ya Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * bahu dazavaikAlikasUtra bhAga-4 kiju adhya. 8 niryukti -294 3 che. padavALuM nAma che. temAM AcAranAM nikSepano atideza karatAM ane prasidhinuM A pratipAdana karatAM kahe che ke ni.293 pUrve je AcAra udezelo, e ahIna, anatirikta (ahIM jANavo) dravyamAM ane bhAvamAM be prakArano prasidhi jANavo. ___vyAkhyA-yaH pUrvaM kSullikAcArakathAyAmuddiSTa AcAraH so'hInAtiriktaH-tadavastha - evehApi draSTavya iti vAkyazeSaH, kSuNNatvAnnAmasthApane anAdRtya praNidhimadhikRtyAha-na dvividhazca bhavati praNidhiH, kathamityAha-'dravya' iti dravyaviSayo 'bhAva' iti bhAvaviSayazca jJAtavya iti gaathaarthH|| 4 TIkArtha : pUrve yullikAcArakathA nAmanA trIjA adhyayanamAM je AcAra kahelo te nA ocho nahi ane vadhAre paNa nahi, paNa te ja avasthAvALo = saMpUrNa ahIM paNa | jovo = samajI levo. rUdApi draSTavya: zabda vAkyanA zeSa tarIke ao levuM. prasidhinA nAma sthApanA bheda suNa = prasiddha hovAthI teno anAdarakarIne , prasidhine AzrayIne kahe che ke prasiddhi be prakAre che. prazna : kevI rIte ? uttara : dravyamAM ja [ ane bhAvamAM... arthAt dravyasaMbaMdhI ane bhAvasaMbaMdhI. * 45 = = = = tatra davve nihANamAI mAyapauttANi ceva davvANi / bhAvidianoiMdia duviho u pasattha ji misinho ra14 zA temAM | ni.294 dravyamAM nidhAnAdi ane mAyAprayukta dravya bhAvamAM Indriya ane aniMdriya = nA be prakAre prazasta aprazasta. va vyAkhyA-'dravya' iti dravyaviSayaH praNidhiH nidhAnAdi praNihitaM nidhAnaM nikSiptamityarthaH, ya AdizabdaH svabhedaprakhyApakaH, mAyAprayuktAni ceha dravyANi dravyapraNidhiH, puruSasya * strIveSeNa palAyanAdikaraNaM striyo vA puruSaveSeNetyAdi / tathA 'bhAva' iti bhAvapraNidhi-* * vividhH-indriyprnnidhinoindriyprnnidhishc, tatrendriyapraNidhirdvividhaH-prazasto'prazastazceti * * pathArtha che che. TIkArtha : dravyaviSayaka praNidhi nidhAnAdi che. eTale ke praNitinidhAna = Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA dazavaikAlikasUra bhAga-4 Aihu adaya. 8 niyukita -295-296 che. jamInavageremAM DhAMkeluM nidhAna e dravyaprasidhi che. nihApA mAM Adi zabda nidhAnanA A ( ja judA judA bhedone jaNAvanAra che. tathA mAyAthI prayukta dravyo dravyaprasidhi. dA.ta. " [ puruSanuM strInA veSa dvArA palAyanAdi karavuM te. athavA to strInuM puruSanA veSathI * palAyanAdi karavuM te. (prasidhino artha mukhyatve mAyA, kapaTa laIne A pramANe darzAveluM tathA bhAvaprasidhi be prakAre che. (1) IndriyapraNidhi (2) noIndriyaprasidhi. temAM Indriyaprasiddhi be prakAre che. (1) prazasta (2) aprazasta. prazastamindriyapraNidhimAha- . saddesu a rUvesu a gaMdhesu rasesu taha ya phAsesu / navi rajjai na vi dussai esA khalu iMdiappaNihI // 295 // prazastaindriyaprasidhine kahe che. ni. 295 zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparzImAM rAga na pAme ane dveSa na pAme A ta re kharekhara IndriyapraNidhi che. - vyAkhyA-zabdeSu ca rUpeSu ca gandheSu raseSu tathA ca sparzeSu eteSvindriyArtheSviSTAniSTeSu cakSurAdibhirindriyairnApi rajyate nApi dviSyate eSa khalu mAdhyasthyalakSaNa indriyapraNidhiH ji prazasta iti bhAvArthaH, anyathA tvaprazastaH, 1 TIkArtha : zabdavagere je IndriyArtho che, te ISTa ane aniSTa baMne prakAranA che. La emAM cakSurAdi IndriyavaDe je rAga paNa na pAme ke dveSa paNa na pAme. A zA mAdhyazyasvarUpa IndriyapraNidhi prazasta che. paNa jo rAgadveSa pAme to e na IndriyapraNidhi aprazasta che. tatra doSamAha| . soiMdiarassIhi u mukkAhiM saddamucchio jIvo / Aiai aNAutto saddaguNasamuTThie dose LiArauddA temAM doSa batAve che. ni.296 mukta zrosendriyadoraDAovaDe zabdamAM mUcchita thayelo jIva anAyukta chatAM Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ti imi dazavaikAlikasUra bhAga-4 aai adhya. 8 niryukti -290 16 zabdaguNathI samusthitadoSone grahaNa kare che. % vyAkA-zrosendriyazmifma:' zrojhiyaraH "muorfma:' chUTyuMttAma:, che, * kimityAha-'zabdamUcchitaH' zabdagRddho jIvaH 'Adatte' gRhNAtyanupayuktaH san, kAnityAha zabdaguNasamutthitAn doSAn-zabda evendriyaguNaH tatsamutthitAn doSAn-bandhavadhAdIn * zrotrendriyarajjubhirAdatta iti gAthArthaH // TIkArtha : zrosendriya doraDI jevI che. e jo ucchaMkhala = svacchaMda hoya, to - |o enA kAraNe jIva zabdamAM Asakta bane, ane upayogarahita banelo te jIva grahaNa kare 'Da kare. prazna : kone grahaNa kare ? uttara : zabdAtmaka guNathI utpanna thayelA baMdha vadhavagere doSone | | zrosendriyadoraDIovaDe grahaNa kare. zeSendriyAtidezamAhajaha eso saddesuM eseva kamo u sesaehiM pi / cauhipi iMdiehi rUve gaMdhe rase phAse // 297 / / smai bAkInI IndriyonA atidezane kahe che. ni. 297 jema A zabdomAM, e ja krama bIjI cAra iMdriyovaDe rUpa, gaMdha, rasa ane no sparzamAM jANavo. __vyAkhyA-yathaiSa 'zabdeSu' zabdaviSayaH zrotrendriyamadhikRtya doSa uktaH, eSa eva kramaH 'zeSairapi' cakSurAdibhizcaturbhirapIndriyairdoSAbhidhAne draSTavyaH, tadyathA-cakkhindiarassIhi u, ityAdi, ata evAha-rUpe gandhe rase sparze' rUpAdiviSaya iti gAthArthaH // TIkArtha : jema A zabdasaMbaMdhI doSa zrosendriyane AzrayIne kahyo. A ja krama : | bAkInI cakSu vagere cAra Indriyo vaDe doSanuM kathana karavAmAM jANavo. te A pramANe gi32sIdi.. (296mI gAthA pharI cAra vAra levI. mAtra zrotrAnA sthAne , cakSuvi. levA ane sada zabdanA sthAne rUpAdi levA.) AthI ja kahe che ke rUpamAM, gaMdhamAM, rasamAM ane sparzamAM... amumevArthaM dRSTAntAbhidhAnenAha 45 45 = = = = = * = % 9 % haHi Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na vyAkhyA--'yasya khalvi 'ti yasyApi duSpraNihitAnIndriyANi vizrotogAmIni na mo 'tapazcarata' iti tapo'pi kurvataH sa tathAbhUto 'hiyate ' apanIyate indriyaireva mo ' nirvANahetozcaraNAt, dRSTAntamAha-'asvAdhInaiH'asvavazaiH 'sArathiriva' rathaneteva 'turaGgamaiH' sta azvairiti gAthArthaH // ji | TIkArtha : je sAdhu tapane kare che, chatAM paNa jenI Indriyo duSmaNihita che eTale ke viruddhapravAhe khoTAmArge janArI che. te tevA prakArano sAdhu e IndriyovaDe ja 7 nirvANanAM kAraNabhUta evA cAritrathI dUra karAya che. zA dazavaikAlikasUtra bhAga-4 madhya 8 niyukti -28-2 jassa khalu duppaNihiANi iMdiAI tavaM caraMtassa / so hIrai asahINehiM sArahI vA turaMge hiM // 298 // RF A ja arthane dRSTAntanAM kathanadvArA kahe che. ni.298 tapane AcaratA jenI IMdriyo duSmaNihita che. te jema sArathi asvAdhIna ghoDAjovaDe, tema hara rAyA che. nA = ta emAM dRSTAnta batAve che ke jema svacchaMdabanelA, sArathine AdhIna nahi rahelA evA me ghoDAovaDe sArathi apaharaNa karAya (game tyAM laI javAya...) ukta indriyapraNidhiH, noindriyapraNidhimAha kohaM mANaM mAyaM lohaM ca mahabbhayANi cattAri / jo bhaI suddhappA eso noiMdiappaNihI ji // 299 // IndriyapraNidhi kahevAyo. noIndriyapraNidhi kahe che. e ni. 289 zredha, mAna, mAyA, sola, yAra bhoTAlayone ke zuddhAtmA ruMdhe che, ya nohadriya prazidhi che. vyAkhyA - krodhaM mAnaM mAyAM lobhaM cetyeteSAM svarUpamanantAnubandhyAdibhedabhinnaM pUrvavat, eta eva ca mahAbhayAni catvAri, samyagdarzanAdipratibandharUpatvAt / etAni yo ruNaddhi zuddhAtmA udayanirodhAdinA 'eSa' niroddhA krodhAdinirodhapariNAmAnanyatvAnno| indriyapraNidhiH, kuzalapariNAmatvAditi gAthArthaH // & " na zA sa nA ya Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 niyukti -300 TIkArtha : krodha, mAna, mAyA ane lobha... AmanuM svarUpa anaMtAnubaMdhI vage2e bhedathI anekaprakAranuM che, e pUrvanI jema samajI levuM. A ja cAra moTAbhaya che, kemake e samyagdarzanAdinA pratibaMdharUpa che. je zuddhAtmA A kaSAyone emanA udayano nirodhavagere karavAdvArA saMdhe che. e niroddhA noIndriyapraNidhi kahevAya. Ama to krodhAdinA nirodhano pariNAma noIndriyapraNidhi che, paNa e nirodhakaranAra jIva tAdaza pariNAmathI ananya abhinna hovAthI te paNa 1 noIndriyapraNidhi kahevAya. kemake e kuzalapariNAmavALo che. F che ta jeo nA ya etadanirodhe doSamAha jassavi a duppaNihiA hoMti kasAyA tavaM caraMtassa / so bAlatavassIviva gayaNhANaparissamaM ubar ||200|| = A kaSAyono nirodha na karavAmAM je doSa che, te batAve che. ni.300 tapane AcaratAM evA paNa jenA kaSAyo duSpraNihita hoya che. te bAlatapasvInI jema gajasnAnanAM parizramane kare che. ! " vyAkhyA-yasyApi kasyacidvayavahAratapasvino duSpraNihiMtA - aniruddhA bhavanti 'kaSAyAH ' krodhAdayaH 'tapazcarataH ' tapaH kurvata ityartha: sa bAlatapasvIva ji upavAsapAraNakaprabhUtatarArambhako jIvo ( yathA ) gajasnAnaparizramaM karoti, ji caturthaSaSThAdinimittAbhidhAnataH prabhUtakarmabandhopapatteriti gAthArthaH // na zA na r cha AvI potAnI sUMDhathI badhI dhULa UDADI potAnA zarIrane AkhuM dhuLavALuM kare. Ama eNe je snAnano parizrama karyo, e nakAmo ja gayo. jeTalo mela gayo enA karatAM vadhu mela Avyo. ema utkaTakaSAyI tapasvIne tapa dvArA jeTalo karmanAza thAya, enA karatAM kaSAyotkaTatAthI karmabaMdha vadhAre thAya.) prazna : zA mATe tame Ane gajasnAnaparizrama kaho cho ? uttara : upavAsa, chaThThu vagere nimittonAM abhidhAnadvA2A ene puSkaLakarmabaMdhanI S 5 na TIkArtha : je koIpaNa sAdhu vyavahArathI tapasvI che, paNa tapane ka2tAM evA enA jJA krodhAdi kaSAyo ruMdhAyelA na hoya to te bAlatapasvInI jema upavAsa, pAraNA F vageremAM ghaNA vadhAre anuSThAnono AraMbha karanAra jIva gajasnAnaparizrama kare che nA (hAthI taLAvAdimAM paDI potAnA AkhA zarIrane navaDAve ane pachI kinArA para Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-4 adhya. 8 niryukti -301-302 cheupapatti thAya che, mATe ene gajasnAnaparizrama kahyo che. (upavAsa ane chaThTha vagere tapanA A nimittane AgaLa karIne e potAnA krodhAdi kaSAyone poSe. "mAre chaThTha che ane tame mAruM paDilehaNa paNa nathI karatAM." mAre 15 upavAsa che, huM pATa upara besIza" | |"mAre tapanuM pAraNuM che, sArAmAM sArI vastu lAvo." vagere. AnA dvArA e vadhu karmabAMdhe...) __ amumevArthaM spaSTataramAha sAmannamaNucaraMtassa kasAyA jassa ukkaDA hoti / mannAmi ucchuphullaM va niSphalaM tassa sAmannaM LiArUA. A ja arthane vadhu spaSTa kahe che. ni.301 zramaNyane AcaranArA jenAM kaSAyo utkaTa hoya che. mAnuM chuM ke zeraDInA | puSpanI jema tenuM zrAmaNya niSphaLa che. vyAkhyA-'zrAmaNyamanucarataH' zramaNabhAvamapi dravyataH pAlayata ityarthaH, kaSAyA ta | smai yasyotkaTA bhavanti krodhAdayaH manye ikSupuSyamiva niSphalaM nirjarAphalamadhikRtya tasya smai zrAmaNyamiti gAthArthaH // TIkArtha : sAdhubhAvane paNa AcaratAM eTale ke dravyathI pALatAM je jIvanAM kaSAyo Raa utkaTa hoya che. huM mAnuM chuM ke zeraDInA puSpanI jema nirjarArUpI phalanI apekSAe tenuM ni | zramaNya niSphaLa che. na (bhAvathI sAdhupaNuM pALanArAnAM kaSAyo utkaTa na hoya, eTale dravyataH zabda NA - lIdhI. tathA A sAdhupaNuM pALanArAne Aloka-paralokanA amuka amuka phaLo to 1 | maLe ja che, eTale e rIte te niSphaLa nathI. nirjarAnI apekSAe e niSphaLa che. ja upasaMharannAha___eSo duviho paNihI suddho jai dosu tassa tesiM c| etto pasatthamapasattha lakkhaNamajjhatthanipphanaM| //30rA. upasaMhAra karatAM kahe che ke ni.302 TIkArthathI spaSTa thaze. - Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 niyukti -302 vyAvyA-'Sa:' anantarovito 'trividha: prazidhi:' rUndriyano'ndriyaikSaLaH 'zuddha' kRtti nirveSo mavRtti, yavi 'yo:' vAghAmyantara ceSTayo: 'tasya' rUndriyaSAyavata: 'teSAM ca' indriyakaSAyANAM samyagyogo bhavati, etaduktaM bhavati-yadi bAhyaceSTAyAmabhyantaraceSTAyAM catasya ca praNidhimata indriyANAM kaSAyANAM ca nigraho bhavati tataH zuddhaH praNidhiritarathA vazuddhaH, evamapi tattvanItyA'bhyantaraiva ceSTeha garIyasItyAha, ata evamapi tattve prazastaM cAru, tathA'prazastamacAru lakSaNaM praNidheH 'adhyAtmaniSpannam' adhyavasAnodgatamiti || thArtha: // Qia S TIkA : anaMtara darzAvelo be prakArano praNidhi IndriyapraNidhi ane noIndriyapraNidhi e to nirdoSa thAya jo bAhya ane abhyantaraceSTAomAM IndriyakaSAyavALAno ane IndriyakaSAyono samyag yoga hoya. kahevAno bhAva e che ke bAhyaceSTAomAM ane abhyantaraceSTAomAM praNidhivALA jIvano nigraha thayo hoya ane te jIvanI Indriyo tathA kaSAyono paNa 1 e ceSTAomAM nigraha thayo hoya to eno e praNidhi zuddha gaNAya. jo Avo ta meM nigraha thayo na hoya to e praNidhi zuddha na gaNAya. (mukhyatve vacana ane kAyA saMbaMdhI ceSTAo e bAhyaceSTAo ane mana saMbaMdhI ceSTAoe abhyantara ceSTAo. sAdhuno AtmA A ceSTAomAM niyaMtraNavALo fna hovo joIe, game tema pravRttikaranAro na hovo joIe. ema sAdhunI Indriyo ni ane kaSAyo paNa A ceSTAomAM svacchaMdapaNe varte e na cAle e niyaMtrita hovA joIe. Ama bane to ja sAdhunI praNidhi zuddha.) ma na zA zA Ama hovA chatAM paNa tattvanItithI ma tAttvikadRSTie = 52mArthathI to abhyantaraceSTA ja ahIM mahAna che e vAta have batAve che ke... (pUrvArdhamAM bAhya ane abhyantara baMne ceSTAomAM AtmAdino nigraha hovAthI jarUriyAta jaNAvI, nA nA ya ya have emAM bAhyaceSTAne gauNa karI abhyantaraceSTAnI pradhAnatA darzAve che.) S = = ataH = vapi tattva A rIte hovA chatAM paNa praNidhinuM prazasta sAruM ane aprazasta kharAba lakSaNa adhyavasAyathI niSpanna che. (arthAt adhyavasAya zuddha to praNidhi zuddha ane adhyavasAya azuddha to praNidhi azuddha.) etadevAha . = r F Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 * * * (E dazavaikAlikasUra bhAga-4 aidhya. 8 niyukti -30 3-3045 mAyAgAravasahio iMdianoiMdiehiM apasattho / dhammatthA a pasattho iMdianoiMdi( mArI rUrUA. ke A ja vAta kare che ke - ni.303 mAyA ane gAravavALo Indriya ano noIndriyavaDe aprazasta che. dharmane che mATe Indriya noIndriyapraNidhi prazasta che. vyAkhyA-'mAyAgAravasahito' mAtRsthAnayukta RddhyAdigAravayuktazcendriya- na mo noindriyayonigrahaM karoti, mAtRsthAnata IryAdipratyupekSaNaM dravyakSAntyAdyAsevanaM tathA mo RddhayAdigAravAdveti 'aprazasta' ityayamaprazastaH praNidhiH / tathA dharmArthaM prazasta iti, : sta mAyAgAravarahito dharmArthamevendriyanoindriyanigrahaM karoti yaH sa tadabhedopacArAt 'prazastaH' sta sundara indriyanoindriyapraNidhinirjarAphalatvAditi gAthArthaH // TIkArtha : je AtmA kapaTavALo che ane Rddhi - rasa - zAtA gAravavALo che, | ane e Indriya ane noIndriyanA nigrahane kare che. eTale ke kapaTathI ke Rddhi vagere ! na gAravathI IryA vagerenuM pratyupekSaNa ane dravyakSamA vagerenuM Asevana kare che. teno prasidhi aprazasta che. (IryAdi pratyupekSaNa eTale IryAsamitimAM barAbara joIne cAlavuM vagere tathA mAyAdi hovAthI tenI kSamA vagere dravyakSamA kahevAya che.) dharmane mATeno praNidhi prazasta che. eTale ke je mAyA ane gArava vinAno ja ' dharmane mATe ja IndriyanA ane noIndriyanA nigrahane kare che, te AtmA prasidhinA | abhedopacArathI prazasta IndriyanoIndriyaprasidhi kahevAya. ("je jIva dharma mATe A " nigraha kare, te jIvamAM prazastapraNidhi che" ema kahevAne badale "te jIva " prazastapraNidhi che" ema kahyuM che. eTale vRttikAre khulAso karyo che. jIvamAM | ne prasidhino abheda gaNI lIdho che, eTale jIva pote paNa prasidhi kahevAya. mATe doSa nathI...) e prazasta eTalA mATe ke e praNidhi nirjarArUpI phalavALo che. sAmpratamaprazastetarapraNidherdoSaguNAnAha____ aTThavihaM kammarayaM baMdhai apasatthapaNihimAutto / taM ceva khavei puNo pstthpnnihiisamArUtto rUkA. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUTA bhAga-4 jI adaya. 8 niyukti -304-305 2) have aprazastaprasidhinAM doSone ane prazastaprasidhinAM guNone kahe che. ni.304 aprazastaprasidhimAM Ayukta aSTavidha karmarajane bAMdhe . prazastaprasidhisamAyukta vaLI tene ja khapAve. vyAkhyA-'aSTavidhaM' jJAnAvaraNIyAdibhedAt karmarajo 'badhnAti' Adatte, ka ityAha-* 'aprazastapraNidhimAyuktaH' aprazastapraNidhau vyavasthita ityarthaH, tadevASTavidhaM karmarajaH kSapayati punaH, kadetyAha-prazastapraNidhisamAyukta iti gAthArthaH // mane TIkArtha : jJAnAvaraNIyAdi bhedathI ATha prakAranI kamarajane bAMdhe che = grahaNa kare che fr 'E 'Da che. prazna : koNa bAMdhe che ? uttara : aprazastaprasidhimAM rahelo jIva. tathA te ja aSTavidha kamarajane khapAve che. prazna : kyAre khapAve che? uttara : jayAre prazastaprasidhimAM vyavasthita thAya che tyAre...' saMyamAdyarthaM ca praNidhiH prayoktavya ityAhadasaNanANacarittANi saMjamo tassa sAhaNaTThAe / paNihI pauMjiavvo aNAyaNAiM.ca vajjAI nA rU0/l = 5 F = = vaLI saMyamAdine mATe prasiddhi prayojavo joIe. (Adaravo joIe.) ni.305 darzana, jJAna, cAritra e saMyama che. tenA sAdhanane mATe prasidhi * prayojavo. anAyatano varjavA. vyAkhyA-darzanajJAnacAritrANi saMyamaH saMpUrNaH, 'tasya' saMpUrNasaMyamasya sAdhanArthaM , praNidhiH prazastaH prayoktavyaH, tathA 'anAyatanAni ca' viruddhasthAnAni varjanIyAni iti pathArtha che TIkArya : darzana, jJAna ane cAritra e saMpUrNa saMyama che. te saMpUrNa saMyamanAM 4 sAdhanane mATe prazastapraNidhi Adaravo joIe. tathA darzanAdine viruddha evA sthAna varjavA. * * * kehika Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XX s - adhya. 8 niyukti -306-30 dazavaikAlikasUtra bhAga-4 evamakaraNe doSamAha duppaNihiajogI puNa laMchijjai saMjamaM ayANaMto / vIsatthanisaTTaMgovva kaMTaille jaha paDato na mo vyAkhyA- 'duSpraNihitayogI puna: ' supraNidhirahitastu pravrajita ityarthaH laJchyate - mo ' khaNDyate saMyamamajAnAnaH saMyata eveti / dRSTAntamAha - vizrabdho nisRSTAGgastathA ayatnaparaH stu kaMTakavati zvabhrAdau yathA patan kazcillaJchyate tadvadasau saMyata iti gAthArthaH // sa ra06|| X X AvuM na karavAmAM je doSa lAge, te kahe che. ni.306 dupraNihitayogI, saMyamane na jANanAro laMchAya che. vizrabdha nisRSTAMga jema kAMTALAsthAnamAM paDato laMchAya... ni vyatirekamAha ma suppaNihaajogI puNa na lippaI puvvabhaNiadosehiM / niddahai a kammAI sukkataNAI jahA zA karI ||rU07| zA ma vyatirekane (ni.306 karatAM viparItabAbatane) kahe che. nA nA ni.307 supraNihitayogI pUrve kahelA doSothI lepAto nathI. jema agni ya sukAghAsane tema karmone bALe. ya *** TIkArtha : je sAdhu supraNidhirahita che. saMyamane nahijANato evo te sAdhu ja khaMDita thAya che. (arthAt enA saMyamAdino vinAza thavA lAge che...) Aja vAtamAM dRSTAnta batAve che ke je mANasa ekadama vizvAsavALo bane ane 7 potAnuM zarIra choDI de eTale ke kAMTAvALA khADA vageremAM bacavAnA koIpaNa prayatna vinA sma potAnuM zarIra pheMke to e kAMTA vagerethI haNAya che = pIDA pAme che... tenI jema A sAdhu paNa samajavo. vyAkhyA- 'supraNihitayogI punaH ' supraNihitaH pravrajitaH punaH na lipyate 'pUrvabhaNitadoSaiH' karmabandhAdibhiH saMvRtAzravadvAratvAt, nirdahati ca karmANi prAktanAni tapaH praNidhibhAvena, dRSTAntamAha- zuSkatRNAni yathA agnirnirdahati tadvaditi gAthArthaH // TIkArtha : suMdara praNidhAnavALo sAdhu pUrve kahelA karmabaMdhAdi doSothI lepAto nathI. 11 Er Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IF E > E Ama dazavaikAlikasUga bhAga-4 hipa hura adhya. 8 - sUga-1 ni. 308 : che kemake enA badhAM AzravadhAro DhaMkAI gayelA che. tathA pUrvenA karmone tapapraNidhAnabhAvathI A bALI nAMkhe che. [ A ja vAtamAM dRSTAnta batAve che ke jema agni sukA ghAsane bALe, tema. | tamhA u appasatthaM paNihANaM ujjhiUNa samaNeNaM / paNihANaMmi pasatthe bhaNio AyArapaNihitti |rU08AA. | ni.308 tethI aprazastapraNidhAnane choDIne sAdhue prazastapraNidhAnamAM (yatna no karavo.) AcArapraNidhi kahevAyo. vyAkhyA-yasmAdevamaprazastapraNidhirduHkhada itarazca sukhadastasmAd 'aprazastaM stu praNidhAnam' aprazastaM praNidhim 'ujjhitvA' parityajya 'zramaNena' sAdhunA 'praNidhAne' stu praNidhau 'prazaste' kalyANe yatnaH kArya iti vAkyazeSaH / nigamayannAha-bhaNita AcArapraNidhiriti gAthArthaH // TIkArtha : uparamujaba hakIkata che, ke aprazastaprasidhi duHkha Ape che ane prazasta sukha | | Ape che. tethI aprazastapraNidhAnane choDIne sAdhue prazasta : kalyANarUpa evA ma praNidhAnamAM yatna karavo. ("yatna: #Arya:' e vAkyano zeSa che. (gAthAmAM nathI, paNa | laI levuM) nigamana karatAM = samApana karatAM kahe che ke AcArapraNidhi kahevAyo. ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, taccedam AyArappaNihiM laddhaM, jahA kAyavva bhikkhuNA / taM bhe udAharissAmi, ANupuTviM suNeha me // 1 // nAmaniSpanna nikSepa kahevAyo. have sUkAlApakaniSpananano avasara che... A vagere carcA pUrvanI jema tyAMsudhI che. 0 jANavI, yAvat sUtrAnugamamAM asmalitAdi guNovALuM sUtra uccAravAnuM Ave. te sUtra A che. gA.1 AcAraprANidhine pAmIne bhikSue jema karavAnuM che, tene kramazaH tamane kahIza, 45 = 5 E F = &ta Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayaliisU mAga-4 madhya. 8 sUphA-2-3 mane sAMbhaLo. * asya vyAkhyA-'AcArapraNidhim' uktalakSaNaM labdhvA' prApya 'yathA' yena prakAreNa: * kartavyaM vihitAnuSThAnaM 'bhikSuNA' sAdhunA 'taM' prakAraM 'bhe' bhavadbhyaH 'udAhariSyAmi'* kathayiSyAmi 'AnupA' paripATyA zrRNuta mameti gautamAdayaH svaziSyAnAhuriti sUtrArthaH / // 1 // 1 TIkArtha : kahevAyelA lakSaNavALI AcAraprasidhine pAmIne sAdhue je prakAre ? mAM vihita = zAstrokta anuSThAna karavAnuM che, te prakAra tamane kramazaH kahIza. tame mane mo sAMbhaLo. A vAta gautamAdi gaNadharoe potAnA ziSyone kahI. taM prakAramAha- . puDhavidagaagaNimArua, taNarukkhassabIyagA / tasA a pANA jIvatti, ii-vuttaM mahesiNA // 2 // te prakArane kahe che. u.2 pRthvI, 59, agni, vAyu, tR9l, vRkSa, 74, sa. pro 04 che' mema maharSivaDe kahevAyuM che. ____ 'puDhavitti sUtraM, pRthivyudakAgnivAyavastRNavRkSasabIjA ete paJcaikendriyakAyAH na zA pUrvavat, trasAzca prANino dvIndriyAdayo jIvA ityuktaM 'maharSiNA' vardhamAnena gautamena veti zA sa sUtrArthaH // 2 // TIrtha : pRthvIvagere pAya bhendriya yo pUrvavat samapA. (tRnn-vRksssabIja = bIjasahita A badhA vanaspati che.) trAsa prANIo eTale beIndriyavagere. | yatazcaivamataH tesiM acchaNajoeNa, niccaM hoavvayaM siA / maNasA kAyavakkeNaM, evaM havai sNje||3|| A badhA jIva che" ema maharSivaDe = vardhamAnavaDe ke gautamavaDe kahevAyuM che. AvuM ja 4 449- 1ba #Fr Ker*** Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-4 hajI hA atha. 8 satra-3-4 Taka che) che, mATe gA.3 teonA akSaNayogathI satata manavacanakAyAthI thavuM joIe. A rIte saMyata | * thAya. * * B = " tesiM'ti sUtraM, asya vyAkhyA-'teSAM' pRthivyAdInAm 'akSaNayogena' ahiMsAvyApAreNa * | nityaM bhavitavyaM' vartitavyaM syAt bhikSuNA manasA kAyena vAkyena ebhiH karaNairityarthaH, na evaM vartamAno'hiMsakaH san bhavati saMyato, nAnyatheti sUtrArthaH // 3 // | TIkArtha : te pRthvIvagere jIvo che, mATe temanI hiMsAno vyApAra na thAya e rIte . 3 bhikSue manathI, vacanathI ane kAyAthI satata rahevuM joIe. tta A rIte vartato sAdhu ahiMsaka ane eTale saMyata bane, e vinA nahi. Raa : evaM sAmAnyena SaDjIvanikAyAhiMsayA saMyatatvamabhidhAyAdhunA tadgatavidhInvidhAnato vizeSeNAhapuDhaviM bhittiM silaM lekheM, neva bhiMde na saMlihe / tiviheNa karaNajoeNaM, saMjae susamAhie // 4 // A rIte sAmAnyathI vajIvanikAyanI ahiMsAvaDe saMmatapaNuM kahIne have , targatavidhine vidhAnathI vizeSathI kahe che (SakAyanI ahiMsA saMbaMdhI je vidhi = kArya = kartavya = kriyAne vidhAnathI = vidhipUrvaka vizeSathI = pRthvIvagere eka eka kAyane AzrayIne...) gA. 4 susamAhita saMyata trividha karaNayogathI pRthvI, bittI, zilA ane lelune na * bhide, na saMlekhe. 'puvitti sUtra, pRthiva zuddha 'fpatti' taTa zillAM' pASANAtmi 'laeNTTa' iTTAlakhaNDaM naiva bhindyAt no saMlikhet, tatra bhedanaM dvaidhIbhAvotpAdanaM 'saMlekhanam'ISallekhanaM 'trividhena karaNayogena' na karoti manasetyAdinA 'saMyataH' sAdhuH 'susamAhitaH' zuddhabhAva / iti sUtrArthaH // 4 // | TIkArthaH pRthvI = cokhI pRthvI. bhittI = taTI (nadI vagerenA kinAre paDarUpe thayelI 4 B = = * * * ke ra Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUga-5 zilA = patthararUpa. leNuM = IMTano TukaDo. A badhAMne bhedavA nahi ane saMlekhavA nahi. emAM bhedana eTale e pRthvI vagerenA be TukaDAne karI devA. saMlekhana eTale kaMIka kotaravuM. zuddhabhAvavALo sAdhu traNakaraNa ane traNeyogavaDe bhedanAdi na kare. mana-vacana-kAyA e traNeyoga, karavuM-karAvavuM-anumodavuM e traNakaraNa. * 9 3, 5 - A | ? vaE tathA suddhapuDhavIM na nisIe, sasarakkhaMmi a AsaNe / pamajjittu nisIijjA, | jAittA jassa uggahaM // 5 // gA.5 zuddhapRthvI para na bese. sarajaska Asana para na bese. jeno avagraha hoya, tenI ! pAse mAMgIne pramArjIne bese. M. "suddhatti sUtra, 'hathivyAku' gaNAstro pahatAyAmanantaritAtha na nirI, tathA | 'sarajaske vA' pRthvIrajo'vaguNThite vA 'Asane' pIThakAdau na niSIdet, niSIdanagrahaNAsthAnatvagvartanaparigrahaH, acetanAyAM tu pramRjya tAM rajoharaNena niSIdet 'jJAtve'tyacetanAM jJAtvA 'yAcayitvA'vagraha'miti yasya saMbandhinI pRthivI tamavagrahamanujJApyeti sUtrArthaH // 5 // TIkArtha zuddha pRthvI = je pRthvI zastrathI haNAI nathI eTale ke sacitta che. te anantarita evI te pRthvI para na bese. (sAdhu ane pRthvInI vacce vastra vagerenuM ja AMtaru hoya to e antarita bane. paNa sAdhu sIdho ja e pRthvI para bese to e vakhate pRthvI anantarita kahevAya. Ama to antaritamAM paNa na ja besAya. paNa | je antaritamAM besavAthI hiMsA na thAya temAM besAya. dA.ta. ApaNe makAnamAM A * besIe, to makAnanI nIce jamInamAM sacitta pRthvI che ja, ApaNe paraMparAe enA be | upara beThA chIe. paraMtu enAthI kaMI e pRthvInI hiMsA nathI thatI... eTale evA * antarita pRthvImAM besavAmAM koI doSa nathI.) tathA pRthvInI rajathI kharaDAyelA Asana upara sAdhu na bese. (rajasacitta che mATe) * ahIM niSadananuM grahaNa kareluM che, enAthI ubhA rahevuM, UMghavuM vagerenuM paNa grahaNa * mA karI levuM.) 5 6 5 = 5 * Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na na mo (vRttikAra lakhe che ke 'jJAtvA' kRti acetanAM jJAtvA' Ano artha e ke gAthAmAM jJAttvA zabda hovo joIe. to ja vRttikAra eno artha kare ne ? jo jJAttA no artha jJAtvA karo to e paNa barAbara nathI. kemake vRttimAM tarata ja yAyiA... ema lakhyuM che. eTale e nAphattA zabdano yAyitvA artha to lIdho ja che. eTale jJAtvA no sUcaka koI zabda gAthAmAM nathI. koI ema kahe ke "vRttikAra potAnI rIte amuka zabdo OM bahArathI lAvIne artha saMgata karI zake che" to eno uttara e ke e vAta sAcI. paNa su vRttikAra jyAre bahArathI kaMIka umere, tyAre kAM to vAvazeSa: ke kRti gammatte ityAdi lakhe. dhAro ke e kaMI na lakhe to ya pote ja potAnA zabdano artha darzAvavAnuM kAma na kare. e sIdhuM ema ja lakhI de ke 'azvetanAM jJAtvA' jayAre ahIM to jJAtvA kRti acetanAM te jJAtvA. ema lakhyuM che. jJAtvA zabdano artha kholyo che... S eTale A bAbatamAM vizeSa to bahuzruto jANe...) ma ji na zA Fr nA dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUtra-6 jo pRthvI acitta hoya, to tene oghAthI pramArjIne tenA upara bese. A niSIdana paNa 'e pRthvI acitta che' ema jANIne ja karavuM. tathA je mAlikanA saMbaMdhI e pRthvI che, tenI pAse te pRthvI para besavAnI rajA laI niSIdana karavuM. ya kare. uktaH pRthivIkAyavidhiH, adhunA apkAyavidhimAha sIodagaM na sevijjA, silAvuTTaM himANi a / usiNodagaM tattaphAsuaM, paDigAhijja saMjae // 6 // 2 ni na zA pRthvIkAyavidhi kahevAI. have akAyanI vidhi kahe che. sa gA.6 zItodaka, zilA, vRSTa, himane na seve. saMyuta taptaprAsuka uSNodaka grahaNa nA ya 'sIodagaM 'ti sUtraM, 'zItodakaM' pRthivyudbhavaM saccittodakaM na seveta, tathA zilAvRSTaM * himAni ca na seveta, tatra zilAgrahaNena karakAH parigRhyante, vRSTaM varSaNaM, himaM pratItaM prAya * uttarApathe mati / yadevaM thamaya vartetetyAda- '3ovA' thito 'taptaprApu ' tema ja * satprAsukaM tridaNDodvRttaM, noSNodakamAtraM, pratigRhNIyAdvRttyarthaM 'saMyataH' sAdhuH, etacca sauvIrAdyupalakSaNamiti sUtrArthaH // 6 // 16 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dazavaikAlikasUtra bhAga-4 aai adhya. 8 sUtra* TIkArtha : jamInamAMthI uddabhava pAmatAM (kuvA vagerenA pANIrUpa) sacittapANIne sAdhu na seve. tathA sAdhu zilA, vRSTa ane himane na seve. temAM zilA zabdanA grahaNathI karAo [ samajavAnA che. vRSTa = varasAda, hima e pratIta che (barapha) e prAyaH uttarApathamAM = " | kAzmIra vageremAM thAya che. prazna : jo Ama hoya to ANe kevI rIte vartavuM ? (arthAt kayuM pANI vAparIne nirvAha karavo ?). uttara : je pANI ukALeluM hoya, tapAveluM chatuM je prAsuka = traNaukALAvALuM thayuM ? " hoya nahi ke mAtra garamapANI... te pANIne sAdhu vRttine mATe = nirvAhane mATe jIvana - |TakAvavAne mATe grahaNa kare. - A prAsuka tapta pANInuM grahaNa e sauvIrAdinuM upalakSaNa che (eTale ke ahIM bhale traNa ukALAvALA pANInI ja vAta karI. paNa enAthI samajI levuM ke kAMjI vagere paNa acittapANI rUpa hovAthI laI zakAya.) tathA udaullaM appaNo kAyaM, neva puMche na sNlihe| samuppeha tahAbhUaM, no NaM saMghaTTae / muLA cho Hi gA.7 potAnA bhInAzarIrane puche nahi, saMlekhe nahi. tathAbhUtakAyane joIne muni ni - saMghaTTo. na kare. ___'udaullaM 'ti sUtraM, nadImuttIrNo bhikSApraviSTo vA vRSTihataH 'udakAIm' zA ma udakabinducitamAtmanaH 'kArya' zarIraM snigdhaM vA naiva paJchayed' vastratRNAdibhiH 'nasaMlikhet' ma nA pANinA, apitu 'saMprekSya' nirIkSya 'tathAbhUtam' udakArdAdirUpaM naiva kAyaM nA ya 'saMghaTTayet' munirmanAgapi na spRzediti sUtrArthaH // 7 // 1 TIkArthaH sAdhu nadI utaryo hoya tyAre athavA bhikSA mATe gayo hoya ane je varasAda # paDI gayo hoya tyAre tenuM potAnuM zarIra pANInA TIpAMothI bhareluM hoya athavA to ke ke pachI snigdha hoya (pANInA spaSTa TIpAo na dekhAya, paNa pANInI bhInAza hoya) to ke AvA zarIrane sAdhu vastrathI ke ghAsa vagerethI lUMchI na nAMkhe. ema hAthathI saMlekhana paNa s| 5 na kare. (bhInAzarIra upara hAtha ghasI na nAMkhe.) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ama dazavaikAlikasUra bhAga-4 hu chu . adhya. 8 sUga-8- 9 che. urdu udakAA vagererUpa te kAyAne joIne sAdhu leza paNa sparza na kare. (Azaya e ke luMchavAdinI vAta to dUra rahI, sAdhu to e zarIrane sparza paNa na kare.) | ma " , ukto'pkAyavidhiH, tejaHkAyavidhimAhaiMgAlaM agaNiM acci, alAyaM vA sajoiaM / na uMjijjA na ghaTTijjA, no nitrAva, muLA To aplAyavidhi kahevAyo. have tejaskAyanI vidhi kahe che. gA.8 IMgAla, agni , arci, sajayoti alAtane muni ujana, ghaTTana ke nirvApana | na kare. "phurniti sUtra, 'mAra' vInAditam nam' :pikAnunatam 'ma:' |. " chinnajvAlam 'alAtam' ulmukaM vA 'sajyotiH' sAgnikamityarthaH, kimityAha-notsiJcet na ghaTTayet, tatroJjanamutsecanaM pradIpAdeH, ghaTTanaM mithazcAlanaM, tathA nainam-agni 'nirvApayed' abhAvamApAdayet 'muniH' sAdhuriti sUtrArthaH // 8 // TIkArtha : juvALA vinAnI agni e aMgAro. (lAlacoLa kolaso.) tapAvelA lokhaMDanAM goLAmAM rahelI agni e agni kahevAya. je agninI javALA chedAI gayelI | che te arci (moTIagni bhaDake baLatI hoya tyAre AkAzamAM amuka agni nIcenI | agnithI chuTI paDelI paNa dekhAya... A arci che.) agnivALuM evuM UMbADIyuM. A A badhAM agnine sAdhu utsicana ane ghaTTana na kare. temAM uMjana = utsacana pradIpAdinuM thAya. (dIvAmAM tela pUravuM e.) ghaTTana eTale paraspara calAvavA. (agnine halAvavA...) tathA sAdhu e agnine bujhave nahi, eno abhAva na kare. pratipAditastejaHkAyavidhiH, vAyukAyavidhimAhatAliaMTeNa patteNa, sAhAe vihuNeNa vA / na vIijja'ppaNo kAyaM, bAhiraM, vAvi pupatni P 4 ke 3 * * a Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * 1 3. 5 Aii A dazavaikAlikasUga bhAga-4 ke aya. 8 sUca-9-10 tejaskAyanI vidhi kahevAI gaI. have vAyukAyanI vidhi kahe che. gA.9 paMkhA, patra, zAkhA ke vidhUnanathI potAnI kAyane ke bAhyapudgalane vIMjhe nahi. tAliaMTeNa'tti sUtraM, 'tAlavantena' vyajanavizeSeNa patreNa' padminIpatrAdinA 'zAkhayA' na vRkSaDAlarUpayA vidhUpa( va )nena vA' vyajanena vA, kimityAha-na vIjayed 'AtmanaH kAyaM' mo svazarIramityarthaH 'bAhyaM vApi pudgalam' uSNodakAdIti sUtrArthaH // 9 // | TIkArtha : tAlavRtta = eka vizeSa prakArano paMkho. patra = pazvinIpatra (pAMdaDuM ra vagere...) , zAkhA = vRkSanI DALa vidhUnana = paMkho. A badhAthI sAdhu potAnA zarIrane paNa na vIMjhe. tathA garama pANI vagere rUpa te bAhyapudgalane paNa na vIMjhe. pratipAdito vAyukAyavidhiH, vanaspatividhimAhataNarukkhaM na chiMdijjA, phalaM mUlaMca kassaI |aamgN vivihaMbIaM, maNasAvi patthA unA vAyukAyanI vidhi kahevAI gaI. have vanaspatinI vidhi kahe che. ( gA.10 tRNa, vRkSane tathA koIkanA phala, mULane na chede. kAcA vividha bIjane manathI | paNa na Icche. 'taNa'tti sUtraM, tRNavRkSamityekavadbhAvaH, tRNAni-darbhAdIni vRkSAH-kadambAdayaH, | etAnna chindyAt, phalaM mUlaM vA kasyacidvakSAdena chindyAditi sUtrArthaH // 10 // * TIkArtha : tRvRkSa A ekavabhAva = samAhAradvanda samAsa thayelo che (mATe ja che che, ekavacana che) % tRNa eTale darbhavagere prakAranuM ghAsa. vRkSa eTale kadaMbAdi vRkSo. ka pa la ka ya la Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * dazavaikAlikasUTA bhAga-4 adhya. 8 sUra-11 ) A badhAne chedavA nahi. tathA koIka vRkSAdinA phalane ke mULane paNa na chedavA. tathA anekaprakAranAM je bIja zastrathI haNAyelA na hoya = kAcA = sacitta hoya tene manathI paNa na Icche, to khAvAnI to vAta ja kyAM rahI ? * * * pa , 1 tathA gahaNesuna ciTThijjA, bIesu hariesuvA |udgNmi tahA niccaM, uttiMgapaNagesu vA I? gA.11 gahanomAM, bIjomAM ke haritomAM na rahe. tathA pANImAM, usiMgamAM ke || panakamAM sadAya na ubho rahe. ___ 'gahaNesu'tti sUtra, 'gahaneSu' vananikuJjeSu na tiSThet, saMghaTTanAdidoSaprasaGgAt, tathA | 'bIjeSu' prasAritazAlyAdiSu 'hariteSu vA' dUrvAdiSu na tiSThet, 'udake tathA nityam' atrodakam- | / anantavanaspativizeSaH, yathoktam-'udae avae paNae' ityAdi, udakamevAnye, tatra niyamato / | vanaspatibhAvAt, uttiGgapanakayorvA na tiSThet, tatrottiGgaH sarpacchatrAdiH panakaHullivanaspatiriti sUtrArthaH // 11 // TIkArtha : gahana = vananikuMja = gADhajaMgalavistAro = tyAM sAdhu na rahe, na ubho ja rahe... kemake tyAM vanaspatino saMghaTTovagere doSa lAgI zake che. tathA badhe phelAyelA, vIkharAyelA zAlivagere bIjo upara ke dUrvAvagere harita upara sAdhu na ubho rahe. tathA kAyama mATe udakamAM na ubho rahe. prazna: vanaspatino adhikAra cAle che, emAM udaka = pANInI vAta kyAMthI AvI 45 = 5 5 6 = 5 = * uttaraH ahIM udaka eTale vizeSa prakAranI anaMtakAyarUpa vanaspati ja samajavI. kemake A (kahyuM che ke "udaka, avaka, panaka..." Ama panakanA = nigodanA samAnArthI zabda tarIke || * udakano ullekha Avato hovAthI udaka = anaMtakAyavizeSa laI zakAya. * bIjAo kahe che ke udaka eTale pANI ja levuM. vanaspatino adhikAra cAlu che, chatAM ja * emAM pANInI vAta karI che e eTalA mATe ke pANImAM avazya vanaspati hoya ja che. je (pANImAM nigoda mAnI che... mATe) Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-4 adaya. 8 sUga-12-13 muM che) tathA sAdhu uttirgamAM ane panakamAM na ubho rahe. temAM usiMga eTale sarpacchatrAdi ( (?) (Ama to kIDInA nagarA prasiddha che.) panaka eTale utsivanaspati = nigoda. ukto vanaspatikAyavidhiH, trasakAyavidhimAhatase pANe na hiMsijjA, vAyA aduva kammuNA / uvarao savvabhUesu, pAsejja vivi6 nAM rA vanaspatikAyanI vidhi kahevAI. trasakAyanI vidhine kahe che. gA.12 vANIthI ke karmathI trasa jIvone na haNe. sarvabhUtomAM uparata te vividha | jagatane jue. ___'tasa 'tti sUtraM, 'trasaprANino' dvIndriyAdIn na hiMsyAt, kathamityAha-vAcA athavA 'karmaNA' kAyena, manasastadantargatatvAdagrahaNam, api ca-'uparataH sarvabhUteSu nikSiptadaNDaH | san pazyedvividhaM 'jagata' karmaparatantraM narakAdigatirUpaM, nirvedAyeti sUtrArthaH // 12 // TIkArtha : sAdhu vANIthI ke karmathI = kriyAthI beIndriyAdine na haNe. prazna : mananuM grahaNa kema nathI karyuM ?' uttara : mana to vANI ane karmamAM antargata hoya che, eTale tenuM grahaNa karyuM nathI. , vaLI badhA jIvone vize uparata thayelo eTale ke badhA jIvomAM daMDa = hiMsA jeNe choDI dIdhI che evo te sAdhu vividha jagatane jue. eTale ke "A jagata karmane parataMtra che narakAdi cAragati rUpa che" A badhuM ja nirvedane mATe = vairAgyane mATe jue. uktaH sthUlavidhiH, atha sUkSmavidhimAhaaTTha suhumAi pehAe, jAI jANittu saMjae / dayAhigArI bhUesu, Asa ciTTha divA rUA. * sthUlavidhi kahyo. have sUkSmavidhi kahe che. gA.13 jene jANIne saMyata bhUtomAM dayAdhikArI bane, te ATha sUkSmone joIne bese, ubho rahe, ke UMdhe. ? 5 (5 r 5 F = = ma Sa * * * * * 246 * Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUga bhAga-4 adhya. 8 sUga-14 daka 'aTTha'tti sUtraM, aSTau 'sakSmANi' vakSyamANAni prekSyopayogata AsIta tiSThecchayIta ( " veti yogaH, kiMviziSTAnItyAha-yAni jJAtvA saMyato jJaparijJayA pratyAkhyAnaparijJayA ca / dayAdhikArI bhUteSu bhavati, anyathA dayAdhikAryeva neti, tAni prekSya tadrahita evAsanAdIni / kuryAd, anyathA teSAM sAticArateti sUtrArthaH // 13 // TIkArtha H ATha sUkSmavastuo AgaLa kahevAze. sAdhue ene upayogathI joIne upayogathI besavuM, UbhA rahevuM ke UMghavuM. A rIte zabdono yoga karavo. prazna : e ATha sUkSmo kiMviziSTa che ? kyA vizeSaNavALA che? uttara : e sUkSmo evA che ke jene jJaparijJAthI jANIne ane pratyAkhyAnaparikSAthI tyAgIne saMyata = sAdhu jIvone vize dayA karavAno adhikArI bane che. bAkI e vinA | to e dayAno adhikArI ja banato nathI. - sAdhu te sUkSmone joIne temanAthI rahita pradezamAM ja AsanAdi kare. jo ema na | kare to e AsanAdi aticAravALA bane. (hiMsAdi thAya, mATe.) H. 45 = = F AhakayarAiM aTTha suhumAI ?, jAiM pucchijja saMjae / imAiM tAI mehAvI, Aikkhijja viakkhaNo // 14 // gA.14 "ATha sUkSmo kyA che ?' ema saMyata je sUkSmonI pRcchA kare, medhAvI ja na, vicakSaNa te A sUkSmone kahe. 'kayarANi' sUtraM, katarANyaSTau sUkSmANi yAni dayAdhikAritvAbhAvabhayAt pRcche|tsaMyataH ?, anena dayAdhikAriNa eva evaMvidheSu yatnamAha, sa hyavazyaM tadupakArakANyapakArakANi ca pRcchati, tatraiva bhAvapratibandhAditi / 'amani' tAni anantaraM vakSyamANAni nA medhAvI AcakSIta vicakSaNa iti, anenApyetadevAha-maryAdAvartinA tajjJena tatprarUpaNA kAryA, || evaM hi zrotustatropAdeyabuddhirbhavati, anyathA viparyaya iti sUtrArthaH // 14 // | TIkArtha : "jo huM ATha sUkSmone nahi jANuM to huM dayAno adhikArI nahi thAuM" | | AvA prakAranA dayAdhikAritAno abhAva thavAnA bhayathI sAdhu pUche ke "e ATha sUkSma | | kayA che ?" AnA dvArA e darzAvyuM ke dayAno adhikArI je hoya, teno ja AvA prakAranA sUkSmone = = * * * ke6i Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUtra-15 vize (ahiMsA pALavAno) yatna hoya. dayAdhikArI avazya te ATha sUkSmone upakAraka tattvo zuM che ? tenI ane e ATha sUkSmone apakAraka tattvo zuM che ? tenI pRcchA kare. (athavA to dayAnA upakArakonI ane dayAnA apakArakonI pRcchA kare.) kemake dayAdhikArIne to dayAmAM ja bhAvano pratibaMdha che. (eno badho bhAva = adhyavasAya dayAmAM ja baMdhAyelo che, coMTelo che, lAgelo che.) mo A ja vAta TuMkamAM koI dayAdhikArI sAdhu jayAre je ATha sUkSmo aMge upara mujaba pRcchA kare, " tyAre te A ATha vakSyamANa sUkSmo vicakSaNa medhAvI sAdhue ene kahevA. ahIM "medhAvI vicakSaNe sUkSmonI prarUpaNA karavI" ema kahevAdvArA paNa 6 darzAvI ke medhAvI = maryAdAvALA = saMvigna ane vicakSaNa tajJa sUkSmajJAtA gItArthe te ATha sUkSmonI prarUpaNA karavI. A rIte thAya to ja zrotAne te sUkSmomAM, stu tenI dayAmAM upAdeyabuddhi thAya. ("e karavuM ja joIe" ema thAya.) = = = bAkI jo amedhAvI ke avicakSaNa sUkSmonI prarUpaNA kare to zrotAne upAdeyabuddhi ta na thAya. paNa viparyaya anupAdeyabuddhi... thAya. (sUkSmonI rakSAmAM yatna vinAno ta - zithila sAdhu sUkSmonI prarUpaNA kare to zrotAne lAge ke "A badhuM bole che, paNa e - kyAM enI rakSA kare che ? eTale A na AdarIe to koI jhAjho vAMdho nahi hoya. nahi to A vaktA ja AcAra na pALata... vagere." * * =S 23 F ji ji tathA avicakSaNa = ajJAtA jo sUkSmonuM varNana kare to e varNana barAbara na ja thAya. pariNAme zrotAne e padArtho barAbara samajAya nahi, zaMkAo thAya samAdhAna na thAya... eTale paNa emAM upAdeyabuddhi na thAya. na zA A ja kahe che e ja uttarArdhamAM darzAvelo padArtha ja vadhu spaSTa darzAvavo che... eTale ja vaparAyo che... ema jaNAya che.) na gA sa anenApi tavevAda mAM atti ane v e be avyaya vaparAyA che. eno samajI vicArIne svayaM artha karI levo. TuMkamAM upara ja anena vyAdhi riLa: ema paMkti AvI che. eTale ke gAthAnA pUrvArdhavaDe (anena) eka vAta sUcavAI che, ane gAthAnA nA nA ya ya utarArdhavaDe paNa eka vAta sUcavAI che. siNehaM pupphasuhumaMca, pANutiMgaM taheva ya / paNagaM bIahariaM ca, aMDasumaM tra sam // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na 'siNehaM'ti sUtraM, 'sneha'miti snehasUkSmam - avazyAyahimamahikAkarakaharatanurUpaM, puSpasUkSmaM ceti vaTodumbarANAM puSpANi tAni tadvarNAni sUkSmANIti na lakSyante, 'pANI'ti prANisUkSmamanuddhariH kunthuH, sa hi calan vibhAvyate, na sthitaH, sUkSmatvAt / 'uttigaM tathaiva ce 'tyuttiMgasUkSmaM - kITikAnagaraM tatra kITikA anye ca sUkSmasattvA bhavanti / tathA 'panaka 'miti panakasUkSmaM prAyaH prAvRTkAle bhUmikASThAdiSu paJcavarNastaddravyalInaH paka iti, tathA 'bIjasUkSmaM' zAlyAdibIjasya mukhamUle kaNikA, yA loke tuSamukhamityucyate, 'haritaM ce 'ti haritasUkSmaM taccAtyantAbhinavodbhinnaM pRthivIsamAnavarNameveti, 'aNDasUkSmaM cASTama' miti etacca makSikAkITikAgRhakolikAbrAhmaNIkRkalAsAdyaNDamiti sUtrArtha : ml sta dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUtra-15 gA.15 sneha, puSpasUkSma, prANa, urniMga, panaka, bIja, harita ane AThamuM aMDasUkSma. TIkArtha : ATha sUkSmo A pramANe che. haratanu (1) snehasUkSma : avazyAya = jhAkaLa, hima-barapha, mahikA = dhUmmasa, karaka = karA, = ghAsa vagerenA agrabhAgaupara jamInamAMthI AvIne rahelA pANInA TIpAM. (2) puSpasUkSma : vaDa, udumbaranA puSpo. te puSpo vaDAdinA ja varNavALA hoya che eTale puSpa tarIke na jaNAya. : ji (3) prANIsUkSma : anuddhari kunthu. A jIva hale to khabara paDe. paNa sthira hoya to na sUkSma hovAthI khabara na paDe. ma zA sa ta ya zA (4) uniMgasUkSma : kIDInAM nagarA. temAM kIDIo ane bIjA sUkSmajIvo hoya che. (5) panakasUkSma : comAsAnAM samayamAM jamIna, lAkaDAvagereupara pAMcavarNavALI ane te jamIna vagere dravyamAM ja lAgelI (ekameka jevI banelI) nigoda. nA nA ya (6) bIjasUkSma : zAli vagere bIjanA mukhanA mULamAM (mukhanA mukhya bhAgamAM) kaNikA = kaNa hoya che. je lokamAM tumukha kahevAya che. (photarAnuM mukha) (7) haritasUkSma : te atyaMta navI ugelI pRthvInAM jevA ja varNavALI vanaspati che. (moTI thAya pachI alaga tarI Ave...) (8) aMDasUkSma : mAkhI, kIDI, giroLI, brAhmaNI (trasajIva vizeSa), kRkalAsa kAcIMDo vagerenA IMDA rUpa levuM. 3 24 ji Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * E 'evameANi 'tti sUtraM, 'evam' uktena prakAreNa etAni sUkSmANi jJAtvA sUtrAdezena 'sarvamAvena' zavatvanurUpeLa svarUpasaMrakSaLAvinA 'saMvata:' sAthe: vimityAha-'apramatto' ' nidrAdipramAdarahitaH yateta manovAkkAyaiH saMrakSaNaM prati 'nityaM' sarvakAlaM 'sarvendriya' samAhitaH' zabdAdiSu rAgadveSAvagacchanniti sUtrArthaH // 16 // ma dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUtra-16-17 ANi jANijjA, savvabhAveNa saMjae / appamatto jae niccaM, savviMdiasamAhie // 16 // TIkArya : sUtrane anasAre kahevAyelA prakArathI A sUkSmone jANIne sAdhu sarvabhAvathI tu yatna kare. emAM sarvamAvena = zaktine anurUpa evA svarUpasaMrakSaNAdi vaDe. (hetu, svarUpa ane anubaMdha ema traNa prakAre hiMsA hoya che ane traNa prakAre ahiMsA paNa hoya che. |n emAM svarUmanuM = te te jIvanA zarIranuM saMrakSaNa karavuM te svarUpasaMrakSaNa kahevAya. sAvita meM zabdathI anubaMdha saMrakSaNAdi laI zakAya. A svarUpa saMrakSaNAdi e potAnI zaktine sma anurUpa karavAnA che.) e sAdhunAM vizeSaNo A pramANe che. apramatta = nidrAdi pramAdothI rahita. sarvendriyasamAhita eTale zabdAdimAM rAgadveSane na pAmato. Avo sAdhu sarvakALa mana, vacana, kAyAthI saMrakSaNano yatna kare. E F gA.16 A pramANe saMyata sarvabhAvathI Ane jANe. sarvendriyasamAhita apramatta sAdhu nitya yatna kare. keri tathA dhuvaM ca paDilehijjA, jogasA pAyakaMbalaM / sijjamuccArabhUmiM ca, saMthAraM aduvA''saNaM // 17 // Br zA sa nA ya gA.17 yoga hote chate avazya pAtra, kaMbala, zayyA, uccArabhUmi, saMthAro ke AsananuM pratilekhana karavuM. 25 'dhuvanti sUtraM, tathA 'dhruvaM ca' nityaM ca yo yasya kAla ukto'nAgataH paribhoge ca tasmin pratyupekSeta siddhAntavidhinA 'yoge sati' sati sAmarthye anyUnAtiriktaM, kiM tadityAha - * 'pAtrakambalam'pAtragrahaNAdalAbudArumayAdiparigrahaH, kambalagrahaNAdUrNAsUtramayaparigrahaH, tathA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s na mA S S hoya tyAre paNa... ema be rIte nitya pratilekhana karavuM. Ama anAgatakALamAM ane sta stu paribhogakALamAM sAmarthya pramANe pratilekhana saMpUrNa karavuM.) na zA dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUtra-17-18 'zayyAM' vasatiM dvikAlaM trikAlaM ca uccArabhuvaM ca - anApAtavadAdi sthaNDilaM tathA 'saMstArakaM ' tRNamayAdirUpamathavA 'Asanam' apavAdagRhItaM pIThakAdi pratyupekSeteti sUtrArtha: // 17 // Fa TIkArtha : jo sAmarthya hoya to je vastrAdino je anAgatakAla kahyo che, temAM ane paribhogamAM siddhAntanI vidhithI ochuM nahi ane vadhu nahi e rIte pAtra, kAMbaLI, zayyA, uccArabhUmi, saMthAro ke Asana e badhAnuM pratilekhana karavuM. (savAre ane sAMje amuka cokkasa samaye pratilekhana karavAnuM kahyuM che, e vakhate vastrano paribhoga na karavAno hoya to paNa pratilekhana karavAnuM che, eTale e anAgatakALa kahevAya. emAM tathA AkhA divasamAM jyAre paNa vastrano upayoga karavAno mo ahIM pAtra zabdanAM grahaNathI tuMbaDu, lAkaDAmaya vagere pAtra levA. vana zabdanAM grahaNathI unanA dorAonA banelA vastro levA. zayyAnuM pratilekhana (zeSakALamAM) be vAra ane (comAsAmAM) traNavAra. sthaMDilabhUmi anApAtavALI vagere jovI. saMthAro apavAdamArge grahaNa karelA pIThakAdi. A badhAnuM pratilekhana karavuM. = tRNamayAdirUpa. Asana = gA.18 saMyata prAsuka(sthaMDila)ne pratilekhIne uccAra, prazravaNa, zleSma, 5 jallane paraThave. tathA uccAraM pAsavaNaM, khelaM siMghANajalliaM / phAsuaM paDilehittA, pariTThAvijja zA saMnad // 8 // saMdhANa, ta 'uccAraM 'ti sUtraM, uccAraM prasravaNaM zleSma siMghANaM jallamiti pratItAni, etAni prAsukaM pratyupekSya sthaNDilamiti vAkyazeSa:, 'paristhApayed' vyutsRjet saMyata iti sUtrArthaH // 18 // TIkArtha : uccArAdi pratIta che. (zleSma eTale nAkamAMthI nIkaLatAM seDA, siMghANa eTale kapha, gaLapho, prazravaNa eTale mAtru, jalla = mela) A badhuM paraThavavuM. prAsuka evI sthaMDilabhUmi joIne tyAM 26 EF F gg nA ya Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S sta upAzrayasthAnanI vidhi kahI. gocarIpravezane AzrayIne kahe che. gA.19 paragRhamAM pAna mATe ke bhojana mATe pravezIne yatanAthI Ubho rahe, alpa mA bole, rUpamAM mana na kare. ta ma dazavaikAlikasUtra bhAga-4 spaMDitta e vAkyazeSa jANavuM. sa nA adhya. 8 sUtra-19-20 upAzrayasthAnavidhirukto, gocarapravezamadhikRtyAha pavisittu parAgAraM, pANaTThA bhoaNassa vA / jayaM ciTThe miaM bhAse, na ya rUvesu maNaM kare // 19 // ta TIkArtha : pAnamATe, bhojanamATe ke glAnAdinAM auSadhamATe sAdhu paragRhamAM jAya, maiM to jaIne sAdhu yaMtanApUrvaka Ubho rahe. eTale ke jharukhA-bArI vagerene na joto ucitadezamAM ubho rahe. tathA yatattApUrvaka alpa bole. 'pote zA mATe Avyo che ?" e AvavAnuM kAraNa vagere kahe. ApanAra strIvageremAM mana na kare. eTale ke "A strI vagere AvA AvA che" ema manano niveza na kare. ji ya 'pavisittu' sUtraM, pravizya 'parAgAraM ' paragRhaM pAnArthaM bhojanasya glAnAderauSadhArthaM vA sta yataM-gavAkSakAdInyanavalokayan tiSTheducitadeze, mitaM yatanayA bhASeta AgamanaprayojanAdIti, na ca 'rUpeSu' dAtRkAntAdiSu manaH kuryAt, evaMbhUtAnyetAnIti na mano nivezayet, rUpagrahaNaM rasAdyupalakSaNamiti sUtrArthaH // 19 // na zA na ahIM rUpanuM grahaNa rasAdinuM upalakSaNa che. (rasAdimAM paNa mana na kare... ema samajI levuM.) zA sa nA gocarAdigata eva kenacittathAvidhaM pRSTa evaM brUyAdityAha - ' bahu 'nti sUtraM, athavA upadezAdhikAre sAmAnyenAha ya -X bahuM suNehi kannehiM, bahuM acchIhiM picchai / na ya diTTaM suaM savvaM, bhikkhU akkhAumarihai // 20 // FF F gocarI vageremAM gayelo sAdhu koIkavaDe tevAprakAranI koIka bAbata puchAyelo chato A pramANe kahe ke athavA to sAdhune upadezaApavAno adhikAra cAlI rahyo che, emAM sAmAnyathI A vAta (zAstrakArabhagavaMta sAdhune) kahe che ke 27 E * * * Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 3, ga che. A dazavaikAlikasUTA bhAga-4 adaya. 8 sUtra-21 ) muM gA.20 kAnothI ghaNuM sAMbhaLe che, AMkhothI ghaNuM jue che. joeluM sAMbhaLeluM badhuM ja te ja kahevA mATe sAdhuyogya nathI. ___ 'bahu'nti sUtraM, 'bahu' anekaprakAraM zobhanAzobhanaM zrRNoti karNAbhyAM,zabdajAtamiti * gamyate, tathA 'bahu' anekaprakArameva zobhanAzobhanabhedenAkSibhyAM pazyati, rUpajAtamiti : gamyate, evaM na ca dRSTaM zrutaM sarvaM svaparobhayAhitamapi 'zrutA te rudatI patnI 'tyevamAdi bhikSurAkhyAtumarhati, cAritropaghAtAt, arhati ca svaparobhayahitaM 'dRSTaste / | rAjAnamupazAmayaziSya' iti sUtrArthaH // 20 // TIkArtha : sAdhu anekaprakAranAM sArA ane kharAba zabdasamUho be kAnathI sAMbhaLe che : | ('zabdajAta' e pada samajI levuM) tathA sAdhu aneka prakAranAM sArA ane kharAba rUpasamUho jue che. ('rUpajAta' e pada samajI levuM.) A pramANe jovAyeluM ke saMbhaLAyeluM badhuM sva-para-ubhayane ahitarUpa hoya te paNa - sAdhu bIjAne kahevA mATe yogya nathI. jemake "tArI patnI raDatI saMbhaLAI" vagere. prazna : kema A badhuM na bolAya ? uttara : kemake emAM cAritrano upaghAta thAya. paNa je joyelI ke sAMbhaLelI vastu sva-para ubhayane hitakArI hoya te bolavA mATe sAdhu yogya che. jemake "tAro ziSya rAjAne upazama pamADato = pratibodha pamADato dekhAyo.." vagere. (A zlokanI be avataraNikA che. emAM pahelI avataraNikA pramANe na to gocarI gayelo sAdhu A zloka bole che. Azaya e ke gRhastha puche ke "tame pelA ne ja ghare gayelA, tame zuM joyuM? e zuM vAto karatAM hatA ?" to tyAre sAdhu javAbamAM A zA * zlokanI vAta bole ke "jaina sAdhu sArI-narasI ghaNI vAto sAMbhaLe -jue, paNa | nA nukasAnakArI na bole, hitakArI bole.. bIjI avataraNikA pramANe to zaabhavasUrijI | va sAdhune upadezarUpe A zloka kahe che "he sAdhu ! tuM ghaNuM sAMbhaLe che." vagere.) ya etadeva spaSTayannAha___ suaMvA jai vA diTuM, na lvijjovghaaiaN| na ya keNai uvAeNaM, gihijogaM samAre mArA A ja vAtane spaSTa karatAM kahe che. vaE Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUtra-22 gA.21 sAMbhaLeluM ke joyeluM upaghAtakArI na bole. koIpaNa upAyathI gRhInA yogane na Acare. 'sugaMti sUtra, zruta vA anyata: DivA pUrNa svayameva 'nAbhavet' na bhAveta, 'aupaghAtikam' upaghAtena nirvRttaM tatphalaM vA, yathA- caurastvamityAdi, ato nAlapedapIti gamyate, tathA na ca kenacidupAyena sUkSmayA'pi bhaGgyA 'guhiyogaM' gRhisaMbandhaM tadbAlagrahaNAdirUpaM gRhivyApAraM vA - prArambharUpaM 'samAcaret' kuryAnnaiveti sUtrArthaH // 21 // na mo TIkArtha : sAdhue bIjApAsethI sAMbhaLyuM hoya ke svayaM joyeluM hoya. paNa aupaghAtika jJa te bAbata sAdhu na bole. emAM upaghAtavaDe banelI ke upaghAtarUpI phalavALI bAbata e aupaghAtika kahevAya. dA.ta. 'tuM cora che.' S (sAdhue koIne corI karato joyo ke koIka cora hovAnI vAta sAMbhaLI. have sAdhu enA AdhAre ene kahe ke 'tuM cora che' to e kharekhara cora hoya to paNa pakaDAI javAthI ApaghAtAdi paNa kare... AghAta lAge... vagere. A vacana upaghAta hiMsArUpI phalavALuM che *** na F E jyAre "Ane mArI nAMkhavo joIe.." e vacana upaghAtathI nivRtta kahevAya. kemake A vacanamAM sAkSAt upaghAtanI vAta che... AvA koIpaNa vacana sAdhu na bole...) A kAraNathI A vacanane ekavAra paNa na bolavuM. ahIM gAthAmAM pi nathI. paNa e samajI levo. (Atapepi Alapana eTale ekavAra bolavuM. sAdhu AvuM vacana 1 ekavAra paNa na bole, vadhArevAra to nahi ja.) ji na zA kiM ca niTThANaM rasanijjUDhaM, bhaddagaM pAvagaMti vA / puTTho vAvi apuTTho vA, lAbhAlAbhaM na nidhine 225 S 29 ta sa tathA koIka upAyathI eTale ke sUkSma paNa paddhatithI gRhasthono saMbaMdha na ja kare. gRhasthonA chokarAone pakaDavA, ramADavA vagere ke gRhasthonA koIka kAmono prAraMbha nA karavo e badhu gRhasthano saMbaMdha gaNAya. nA ya ji ya * * gA.22 puchAyelo ke nahi puchAyelo sAdhu niSThAnane ke rasaniryuDhane AzrayIne bhadraka * ke pApaka lAbha-alAbhano nirdeza na kare. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hi8 * 9 * * * A dazavaikAlikasUra bhAga-4 hari aNa. 8 sUtra-23 & 2 'NivANaM ti sUtraM, 'niSThAnaM' sarvaguNopetaM saMbhRtamannaM rasaM niDhametadviparItaM kadazanam, ( / etadAzrityAdyaM bhadrakaM dvitIyaM pApakamiti vA, pRSTo vApi pareNa kIdRg labdhamiti apRSTo vA svayameva lAbhAlAbhaM niSThAnAdena nirdized, adya sAdhu labdhamasAdhu vA zobhanamidamaparamazobhanaM / veti sUtrArtha: pararA. TIkArtha : niSThAna eTale sarvaguNothI uti, saMbhUta (masAlAdithI sArI rIte bhareluM) anna. rasanirmUDha = nIkaLI gayo hoya evuM eTale ke niSThAnathI viparIta kharAbaaMzana = ' khorAka T jayAre para vyakti ema puche ke "Aje kevuM maLyuM ?" tyAre sAdhu niSThAnane mATe ema na bole ke "Aje sAruM maLyuM." tathA kadazana mATe ema na bole ke "Aje kharAba che maLyuM." koI na puche tyAre paNa sAdhu svayaM paNa upara mujaba na maLe. 1 ema alAbha mATe samajavuM. "Aje sAruM nathI maLyuM" ke "Aje kharAba maLyuM" IT " ItyAdi na bole. kiM cana ya bhoaNaMmi giddho, care uMchaM ayaMpiro / aphAsuaM na bhuMjijjA, ji zrI musigArDa pAraNA nAgA .23 bhojanamAM vRddhi nahi, nahi bolato UMcha care. aprAMsuka, krIta, audezika, # Ahata na vApare. nA 'na yatti sUtraM, na ca bhojane gRddhaH san viziSTavastulAbhAyezvarAdikuleSu |ya mukhamaGgalikayA caret, apitu uJchaM bhAvato jJAtAjJAtamajalpanazIlo (granthAnam 5500) | dharmalAbhamAtrAbhidhAyI caret, tatrApi 'aprAsukaM' sacittaM sanmizrAdi kathaJcidgahItamapi na bhuJjIta, tathA krItamauddezikAhRtaM prAsukamapi na bhuJjIta, etadvizodhyavizodhi* hyupatnakSAmati sUtrArtha: rarUA | TIkArtha : sAdhu bhojanamAM Asakta banelo chato viziSTavastunAM lAbhane mATe che Izvaravagere kulomAM mukhamaMgalikAvaDe na care. (Azaya e che ke sArI vastu joItI hoya te ja 45 5 = 6 ka ma la * * Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUtra-24 eTale jyAM sudhI e na maLe tyAM sudhI sAdhu zrImaMtAdinA gharomAM potAnuM moDhuM dekhADato ke badhAnAM moDhA joto joto pharyA kare. mubramaniSThA no Avo artha bhAse che... AvuM na karavuM.) paraMtu nahi bolavAnA svabhAvavALo eTale ke 'dharmalAbha' mAtra bolanAro sAdhu bhAvathI jJAta-ajJAta uMcane-gocarIne mATe care-phare. (je sAdhu tapasvI, vaiyAvaccI, prabhAvaka vagere bhAvothI jaNAyelo che, gocarI denArAone e khabara che te sAdhu bhAvathI na jJAta che. enI UMcha paNa bhAvathI jJAta kahevAya. jyAre je sAdhu AvA bhAvothI lokomAM mo ajJAta che, te bhAvathI ajJAta kahevAya, tenI UMcha paNa bhAvathI ajJAta kahevAya. have mo Da Ama to ajJAta UMcha ja sArI. jJAtoMchamAM doSano saMbhava che. chatAM emAM kALajIpUrvaka : gocarI laI zake nahi to to jJAta banelo sAdhu gocarI jaI na zake ema mAnavuM paDe...) stu ta temAM paNa sacitta chatuM mizrAdi koIka rIte grahaNa karAyeluM hoya to paNa na vApare. (je vastu sacitta hatI, ane zastrAdithI mizrAdi rUpa banI, te bhUlathI acitta samajIne 7 sAdhu vahorI le evo saMbhava che. sarvathA sacittane to sAdhu oLakhI ja le eTale emAM bhUlathI vahorAI javAno saMbhava ocho che. eTale ja aprAsu no artha mAtra sacitta ema na karatAM sacitta sanmiAvi karelo che. sacitta sat mizrAvi ema traNazabdo che. athavA to Ama artha karAya ke sacitta = sanmitrAdvi sanmizra mizra, A izabdathI sacitta...) tathA krIta, auddezika, abhyAhata acitta hoya to paNa na vApare. sme ATalA doSonuM kathana vizodhikoTi ane vizodhikoTinA saghaLAdoSonuM upalakSaNa che. (42 doSomAMthI koIpaNa doSavALI gocarI acitta hoya to paNa sAdhu na vApare.) zA sa na ya zA saMnihiM ca na kuvvijjA, aNumAyaMpi sNje| muhAaIvI asaMbaddhe, havijja sa jaganissie // 24 // nA gA.24 saMyata aNumAtra paNa saMnidhi na kare. mudhAjIvI, asaMbaddha jaganizrita thAya. 'nirdi'tti sUtra, 'saMnidhi va' prA'nirUpitasvarUpAM na vyuAMt 'anumAtramapi' stokamapi 'saMyata:' sAdhuH, tathA mudhAjIvIti pUrvavat, asaMbaddhaH padminIpatrodakavadgRhasthaiH, evaMbhUtaH san bhavet 'jagannizritaH' carAcarasaMrakSaNapratibaddha iti sUtrArthaH // 24 // TIkArtha : pUrve nirUpaNa karAyelA svarUpavALI saMnidhi sAdhu aNu jeTalI paNa 31 = thoDI ri X XX Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I ta bahu dazavaikAlikasutra bhAga-4 hu che aya. 8 sUtra-25 paNa na kare. tathA mudhAjIvI ane asaMbaddha = kamaLapatra para pANInI jema gRhastho sAthe ( saMbaMdha vinAno sAdhu trasa ane sthAvara jIvonI surakSA karavAmAM pratibaddha bane. emAM mudhAjIvI zabda pUrvanI jema samajavo. (adhyayana-5, uddezo-1 gAthA.100) If " (kamaLanAM patra para pANI paDe to paNa e ekameka na thAya. patra e pANIne cuse nahi. * ema sAdhu paNa gRhastha sAthe ekameka na bane...) ci - lUhavittI susaMtuTe, appicche suhare siaa|aasurttN na gacchijjA, succA NaM mo nisAsa ArA vaLI gA.25 rukSavRttivALo, susaMtuSTa, alpaccha sAdhu subhara thAya. jinazAsana sAMbhaLIne krodha na pAme. ___'lUha'tti sUtraM, rUkSaiH-vallacaNakAdibhirvRttirasyeti rUkSavRttiH, susaMtuSTo yena vA tena / vA saMtoSagAmI, alpeccho nyUnodaratayA''hAraparityAgI, subharaH syAt alpecchatvAdeva | durbhikSAdAviti phalaM pratyekaM vA syAditi kriyAyogaH, rUkSavRttiH syAdityAdi / tathA| 'AsuratvaM' krodhabhAvaM na gacchet kvacit svapakSAdau zrutvA 'jinazAsanaM' krodhavipAkapratipAdakaM vItarAgavacanaM / "jahA cauhi ThANehiM jIvA AsurattAe kammaM ja na pakareMti, taMjahA-kohasIlayAe pAhuDasIlayAe jahA ThANe jAva jaM NaM mae esa purise na aNNANI micchAdiTThI akkosai haNai vA taM Na me esa kiMci avarajjhaitti, kiM tu mama zA sa eyANi veyaNijjANi kammANi avarajjhaMtitti sammamahiyAsamANassa nijjarA eva sa nA bhavissai 'tti sUtrArthaH // 25 // TIkArtha : vAla, caNA vagere rukSa padArthothI nirvAha che jeno evo sAdhu rukSavRtti | kahevAya. tathA susaMtuSTa eTale game te vastuthI saMtoSapAmanAra. alpaccha eTale nyUnaudaravALo hovAthI = ochuM vAparato hovAthI AhArano ke * parityAgakaranAra. (ochuM vAparato hoya e vadhArAnuM tyAgI ja de...) Avo sAdhu dubhikSAdimAM sukhethI bharI zakAya. eTale ke dubhikSAdimAM ene ke e saMtoSavo sahelo che. R. 45 45 ka F = Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *zna * * 5 3, . * dazavaikAlikasUra bhAga-4 nA hukama aya. 8 sUga-26 kemake e alpaIcchAvALo che. Ama rukSavRtti, susaMtuSTa, alpaccha hovuM... e badhAnuM phaLa A che ke AnA kAraNe [ sAdhu subhara thAya. Ama A AkhuM vAkya ekaja banavAthI thAt kriyApada ekaja vAra . levAya. athavA to darekanI sAthe svAtuM e pramANe kriyApadano saMbaMdha karavo. arthAt sAdhu sakSavRtti hoya, susaMtuSTa hoya... subhara hoya... vagere. - tathA krodhanA vipAkonuM pratipAdanakaranArA vItarAgavacana rU5 jinazAsanane sAMbhaLIne sAdhu kyAMka svapakSa = sAdhu vageremAM ke (mApadathI) parapakSa = gRhasthAdimAM ' krodhabhAvane na pAme. e vacana A pramANe che ke jIvo cAra sthAnothI AsuratA mATe (AvatA bhavamAM asuradevAdi banAve te mATenA) karmane bAMdhe che. te A pramANe (1) krodha karavAnA svabhAvathI (2) jhaghaDo karavAnA svabhAvathI... vagere jema sthAnAMgamAM kahyuM che. tema samajavuM. yAvat (8chelle te tyAM krodha na karavA mATenA upAya rUpe je ciMtana batAveluM che, te A pramANe ) "A ta ajJAnI mithyAdaSTi puruSa mArA para Akroza kare che, haNe che. te A mANasa mAro kaMI aparAdha karato nathI. paraMtu mArA A vedanIyakarmo aparAdha kare che. (eno doSa nathI, mArA karmono doSa che...)" A pramANe samyapha sahanakaranArAne nirjarA ja thAya che. tathA ___ kannasukkhehiM saddehiM, pemmaM nAbhinivesae / dAruNaM kakkasaM phAsaM, kAeNa dilAI raddA. gA.26 karNasukha zabdothI premane na pAme. zarIrathI dAruNa, karkaza sparzane sahana kare. 'kaNNa 'tti sUtraM, karNasaukhyahetavaH karNasaukhyAH zabdA-veNuvINAdisaMbandhinasteSu 'ma' rAja na manivezata' 7 vityartha, 'vAruIE' naSTa 'va ' ne sparzamupanataM santaM kAyenAdhisahet na tatra dveSaM kuryAditi, anenAdyantayo rAgadveSanirAkaraNena sarvendriyaviSayeSu rAgadveSapratiSedho veditavya iti sUtrArthaH // 26 // TIkArtha : je zabdo kAnane sukha pamADavAnA kAraNabhUta hoya te karNasaukhya zabdo che che. kahevAya. jemake vAMsaLI, vINA vagerenA zabdo... temAM rAga na karavo. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ c Aha ma dazavaikAlikasUra bhAga-4 kizu ja aya. 8 sUTI-20 pe) . aniSTa karkaza sparza AvI paDelo hoya to tene zarIrathI sahana karavo. tyAM dveSa na ja na karavo. * praznaH ahIM zrotra ane sparza ema be IndriyonI vAta karI. bAkInI IndriyonI vAta | : kema na karI ? uttara : A zloka dvArA pahelI ane chellI IndriyamAM rAga ane dveSanuM nirAkaraNa | | karyuM che. enA dvArA badhI ja IndriyanA viSayomAM rAga ane dveSano pratiSedha jANavo. (zrotra e chellI Indriya, sparza e pahelI Indriya. zrotramAM rAgano ane dveSano 1 - niSedha, cakSumAM rAga ane dveSano niSedha... ema pAMca IndriyomAM kula 10 niSedha - | 3 karavAnA che. emAM zrotramAM rAgano niSedha e pahelo ane sparzamAM dveSano niSedha e : dasamo eTale enA dvArA vaccenA ATha niSedha samajI levAnA.) kiMca khuhaM pivAsaM dussijjaM, sIuNhaM araiM bhayaM / ahiAse avvahio, dehadukkhaM mAhitna rahA gA.27 sudhA, pipAsA, duHzapyA, zIta, uSNa, arati, bhayane vyathA pAmyAvinA sahana kare. dehadu:kha mahAphalavALuM che. ji 'khuhaM pitti sUtraM, 'kSudhaM' bubhukSAM "pipAsAM' tRSaM 'duHzayyAM' viSamabhUmyAdirUpAM ji na 'zItoSNaM' pratItam 'arati' mohanIyodbhavAM 'bhayaM' vyAghrAdisamutthamatisahedetatsarvameva na zA 'avyathitaH' adInamanAH san dehe duHkhaM mahAphalaM saMcintyeti vAkyazeSaH / lathA ca zarIre zA sa satyetaduHkhaM, zarIraM cAsAraM, samyagatisahyamAnaM ca mokSaphalamevedamiti sUtrArthaH // 27 // sa TIkArtha : sudhA = bhUkha, pipAsA = tarasa, duHzayA = UMcI-nIcI bhUmi vagere. RT zItoSNa pratIta che. arati = mohanIyathI utpanna thayelo ugabhAva, bhaya = vAghAdithI | | utpanna thayelo. A badhuM ja adInamanavALo sAdhu sahana kare. je prazna : zuM vicArIne sahana kare ? uttara : "dehane vize duHkha ApavuM mahAphalavALuM che" ema vicArIne sahana kare che, Azaya e ke zarIra che, eTale A du:kha che ane zarIra asAra che. jo samyaka rIte | che A duHkhothI zarIra sahana karAya to e mokSarUpI phalavALuM ja che. kAyaphleza e tapa che. huM "R Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sta na zA jeo dazavaikAlikasUtra bhAga-4 kiMca atthaMgayaMmi Aicce, puratthA a aNuggae / AhAramAiyaM savvaM, maNasAvi Na patthae // 28 // gA.28 sUrya asta pAme, pUrvamAM uge nahi tyAre manathI paNa AhAramaya sarva na prArthe . ya adhya 8 sUtra - 28-27 na 'atthaM 'ti sUtraM, 'astaM gata Aditye' astaparvataM prApte adarzanIbhUte vA 'purastAccAnugate' pratyUSasyanudita ityarthaH, AhArAtmakaM 'sarvaM' niravazeSamAhArajAtaM manasApi na prArthayet, kimaGga punarvAcA karmaNA veti sUtrArthaH // 28 // TIkArtha : sUrya astaparvatane pAme eTale ke sUryAsta thaI jAya, athavA to (vAdaLAdinA kAraNe) sUrya na dekhAya, tathA pUrvadizAmAM sUrya ugyo na hoya eTale ke savAre udaya pAmyo na hoya tyAre AhAra svarUpa badhuM ja manathI paNa na Icche. to pachI vacanathI te ke kriyAthI to vAta ja zI karavI ? (sAMje sUryAsta bAda ke sUryane na dekhAya tyAre tathA meM savAre sUryodaya na thAya tyAM sudhI cAra AhAra varlDavA...) ta *** divApyalabhamAna AhAre kimityAha atiMtiNe acavale, appabhAsI miAsaNe / havijja uare daMte, thovaM laddhuM na khiisa // 29 // S 34 ji k cm keri na divase paNa jo AhAra na maLe to sAdhu zuM kare ? e kahe che. zA gA.28 atitiza, ayapasa, aspabhASI, mitAzana, uramA hAnta thAya. thoDaM sa meLavIne khisA na kare. nA 'artitiNe 'tti sUtraM, atintiNo bhavet, atintiNo nAmAlAbhe'pi neSadyatkiJcana- ya bhASI, tathA acapalo bhavet, sarvatra sthira ityarthaH / tathA 'alpabhASI' kAraNe parimitavaktA, tathA 'mitAzano' mitabhoktA ' bhavedityevaMbhUto bhavet, tathA 'udare dAnto' yena vA tena vA vRttizIla:, tathA 'stokaM labdhvA na khrisayet' deyaM dAtAraM vA na hIlayediti sUtrArthaH // 29 // * TIkArtha : (divase paNa AhAra na maLe to) sAdhu atiMtiNa thAya. atiMtiNa eTale na maLe to paNa kaMIka game te bolanAro na bane. (athavA rUpavAmepa ema artha Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 * > E O hAla dazavaikAlikasUra bhAga-4 1 adaya. 8 sUca-30 che. laIe, to kaMIka na maLe to paNa game te bolanAro na bane..) tathA acapala bane, badhe ja sthira bane. alpabhASI = kAraNa Ave tyAre parimitavacana bolanAra bane. mitAzana = alpa vAparanAro thAya. udaramAM dAnta = je te vastuthI nirvAha karavAnA svabhAvavALo. thoDuMka ja maLe, to paNa e deya vastune ke enA dAtAne nide nahi. (A zuM eka | | koLIyA jeTaluM ja maLyuM ?. AnA karatA na maLyuM hota to sAruM hatuM.. ATaluM ja vihorAvanAra dAtA kaMjusa che...) madavarjanArthamAhana bAhiraM paribhave, attANaM na samukkase / sualAbhe na majjijjA, jaccA | tavastivRddhi rU| madano tyAga mATe kahe che. gA.30 bAhyano paribhava na kare. AtmAno utkarSa na kare. zrata, lAbha, jAti, bhaI tapasvI, buddhithI mada na kare. 'na bAhiraM 'ti sUtraM, na 'bAhyam' Atmano'nyaM paribhavet, tathA AtmAnaM nasamutkarSayet, / sAmAnyenetthaMbhUto'hamiti, zrutalAbhAbhyAM na mAdyeta, paNDito labdhimAnahamityevaM, tathA jAtyA-tApasvyena buddhyA vA, na mAdyateti varttate, jAtisaMpannastapasvI buddhimAnahamityevam, ' za upalakSaNaM caitatkulabalarUpANAm, kulasaMpanno'haM balasaMpanno'haM rUpasaMpanno'hamityevaM nazA mAdyateti sUtrArthaH // 30 // TIkArtha : bAhyane potAnAthI bhinna jIvano paribhava = apamAna na kare. tathA | potAno utkarSa na kare. sAmAnyathI "AvA prakArano huM chuM." vagere. (vizeSathI have batAve che ke, zruta ane lAbhathI mada na kare ke "huM paMDita chuM "huM labdhimAna chuM." tathA " jAtithI tapasvipaNAMthI ke buddhithI mada na kare. (mAdata zabda ahIM paNa levAno ja * ja che.) eTale ke "huM jAtisaMpanna chuM, tapasvI chuM, buddhimAna chuM" e pramANe mada na kare. * A kathana kula, bala, rUpanuM upalakSaNa che. arthAt "huM kulasaMpanna chuM, huM balasaMpanna sa chuM, huM rUpasaMpanna chuM." e pramANe mada na kare. 45 = = = Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - A dazavaikAlikasUra bhAga-4 sukA jI adhya. 8 sUga-31-32 - oghata AbhogAnAbhogasevitArthamAhase jANamajANaM vA, kaTTa Ahammi payaM / saMvare khippamappANaM, bIaMtaM na samAyare rU upayogathI levAyelA arthane ane anupayogathI levAyelA arthane sAmAnyathI batAve | gA.31 te jANato ke nahi jANato adhArmikapadane karIne jaldI AtmAne saMvare. te paNa bIjIvAra te na Acare.. "setti sUtra, 'sa' sAthaH "nI nannanInana vA' mAmo toDanA tirtha: | stu 'kRtvA'dhArmikaM padaM' kathaJcidrAgadveSAbhyAM mUlottaraguNavirAdhanAmiti bhAvaH 'saMvaret' stu | 'kSipramAtmAnaM' bhAvato nivAlocanAdinA prakAreNa, tathA dvitIyaM punastanna samAcaret, anubandhadoSAditi sUtrArthaH // 31 // TIkArtha : te sAdhu AbhogathI = upayogathI ke anAbhogathI = anupayogathI " adhArmika padane karI bese. eTale ke koIka rIte rAgadveSathI mUlaguNonI ke uttaraguNonI virAdhanA karI bese. to e karyA bAda sAdhu tarata ja potAnA AtmAne saMvaravALo kare. eTale ke AlocanAdi prakAre bhAvathI AtmAne pAcho vALe. (pApa to thaI ja gayuM che, Raa paNa e pApa pratyenA bhAvathI = lagAvathI AtmAne dUra kare.) - e dUra karyA bAda pharI bIjuM te pApa na Acare. kemake e rIte vAraMvAra Acare, | na to anubaMdha thavA rUpa doSa lAge. etadevAhaaNAyAraM parakkamma, neva gUhe na niNhave / suI sayA viyaDabhAve, asaMsatte nA nifaviNa rUra A ja vAta kare che ke gA.32 zuci, sadA vikaTabhAvavALo, asaMsakta, jitendriya sAdhu anAcArane [ AcarIne gRhana, ninava na kare. 'aNAyAraM 'ti sUtraM, 'anAcAraM' sAvadyayogaM 'parAkramya' Asevya gurusakAza 5 F BE E F = Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkArtha : sAdhu anAcAra = sAvaghayogane sevyAbAda gurunI pAse AlocanA kare tyAre gRhana ke nidbhava na kare. temAM gRhana eTale kaMIka kahevuM (vadhArAnuM chupAvavuM) jyAre nidbhava eTale ekAMte apalApa (badhuM ja chupAvavuM kazuM ja na kahevuM.) prazna : e sAdhu kevA vizeSaNovALo che ? S uttara : e akaluSitamativALo che, sadA pragaTabhAvavALo che, kyAMya pratibaMdhavALo nathI. sta IndriyapramAdane jItI cUkelo che... ma Er dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUNa-32-33 Alocayan 'naiva gRhayet na nihvavIta' tatra gUhanaM kiJcitkathanaM nihnava ekAntApalApaH, kiMviziSTaH sannityAha- 'zuciH ' akaluSita matiH sadA 'vikaTabhAvaH' prakaTabhAvaH 'asaMto:' apratibaddha: vavacit 'khitendriyo'nitendriyapramAH sanniti sUtrArtha: rU| 'amohaMti sUtraM, 'amoyam' avasthya 'vanam' vaeN vityAvirUpa 'vAM'viti evamityabhyupagamena, keSAmityAha - ' AcAryANAM mahAtmAnAM' zrutAdibhirguNaiH, tatparigRhya vAcA evamityabhyupagamena 'karmaNopapAdayet' kriyayA saMpAdayediti sUtrArthaH // 33 // zA F tathA amohaM vayaNaM kujjA, Ayariassa mahappaNo / taM parigijjha vAyAe, kammuNA ta vavAya" ri|| m gA.33 mahAtmA AcAryanAM vacanane amogha karavuM. tene vANIthI svIkArIne kAyAthI AdaravuM. nA nA TIkArtha : 'tuM A kara' e pramANenuM je vacana che, tene amogha saphaLa karavuM eTale ke "hA, huM A pramANe karIza" e pramANe svIkAravA vaDe e vacana saphaLa karavuM. ya prazna : paNa konuM vacana saphaLa karavuM ? uttara : zrutAdi guNothI mahAna che AtmA jemano, tevA AcAryanAM vacanane saphaLa sta karavuM. te vacanane "A pramANe karIza" ema vANIthI svIkAra karIne kriyAthI saMpAdita karavuM. (AcaravuM) 38 na zA F ya Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUtra-34-35 tathA adhuvaM jIviaM naccA, siddhimaggaM viANiA / viNiaTTijja bhogesu, AuM parimiamappaNo // 34 // gA.34 jIvana adhruva jANIne, siddhimArga jANIne, potAnA parimita Ayu:ne jANIne bhogone vize nivartavuM. na 'adhuvaM 'ti sUtraM, 'adhruvam' anityaM maraNAzaGki jIvitaM sarvabhAvanibandhanaM jJAtvA / tathA 'siddhimArgaM' samyagdarzanajJAnacAritralakSaNaM vijJAya vinivarteta bhogebhyo S bandhaikahetubhyaH, tathA dhruvamapyAyuH parimitaM saMvatsarazatAdimAnena vijJAyAtmano vinivarteta stu bhogebhya iti sUtrArthaH // 34 // TIkArtha : "mokSAdi tamAma bhAvonuM kAraNa A jIvana adhruva che. maraNanI AzaMkAvALuM che" (kyAre maraNa AvI paDa? enI satata zaMkA rahe...) A pramANa jANIne... ta tathA samyagdarzana, jJAna, cAritra rUpa sidvimArgane jANIne baMdhanA ekamAtra kAraNabhUta bhogomAMthI sAdhue pAchA pharavuM. balaM thAmaM ca pehAe, saddhAmAruggamappaNo / khittaM kAlaM ca vinnAya, tahappANaM ninuMna rU| tathA "dhruva (anaparvatanIya) evuM paNa potAnuM AyuSya 100 varSa vagere mApathI parimita che.' e jANIne bhogomAMthI pAchA pharavuM. (mAruM AyuH dhruva hoya to paNa e ni parimita che.) ji na na zA zA tama, upadezAdhikAre prakrAntameva samarthayannAha jarA jAva na pIDeI, vAhI jAva na vaDDhaI / jAviMdiA na hAyaMti, tAva dhammaM samAyare rUdda upadeza ApavAno adhikAra cAle che, emAM prastuta vAtanuM ja samarthana karatAM kahe 39 ta sa nA gA.35 potAnA bala, sthAma, zraddhA, Arogyane joIne, kSetra ane kALane jANIne nA te pramANe AtmAne yogomAM joDavo. (A gAthAnuM vyAkhyAna pU.haribhadrasUrijIe kareluM ya ya nathI. emanI pAse je dazavai. haze, temAM A gAthA nahi hoya ema lAge che.) BR Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUtra bhAga-4 maha ha lA adaya. 8 sUma-36-30 : . ( gA.36 jyAM sudhI jarA na paDe, jyAM sudhI vyAdhi na vadhe, jayAMsudhI Indriyo na ghaTe, tyAMsudhI dharma Acaravo. "gara 'tti sUtra, "garI' vayoninA yAvanna pati 'vyaTdha:' kriyAsAmarthyazatruryAvanna varddhate yAvad 'indriyANi' kriyAsAmopakArINi zrotrAdIni na | - hIyante tAvadatrAntare prastAva itikRtvA dharmaM samAcareccAritradharmamiti sUtrArthaH // 36 // na TIkArthaH uMmaranI hAni thaI javA rUpa jarA = ghaDapaNa jyAM sudhI pIDA na kare, (eTale ko ke jayAM sudhI ghaDapaNa na Ave.) tathA kriyA karavAnAM sAmarthyane mATe zatrusamAna evo roga : | jayAM sudhI vRddhi na pAme, kriyA karavAnA sAmarthyane upakArI evI zrotrAdi Indriyo na jayAMsudhI hAni na pAme... tyAM sudhI A AMtarAmAM = A samaya daramyAna "prastAva = avasara = taka che" ema vicArI cAritradharmane Acaravo. H. H. tadupAyamAhakohaM mANaM ca mAyaM ca, lobhaM ca pAvavaDaNaM / vame cattAri dose u, icchaMto hirAmakho rUchA tenA upAyane kahe che. gA.37 AtmAnAM hitane Icchato sAdhu pApavadhAranArA krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra doSone vame. "sohaM bahA, zodhuM mane ra ma ra nomaM ca pAvana, sarva pate pAtava nA - pApavarddhanavyapadezaH, yatazcaivamato vameccaturo 'doSAn etAneva krodhAdIn - hitamicchannAtmanaH, etadvamane hi sarvasaMpaditi sUtrArthaH // 37 // TIkArthaH krodAdi cAreya pApanA hetu che, eTale e badhA mATe pApavardhana e pramANe che che. vyapadeza = zabdaprayoga karelo che. che A AvA che, mATe AtmAnA hitane Icchato sAdhu A ja krodhAdi cAradoSone , varja. ene vamI nAMkhavAmAM badhI ja saMpatti che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * dazavaikAlikasUra bhAga-4 hu chu ne aya. 8 sUga-38-39 : avamane tvihaloka evApAyamAhakoho pIiM paNAsei, mANo viNayanAsaNo |maayaa mittANi nAsei, lobho / savvaviNAsaNo // 38 // jo ene na vaye, to A lokamAM ja nukasAna batAve che. - gA.38 krodha prItine khatama kare, mAna vinayanAzaka che. mAyA mitrono nAza kare. lobha sarvavinAzaka che. | 'koha'tti sUtraM, krodhaH prIti praNAzayati, krodhAndhavacanatastaducchedadarzanAt, mAno | vinayanAzanaH, avalepena mUrkhatayA tadakaraNopalabdheH, mAyA mitrANi nAzayati, kauTilyavatastattyAgadarzanAt, lobhaH sarvavinAzanaH, tattvatastrayANAmapi tadbhAvabhAvitvAditi sUtrArthaH // 38 // TIkartha : krodha prItino nAza kare. kemake krodhAndha banelA mANasanAM vacanodvArA) 1 prItino uccheda thato dekhAya ja che. mAna vinayano nAzaka che. kemake abhimAnathI mUrkhatAnA lIdhe vinaya thato nathI... | e dekhAya ja che. mAyA mitrono nAza kare. kemake kapaTavALAne mitrono tyAga dekhAya che. (mitro vi kapaTavRtti joIne ene tyAge.) - lobha e badhAno vinAza karanAra che. kemake paramArthathI vicArIe to krodha, mAna na ane mAyA e traNeya lobhanI hAjarImAM thanArA che. (eTale lobha hoya tyAre krodhAdi ja | hoya tyAre prIti, vinaya, mitra A badhAno nAza thAya, mATe lobha sarvavinAzaka - | kahevAya.) yata evamataHuvasameNa haNe kohaM, mANaM maddavayA jiNe / mAyaM cajjavabhAveNa, lobhaM. saMtosa vize rUA. AvuM che, mATe gA.39 upazamathI krodhane haNe, mAnane mRdutAthI jIte. mAyAne ArjavabhAvathI, ) lobhane saMtoSathI jIte. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BE A dazavaikAlikasUra bhAga-4 adhya. 8 sUca-39-40 S. '3vasaneT'tti sUtra, '31mena' zAntiA hAta #thama, udayanirodhodayaprAptAphalIkaraNena, evaM mAnaM mArdavena-anucchritatayA jayet / * udayanirodhAdinaiva, mAyAM ca RjubhAvena-azaThatayA jayet udayanirodhAdinaiva, evaM lobhaM & 'saMtoSata:' ni:spRhatvena naye, nirothoprANIvaraneti sUtrArtha zarU TIkArthaH zAnirUpa upazamathI krodhodayano nirodha ane udayaprApta krodhanuM niSkalatvaIT karavAdvArA krodhane jIte. (evo upazama keLave ke krodhano udaya ja na thAya, kadAca udaya |o AvI jAya to upazama dvArA ja ene niSphaLa kare. krodhanA phala kharAba vacano, mArAmArI no Da vagere na thavA de.) ema mArdavathI = anucchitatAthI = namratAthI udayanirodhAdi dvArA ja mAnane jIte ema azaThatAthI udayanirodhAdi dvArA ja mAyAne jIte. ema niHspRhatAthI udayanirodha, udayaprApta, aphalIkaraNa dvArA lobhane jIte. krodhAdInAmeva paralokApAyamAhakoho a mANo a aNiggahIA, mAyA a lobho a pvddddmaannaa| cattAri ee kasiNA kasAyA, siMcaMti mUlAI puNabbhavassa // 40 // krodhavagerenAM ja paralokasaMbaMdhI apAyo batAve che. gA.40 anigRhIta krodha ane mAna, pravardhamAna mAyA ane lobha. A cAra : kRSNakaSAyo punarbhavanA mUlone sIMce che. || 'vohotti sUtra, srotha mAnanivRti-3chu, mAya ca noma vivardhamAnI | ja ra' vRddhi kacchanta, 'ratvIra' te thAya: 'zUnnA:' saMpUUT: MII vA' vinnaSThAH | ya kaSAyAH siJcanti azubhabhAvajalena mUlAni tathAvidhakarmarUpANi 'punarbhavasya' ya punarjanmatAriti sUtrArtha: 40 ja TIkArtha : anigRhIta = ucchakhala = svacchaMda = bekAbu banelA krodha ane mAna, * ke vRddhi pAmatAM mAyA ane lobha A krodhAdi saMpUrNakaSAyo ke kliSTa = kALAkaSAyo che che, azubhabhAvarUpI pANIthI pharI pharI janma lenArUpa vRkSanAM tevA prakAranA karmarUpI : mULIyAone sIMce che. L vaE (5 F G 5 F * P G Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Zen F ta ji na zA * dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUtra-41-42 (kaSAyothI azubhabhAva, enAthI karmanuM siMcana, enAthI, karmonI vRddhi, enAthI pharI pharI janma enAthI saMsAravRddhi.) -X yata evamataH kaSAyanigrahArthamidaM kuryAdityAha rAyANi viNayaM pauMje, dhuvasIlayaM samayaM na hAvaijjA / kummuvva allINapalINagutto, parakkamijjA tavasaMjamaMmi // 41 // AvuM che, mATe kaSAyanigrahane mATe A karavuM joIe. gA.41 rAtnikovize vinaya karavo. satata dhruvazIlatAne na ghaTADavI. kAcabAnI jema AlInapralInagupta te tapa ane saMyamamAM parAkrama kare. 'rAyaNitti, 'ratnAdhipu' cira vIkSitAvivu 'vinayam' amyutthAnAvirUpa prayukSIta, tathA 'dhruvazIlatAm' aSTAdazazIlAGgasahastrapAlanarUpAM 'satatam' anavarataM yathAzaktyA( kti) na hApayet, tathA 'kUrma iva' kacchapa ivAlInapralInaguptaH aGgopAGgAni samyak ra saMyammetvartha:, 'pAmeta' pravarttata'tapa:saMyame' tapaHpradhAne saMyama kRti sUtrArthaH // 4 // TIkArtha : ratnAdhika ciradIkSita vagere. (vadhu dIkSAparyAyavALA... tathA Ari zabdathI vadhu jJAnAdi guNavALA nAnA paNa levA...) temanA vize abhyutthAnavagererUpa vinaya karavo. = ga (arthAt potAnI zakti pramANe satata tenuM pAlana karavuM. emAM kadI ochAza na thavA devI.) nA ya tathA kAcabAnI jema AlInapralInagupta eTale ke aMga-upAMgone sArI rIte kAbumAM laIne sAdhu tapapradhAna saMyamamAM pravRtti kare. * - F tathA 18000 zIlAMgonuM pAlana karavA rUpa dhruvazIlatAne satata zakti pramANe na ghaTADavI. na ziva niddaM ca na bahu mannijjA, sappahAsaM vivajjae / miho kahAhiM na rame, sajjhAmi o sA // 42 // gA.42 nidrAne bahu na mAne, saprahAsane varSe. sadA svAdhyAyamAM rata paraspara E 43 F nA ya Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *** 'nid vRtti sUtra, 'nidrAM ca na vada manyeta' 7 prajAmazAyI svAt / 'saprahAruM va' atIvahAsarUpaM vivarjayet, 'mithaHkathAsu' rAhasyikISu na rameta, 'svAdhyAye' vAcanAdau * rata: savA, vaMbhUto mavevitti sUtrArtha: 425 > F A. ~ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 TIkArtha : sAdhu nidrAne bahu na mAne, eTale ke ghaNuM na uMdhe. atyaMtahAsyarUpa 1 saprahAsane varSe. mithaHkathAmAM rahasyamaya kathAomAM maithunAdi saMbaMdhI vAtomAM na 1 TM rame.. sadA vAcanAdi svAdhyAyamAM rata hoya. AvA prakArano thAya. mAM S kathAomAM na rame. na # 1 adhya. 8 sUtra-42-43 = tathA jogaM ca samaNadhammaMmi, juMje analaso dhuvaM / jutto a samaNadhammaMmi, aTTha napha anuttara jarUA 'jogaM ca 'tti sUtraM, 'yogaM ca' trividhaM manovAkkAyavyApAraM 'zramaNadharme' kSAntyAdilakSaNe yuJjIta 'analasa: ' utsAhavAn, 'dhruvaM' kAlAdyaucityena nityaM saMpUrNa sarvatra ji pradhAnopasarjanabhAvena vA, anuprekSAkAle manoyogamadhyayanakAle vAgyogaM pratyupekSaNAkAle ji kAyayogamiti / phalamAha - 'yukta' evaM vyApRtaH zramaNadharme dazavidhe'rthaM 'labhate' ma prApnotyanuttaraM bhAvArthaM jJAnadirUpamiti sUtrArthaH // 43 // gA.43 ALasarahita te zramaNadharmamAM dhruva yogane joDe. zramaNadharmamAM yukta anuttara dharmane pAme. ta zA TIkArtha : analasa utsAhavALo sAdhu kSamAdi dasaprakAranA dharmamAM mana-vacana F kAyAnAM vyApArarUpa yogane dhruva = kAlAdinA aucitya pramANe nitya joDe, saMpUrNa joDe ke sarvatra pradhAnagauNabhAvathI joDe. nA nA ya ya (ahIM dharmamAM yogone dhruva joDavAnA che. dhruvanA traNa artha karyA che. (1) kALa vagerenA aucitya pramANe nitya joDavA. arthAt jyAre jyAM je dharmamAM yogo joDavAnA hoya, tyAre tyAM temAM yogone kAyama joDavA ja. (2) saMpUrNa joDavA = adhakacarA na joDavA. paraMtu mana-vacana-kAyA traNeyane barAbara joDavA. (3) sarva-sthAne pradhAna ane gauNabhAvathI joDavA. eTale jyAre je yoga pradhAna tyAre te joDavo...) jemake anuprekSAkALe manoyogane, adhyayanakALamAM vacanayogane ane pratilekhanAnA kALe = 44 ddag Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pta 9 53 para * gu 29 8 9 5 3, 3, 5 1 80 e dazavaikAlikasUra bhAga-4 ja adhya. 8 sUga-44 che. kAyiogane joDavA. (A prathAnopasarnanamAra zabdano ja artha karyo che. te te | anuSThAnamAM te te yoganI pradhAnatA ane bIjAnI gauNatA che.) (AvuM karavAthI maLanArA) phaLane kahe che ke A pramANe dazavidha zramaNadharmamAM vyApAravALo banelo sAdhu anuttara arthane = bhAvAtmaka arthane (dravyAtmaka artha dhanAdi ] nahi) - jJAnAdirUpa arthane pAme che. etadevAha___ ihalogapArattahiaM, jeNaM gacchai suggaiM / bahussuaM pajjuvAsijjA, pucchijjatthaviNicchayaM // 44 // eja kahe che ke gA.44 Ihaloka ane paralokanuM hita thAya, jenAthI sadgatimAM jAya. bahuzrutone sevavA. arthanAM vinizcayane pUchavo. ___'ihaloga'tti sUtraM, 'ihalokaparatrahitam' ihAkuzalapravRttiduHkhanirodhena paratra ! kuzalAnubandhata ubhayalokahitamityarthaH, 'yena' arthena jJAnAdinA karaNabhUtena gacchati sugati, pAramparyeNa siddhimityarthaH, upadezAdhikAra uktavyatikarasAdhanopAyamAha-'bahuzrutam AgamavRddhaM 'paryupAsIta' seveta, sevamAnazca pRcched 'arthavinizcayam' apAyarakSaka ji kalyANAvahaM vA'rthAvitathabhAvamiti sUtrArthaH // 44 // TIkArtha : (gAthA 43mAM je anuttarajJAnAdi artha batAvyo tenAthI) A lokamAM {" akuzalapravRtti ane du:kha nirodha dvArA hita thAya tathA paralokamAM kuzalano anubaMdha thavA " " dvArA hita thAya. Ama e jJAnAdi artha ubhayalokamAM hitakArI che. vaLI je jJAnAdi no artha vaDe jIva sadgatine eTale ke paraMparAe siddhine pAme. evA jJAnAdi arthane | zramaNadharmasaMpanna sAdhu pAme. (je gAthA 43mAM batAvelo che.) | upadezano adhikAra cAle che, temAM jeno vyatikara = prasaMga = vizeSa kahevAyo che, che evA jJAnAdi arthone sAdhavAno upAya batAve che ke AgamavRddha puruSonI sevA karavI. che che ane sevA karato sAdhu nukasAnothI rakSaNa karanAra ane kalyANa lAvI ApanAra evA : ja padArthonAM avitathabhAvane = tattvane = paramArthane pUche. A paryupAsInaza - che. = Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ' ' Zai E F na zA sa dazavaikAlikasUtra bhAga-4 aya. 8 sUtra-45-46 hatthaM pAyaM ca kAyaM ca, paNihAya jiiMdie / allINagutto nisie, sagAse guruno muLI rAjA nA gurunI sevA karato sAdhu gA. 45 hAtha, paga, kAyAne praNidhAnavALI karIne jitendriya, AlInagupta muni gurunI pAse bese. 'hatthaM 'ti sUtraM, hastaM pAdaM ca kAyaM ca 'praNidhAye 'ti saMyamya jitendriyo nibhRto bhUtvA AlInagupto niSIdet, ISallIna upayukta ityarthaH, sakAze gurormuniriti sUtrArthaH // 45 // TIkArtha : potAnA hAtha, paga ane kAyAne saMyamita karIne Indriyone jItI lenAro, saMkocAIne bese. kaMIka lIna AlIna nizcala banI AlInagupta thaIne upayogavALo te gurunI pAse bese. = = = kiM ca ta na pakkhao na purao, neva kiccANa piTThao / na ya UruM samAsijjA, smai ciTThijjA guruNaMti // 46 // na zA sa nA ya ya TIkArtha : gurunA be paDakhe na bese. tema AcAryanI AMgaLa ke barAbara pAchaLa na bese. niIver kriyApada badhe ja joDavAnuM che. AmAM gurunI barAbara bAjumAM bese to avinayadoSa lAge, AgaLa bese to vaMdana karanArane aMtarAya, gurunA darzana na thavA e doSo lAge. (barAbara pAchaLa bese, to guru vAtotsarga karavAmAM lajjA anubhave, eTale vAtotsarga aTakAve, emAM gurune azAtA thAya...) Ama kramazaH te te doSo samajavA. tathA sAthaLanI upara sAthaLa caDhAvIne gurunI pAse na rahe. kemake emAM avinayavagere doSo lAge. gA. 46 kRtyonI paDakhe ke AgaLa ke pAchaLa ke sAthaLane AzrayIne gurunI pAse na bese. 'na pavAo'tti sUtra, 7 pakSata:-pAzrvata: na puta:-avrata: naiva 'tyAnAm' AcAryANAM 'pRSThato' mArgato niSIdediti varttate, yathAsaMkhyamavinayavandamAnAntarAyAdarzanAdidoSaprasaGgAt / na ca 'UruM samAzritya UroruparyUruM kRtvA tiSThedurvantike, avinayAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 46 // 45 ji Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * 1 HEREzAtisUrA mAga- 4EAN madhya. 8 sUphA-47-48 'uktaH kAyapraNidhiH, vAkpraNidhimAhaapucchio na bhAsijjA, bhAsamANassa aMtarA / piTThimaMsaM na khAijjA, mAyAmosaM vivjje||47|| kAyAno praNidhi = praNidhAna kahevAyuM. have vANInuM praNidhAna kahe che. gA.47 nahi puchAyelo na bole, bolanArAnI vacce na bole. pRSThimAMsa na khAya. mo bhAyAbhUSA va. 'apucchio 'tti sUtraM, apRSTo niSkAraNaM na bhASeta, bhASamANasya cAntareNa na bhASeta, --sta nedamitthaM kiM taddevamiti, tathA 'pRSThimAMsaM' parokSadoSakIrtanarUpaM 'na khAdet' na bhASeta, stu 'mAyAmaSAM' mAyApradhAnAM mRSAvAcaM vivarjayediti sUtrArthaH // 47 // TIkArtha : gurnAdi jo kaI pUche nahi, to sAdhu kAraNa vinA na bole. tathA guru | posatA hoya. to vayye na. poTo.3 "bhA mAma nathI, 59 // mAma cha.." tathA pRSThimAMsa - na khAya. eTale ke te vyaktinI gerahAjarImAM tenI niMdA na kare. mAyApradhAna mRSAbhASA | na bola. ** 41vAsa kiMcaappattiaMjeNa siA, Asu kuppijja vA paro / savvaso taM na bhAsijjA, bhAsaM ahiagAmiNiM // 48 // gA.48 jenAthI aprIti thAya ke para jaldI gusse thAya. ahitakArI te bhASAne sarvaprakAre na bole. 'appattiaMti sUtraM, 'aprItiryena syA'diti prAkRtazailyA yeneti-yayA bhASayA ya bhASitayA aprItirityaprItimAtraM bhavet tathA Azu' zIghraM 'kupyeddA paro' roSakAryaM darzayet *'sarvazaH' sarvAvasthAsu 'tAm' itthaMbhUtAM na bhASeta bhASAm 'ahitagAminIm'* ubhayalokaviruddhAmiti sUtrArthaH // 48 // Aii TIkArtha : bolAyelI je bhASAthI mAtra aprIti ja thAya athavA to sAmeno mANasa | A mAtra gusso ja karanAro bane, arthAt krodhanuM kArya dekhADe. AvA prakAranI, ubhayalokamAM 4 r CF Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka dazavaikAlikasUra bhAga-4 , adhya. 8 sUtra-49-50 ka cheahitakArI vANIne sarva avasthAomAM na bole. gAthAmAM je lakhyuM che, e ja prAkRtazailInA kAraNe samajavuM. bAkI to mANA strIliMga hovAthI ene mATe vaparAyelo che e zabda thayA ema strIliMgamAM ja vaparAya. bhASaNopAyamAhadilumiaMasaMdiddhaM, paDipunnaM viaNjiaN|ayNpirmnnuvviggN, bhAsaM nisira mattavAjhA bolavAno upAya batAve che. gA.49 daSTa, mita, asaMdigdha, pratipUrNa, vyakta, jita, ajalpanazIla, anudvigna " bhASAne AtmavAn bole. "diTuM'ti sUtraM, 'dRSTAM' dRSTArthaviSayAM 'mitAM' svarUpaprayojanAbhyAm 'asaMdigdhAM' - niHzaGkitAM 'pratipUrNA' svarAdibhiH 'vyaktAm' alallAM 'jitAM' paricitAm ajalpanazIlA' noccairlagnavilagnAm 'anudvignAM' nodvegakAriNImevaMbhUtAM bhaassaaN| I'nikuTu' sUyA'mAtmavAnuM'savetana rUti sUtrArtha: 8aa TIkArtha : (1) jovAyelo padArtha e che viSaya jeno evI (2) svarUpa ane | prayojana vaDe alpa (3) zaMkArahita (4) svara vagerethI yukta (5) vyakta = alalla = ti . spaSTa (6) jita-paricita (7) ajalpanazIla = UMcethI lAgelI, vizeSathI lAgelI, nahi, (dhImA avAjavALI) (8) udvega na karanArI AvA prakAranI bhASAne DAhyo mANasa | | bole. (sAdhu pote joyeluM hoya, te bole. e bhASAnA zabdo ochA hoya e svarUpathI | * mita, tathA e bhASAnuM prayojana paNa vadhAre paDatuM na hoya, alpa hoya eTale e * " prayojanathI paNa alpa. sAdhunI jarUriyAta ochI hoya, ane moTAbhAge to jAte ja jarUriyAta pUrI karato hoya eTale ene bolavA pAchaLanA prayojana ghaNA ochA hoya tathA ja aparicita zabdovALI bhASA na bolavI ke jemAM zrotAne kaMI khabara ja na paDe... bhASA | dhImA avAje bole, jANe ke e bolato ja nathI, evI mAtra zrotAone ja saMbhaLAya... 0 evI bhASA bole.) / prastutopadezAdhikAra evedamAha AyArapannattidharaM, diTThivAyamahijjagaM |vaayvikkhliaNnccaa, nataM uvahase hai 45 = = 5 F = gy + 49 9_ Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Bha dazavaikAlikasUga bhAga-4 hajAra mAM adaya. 8 sUga-50 FLa kA. ke prastuta upadezanAM adhikAramAM ja kahe che ke gA.50 prajJaptidhara, dRSTivAdane bhaNanArAnI vANI skUlanA jANIne muni teno | | upahAsa na kare. 'AyAra 'tti sUtraM, 'AcAraprajJaptidhara'mityAcAradharaH strIliGgAdIni jAnAti na prajJaptidharastAnyeva savizeSANItyevaMbhUtam / tathA dRSTivAdamadhIyAnaM prakRtipratyaya- n| mo lopAgamavarNavikArakAlakArakAdivedinaM 'vAgaviskhalitaM jJAtvA' vividham -anekaiH mo 5 prakArailiGgabhedAdibhiH skhalitaM vijJAya na 'tam' AcArAdidharamupahasenmuniH, aho nu / khalvAcArAdidharasya vAci kauzalamityevam, iha ca dRSTivAdamadhIyAnamityuktamata idaM gamyate-sa nAdhItadRSTivAda, tasya jJAnApramAdAtizayataH skhalanA'saMbhavAd, yadyevaMbhUtasyApi skhalitaM / saMbhavati na cainamupahasedityupadezaH, tato'nyasya sutarAM saMbhavati, nAsau hasitavya iti sUtrArtha: ApaNA ja TIkArtha je sAdhu AcArAMgano dhAraka hoya te strIliMgavagere padArthone jANe, prajJapti nI (bhagavatI sUra)no dhAraka te ja strIliMgAdine vizeSathI jANe. AvA prakArano sAdhu... tathA daSTivAdane bhaNato sAdhu eTale ke prakRti, pratyaya, lopa, Agama, varNa, tti vikAra, kALa, kAraka vagerene jANanAro. (ghaTa, paTa vagere zabdo prakRti che. zi, ma, nam viSNu |1 vagere pratyaya che. tathA vyAkaraNa pramANe svara-vyaMjanAdino lopa thAya, amukamAM svara- mvyaMjanAdino Agama=umero thAya. vA, gha vagere varNo, 3no mo, rU no r thavo vagere nA vikAra, vartamAnAdi traNa prakArano kALa, kartA, karma, karaNa vagere kArako che.) | AvA sAdhunI vividha - anekaprakAre eTale ke liMgabhedavagerethI vANInI skUlanAne ja ijANIne te AcArAdidharanI munie mazkarI na karavI. (strIliMga zabdano pulliga, | upayoga karI bese. vartamAnakALane badale bhUtakALano prayoga karI de...) A badhI vANInI bhUlo che.) eTale ke kaTAkSamAM evuM na bolavuM ke "aho ! AcArAdinA dhArakanI : vacano bolavAmAM kuzaLatA to juo." ahIM "daSTivAdane bhaNato (gathIyAnaM) ema kahyuM che. vartamAnakaMdano prayoga che. * " bhUtakRdaMtano nahi, enAthI A vAta jaNAya che ke je dRSTivAda bhaNI cUkelo che. tenI * che. A vAta nathI. kemake tene to jJAnanA apramAdano atizaya hovAthI vacano bolavAmAM che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na - 1, ta dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUtra-51 skhalanA thatI ja nathI. ane eTale enI bhUlanI mazkarI karavAno niSedha karavAnI jarUra ja nathI. kemake bhUla ja thatI nathI. have jo AvAprakAranA sAdhunI paNa bhUla saMbhave ane tenA mATe Avo upadeza apAya ke "enI mazkarI na karavI" to te sivAyanA bIjAnI to avazya bhUla saMbhave che. enI mazkarI na karavI. kiM ca na nakkhattaM sumiNaM jogaM, nimittaM maMtabhesajaM / gihiNo taM na Aikkhe, mo 1 bhUAhigaraNaM payaM // 51 // - vaLI gA.51 bhUtAdhikaraNa pada rUpa nakSatra, svapra, yoga, nimitta, bhaiSaja, gRhasthone na kahevA. 'nakkhattaM 'ti sUtraM, gRhiNA pRSTaH sannakSatram-azvinyAdi 'svapnaM' zubhAzubhaphalamanubhUtAdi 'yomAM' vazItaLAvi'nimittam' atItAvi'mantra' vRzcimantrAvi'meSajJam' atIsArAghauSadha 'vRttibAm' asaMyatAnAM tadnArakSIta, viviziSTamityA-'bhUtAdhiraLa pad'miti bhUtAniekendriyaadiini saMghaTTanAdinA'dhikriyante'sminniti, tatazca tadaprItiparihArArthamitthaM brUyAd-anadhikAro'tra tapasvinAmiti sUtrArthaH // 51 // sa nA svapro. ya ji Ina na na zA TIkArtha : koI gRhastha sAdhune nakSatrAdi saMbaMdhI pRcchA kare to. sAdhu ene A badhI zA bAbato kahe nahi. (kaI bAbato na kahe, e dekhADe che ke) jeo nakSatra azvinI vagere. svapra - sArA-kharAbaphaLavALA, anubhUta ke ananubhUta . nimitta - bhUta, bhAvi, vartamAnasaMbaMdhI nimitto bheSaja - jhADAvagerenAM auSadha. yoga - vazIkaraNAdi. maMtra - vIMchInAM mantrovagere. gRhasthone A badhuM na kahevuM. prazna : A nakSatrAdi kevA che ? kevA vizeSaNavALA che ? F - F uttara H A badhA bhUtAdhikaraNa pada che. bhUto - ekendriya vagere jIvo. je padamAM - sthAnamAM A jIvo saMghaTTAdi dvArA adhikRta karAya che = pIDAdi pamADAya che te sthAna 50 ta nA ya XX Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ It A dazavaikAlikasUtra bhAga-4 nA adhya. 8 sUtra-pa2 = pada e bhUtAdhikaraNa pada. eTale temane aprIti na thAya e mATe A pramANe bolavuM ( tala ke AmAM tapasvIono adhikAra nathI." | (taprIti eTale ekendriyAdi jIvone aprIti-pIDA na thAya e mATe... bIjo artha ema lAge che ke pRcchA karanArA gRhasthone jo koI javAba na ApIe to aprIti thAya.] eTale te vakhate A pramANe bolavuM ke "A amAro viSaya nathI...) (A badhAnuM jo sAdhu spaSTa kathana kare to e anusAre gRhastho pravRtta kare. emAM hiMsAdi doSo UbhA thAya...) viannttuN pagaDaM layaNaM, bhaijja sayaNAsaNaM / uccArabhUmisaMpannaM, itthiipsuvivjjiaN||52|| gA.52 uccArabhUmisaMpanna, strIpazuvivarjita, bIjA mATe banAvAyelA layanane tathA zayana-Asanane vAparavA. - 'annaTuMti sUtraM, 'anyArtha prakRtaM' na sAdhunimittameva nivartitaM 'layanaM' sthAnaM vasatirUpaM 'bhajet' seveta, tathA 'zayanAsana' mityanyArthaM prakRtaM saMstArakapIThakAdi sevetatyarthaH, etadeva vizeSyate - 'uccArabhUmisaMpannam' uccAraprasravaNAdibhUmiyuktaM, |ja tadrahite'sakRttadarthaM nirgamanAdidoSAt, tathA 'strIpazavivarjita'mityekagrahaNe tajjAtIya-| nagrahaNAt strIpazupaNDakavivarjitaM stryAdyAlokanAdirahitamiti sUtrArthaH // 52 // TIkArtha : je layana = vasati = makAna bIjA mATe banAvAyeluM hoya, paNa sAdhumATe " ja banAveluM na hoya te makAna vAparavuM. tathA bIjAmATe banAvAyelA zayana-Asana = na saMthAro, pITha,vagere vAparavA. e makAnAdi ja vizeSa karAya che. (eTale ke enI vizeSatA darzAvAya che ke, e | makAnAdi aMDila, mAtrAdinI bhUmivALA hovA joIe. jo uccArAdinI bhUmi vinAnI | ja vasati hoya, to temAM vAraMvAra aMDila-mAtrAdimATe nIkaLavuM, AvavuM vagere doSa lAge. * (caMDila to bahAra jAya, paNa mAtrAdinI vyavasthA joIe ne? tathA glAna, vRddhAdimATe caMDilavyavasthA paNa joIe. acAnaka javuM paDe, rAtre javuM paDe tyAre evI jagyAo to che, e joIe ja...) 5 = Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * A dazavaikAlikasUra bhAga-4 hariza adhya. 8 sUtra-pa3 Bpha che. tathA e makAnAdi strI ane pazuthI rahita jo Ie. ahIM ekanA grahaNamAM A tajajAtIyanuM grahaNa thaI jAya che, eTale ahIM strI,pazune samAnajAtIya evA napuMsakanuM * paNa grahaNa karI levuM. A badhAthI rahita eTale jyAM A strI vagere na dekhAya, zabdo na saMbhaLAya, avarajavara na hoya tevuM sthAna. taditthaMbhUtaM layanaM sevamAnasya dharmakathAvidhimAha - vivittA a bhave sijjA, nArINaM na lave kahaM / gihisaMthavaM na kujjA, kujjA sAhUrhi saMthavaM // 53 // AvA prakAranA te makAnane vAparatAM sAdhunI dharmakathA karavAnI vidhi zuM hoya te kahe , 3, 5 = = gA.pa3 zayyA vivikta hoya, to strIone kathA na kahe. gRhano saMstava na kare, sAdhuo sAthe saMstava kare. ___'vivittA yatti sUtraM, viviktA ca' tadanyasAdhubhI rahitA ca, cazabdAttathAvidhabhujaGga| prAyaikapuruSayuktA ca bhavecchayyA-vasatiryadi tato 'nArINAM' strINAM na kathayetkathAM, ma zaGkAdidoSaprasaGgAt, aucityaM vijJAya puruSANAM tu kathayet, aviviktAyAM nArINAmapIti, tathA 'gahisaMstavaM' gRhiparicayaM na kuryAt tatsnehAdidoSasaMbhavAt / kuryAtsAdhubhiH saha ji 'saMstavaM' paricayaM, kalyANamitrayogena kuzalapakSavRddhibhAvata iti sUtrArthaH // 53 // ji TIkArtha : e makAna = vasati = upAzraya te sAdhu sivAyanA sAdhuothI rahita " hoya... tathA gAthAmAM lakhelA ra zabdathI samajavuM ke tevA prakAranA bhujaMga jevA | | vilAsI, vyabhicArI jevA eka puruSavALI zayyA hoya to tevI zayyAmAM e sAdhu - IT strIonI sAme kathA na kare. kemake emAM sAdhu upara zaMkA thavI vagere rUpa doSono nA jo saMbhava che. hA ! aucityane jANIne puruSone tyAM kathA kahI zake tathA vasati avivikta hoya, * eTale ke bIjA sAdhuothI yukta hoya to strIone paNa kathA kahe. * tathA gRhasthono paricaya na karavo. kemake emAM teo para sneha thavo vagere doSono che, huM saMbhava che. sAdhuo sAthe paricaya karavo. kemake kalyANamitronA yogathI kuzalapakSanI vRddhi che >> thAya. (puNyAnubaMdhI puNya vagerenI vRddhi thAya...) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma prazna : kema ? uttara : emAM kAraNa kahe che. gA.54 jema kukaDAnAM baccAMne sadA bilADAthI bhaya hoya. ema brahmacArIne strInAM Da zarIrathI bhaya hoya. 'F " F sta ta dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 8 sUtra-54-55 kathaJcidgRhisaMstavabhAve'pi strIsaMstavo na kartavya evetyatra kAraNamAha - jahA kukkuDapoassa, niccaM kulalao bhayaM / evaM khu baMbhayArissa, itthIviggahao bhayaM // 54 // "koIka rIte gRhasthano paricaya thAya to paNa strIono paricaya to ka2vo ja nahi." ya 'nahatti sUtra, yathA 'chuTapotasya' kITa cekasya 'nityaM' sarvAtaM 'jItanato' mArjArAt bhayam, evameva 'brahmacAriNaH ' sAdhoH 'strIvigrahAt' strIzarIrAdbhayam / vigrahagrahaNaM mRtavigrahAdapi bhayakhyApanArthamiti sUtrArthaH // 54 // TIkArtha : jema kuDAnAM baccAMne sadA mATe bilADAthI bhaya hoya che e ja pramANe brahmacArI sAdhune strInA zarIrathI bhaya hoya che. prazna : 'strIthI bhaya hoya', ema kahevAne badale strInA zarIrathI bhaya hoya ema kema kahyuM ? ji uttara : ahIM zarIranuM grahaNa kareluM che te "marI gayelI strInA zarIrathI paNa sAdhune 7 brahmacarya aMge bhaya che, ema jaNAvavA mATe kareluM che. zA jeo nA * * * AvuM che, mATe = mRtastrInA zarIrathI paNa bhaya che, mATe gA.55 citragata nArIne ke su-alaMkRtanArIne na jue. sUryanI jema joIne dRSTine * pAchI kheMce. ' 'F ' yatazrRvamata: nA cittabhitiM na nijjhAe, nAriM vA sualaMkiaM / bhakkharaMpiva daTTaNaM, diTThi kisamA ya 'cittatti sUtraM, 'cittamitti' citrAtAM zriyaM 'na nirIkSeta' na pazvet, nArIM vA sacetanAmeva svalaGkRtAm upalakSaNametadanalaGkRtAM ca na nirIkSeta kathaJciddarzana 53 ma STT rr Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adaya. 8 sUtra-56-50 deg55 ho yoge'pi 'bhAskaramiva' Adityamiva dRSTvA dRSTiM 'pratisamAhareda' drAgeva nivartayediti ( A sUtrArtha: ApavA | TIkArtha : citrabhistI = citramAM rahelI strIne na jue. tathA sacitta evI ja nArI sArI rIte alaMkAravALI hoya, tene na jue. prazna : alaMkArarahita strIne jovAya ? uttara : A upalakSaNa che. enAthI samajI levuM ke analaMkRta nArIne paNa na jue. te koIka rIte darzana thaI jAya, to paNa jema sUryane joIne daSTi kheMcI le, ema tarata ne daSTi pAchI kheMce. liM vahunA ?hatthapAyapalicchinnaM , kaNNanAsavigappiaM / avi vAsasayaM nAriM, baMbhayArI vivaMU paDyA vadhAre kahevAthI zuM ? gA.56 chedAyelA hAtha-pagavALI, kapAyelA kAna-nAkavALI, 100 varSanI nArIne paNa brahmacArI varja. hattha' tti sUtraM, 'hastapAdapraticchinnA 'miti praticchinnahastapAdAM 'karNanAsAvikRttA'miti vikRttakarNanAsAmapi varSazatikAM nArIm, evaMvidhAmapi kimaGga punastaruNI ?, - | tAM tu sutarAmeva, 'brahmacArI' cAritradhano mahAdhana iva taskarAn vivarjayediti / | sUtrArtha vaddA | TIkArtha : koI nArI 100 varSanI hoya, enA hAtha-paga kapAI gayelA hoya, nAka | ane kAna kapAI gayelA hoya, AvA prakAranI paNa strIne cAritrarUpI dhanavALo sAdhu varja. jema puSkaLa dhanavALo corone varSe tema, have jo AvI strIne paNa varje te yuvatInI to zI vAta karavI ? ene to avazya varje. ?' sa Sa * * * vibhUsA itthisaMsago, paNIaM rasabhoaNaM / narassa'ttagavesissa, visaM tAtra huM nahIM ApavA a Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 zA 'vibhUsa 'tti sUtraM, 'vibhUSA' vastrAdirADhA 'strIsaMsargaH ' yena kenacitprakAreNa strIsaMbandhaH 'praNItarasabhojanaM' galatsneharasAbhyavahAraH, etatsarvameva vibhUSAdi narasya na 'AtmagaveSiNa' AtmahitAnveSaNaparasya 'viSaM tAlapuTaM yathA' tAlamAtravyApattikaraviSa- na kalpamahitamiti sUtrArthaH // 57 // mo nA ya vaLI gA.57 vibhUSA, strIsaMsarga ane praNItarasabhojana... AtmagaveSaka narane tAlapuTa sera ThevA che. TIkArtha : vibhUSA eTale vastrAdinI zobhA. strIsaMsarga eTale game te prakAre strI 5 stu sAthe saMbaMdha. praNItarasabhojana eTale jemAMthI ghI-telAdi sneha Tapake evA rasano bhojanano abhyavahAra = bhoga parAza. A badhuM ja AtmahitanA anveSaNamAM 52 sAdhune tAlapuTa jhera jevuM che. jema A jhera tALavA mAtrane aDatAnI sAthe mRtyupamADanAra che, tema A jhera ahitakArI che. ta aMgapaccaMgasaMThANaM, cArullaviapehiaM / itthINaM taM na nijjhAe, kAmarAgavivaDUNaM // 58 // gA.pa8 strIsonA amarAgavardha sevA aMga pratyaMga, saMsthAna, thAru sarpita, | prekSitane na dukhe. TIkArtha : aMga vinyAsavizeSa nirIkSaNa... ji na 'aMga 'tti sUtraM, 'aGgapratyaGgasaMsthAna' miti aGgAni - ziraH prabhRtIni pratyaGgAni - zA nayanAdIni eteSAM saMsthAnaM vinyAsavizeSaM, tathA cAru - zobhanaM 'lapitaprekSitaM' lapitaM - jalpitaM prekSitaM-nirIkSitaM strINAM saMbandhi, tadaGgapratyaGgasaMsthAnAdi 'na nirIkSeta' na pazyet, nA kimityata Aha-kAmarAgavivarddhanamiti, etaddhi nirIkSyamANaM mohadoSAt maithunAbhilASaM varddhayati, ata evAsya prAk strINAM nirIkSaNapratiSedhAdgatArthatAyAmapi prAdhAnyakhyApanArtho bhedenopanyAsa iti sUtrArthaH // 58 // ya = adhya. 8 sUtra -57-58 = mastaka vagere. pratyaMga sthApanA vizeSa = AMkha vagere. A badhAnuM saMsthAna = 2yanA vizeSa... tathA suMdara vayana, suMdhara papa = sa Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 4 4 adhya. 8 sUtra-59 dazavaikAlikasUtra bhAga-4 strIonA saMbaMdhI A badhuM sAdhu na jue. prazna : kema na jue ? . uttara : e kAmarAgane vadhAranAruM che. jo A badhuM jovAmAM Ave to A badhuM mohadoSathI maithunanA abhilASane vadhAre. AthI ja pUrve strIonA nirIkSaNanA pratiSedha dvArA A zlokano artha AvI ja cUkelo hovA chatAM enI pradhAnatA darzAvanAro evo A judo upanyAsa karelo jANavo. :: TIkArtha : Indriyane anukULa evA zabdAdimAM rAga na karavo. e pramANe amanojJa ji zabdAdimAM dveSa na karavo. ci visaesa maNunnesu, pemaM nAbhinivesae / aNiccaM tesiM vinnAya, pariNAmaM. : puggalANa u // 59 // ** " " nA prazna H A vAta pUrve jra,su ivageremAM kahI ja dIdhI che. zA mATe pharI upanyAsa karo cho ? ya 56 na gA.59 te pudgalonAM anityapariNAmane jANIne manojJaviSayomAM prema na kare. ta 'visamrutti sUtraM, 'viSayeyu' zabdAviyu 'manojJeSu' phandriyAnubhUteSu 'prema' naM 'nAbhinivezayet' na AMta, vamamanojJeSu dveSam, Adgha-meve prAt 'TsovaccheddI' | tyAdau kimarthaM punarUpanyAsa iti ?, ucyate, kAraNavizeSAbhidhAnena vizeSopalambhArthamiti, Aha ca - 'anityameva' parimAnityatayA 'teSAM' pudgalAnAM, tuzadhvAcchAviviSayasNbndhinaamiti yoga:, 'vijJAya' avetya jinavacanAnusAreNa, kimityAha - ' pariNAmaM ' paryAyAntarApattilakSaNaM, te hi manojJA api santo viSayAH kSaNAdamanojJatayA pariNamanti na amanojJA api manojJatayA iti tucchaM rAgadveSayornimittamiti sUtrArthaH // 59 // - zA uttara H kAraNavizeSanA kathana dvArA vizeSano bodha karAvavA mATe pharI upanyAsa karelo che. eja kahe che ke zabda vagere viSayo saMbaMdhI je pudgalo che, teono pariNAma anitya che. eTale pariNAmAnityatAthI anitya evA emanA pariNAmane jinavacananA anusAre jANIne temAM rAga na kare. ahIM puddattAnAM zabda to gAthAmAM che. paraMtu e kyA pudgalo levA e lakheluM nathI. sta 5Jin 5 zA F T ya Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUtra bhAga-4 aai adaya. 8 sUtra-60-61 2) gAthAmAM rahelA tu zabdathI samajavuM ke e pudgalo zabda vagere viSayo saMbaMdhI levA. . - gAthAmAM rahelA rimaM zabdano artha e che ke bIjA paryAyanI prApti karavI te.. mugalono A paryAyAntaranI prApti rUpI pariNAma anitya ja che. kemake pariNAmanI anityatA che... | (A ja vAta spaSTa kare che ke) te sArA paNa viSayo kSaNavAramAM amanojJa tarIke pariName che. kharAba paNa viSayo. sArA tarIke pariName che. eTale rAga ane dveSanuM nimitta e pudgalo sAva tuccha che. mATe : " ja rAgadveSa na karavA joIe. (pArdimAM rAgadveSanuM nimitta koNa? e darzAveluM nahi. " jayAre ahIM je darzAvyuM ke e rAgadveSanA kAraNatuccha viSayapudgalo che. Ama kAraNanA || kathanadvArA ahIM vizeSatA darzAvAI che.) etadeva spaSTayannAhapoggalANaM parINAmaM, tesiM naccA jahA thaa|vinniiatnnho vihare, sIIbhUeNata saMUI u. A ja vAtane spaSTa karatAM kahe che ke gA.60 te pudgalonAM yathA pariNAmane tathA jANIne vinItatRSNAvALo fa zItIbhUtaAtmAvaDe vicare.' . 'poggalANaM ti sUtraM, 'pudgalAnAM' zabdAdiviSayAntargatAnAM 'pariNAmam' uktalakSaNaM | teSAM 'jJAtvA' vijJAya yathA manojJetararUpatayA bhavanti tathA jJAtvA 'vinItatRSNaH' sa apetAbhilASaH zabdAdiSu viharet 'zItIbhUtena' krodhAdyagnyupagamAtprazAntenAtmaneti sa sUtrArtha: I601 TIkArtha : zabdAdi pudgalono je rItano pariNAma che ke te manojJa ane amanojJa rUpe pariName che, tene te rIte jANIne zabdAdimAM abhilASarahitabanelo sAdhu krodhAdi * agninA vinAzathI prazAnta banelA AtmAvaDe vicare. (eTale ke evo banIne vicare.) *! = [E 5 r 6 5 5 F = vuiM - jAi saddhAi nikkhaMto, pariAyaTThANamuttamaM / tameva aNupAlijjA, guNe / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hi8 9 hama dazavaikAlikasUga bhAga-4 atha. 8 sUtra-61-62 3 mAri saMmag I6. che. gA.61 je zraddhAthI nIkaLelo uttama paryAyasthAnane (pAmyo), AcAryasaMmata guNomAM | che te zraddhAnuM anupAlana kara. 'jAi 'tti sUtraM, yayA 'zraddhayA pradhAnaguNasvIkaraNarUpayA niSkrAnto'virati-* jambAlAt 'paryAyasthAnaM' pravrajyArUpam 'uttama' pradhAnaM prApta ityarthaH, tAmeva zraddhAmapratina patitatayA pravarddhamAnAmanupAlayedyatnena, va ityAha - 'guNeSu' mUlaguNAdilakSaNeSu, na mo 'AcAryasaMmateSu' tIrthakarAdibahumateSu, anye tu zraddhAvizeSaNametaditi vyAcakSate, tAmeva mo zraddhAmanupAlayedguNeSu, kiMbhUtAm ? -AcAryasaMmatAM, na tu svAgrahakalaGkitAmiti sUtrArthaH / / * - E? ma TIkArtha : pradhAnaguNono = pAMca mahAvratAdino svIkAra karavArUpa je zraddhAthI aviratirUpa kAdavamAMthI nIkaLyo ane dIkSA rUpa uttamasthAnane pAmyo (VIH: bahArathI a lIdhuM che.) apratipatita hovAthI vardhamAna = vadhatI (arthAt vadhe nahi, to paNa ghaTe nahIM ? ne tethI vadhamAna) evI te ja zraddhAnuM yatnathI pAlana kara. prazna : A zraddhA zemAM che ? uttara tIrthaMkarAdine saMmata evA mUlaguNAdi rUpa guNomAM A zraddhAne pALavAnI che. ki bIjAo vaLI "mAriyasaMg" pada A zraddhAnuM vizeSaNa che" ema kahe che. teo ni| | A pramANe artha kare che ke te ja zraddhAne guNone vize pALavI = jALavavI. e zraddhA kevI ? e kahe che ke AcAryane saMmata evI e zraddhA hovI joIe. potAnA jJa nA AgrahathI kalaMkita thayelI zraddhA na hovI joIe. nA (pratipatitava nA be artha saMbhave che. e zraddhA nahi paDelI hovA rUpe vardhamAna nA eTale ke zraddhAnuM paDI na javuM e ja enI vardhamAnatA samajavAnI. jyAre bIjo artha- 3 zraddhA nahi paDelI hovAthI vardhamAna... eTale ke e paDI nathI gaI ane mATe pUrva karatA vadhatI vadhatI ja che...) | AcArapraNidhiphalamAha tavaM cimaM saMjamajogayaM ca, sajjhAyajogaM ca sayA ahitttthe| sure va seNAi samattamAuhe, alamappaNo hoi alaM paresiM // 62 // 4 = * * A(c)y * * * Aa * Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Pe B hari dazavaikAlikasUTA bhAga-4 aai adaya. 8 sUca-62-63 naka AcAraprasidhinAM phalane kahe che. gA.62 A tapa, saMyamayoga, svAdhyAyayogano sadA adhiSThAtA potAnA mATe samartha che. che ane bIjAo mATe samartha bane che. jema samastazastrovALo enAthI yukta zUravIra. / 'tavaM cimaM 'tti sUtraM, tapazcedam-anazanAdirUpaM sAdhulokapratItaM 'saMyamayogaM ca' pRthivyAdiviSayaM saMyamavyApAraM ca 'svAdhyAyayogaM ca' vAcanAdivyApAraM 'sadA' sarvakAlam | na 'adhiSThAtA' tapaHprabhRtInAM kartetyarthaH, iha ca tapo'bhidhAnAttadgrahaNe'pi svAdhyAyayogasya na mo prAdhAnyakhyApanArthaM bhedenAbhidhAnamiti / 'sa' evaMbhUtaH 'zUra iva' vikrAntabhaTa iva 'senayA' mo s caturaGgarUpayA indriyakaSAyAdirUpayA niruddhaH san 'samAptAyudhaH' / | saMpUrNatapaHprabhRtikhaDgAdyAyudhaH alam' atyarthamAtmano bhavati saMrakSaNAya alaM ca pareSAM stu nirAkaraNAyeti sUtrArthaH // 62 // TIkArya : A tapa - anazanAdirUpa sAdhulokamAM pratIta... saMyamayoga - pRthyAdisaMbaMdhI saMyamavyApAra... svAdhyAyayoga - vAcanAdi vyApAra. sAdhu A badhAno adhiSThAtA = kartA hoya che ahIM tapanAM kathana dvArA svAdhyAyanuM grahaNa thaI jAya che. chatAM paNa svAdhyAya yoganI pradhAnatAne batAvavA mATe enuM bhedathI kathana kareluM che. ' jema zUravIra = vikrAnta sainika caturaMgI senAthI saMdhAyelo hoya paNa badhA AyudhovALo hoya te potAnA saMrakSaNa mATe ane bIjAonA nirAkaraNane mATe samartha bane * ' che. tema A sAdhu Indriya, kaSAyAdi senAthI ruMdhAyelo paNa saMpUrNa tapa vagere talavArAdi | " zastrovALo hoya to e potAnA saMrakSaNane mATe ane IndriyAdinA nirAkaraNa mATe | atyaMtasamartha bane che. (Azaya e che ke sAdhu = zUravIrasainika. Indriyo, kaSAyo = caturagiNI zatrusenA. tapa, svAdhyAyAdi = zastro. sAdhu svanuM rakSaNa, zatruonuM nirAkaraNa kare. jema zUravIra kare...) etadeva spaSTayannAha - sajjhAyasajjhANarayassa tAiNo, apAvabhAvassa tave ryss|| che. vizuTTarDa naMti manaM pureauM, laviM pramatna vagophaUT IkvArA lad? 5 = 5 * * * * Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H * * zAtisUrA bhAga-4 madhya. 8 sUtrA-53-14 mA 4 pAta spaSTa 42 cha. * 1.63 svAdhyAya, sadhyAnamA rata, sAthI, pApamAvANA, tapamA 2ta. te sAdhune * pUrva 42do bhasa, te vizuddha thAya che. ma. jyotithI. preyeso 35Ano mana.... | 'sajjhAya'tti sUtraM, svAdhyAya eva saddhyAnaM svAdhyAyasaddhayAnaM tatra ratasya - saktasya / / 'trAtaH' svaparobhayatrANazIlasya 'apApabhAvasya' labdhyAdyapekSArahitatayA zuddhacittasya na 'tapasi' anazanAdau yathAzakti ratasya 'vizudbhayate' apaiti yad 'asya' sAdhoH 'malaM' na | karmamalaM 'purAkRtaM' janmAntaropAttaM, dRSTAntamAha-'samIritaM' preritaM rUpyamalamiva jyotiSA' mo. - agnineti sUtrArthaH // 63 // . R TIkArtha : svAdhyAya e ja sadUdhyAna, temAM lIna tathA sva ane para baMnenuM rakSaNa ta karavAnA svabhAvavALo, labdhi vagerenI apekSA vinAno hovAthI zuddha cittavALo, anazanAdimAM zakti pramANe lIne sAdhune je bIjA janmomAM karelA karmamela che, te dUra | thAya che. dRSTAnta kahe che ke agnivaDe gherAyelo evo rUpAno mala jema dUra thAya... "F TAL tataH se tArise dukkhasahe jiiMdie, sueNa jutte amame akiNcnne| virAyaI kammaghaNaMmi avagae, kasiNabbhapuDAvagame va caMdimi // 14 // tti bemi // AyArapaNihI NAma ajjhayaNaM samattaM 8 // tyArabAda .64 te tAza, du:5saDa, tindriya, zrutathI yuktaH, sabhama, mAyina sAdhu saMpUsa nA vAdaLonA samUhano apagama thaye chateM caMdra jema, tema karmaghana apagata thaye chate zobhe che. nA se tArise 'tti sUtraM, 'sa tAdRzaH' anantaroditaguNayuktaH sAdhuH 'duHkhasahaH' parISahajetA 'jitendriyaH' parAjitazrotrendriyAdiH 'zrutena yukto' vidyAvAnityarthaH 'amamaH' sarvatra mamatvarahitaH 'akiJcano' dravyabhAvakiJcanarahitaH 'virAjate' zobhate, 'karmaghane' | jJAnAvaraNIyAdikarmameghe apagate sati, nidarzanamAha- kRtsnAbhrapuTApagama iva candramA iti' * * yathA kRtasne kRSNe vA abhrapuTe apagate sati candro virAjate zaradi tadvadasAvapetakarmaghanaH | samAsAditakevalAloko virAjata iti sUtrArthaH // 64 // bravImIti pUrvavat, ukto'nugamaH, e Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIbha dazavaikAlikasUra bhAga-4 " aya. 8 sUtra-64 deg 3; sAmprataM nayAH, te ca pUrvavadeva / vyAkhyAtamAcArapraNidhyadhyayanam // 8 // 1 TIkArtha : anaMtara jaNAvelA guNothI yukta, parISahano jItanAra, zrotrendriyAdino che | parAjaya karI cUkelo, vidyAvAnuM, sarvapadArthomAM mamatvavinAno, dravya ane bhAva kiMcana=kaMIpaNa vastuvinAno. sAdhu jJAnAvaraNIyAdi karmo rUpI vAdaLa dUra thaye chateM zobhe emAM daSTAnta kahe che ke jema saMpUrNa vAdaLanuM paDa ke kALA vAdaLanuM paDa dUra thAya eTale zaradaRtumAM caMdra ne | zobhe. tenI jema A dUra thayelA karmavAdaLavALo prApta karAyelA kevalajJAnaprakAzavALo - | sAdhu zobhe che. na dravAmi zabda pUrvanI jema. anugama kahevAyo. have nayo.. te pUrvanI jema ja. smai iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikabRhadvRttAvaSTamAdhyayanam saMpUrNam ||8||mm .. AcArapraNidhi adhyayana vyAkhyAna karAyuM. yana vyAkhyAna Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F ta H 21 na zA sa nA ya zayeAlisUtra bhAga-4 (vinaya samAdhi) upakrama nAma sthApanA dravya tiniza vRkSa, suvarNa vigere -tete rUpe ghaDI zakAya mATe te dravya vinaya anugama nikSepa nAmaniSpanna nikSepa "vinaya samAdhi' iti dvipadaM nAma bhAva (pAMca prakAre)* lokopacAra abhyutthAna, aMjalI, AsanadAna, atithipUjA, devatA pUjA. artha zrI vinita svAminA bhaya naukarAdi darzana je vinaya kare te. jinezvaravaDe navama adhyayana anuyogadvAra jJAna jJAna zIkhe, nAma sthApanA 11 jerIne je bhAvo sarva kare, jJAna thI rikta kare dravyonA kartavya kare, kahelA che te bhAvo terI zraddhAthI mAne te arthanirmita abhyAsavRtti, chandonuvartana, deza-kAladAna, abhyutthAna, | ATha prakAra nA ajJAne nuMguSaNa saMcita kamane dshkreN| jJAnInavA | aMjalI, AsanadAna mokSa vinaya (pA~ca prakAre) cAri roodhii dee darzana vinaya jJAnavijaya prayatna karato Du noGuan Xiang woShu AtmA..... | karma na ane bAMce jUnA nacA karma dUra kare tyAre cAritra vinaya na na 12 svarga mokSane prApta madhya zreSTha naye kAma hetu je rIte arthanimitta abhyAsavRtti vigere che te ja rIte. vaizyAdi pAse raheM vigere: kAma mAre | aupacArika (2 prakAre) pratirUpayoga vyApAra (3 prakAo) (22 prakAre) anAzAtana kAyika 1. tIrthaMkara 1. abhyusthAna vAcika hita 2. mita - siddha . aMjalI tapa 7. anugamana vijaya 8. saMsAdhana samAdhi nikSepa dasa bhA~va (prazasta) 'dravya thI samAdhi male ne dravya samAdhi/darzana jJAna cAritra tapa (jema- triphalA thI kaniyAda na thAya / tema- khIra ane gola bigera thii| anya upAya pAya akuzalamana 2. AsanadAna 3. apuruSa nirodha 4. abhigraha 4. anuvicinya 2. kuzala 5. kRtikarma bhASI. mananI 6. zuzrUSaNa udIraNA mAnasa V 3. kula 9. gaNa 5. saMgha 6. kriyA 7. dharma 6. jJAnI 8. jJAnI 10 AcArya 11. sthavIra 12. upAdhyAyA pANI Anera ne cAra bhI guNo-5: 1. manAzAtana 2. bhakti. bahuma 4. varNa kIrtana na Gu mA 31 ta 121 ji na zA sa nA ya Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> F dazavaikAlikasUra bhAga-4 adaca. 9.1 niyukti-309 ||ath navamaM vinayasamAdhinAmAdhyayanaM prArabhyate // prathamoddeza | ___adhunA vinayasamAdhyAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH-ihAnantarAdhyayane niravadyaM / vaca AcAre praNihitasya bhavatIti tatra yatnavatA bhavitavyamityetaduktam, ihatvAcArapraNihito * | yathocitavinayasaMpanna eva bhavatItyetaducyate, uktaM ca-"AyArapaNihANaMmi, se sammaM vaTTaI / / buhe / NANAdINa viNIe je, mokkhaTThA nivvigicchae // 1 // " ityanenAbhisaMbandhemo nAyAtamidamadhyayanam, asya cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, mo tatra ca vinayasamAdhiriti dvipadaM nAma, tannikSepAyAhastu viNayassa samAhIe nikkhevo hoi doNhavi caukko / davvaviNayaMmi tiNiso suvaNNamiccavamAINi // 309 // vinayasamAdhinAmaka navamuM adhyayana prathama uddezo have vinayasamAdhi nAmanuM adhyayana zaru karAya che. Ano A saMbaMdha che. ahIM anaMtara adhyayanamAM e kahyuM ke "niravagha vacana AcAramAM praNidhAnavALAne na IF hoya". A adhyayanamAM e kahevAya che ke "AcAramAM praNidhAnavALo || zA yathocitavinayasaMpanna ja hoya." (vinayavALo ja AcAramAM praNidhAnavALo banI zA FI zake...) nA kahyuM che ke "te budha AcArapraNidhAnamAM samyapha varte che. mokSa mATe nirvicikitsaka nA a, je jJAnAdimAM vinayavALo che." (dharmanA phaLanI zaMkA e vicikitsA che. A dharmathI mane a | mokSaphaLa maLaze ja evA nizcayavALo jIva mokSa mATe nirvicikitsaka kahevAze.) A saMbaMdhathI AveluM A adhyayana che. AnA anuyogadvArono upanyAsa pUrvanI jema che che tyAM sudhI ja jANavo yAvatuM nAmaniSpanna nikSepa Ave. temAM 'vinayasamAdhi' ema che beparavALuM nAma che. tenA nikSepAne mATe kahe che ke ni.309 vinaya ane samAdhi baMnenAM cAra nikSepA che. dravyavinayamAM tiniza, S) suvarNa vagere. H 32 * * * Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUga bhAga-4 sukA ane adhya. 9.1 niryukti-309-310 ka vyAkhyA-'vinayasya' prasiddhatattvasya 'samAdhezca' prasiddhatattvasyaiva nikSepo-nyAso ta * bhavati dvayorapi catuSko nAmAdibhedAt, tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyavinayamAha-* dravyavinaye jJazarIrabhavyazarIravyatirikte 'tinizo' vRkSavizeSa udAharaNaM, sa rathAGgAdiSu / / * yatra yatra yathA yathA vinIyate tatra tatra tathA tathA pariNamati, yogyatvAditi / tathA : | suvarNamityAdIni kaTakakuNDalAdiprakAreNa vinayanAd dravyANi dravyavinayaH, - AdizabdAttattadyogyarUpyAdiparigraha iti gAthArthaH // no TIkArtha : vinayanuM tattva prasiddha che, samAdhinuM tatva = svarUpa paNa prasiddha ja che. jo De e baMneno nAmAdi bhedathI catuSkanikSepa thAya che. temAM nAmasthApanA kruSNa hovAthI Da eno anAdarakarIne dravyavinayane kahe che ke dravyavinayamAM jJazarIrabhavyazarIravyatirikta bhedamAM tiniza nAmanuM eka vRkSa daSTAnta che. te rathanA aMga = cakra vageremAM jayAM jyAM je rIte vALo, tyAM tyAM te rIte pariName che, kemake te yogya che. tathA suvarNavagere paNa kaDuM, kuMDalavagere prakAre vaLI jatAM hovAthI = banI jatAM C hovAthI e dravyo dravyavinaya gaNAya. Adi zabdathI te te yogya rUpyavagereno parigraha || | karavo. (vinayano artha namavuM, vALavuM, pariNamavuM... vagere bhAvArtho samajavA...). sAmprataM bhAvavinayamAha logovayAraviNao atthanimittaM ca kAmaheuM ca / bhayaviNaya mukkhaviNao viNao khalu na yA paMcahA hoi // 310 // have bhAvavinayane kahe che. ni.310 (1) lokopacAravinaya (2) arthanimitta (3) kAmahetu (4) bhayavinaya ja (4) mokSavinaya. Ama vinaya pAMca prakAre che. __vyAkhyA-lokopacAravinayo lokapratipattiphalaH 'arthanimittaM ca' arthaprAptyarthaM ca *'kAmahetuzca' kAmanimittazca tathA 'bhayavinayo' bhayanimitto 'mokSavinayo' mokSanimittaH, * evamupAdhibhedAdvinayaH khalu 'paJcadhA' paJcaprakAro bhavatIti gAthAsamAsArthaH // 1 TIkArtha : (1) lokopacAravinaya lokanI pratipatti rUpI phalavALo che. (lokane ) ja anusaravuM, lokanI viruddha na vartavuM A badhAmAM lokonI pratipatti = svIkAra = Adara che ? vaB 5 6 E F 4 = * * * Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-4 ha ja ya adhya. 9.1 niyukti-311-312 gla Do thAya che. athavA to A vinaya karanArane loko svIkAre che.) (2) arthanI, dhananI na prApti mATe vinaya (3) kAmane mATe vinaya (4) bhayanA nimittathI vinaya (5) mokSa nimittathI vinaya. | Ama lokopacAra, artha, kAmAdi upAdhinA bhedathI vinaya pAMca prakArano che. (eka ja sphaTika pAchaLa rahelA kALA-dhoLA-pILA vastrathI kALuM, dhoLuM, pILuM lAge. vastro upAdhi * che, enA kAraNe sphaTika paNa kALuM... vagere bane che. ema ahIM samajavuM.). 1 * A rIte gAthAno samAsathI artha kahyo. vyAsArthAbhidhitsayA tu lokopacAravinayamAha___abbhuTThANaM aMjali AsaNadANaM atihipUA y| logovayAraviNao devayapUA ya vihaveNaM | //rUzA * vyAsathI = vistArathI arthane kahevAnI IcchAthI have lokopacAravinaya kahe che. ni:311 abhutthAna, aMjali, AsanadAna, atithipUjA, vaibhavathI devapUjA ta lokopacArasavinaya che. - 'abhyutthAna' taducitasyAgatasyAbhimukhamutthAnam 'aJjaliH' vijJApanAdau, AsanadAnaM ca gRhAgatasya prAyeNa, atithipUjA cAhArAdidAnena 'eSa' itthaMbhUto lokopacAravinayaH, devatApUjA ca yathAbhakti balyAdhupacArarUpA 'vibhaveneti yathAvibhavaM vibhavociteti ja thA: | | TIkArtha : (1) abhyatthAnane mATe ucita jana Avelo hoya, to tenI abhimukha + ubhA thavuM e abhyasthAna. . (2) vijJApana = jaNAvavuM, vinaMti karavI vageremAM hAtha joDavA e aMjali. ' (3) prAyaH karIne ghare AvelAne Asana ApavuM. te AsanadAna. (4) AhArAdinA dAnathI atithipUjA. (5) bhakti pramANe balI vagerenI upacAra = pUjA e devatApUjA. e vaibhavane ucita rIte karavI. (devatA eTale laukika devAdi) A lokopacAra vinaya che. ukto lokopacAravinayaH, arthavinayamAhaabbhAsavittichaMdANuvattaNaM desakAladANaM ca / abbhuTThANaM aMjaliAsaNadANaM ca atthakae meM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * Sju hari dazavaikAlikasUtra bhAga-4 aai hAi adhya. 9.1 niyukti-312-313 muM rU?rA lokopacAra vinaya kahevAyo. have arthavinayane kahe che. * ni.312 artha mATe abhyAsavRtti, chaMda-anuvartana, dezakAladAna, abhyatthAna, | | aMjali, AsanadAna (e arthavinaya che.) ___'abhyAsavRttiH' narendrAdInAM samIpAvasthAnaM 'chando'nuvartanam' abhiprAyArAdhanaM na 'dezakAladAnaM ca' kaTakAdau viziSTanRpateH prastAvadAnaM, tathA'bhyutthAnamaJjalirAsanadAnaM ca mo narendrAdInAmeva kurvanti 'arthakRte' arthArthamiti gAthArthaH // TIkArtha : (1) rAjA vagerenI pAse rahevuM e abhyAsavRtti. tu (2) rAjA vagerenA abhiprAyanI = IcchAnI ArAdhanA karavI = pUrti karavI e , chaMda-anuvartana. (3) yuddha vageremAM viziSTarAjAne prastAva = avasara Apavo. ("atyAre yuddha karazo te to ghaNo lAbha thaze." ema viziSTa rAjAne puSkaLa lAbhadAyaka yuddhano avasara ra Apavo.) tathA rAjA vagerenuM ja (4) abhyatthAna (5) aMjali (6). AsanadAna kare. A badhuM dhanane mATe kare to e arthavinaya. ukto'rthavinayaH, kAmAdivinayamAha emeva kAmaviNao bhae a neavvamANupuvvIe / mokkhaMmi'vi paMcaviho parUvaNA tassimA za hoddArUrUA arthavinaya kahevAyo. have kAmAdivinaya kahe che. ni.313 eja pramANe kramazaH kAmavinaya ane bhayamAM vinaya jANavo. mokSamAM paNa pAMca prakAre che. tenI prarUpaNA A che. | "evameva' yathA'rthavinaya ukto'bhyAsavRttyAdiH tathA kAmavinayaH 'bhaye ceti , bhayavinayazca 'jJAtavyo' vijJeyaH 'AnupUrvyA' paripATyA, tathAhi-kAmino vezyAdInAM / kAmArthamevAbhyAsavRttyAdi yathAkramaM sarvaM kurvanti preSyAzca bhayena svAminAmiti, uktau OM kAmabhayavinayau, mokSavinayamAha-'mokSe'pi' mokSaviSayo vinayaH 'paJcavidhaH' paJcaprakAraH ( jAra / 6P pa 4 = % Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . dazavaikAlikasUtra bhAga-4 9 3 adhya. 9.1 niyukti-314-315 2) 'prarUpaNA' nirUpaNA tasyaiSA bhavati vakSyamANeti gAthArthaH // ja TIkArtha : je rIte abhyAsavRttivagere arthavinaya kahevAyo, te rIte kAmavinaya ane jo ke bhayavinaya kramazaH jANavo. te A pramANe - kAmI mANaso kAmane mATe ja vezyAdinI , Mii najIkamAM rahevuM vagere kramazaH badhuM ja kare che. ane nokarI svAmInA bhayathI abhyAsavRtti | vagere kare che. - daMsaNanANacaritte tave a taha ovayArie ceva / eso a mokkhaviNao paMcaviho hoi nAyavvo HTER, 45 = kAmavinaya ane bhayavinaya kahevAI gayA. mokSasaMbaMdhI vinaya pAMca prakArano che. tenI A vakSyamANa prarUpaNA che. ni.314 darzana, jJAna, cAritra, tapa, aupacArika A pAMca prakArano mokSavinaya jANavo. ___vyAkhyA-'darzanajJAnacAritreSu' darzanajJAnacAritraviSayaH 'tapasi ca' tapoviSayazca tathA sma 'aupacArikazcaiva' pratirUpayogavyApArazcaiva, eSa tu mokSavinayo-mokSanimittaH paJcavidho bhavati jJAtavya iti gAthAsamAsArthaH // TIkArtha : darzana-jJAna-cAritramAM eTale ke darzanasaMbaMdhI, jJAnasaMbaMdhI, cAritra saMbaMdhIta | vinaya tapamAM, tapasaMbaMdhI vinaya ane aupacArika = pratirUpa yogavyApAra. A mokSane mATe karAto vinaya pAMca prakArano jANavo. - vyAsArthe darzanavinayamAha davvANa savvabhAvA uvaiTThA je jahA jiNavarehiM / te taha saddahai naro daMsaNaviNao havai tamhA | l/325il. A gAthAno saMkSepathI artha kahyo. vistArathI arthamAM darzanavinayane kahe che ke | ni.315 jinavarovaDe je rIte dravyonA je sarvabhAvo upadezelA che. tene te pramANe ja nara zraddhA kare che. tethI te darzanavinaya che. 'vyA' tharnAstiLAkAlIna 'sarvamAvA:' sarvaparyAyAH "vizrAH' thatA "ve' | 1 agurulaghvAdayo 'yathA' yena prakAreNa 'jinavaraiH' tIrthakaraiH 'tAn' bhAvAn 'tathA' tena / zA F F. 5 * * * Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___r ' NEEzavaijAti sUza bhAga-4 madhya. 6.1 niyujita-395-317 hai prakAreNa zraddhatte naraH, zraddadhAnazca karma vinayati yasmAddarzanavinayo bhavati tasmAd, darzanAdvinayo darzanavinaya iti gAthArthaH // TIkArtha : jinezvaroe dharmAstikAyAdi dravyonA badhA paryAyo = agurulaghu vagere je | L prakAre kahyA che nara = manuSya te paryAyonI te prakAre zraddhA kare che ane zraddhA karato te bhane 2 42 che. tethI te zanavinaya che. zanI vinaya = bhakSaya te zanavinaya.. | na jJAnavinayamAha nANaM sikkhai nANaM guNei nANeNa kuNai kiccAI / nANI navaM na baMdhai nANaviNIo havai mo 5 tamhA // 316 / / jJAnavinaya kahe che. ni.316 jJAnane zIkhe, jJAnane guNe, jJAnathI kRtyo kare. jJAnI navuM na bAMdhe. tethI jJAnavinIta thAya. 'jJAnaM zikSati' apUrvaM jJAnamAdatte, 'jJAnaM guNayati' gRhItaM satpratyAvarttayati, jJAnena / karoti 'kRtyAni' saMyamakRtyAni, evaM jJAnI navaM karma na badhnAti prAktanaM ca vinayati yasmAt 'jJAnavinIto' jJAnenApanItakarmA bhavati tasmAditi gAthArthaH // 1 TIkArtha : navuM jJAna grahaNa kare, grahaNa karelA jJAnanuM punarAvartana kare. jJAnathI " saMyamanA kAryo kare. A pramANe jJAnI navuM karma na bAMdhe ane junuM karma dUra kare. A rIte " jJAnathI te dUra thayelA karmavALo bane che, tethI te jJAnavinaya che." cAritravinayamAha aTThavihaM kammacayaM jamhA rittaM karei jayamANo / navamannaM ca na baMdhai carittaviNao havai tamhA // 317 // cAritravinaya kahe che. ni.317 yatanA karato sAdhu aSTavidha karmacayane rikta kare che, bIjA navA nathI # Niuto. tethI yAvinaya che. / 'aSTavidham' aSTaprakAraM 'karmacayaM' karmasaMghAtaM prAgbaddhaM yasmAd 'riktaM karoti'* tucchatApAdanenApanayati 'yatamAnaH' kriyAyAM yatnaparaH tathA navamanyaM ca karmacayaM na badhnAti H. 5***444 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r tapovinayamAha avaNe taveNa tamaM uvaNei a saggamokkhamappANaM / tavaviNayanicchayamaI tavoviNIo havai na temnA rU18 na E dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 9.1 niyukti-318-319 yasmAt 'cAritravinaya' iti cAritrAdvinayazcAritravinayaH cAritreNa vinItakarmA bhavati tasmAviti gAthArtha: 5 tapavinayane kahe che. ni.318 tapathI tamaHne dUra kare, AtmAne svarga-mokSamAM laI jAya. tethI maiM tapavinayanizcayamati jIva tapavinIta che. Qu F TIkArtha : AThaprakAranA pUrve bAMdhelA karmasamUhane kriyAmAM yatnavALo = cAritrapAlaka sAdhu rikta kare che. eTale ke e karmomAM tucchatA lAvavA dvArA dUra kare che. ane navA karmasamUhane bAMdhato nathI. tethI te cAritravinaya che. cAritrathI karmono vinaya dUrIkaraNa te cAritravinaya. eTale ke cAritrathI dUra thayelA karmavALo bane che. nA ya - apanayati tanasAM 'tamaH' ajJAnam upanayati ca svargaM mokSam 'AtmAnaM' jIvaM tapovinayanizcayamatiH, yasmAdevaMvidhastapovinIto bhavati tasmAditi gAthArthaH // TIkArtha : tapavinayamAM nizcayathI mati che jenI evo jIva tapathI ajJAnane dUra kare, jIvane svarga ane mokSamAM laI jAya. Ama tapavinayanizcayamatijIva tapovinIta che. upacAravinayamAha aha ovayArio puNa duviho viNao samAsao hoi / paDirUvajogajuMjaNa taha ya aNAsAyaNAviNao // 319 // upacAravinaya kahe che. ni.319 aupacArika vinaya samAsathI dvividha che. pratirUpayogayuMjana ane * anAzAtanA vinaya. athaupacArikaH punardvividho vinayaH samAsato bhavati, dvaividhyamevAhapratirUpayogayojanaM tathA'nAzAtanAvinaya iti gAthAsamAsArthaH // TIkArtha : (gAthArthavat spaSTa che.) 69 maiM mA [ G ta FFFFFF Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAli sU lAga- 4 EMA madhya. 6.1 niyuti -320-321 * * 14ma, 1 vyAsArthamAha| paDirUvo khalu viNao kAiajoe ya vAi mANasio / aTTha cauvviha duviho parUvaNA * tassimA hoi // 320 // vyAsathI artha kahe che. ni.320 pratirUpa vinaya ATha kAyayoga, cAra vAgyoga, be mAnasika che. tenI A | na pr359|| che. | 'pratirUpaH' ucitaH khalu vinayastrividhaH, 'kAyayoge ca vAci mAnasaH' kAyiko | vAciko mAnasazca, aSTacaturvidhadvividhaH, kAyiko'STavidhaH vAcikazcaturvidhaH mAnaso dvividhaH / prarUpaNA tasya kAyikASTavidhAderiyaM bhavati vakSyamANalakSaNeti gaathaarthH|| 1 TIkArtha : pratirUpa-ucita. ucitayogAtmaka vinaya kAyayogamAM, vANImAM ane | mAnasika che eTale ke kAyika, vAcika ane mAnasa che. e 8,4, 2 prakAranA che. kAyika | aSTavidha che. vAcika caturvidha che. mAnasika dvividha che. AThaprakAranAM kAyikAdinI prarUpaNA A vakSyamANalakSaNavALI jANavI. kAyikamAhaji abbhuTThANaM aMjali AsaNadANaM abhiggaha kiI a / sussUsaNamaNugacchaNa saMsAhaNa kAya ji - aTThaviho // 321 // / yi.. prati35yogavinaya 58 che. | ni.32 1 sabhyutthAna, maMdi, mAsanahAna, amiya, kRti, suzruSA, nA anugamana, saMsAdhana aSTavidha kAyavinaya che. ___abhyutthAnamarhasya, aJjaliH praznAdau, AsanadAnaM pIThakAdyupanayanam, abhigraho guruniyogakaraNAbhisaMdhiH, 'kRtizce'ti kRtikarma vandanamityarthaH, 'zuzrUSaNaM' * vidhivadadUrAsannatayA sevanaM, 'anugamanam AgacchataH pratyudgamanaM, 'saMsAdhanaM ca'* * gacchato'nuvrajanaM cASTavidhaH kAyavinaya iti gAthArthaH // * TA : (1) yogya vyakti yAve tyAre mA . (2) prazna pu7vA vagaire yobhA * hAtha kosal. (3) pATa42 sAvI [5vA. (4) gurunA mAzAnuM pAlana 42vAno eka . ***44491 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-4 nA adhya. 9.1 niyukti-322-323 ka che) vicAra = nirNaya = pratijJA. (5) kRtikarma = vaMdana. (6) vidhipUrvaka dUra paNa nahi ane ( najIka paNa nahi e rIte besIne gurunI sevA karavI. (7) gurnAdi AvatA hoya tyAre * sAme levA javuM. (8) guvadi jatA hoya tyAre pAchaLa vaLAvavA javuM. A aSTavidhA (kAyavinaya che. vAgAdivinayamAha 'hiamiaapharusavAI aNuvIIbhAsi vAio viNao / akusalacittaniroho | kusalamaNaudIraNA ceva // 322 // vANI vagerenAM vinayane batAve che. ni.322 hitamita, aparuSavAdI, vicArIne bolanAra A vAcika vinaya che. te akuzalacittano nirodha ane kuzala mananI udIraNA. 'hitamitAparuSavA'giti hitavAk-hitaM vakti pariNAmasundaraM, mitavAg-mitaM ta stokairakSaraiH, aparUSavAgaparUSam-aniSTharaM, tathA 'anavicintyabhASI' svAlocitavakteti ta | smai vAciko vinayaH / tathA akuzalamanonirodhaH ArtadhyAnAdipratiSedhena, kuzalamanaudIraNaM smai | caiva dharmadhyAnAdipravRttyeti mAnasa iti gAthArthaH // TIkArtha : hita, pariNAme saMdura evA vacano bole te hitavApha. thoDA akSaro vaDe vi mita bole te mitavApha. aparuSa = aniSphara bole te aniSpharavAka. sArI rIte ni te vicArAyeluM bole te anuvicintabhASI. A vAcika vinaya kahyo. tathA ArtadhyAnAdinA niSedha dvArA (na karavA dvArA) akuzalamanano nirodha. dharmadhyAnAdinI pravRtti dvArA kuzalamananI udIraNA. A be mAnasa vinaya che. sAda-vimarthamayaM pratirUpavinaya ?, vastha vaiSati?, 3pddiruuvo khalu viNao parANuattimaio munneavvo| appaDirUvo viNao nAyavvo kevalINaM tu rU 2rUA. prazna : A pratirUpavinaya zA mATe karavo ? A kone hoya ? ni.323 uttara : pratirUpa vinaya parAnuvRttimaya jANavo. apratirUpavinaya ) Sche kevalIone jANavo. r 5 E F = Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * TIkArtha : pratirUpavinaya, ucitavinaya paranI anuvRtta rUpa jANavo. arthAt te te 7 vastunI apekSAe prAyaH potAnAthI judA evA pradhAna puruSane anusaravA rUpa jANavo. 1 TM (tatastu jJAna-cAritra vagere vastu. A vastunI apekSAe je potAnA karatA mo mahAna hoya, tene anusaravA rUpa A vinaya che. te te jJAnAdi vastunI apekSAe potAnA karatA hIna pratye A vinaya karavAno hoto nathI...) S F A vinaya moTAbhAge chadmasthone hoya che. apratirUpa vinaya eTale ke bIjAne anusaravA rUpa vinaya sivAyano vinaya kevalIone ja jANavo. kemake teone te ja prakAre karmano vinaya thAya che. ta ji na zA dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 9.1 niyukti-323-324 vyAkhyA-'pratirUpaH' ucitaH khalu vinayaH 'parAnuvRttyAtmakaH' tattadvastvapekSayA prAya Atmavyatirikta-praghAnAnuvRttyAtmako mantavyaH / ayaM ca bAhulyena chadmasthAnAM 'apratirUpo vinayaH' aparAnuvRttyAtmakaH, sa ca jJAtavyaH kevalinAmeva, teSAM tenaiva prakAreNa karmavinayanAt teSAmapItvaraH pratirUpo'jJAtakevalabhAvAnAM bhavatyeveti gAthArtha: // F nA ya hA ! jyAM sudhI emane kevalajJAna thayAnI vAta badhAe jANI na hoya, tyAM sudhI temane paNa thoDoka samaya (Itvara) pratirUpavinaya hoya che. (Azaya e ke kevalIo gurvAdino abhyutthAnAdi vinaya na kare. paNa kevalI tarIke jaNAyA na hoya to e paNa $2...) upasaMharannAha na zA eso bhe parikahio viNao paDirUvalakkhaNo tiviho / bAvannavihivihANaM beMti aNAsAyaNAviNayaM // 324 // ma upasaMhAra karatAM kahe che ke nA ni.324 tamane A traNa prakArano pratirUpavinaya kahevAyo. anAzAtanAvinaya 523 bhedavALo kahe che. , 'Sa:' anantarohito 'me' bhavatAM parithito vinaya: pratirUpanakSa: 'trividha:' : * kAyikAdiH 'dvipaJcAzadvidhividhAnam' etAvatprabhedamityarthaH 'bruvate' abhidadhati tIrthakarA * * 'anAzAtanAvinaya vakSyamALamiti gAthArtha: // TIkArtha : (gAthArthanI jema spaSTa ja che... tIrthaMkaro pa2 prakArano anAzAtanAvinaya 02 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha NER zAtisUkA bhAga-4 madhya. 6.1 niyuti-325-329 cha...) etadevAhatitthagarasiddhakulagaNasaMghaki(ri)yAdhammanANanANINaM / AyariatheraojjhA(ya)gaNINaM terasa payANi // 325 // | * * mA 4 4 cha : - ni.325 tIrtha42, siddha, puda, gu, saMgha, [3yA, dharma, zAna, zanI, mAyArya, mo sthavira, upAdhyAya, na te2 5ho che. tIrthakarasiddhakalagaNasaGgakriyAdharmajJAnajJAninAM tathA AcAryasthaviropAdhyAyagaNinAM" sta saMbandhIni trayodaza padAni, atra tIrthakarasiddhau prasiddhau, kulaM nAgendrakulAdi, gaNaH koTikAdiH, saGghaH pratItaH, kriyA'stivAdarUpA, dharmaH zrutadharmAdiH, jJAnaM matyAdi, jJAninastadvantaH, AcAryaH pratItaH, sthaviraH sIdatAM sthirIkaraNahetuH, upAdhyAyaH pratItaH, ta gaNAdhipatirgaNiriti gAthArthaH // dArtha : (1) tIrtha42. (2) siddha pratIta che. (3) pusa = nAgendra (4) // 5 // | = soTi (5) saMgha pratIta cha. () yA-mastivAha (mAtmA cha... 3) (7) dharma = zrutadharma vagaire. (8) zAna = bhati vagere. (8) zAnI = zAnavANAmI (10) mAyArya ji pratIta cha. .(11) sthavi2 = sIhAtamIne sthira 42vAma Detu (12) upAdhyAya pratIta ji na che. (13) ena maSipAta te 8. etAni trayodaza padAni anAzAtanAdibhizcaturbhirguNitAni dvipaJcAzadbhavantItyAhaaNasAyaNA ya bhattI bahumANo tahaya vnnsNjlnnaa| titthagarAI terasa caugguNA hoMti bAvannA // 326|| A 13 pado anAzAtanAdi cAra sAthe guNo, eTale para thAya. e kahe che ke mi.326 manazAtanA, mati, pAna, visanA tIrtha26 17, yAra.. * sAthe guNo eTale para thAya. | anAzAtanA ca tIrthakarAdInAM sarvathA ahIlanetyarthaH, tathA bhaktisteSvevocitoyA pacArarUpA, tathA bahumAnasteSvevAntarabhAvapratibandharUpaH, tathA ca varNasaMjvalanA A.. I KE F * * Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 9.1 niyukti-320 tIrthakarAdInAmeva sadbhUtaguNotkIrtanA / evamanena prakAreNa tIrthakarAdayastrayodaza caturguNA anAzAtanAdyupAdhibhedena bhavanti dvipaJcAzadbhedA iti gAthArthaH // 45 TIkArtha : (1) anAzAtanA : tIrthaMkarAdinI sarva prakAre hIlanA na karavI te. (2) lati : tejomA 4 ucita upacAra 35. (3) bahumAna : teomAM ja AMtarika bhAvapratibaMdha lAgaNI anurAga. (4) vasaMzvasanA : tIrthaM rAhinA 4 saddabhUtaguNonI prazaMsA. na Ama A prakAre tIrthakarAdi 13 pado cAra sAthe guNo eTale anAzAtanAdi upAdhi bhedathI bAvana bheda thAya che. mA ukto vinayaH, sAmprataM samAdhirucyate, tatrApi nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyAdisamAdhimAha davvaM jeNa va davveNa samAhI AhiaM ca jaM davvaM / bhAvasamAhi cauvviha daMsaNanANe tavacaritte. ta // 327 // che. - vinaya kahevAyo. have samAdhi kahevAya che. temAM paNa nAma-sthApanA kSuNNa hovAthI eno anAdara karIne dravyAdisamAdhi kahe E TIkArtha : dravya e ja samAdhi te dravyasamAdhi. dA.ta. mAtraka (pAtrA sAthe rakhAtuM bIjuM pAtra e athavA mAtrAdi mATeno pyAlo e samAdhi kahevAya che.) 74 H. 1 na ni.327 dravya, ne dravyathI samAdhi } mAhita ke dravya bhAvasamAdhi harzana, jJAna, na zA tapa, yAritramAM yaturvidha che. zA sa ta nA vyAkhyA- 'dravya 'miti dravyameva samAdhiH dravyasamAdhiH yathA mAtrakam avirodhi vA nA kSIraguDAdi tathA yena vA dravyeNopayuktena samAdhistriphalAdinA tad dravyasamAdhiriti / tathA ya AhitaM vA yaddravyaM samatAM karoti tulAropitapalazatAdivatsvasthAne tad dravyaM samAdhiriti / ya ukto dravyasamAdhiH, bhAvasamAdhimAha - 'bhAvasamAdhiH ' prazastabhAvAvirodhalakSaNazcaturvidhaH, cAturvidhyamevAha - darzanajJAnatapazcAritreSu / etadviSayo darzanAdInAM vyastAnAM samastAnAM vA | sarvathA'virodha iti gAthArthaH // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuja dazavaikAlikasUra bhAga-4 ki adhya. 9.1 sUtra-1 muM) athavA to paraspara avirodhI evA dUdhagoLa vagere dravyo dravyasamAdhi che. tathA A upayoga karAyelA je triphaLAdi dravyo vaDe samAdhi thAya te dravya dravyasamAdhi. tathA sthApita karAyeluM je dravya samatAne kare = sarakhApaNuM kare te dravya dravyasamAdhi. If jemake, tulAmAM = trAjavAmAM AropAyelA 100 pala vagere. (ekabAju 100 palanA * vajanano goLAdi mukelo hoya to trAjavuM e bAju nameluM hoya. viSama hoya. have bIjI bAju 100 palanA vajananI vastu mUko to trAjavuM ekadama sama-samAna thaI jAya. Ama [1] A mukAyelI vastu samatAne karanArI banI, eTale e dravya samAdhi kahevAya.). svasthAnamAM te dravya samAdhi kahevAya. (jayAM e dravya samatAne kare, e sthAna tenuM | | svasthAna. e sivAya game tyAM raheluM, samatA na karatuM e dravya samAdhi na kahevAya.) : dravyasamAdhi kahevAI gaI. have bhAvasamAdhi kahe che. bhAvasamAdhi eTale prazastabhAvo sAthe virodha na hovo e. e cAra prakAre che. e caturvidhatA ja dekhADe che ke darzana, jJAna, tapa ane cAritramAM bhAvasamAdhi che. te #ii eTale ke darzanAdi saMbaMdhI bhAvasamAdhi che. darzanAdi judA judA hoya ke bhegA hoya e be badhAno paraspara sarvathA avirodha e bhAvasamAdhi che. uktaH samAdhiH, tadabhidhAnAnnAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH pUrvavat tAvadyAvatsUtrAnugame1 'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, taccedam - - thaMbhA va kohA va mayappamAyA, gurussagAse viNayaM na sikkhe| so ceva u tassa abhaIbhAvo, phalaM va kIassa vahAya hoI // 1 // samAdhi kahevAI. tenA kathanathI nAmaniSpanna nikSepa kahevAyo. have sUkAlApakaniSpannano avasara che... vagere carcA pUrvanI jema tyAM sudhI jANavI, [, yAvat sUtrAnugamamAM asmalitAdiguNovALuM sUtra uccAravAmAM Ave. che te sUtra A che. gA. 1 mAnathI, krodhathI mAyA ke pramAdathI guru pAse vinaya na zIkhe. teno te ja S) abhUtibhAva che. jema kIcakanuM phala vadhane mATe thAya. 'S F F = * * Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 9.1 sUtra-1 na ma 'thaMmA vatti, anya vyAvyA-'stamAtA' mAnAdA nAtyAvinimittAt 'jhoyAnA' akSAntilakSaNAt 'mAyApramAdAditi mAyAto- nikRtirUpAyAH pramAdAd-nidrAdeH sakAzAt, kimityAha- 'guroH sakAze' AcAryAdeH samIpe 'vinayam' AsevanAzikSAbhedabhinnaM 'na zikSate' * nopAdatte, tatra stambhAtkathamahaM jAtyAdimAn jAtyAdihInasakAze zikSAmIti, evaM krodhAtvacidvitathakaraNacodito roSAdvA, mAyAtaH zUlaM me kriyata ityAdivyAjena, pramAdAtprakrAntocitamanavabuddhyamAno nidrAdivyAsaGgena, stambhAdikramopanyAsazcetthamevAmISAM mo vinayavighnahetutAmAzritya prAdhAnyakhyApanArthaH / tadevaM stambhAdibhyo guroH sakAze vinayaM na zikSate, anye tu paThanti - guroH sakAze 'vinaye na tiSThati' vinaye na varttate, vinayaM nAsevata nRtyarthaH / kRdda = 'te va tu' stambhAvivinayazikSAvighnahetu: 'tasya' naGamate: 'amRtimAva' iti abhUterbhAvo'bhUtibhAvaH, asaMpadbhAva ityarthaH, kimityAha - ' vadhAya bhavati' guNalakSaNabhAvaprANavinAzAya bhavati, dRSTAntamAha - ' phalamiva kIcakasya' kIcako - vaMzastasya yathA phalaM vadhAya bhavati, sati tasmiMstasya vinAzAt, tadvaditi sUtrArthaH // 1 // ta FE F " ta TIkArtha : jAti, kuLAdi nimittathI utpanna thayelA abhimAnathI ke akSamA svarUpa krodhathI, kapaTathI ke nidrAdi pramAdathI je sAdhu AcAryAdi gurunI pAse vinayane AsevanAzikSAnA bhedothI judA judA vinayane grahaNa karato nathI... temAM ahaMkArathI "huM jAtyAdivALo zI rIte jAtyAdihInanI pAse zIkhuM? ema krodhathI A pramANe ke koIka bAbatamAM sAdhue khoTuM karyuM ane gurue Thapako Apelo hoya to e sAdhu guru pAse grahaNAdi zikSA na le. athavA to bIjA koI zA kAraNasara roSa thavAthI e zikSA na le. zA ma coe mAyAthI A pramANe ke "mane zULa thAya che" e bahAnAthI zikSA na le. nA pramAdathI A pramANe ke "prastutamAM ucita zuM che ? e nahi jANato te UMgha vagerenA nA OM vyAsaMgathI (nidrAmAM lInatA dvArA) zikSA na le." (atyAre mAre guru pAse zikSA levI maiM ucita che... e badhuM na samaje ane uMgha vageremAM ja masta rahe...) 75 ahIM mAna, krodha vagere kramano upanyAsa A rIte ja A mAnAdinI * vinayavighnahetutAne AzrayIne pradhAnatA batAvavA mATe karelo che. (mAna vinayamAM * vighnakaranAra sauthIpradhAnakAraNa che. krodha enA karatAM nAnuM kAraNa... ema nidrA | sauthIgauNakAraNa...) Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzAtisUkA mAga-4 madhya. 8.1 sUtra-2 'Ama A rIte khaMbhAdinA kAraNe guru pAse sAdhu vinaya na zIkhe. - bIjAo A pramANe pATha mAne che ke "guru pAse vinayamAM na varte. eTale ke [: vinayane na seve. ahIM te ja vinayazikSAmAM vipnanuM kAraNabhUta khaMbhAdi te jaDamativALAne bhUtimAya che. (bhUti = saMpatti, mabhUti = saMpatti. tenI mA che. prazna : stamA masaMpatimA135 zA bhATe ? uttara : kemake khaMbhAdikaSAyo guNarUpI bhAvaprANanA vinAzamATe thAya che. dRSTAnta kahe che ke jema vaMzanuM phala vaMzanA vadha mATe thAya. kemake vaMzane phala Ave !" eTale vaMzano nAza thAya che, tema samajavuM. kiMcaje Avi maMditti guruM viittA, Dahare ime appasuatti nccaa| hIlaMti micchaM paDivajjamANA, karaMti AsAyaNa te gurUNaM // 2 // gA.2 jeo gurune maMda jANIne, "A nAnA che, alpazrutavALA che" ema jANIne e mithyAtvane svIkAratA chatAM hIlanA kare che. teo gurunI AzAtanA kare che. ___'je Avitti sUtraM, ye cApi kecana dravyasAdhavo'gambhIrAH, kimityAha 'manda iti .. | guruM viditvA' kSayopazamavaicitryAttantrayuktyAlocanA'samarthaH satprajJAvikala iti svamAcArya jJAtvA / tathA kAraNAntarasthApitamaprAptavayasaM 'Daharo'yam' aprAptavayAH khalvayaM, tathA 'alpazruta' ityanadhItAgama iti vijJAya, kimityAha - 'hIlayanti' sUyayA'sUyayA vA khisayanti, sUyayA atiprajJastvaM vayovRddho bahuzruta iti, asUyayA tu mandaprajJastvamityAdyabhidadhati, 'mithyAtvaM pratipadyamAnA' iti gururna hIlanIya iti / | tattvamanyathA'vagacchantaH kurvanti 'AzAtanAM' laghutApAdanarUpAM 'te' dravyasAdhavaH 'gurUNAm' AcAryANAM, tatsthApanAyA abahumAnena ekagurvAzAtanAyAM sarveSAmAzAtaneti | * bahuvacanam, athavA kurvanti 'AzAtanAM' svasamyagdarzanAdibhAvApahAsarUpAM te gurUNAM * saMbandhinI, tannimittatvAditi sUtrArthaH // 2 // *ii TIkArtha : je koIka dravyasAdhu, agaMbhIra jIvo che. teo potAnA gurune maMda tarIke * ne... RAE* * * FREE 5 F G F ra Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ahata dazavaikAlikasUga bhAga-4 hIrA adhya. 9.1 sUtra-2-3 6 che. prazna : guru maMda zI rIte ? uttara : kSayopazamanI vicitratAnA kAraNe evuM bane ke guru zAstranI yuktionI [T vicAraNA karavAmAM asamartha hoya, suMdara prajJA vinAnA hoya... AthI e maMda gaNAya.] tathA koIka kAraNasara nAnI uMmaravALA sAdhune guru tarIke sthApelA hoya, to e * T ziSya nAnI uMmaravALA gurune "A to sAva nAnA che" ema jANIne... tathA e Agamone bhaNelA nathI ema jANIne... je ziSyo A badhuM jANIne sUyAthI (kaTAkSathI) ke asUyAthI gurunI hIlanA kare... " emAM sUyAthI A pramANe ke "tame to vadhu prajJAvALA cho, vayovRddha cho, bahuzruta cho..." "" asUyAthI A pramANe ke "tame maMdaprajJAvALA cho, nAnA cho, alpazruta che..." gurunI hIlanA na karavI joIe" A prakAranA tattvane UMdhI rIte jANatA te dravya ( sAdhuo gurunI = AcAryanI AzAtanA kare che. AzAtanA eTale laghutAnuM ApAdana. | (mahAna evA gurune halakA cItaravA.) prazna : koIpaNa sAdhunA guru to eka ja hoya, to ahIM guruNA ema bahuvacanaprayoga | jina zA mATe karyo? | uttara : gurunI sthApanAnuM eNe bahumAna na karavA dvArA eka gurunI AzAtanA karI, | ane eka gurunI AzAtanAmAM tamAme tamAma guruonI AzAtanA gaNAya. eTale e ni daSTie ahIM bahuvacanano prayoga karelo che. (gu vyaktio lAkho che, paNa tamAma li | guruomAM gurutvanI sthApanA eke che, eTale eka vyaktimAM gurutvasthApanAnuM abahumAna karyuM | vastutaH saghaLI vyaktimAM gurutvasthApanAnuM abahumAna gaNAI jAya...) athavA to A hIlanAkaranArA sAdhuo gurusaMbaMdhI AzAtanA kare che eTale ke potAnA , | samyagdarzanAdi bhAvonI hAni thavA rU5 AzAtanA kare che. potAnA ja guNono nAza e AzAtanA, paNa e gurunA nimitte thAya che, mATe e gurusaMbaMdhI AzAtanA kahevAya. ato na kAryA hIlaneti, Aha capagaIi maMdAvi bhavaMti ege, DaharAvi a je suabuddhovveaa| AyaramaMto guNasuTThiappA, je hIliA sihiriva bhAsa kujjA // 3 // la ! 5 * F Sa = * * * sTa Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RhaAR * * * A dazavaikAlikasUra bhAga-4 ju adhya. 9.1 sUtra-3 - tethI hIlanA karavAyogya nathI, kahyuM che ke | gA.3 Ano bhAvArtha TIkArthathI spaSTa thaze. ___'pagaitti sUtraM, 'prakRtyA' svabhAvena karmavaicitryAt 'mandA api' sadbuddhirahitA api bhavanti 'eke' kecana vayovRddhA api tathA 'DaharA api ca' apariNatA api ca * | vayasA'nye'mandA bhavantIti vAkyazeSaH, kiMviziSTA ityAha-ye ca zrutabuddhyupapetAH' tathA na satprajJAvantaH zrutena buddhibhAvena vA, bhAvinI vRttimAzrityAlpazrutA iti, sarvathA na mo 'AcAravanto' jJAnAdyAcArasamanvitAH 'guNasusthitAtmAno' guNeSu-saMgrahopagrahAdiSu suSTha-mo - bhAvasAraM sthita AtmA yeSAM te tathAvidhA na hIlanIyAH, ye 'hIlitAH' khisitAH 'zikhIva'. agnirivendhanasaMghAtaM 'bhasmasAtkuryaH' jJAnAdiguNasaMghAtamapanayeyuriti sUtrArthaH // 3 // TIkArtha : gAthAmAM praveze zabda che, eno artha keTalAka vayovRddho' ema levAno. enA | pachI mapa paNa samajavAno. eTale A pramANe artha thaze ke keTalAka vayovRddha hoya to Raa paNa svabhAvathI karmanI vicitratAne lIdhe buddhirahita paNa hoya che. eTale mArA guru 1 ne nAnA che, mATe maMda che." ItyAdi na vicAravuM. kemake moTAo paNa maMda paNa saMbhave jah = ka = - tathA bIjAo uMmarathI pariNata nathI, nAnA che, teo amaMda hoya che. (eTale | uMmarane maMdatA sAthe saMbaMdha nathI...) ahIM ame mavanti e lakheluM nathI, e bahArathI joDI devuM. | prazna : e nAnAo kevA viziSTa che? uttara : jeo zrutathI athavA buddhibhAvathI suMdaraprajJAvALA che. teo bhaviSyanI | apekSAe alpazrutavALA che. (Azaya e che nAnAo atyAre zrutAdisaMpanna hoya, paNa A [" bhaviSyamAM e ja alpazruta banI jAya..). paNa A badhA jo sarvathA jJAnAdiAcAravALA hoya, saMgraha-upagraha vagere guNomAM ja bhAva pradhAna rIte sthira thayelo che AtmA jemano evA teo hoya... to tevA guruo|| | hIlanA karavA jevA nathI. (ziSyAdine utpanna karavA e saMgraha ane emane vastrAdi | * sAmagrIo pUrI pADIne poSavA e upagraha...) A evA guruo che ke je hIlanA karAyelA chatAM agni jema lAkaDAnA samUhane ke che. bALe ema jJAnAdiguNonA saMghAta = samUhane khatama karI de. = Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dazavaikAlikasUra bhAga-4 hajI adhya. 9.1 sUtra-4 V) (sAra ema jaNAya che ke moTI uMmara, vadhu jJAna, A be guNo ziSya jue che. 0 A abhAva hoya to e hIlanA karI bese che... ahIM e kahe che ke koI vadhu jJAna vinAnA * hoya, paNa vadhu uMmaravALA hoya. koI nAnA hoya paNa vadhu jJAnavALA hoya... moTI | " uMmaramAM e pAchA alpajJAnavALA banavAnA hoya.. A badhuM to karmanI vicitratAthI * * cAlyA ja karavAnuM. ziSya eTaluM jovAnuM ke nAnA ke moTA, alpajJAnI ke vadhunnAnI mArA guru sarvathA | - jJAnAcArAdithI saMpanna che ke nahi? e saMgrahAdiguNomAM sakSama che ke nahi ?. .. e na koI hoya to emanI hIlanA na karavI....) vizeSeNa DaharahIlanAdoSamAha - je Avi nAgaM DaharaMti naccA, AsAyae se ahiAya hoi| .. evAyariaMpi hu hIlayaMto, niacchaI jAipahaM khu maMdo // 4 // nAnAgurunI hIlanAnAM doSane vizeSathI batAve che ke gA.4 jeo sApane nAno jANIne AzAtanA kare, te temanA ahita mATe thAya.. | tema AcAryanI paNa hIlanA karato maMda nakkI jAtipathane pAme.' 'je Avi'tti sUtraM, yazcApi kazcidajJo 'nAgaM' sarpa 'Dahara iti" bAla iti ja jJAtvi' vijJAthe sAtiyati' kSittirinA Iti ' rthamAno nA : "' nA | na tasya ka darthakasya 'ahitAya bhavati' bhakSaNena prANanAzAya bhavati, eSa na zA dRSTAnto'yamarthopanayaH-evamAcAryamapi kAraNato'pariNatameva sthApitaM hIlayan nirgacchati zA sa 'jAtipanthAnaM' dvIndriyAdijAtimA 'mandaH' ajJaH, saMsAre paribhramatIti sUtrArthaH // 4 // sa| na TIkArtha : koIka ajJAnI mANasa sApane bAla che ema jANIne kiliMca (lAkaDAno 1 TukaDo .)thI enI kadarthanA kare, to parezAna karAto sarpa te kadarzakanA ahitane mATe thAya che. te sApa bhakSaNa dvArA = DaMkha dvArA prANanAM nAzamATe thAya che. * A dRSTAnta che. arthano upanaya A pramANe karavo ke * e pramANe kAraNasara nAnI uMmaranA ja guru sthapAyelA hoya to evA nAnA ja AcAryanI paNa hIlanA karato ajJAnI jIva saMsAramAM beIndriyAdi jAtionAM mArgamAM = Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na Qia S 1 dazavaikAlikasUtra bhAga-4 ji na zA bhame che. adhya. 9.1 sUtra-5-6 atraiva dRSTAntadAntikayormahadantaramityetadAha - AsIviso vAvi paraM suruTTho, kiM jIvanAsAu paraM nu kujjA ? | AyariapAyA puNa appasannA, abohiAsAyaNa natthi mukkho // 5 // ahIM ja dRSTAnta ane dAntikamAM moTuM aMtara che e kahe che ke gA.5 atyaMtaruSTa sarpa jIvanAzathI vadhu zuM kare ? aprasanna AcArya to AzAtanAthI abodhi kare. mokSa na thAya. sta 'Apti'tti sUtra, 'AzIviSazrApi' sarvopa para 'suSTaH' sujuddhaH san kiM 'nIvitanAzAt' mRtyo: paraM vhAt ?, niicatapItyartha:, AcAryapAlAH punaH 'aprasannA' hIlanayA'nanugrahe pravRttAH, kiM kurvantItyAha - 'abodhi' nimittahetutvena mithyAtvasaMhatiM, tadAzAtanayA mithyAtvabandhAt, yatazcaivamata AzAtanayA gurornAsti mokSa iti, ta ta | abodhisaMtAnAnubandhenAnantasaMsArikatvAditi sUtrArthaH // 5 // Yue TIkArtha : sAr3a paNa atyaMta vadhAre gusse thayelo hoya to paNa mRtyu sivAya bIjuM zuM karavAno ? kaMI ja nahi. jyAre pUjanIya AcArya jo hIlanAne lIdhe akRpA karavAmAM pravartelA thAya, to e ziSyane abodhi kare. prazna H guru ziSyane bodhi-abhAva karI Ape ema ? uttara : abodhinI paraMparAno anubaMdha cAle, enAthI anaMtasaMsArIpaNuM thAya eTale mokSa na thAya. ma zA na uttara : (guru kaMI evA kharAba bhAvavALA nathI, paraMtu) guru nimittakAraNa tarIke ziSyane mithyAtvanI saMhati= mithyAtvano samUha karI Ape che. ziSya gurunI AzAtanA sa dvArA mithyAtva bAMdhe. eTale ema kahevAya ke guru tene mithyAtvasaMhita karAvanArA banyA. (paNa e nimitta rUpe... sAkSAt kartArUpe nahi...) mA ya AvuM che, mATe gurunI AzAtanAthI mokSa na thAya. prazna : mokSa kema na thAya ? 'ji jo pAvagaM jaliamavakkamijjA, AsIvisaM vAvi hu kovaijjA / 81 H jeo nA ya Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - HEREzayAtisUrA bhAga-4 madhya. 6.1 sUtra-5-7 - jo vA visaM khAyai jIviaTThI, esovamA''sAyaNayA gurUNaM // 6 // R u.6 maNetA mAnine a5, sApane gusse 43, vitA 2. pAya.... gurunI AzAtanA sAthe A upamA che. | 'jo pAvagaMti sUtraM, yaH 'pAvakam' agni jvalitaM santam 'apakrAmed' avaSTabhya | tiSThati, 'AzIviSaM vApi hi' bhujaGgamaM vApi hi 'kopayet' roSaM grAhayet, yo vA viSaM | na khAdati jIvitArthI' jIvitukAmaH, 'eSopamA' apAyaprAptiM pratyetadupamAnam, AzAtanayA na mo kRtayA gurUNAM saMbandhinyA tadvadapAyo bhavatIti sUtrArthaH // 6 // TIkArtha : je bhaDabhaDa baLatA agnino Teko laIne Ubho rahe, athavA to sApane gusso karAve, athavA to jIvavAnI IcchAvALo jhera khAya, gurusaMbaMdhI karAyelI ; AzAtanA sAthe A upamA apAya. arthAta nukasAnonI prApti pratye A upamA che. arthAt agni, sarpa, jhare dvArA jema nukasAna thAya, tema gurunI AzAtanAthI nukasAna thAya. atra vizeSamAhasiA hu se pAvaya no DahijjA, AsIviso vA kuvio na bhakkhe / siA visaM hAlahalaM na mAre, na Avi mukkho guruhIlaNAe // 7 // AmAM vizeSatA batAve che ke gA.7 kadAca agni tene na bALe, kadAca kuddha sarpa DaMkhe nahi, kadAca halAhala jhera na mAre to paNa guru hIlanAthI mokSa na thAya. | 'siA hutti sUtraM, 'syAt' kadAcinmantrAdipratibandhAdasau 'pAvakaH' agniH 'na nA| ya dahetU' na bhasmasAtkuryAt, 'AzIviSo vA' bhujaGgo vA kupito 'na bhakSayet' na khAdayet, ya| tathA 'syAt' kadAcinmantrAdipratibandhAdeva viSaM 'hAlAhalam' atiraudraM 'na mArayet' na * prANAMstyAjayet, evametatkadAcidbhavati na cApi mokSo 'guruhIlanayA' gurorAzAtanayA * * kRtayA bhavatIti sUtrArthaH // 7 // na TIkArtha ? kadAca evuM bane ke maMtrAdinA pratibaMdhanA kAraNe agni e mANasane na * e bALe. kadAca evuM bane ke gusse thayelo sarpa daMza na mAre. maMtrAdinA pratibaMdhanA kAraNe Si hwa 491 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na ta na zA sa nA ya dazavaikAlikasUtra bhAga-4 ja AvuM bane. kadAca evuM bane ke atibhaMyakara jhera paNa na mAre. Ama A badhuM kadAca banI jAya, paNa gurunI karAyelI AzAtanAthI mokSa (to jhyAreya) na thAya. mAdhya. C. 1 sUtra -8 kiMca - jo pavvayaM sirasA bhittumicche, suttaM va sIhaM paDibohaijjA / . jo vA dae sattiagge pahAraM, esovamA''sAyaNayA gurUNaM // 8 // gA.8 je mastakathI parvatane bhedavA Icche, UMghelA siMhane jagADe, je zaktinA agrabhAgamAM prahAra Ape. gurunI AzAtanA sAthe A upamA che. 'jo pavvayaM 'tti sUtraM, yaH parvataM 'zirasA' uttamAGgena bhettumicchet, supta vA siMhaM giriguhAyAM pratibodhayet, yo vA dadAti 'zaktyagre' praharaNavizeSAgre prahAraM hastena, eSopamA''zAtanayA guruNAmiti pUrvavadeveti sUtrArthaH // 8 // TIkArtha : je mANasa parvatane mastakathI bhedavAmATe Icche, athavA parvatanI guphAmAM uMdhelA siMhane jagADe, athavA je zakti nAmanA eka zastravizeSanI dhAra upara hAthathI prahAra kare... gurunI AzAtanA sAthe A upamA che... A paNa pUrvanI jema ja samajavuM. atra vizeSamAha siA hu sIseNa giriMpi bhiMde, siA hu sIho kuvio na bhakkhe | siA na bhiMdijja va sattiaggaM, na Avi mukkho guruhIlaNAe // 9 // 'siA hu'tti sUtraM, 'syAt' kadAcitkazcidvAsudevAdiH prabhAvAtizayAcchirasA 'girimapi' parvatamapi bhindyAt, syAnmantrAdisAmarthyAtsiMhaH kupito na bhakSayet, syAddevatAnugrahAderna bhindyAdvA zaktyagraM prahAre datte'pi, evametatkadAcidbhavati, na cApi mokSo 'guruhIlanayA' gurorAzAtanayA bhavatIti sUtrArthaH // 9 // 83 na S ta Qian ji na zA ahIM vizeSatA darzAve che. nA gA.9 kadAca mastakathI parvatane bhede, kadAca kopita siMha na khAI jAya, kadAca zaktino agrabhAga (hastAdine) na bhede paNa gurunI hIlanAthI mokSa nathI. ya ji Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apa dazavaikAlikasUra bhAga- 4 adhya. 9.1 sUtra-10-11 , muM) TIkArtha ? kyAreka evuM bane ke koIka vAsudevAdi prabhAvanA atizayathI mastaka dvArA ja parvatane paNa bhede. kadAca evuM bane ke krodhita siMha(paNa) maMtranA sAmarthyane kAraNe ja | mANasane na khAya. kadAca evuM bane ke prahAra ApavA chatAM paNa zaktino agra bhAga 1 deivatAnAM anugrahAdinAM kAraNe hastAdine na bhede. paNa gurunI AzAtanAthI mokSa na * * * 538 thAya. 1 ba , 5 ka 1 3. ma 1 evaM pAvakAdyAzAtanAyA gurvAzAtanA mahatItyatizayapradarzanArthamAha - AyariapAyA puNa appasannA, abohiAsAyaNa natthi mukkho| tamhA aNAbAhasuhAbhikaMkhI, guruppasAyAbhimuho ramijjA // 10 // A pramANe agni vagerenI AzAtanA karatAM gurunI AzAtanA moTI che e AzayanuM pradarzana karavA mATe kahe che ke te gA.10 AcArya aprasanna hoya to abodhi, AzAtanA thAya. mokSa na thAya. tethI tenuM anAbAlasukhAbhikAMkSI guruprasAdAbhimukha rame. 'Ayaria'tti sUtraM, AcAryapAdAH punaraprasannA ityAdi pUrvArdhaM pUrvavat, yasmAdevaM tasmAd 'anAbAdhasukhAbhikAGkSI' mokSasukhAbhilASI sAdhuH 'guruprasAdAbhimukhaH ji AcAryAdiprasAda udyuktaH san 'rameta' varteta iti sUtrArthaH // 10 // TIkArthaH pUjanIya AcArya aprasanna thAya to... ItyAdi pUrvArdha = gAthAno prathama | aDadhobhAga pUrvanI jema jANavo. AvuM che, mATe mokSasukhanAM abhilASAvALo sAdhu AcAryAdinI kRpA maLe ene nA vize udyamavALo bane. kena prakAreNetyAhajahAhiaggI jalaNaM namase, nANAhuImaMtapayAbhisittaM / evAyariaM uvacir3haijjA, aNaMtanANovagao'vi saMto // 11 // kyA prakAre udyamavALo bane... e dekhADe che. gA.11 jema AhitAgni nAnA-AhutimaMtrapadothI abhiSikta agnine name, tema che GP 5 6 + + = jheaa * * * Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, 5 'nahAgizitti sUtra, yathA 'mAhitAni:' kRtAvasathAviAMdho 'jvalanam' * agni namasyati, kiMviziSTamityAha - 'nAnAhutimantrapadAbhiSiktaM ' tatrAhutayo - * * ghRtaprakSepAdilakSaNA mantrapadAni - agnaye svAhetyevamAdIni tairabhiSiktaM- dIkSAsaMskRtamityarthaH, 'vam' animivAcAryam 'patikheta' vinayena seveta, iivaziSTa hatyA-'anantajJAnopgto'pii'ti anantaM svaparaparyAyApekSayA vastu jJAyate yena tadanantajJAnaM tadupagato'pi san, na kimaGga punaranya iti sUtrArthaH // 11 // na zA TIkArtha : karAyeluM che Avasatha = agnikuMDAdi jenAvaDe evo brAhmaNa agnine 5 namaskAra kare. sta e agni kevA vizeSaNavALo che ? e darzAve che ke ghIno prakSepa karavo vagere Ahuti che. anave svAhA vagere maMtrapado che. A badhAthI abhiSeka karAyelo evo te agni che. eTale ke maMtrIdIkSAthI saMskArita karAyelo agni che. ta jj F dazavaikAlikasUtra bhAga-4 anaMtajJAnopagata evo paNa sAdhu AcAryane seve. ya *** adhya. 9.1 sUtra-11-12 ta Ama agninI sevA jema brAhmaNa kare, ema sAdhu vinaya vaDe AcAryanI sevA kare. e sAdhu kevA.vizeSaNavALo ? e darzAve che ke svaparyAya ane 525ryAyanI apekSAe anaMta evI vastu je jJAnathI jaNAya te anaMtajJAna, tene pAmelo evo paNa sAdhu gurune seve. to bIjAo to zuM ? (teo to avazya sevA kare ja...) (vastumAM potAnA kahevAtA guNo-paryAyo e svaparyAyo ane vastumAM na rahelA guNo-paryAyo e paraparyAyo...) na zA jeo nA ya etadeva spaSTayati jassaMtie dhammapayAI sikkhe, tassaMtie veNaiyaM pauMje / sakkAra sirasA paMjalIo, kAyaggirA bho maNasA a niccaM // 12 // A ja vAtane spaSTa kare che ke gA.12 jenI pAse dharmapadone zIkhe, tenI pAse vinaya prayuMje. aMjalivALo nitya kAya, vacana ane manathI mastakathI satkAra kare. 'jassa'tti sUtraM, 'yasyAntike' yasya samIpe 'dharmapadAni' dharmaphalAni siddhAntapadAni 'zikSeta' AdadyAt 'tasyAntike' tatsamIpe kimityAha - 'vainayikaM prayuJjIta' vinaya eva 85 XX Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ It HEREzayAtisU lAga-4 madhya. 6.1 sUtra-12-13 hai vainayikaM tatkuryAditi bhAvaH, kathamityAha-satkArayedabhyutthAnAdinA pUrvoktena 'zirasA' ( " uttamAGgena 'prAJjaliH' prodgatAJjaliH san 'kAyena' dehena 'girA' vAcA mastakena vande ityAdirUpayA 'bho' iti ziSyAmantraNaM 'manasA ca' bhAvapratibandharUpeNa 'nityaM' sadaiva satkArayet, na tu sUtragrahaNakAla eva, kuzalAnubandhavyavacchedaprasaGgAditi sUtrArthaH // 12 // TIkArtha : jenI pAse dharmarUpI phalane ApanArA evA siddhAntapadone bhaNe eTale ke e padone svIkAre, tenI pAse vinaya karavo. vinaya e ja vainayika kahevAya che. prazna : vI te vinaya 42vo ? uttara : abhyatthAnAdi pUrve kahelA prakAre vinaya karavo. tathA mastakathI prodgata aMjalivALo = mAthA upara UMce joDelA hAthavALo sAdhu | 1'thI, vIthI. = mastakena vande mevA zathI. mane bhanathI = bhApatithI = bahumAnathI sadAya satkAra kare. mAtra sUtranuM grahaNa karavAnA kALe ja vinaya na karavo (paNa sadA karavo) nahi to 1 " puNyAnubaMdhano vyavaccheda thavAno prasaMga Ave. evaM ca manasi kuryAdityAhalajjA dayA saMjama baMbhaceraM, kallANabhAgissa visohitthaannN| . je me gurU sayayamaNusAsayaMti, te'haM gurU sayayaM pUayAmi // 13 // A pramANe manamAM vicAravuM ke gA.13 kalyANabhAgInAM vizodhisthAnabhUta je lajajA, dayA, saMyama, brahmacaryane guru na mane satata kahe che huM te gurunI satata pUjA karuM chuM. 'lajjA daya'tti sUtraM, 'lajjA' apavAdabhayarUpA 'dayA' anukampA 'saMyamaH' pRthivyAdijIvaviSayaH 'brahmacarya' vizuddhatapo'nuSThAnam, etallajjAdi vipakSavyAvRttyA kuzalapakSapravartakatvena kalyANabhAgino jIvasya 'vizodhisthAnaM' karmamalApanayanasthAnaM varttate, anena ye mAM 'gurava' AcAryAH 'satatam' anavaratam 'anazAsayanti' kalyANayogyatAM nayanti tAnahamevaMbhUtAn gurUn satataM pUjayAmi, na tebhyo'nyaH pUjAha / ' iti sUtrArthaH // 13 // - | * * *44 194 17 AAAAAA 86 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara : alajajA, asaMyama, adayA A badhA vipakSono e tyAga kare che, e tyAga na na karavA dvArA e lajjAdi kuzalapakSamAM pravRtti kare che, eTale e kalyANane bhajanAro bane che. (athavA vipakSa akuzalapakSa...) mA S je AcArya A vizodhisthAna vaDe mane satata anuzAsana kare che eTale ke mane kalyANanI yogyatA pamADe che, te evA prakAranA gurunI huM satata pUjA karuM che. sivAya bIjo koI pUjA yogya nathI. guru sta ji E itazcaite pUjyA ityAha ta jahA nisaMte tavaNaccimAlI, pabhAsaI kevala bhArahaM tu / vAyario suasIlabuddhie, virAyaI suramajjhe va iMdo // 14 // vaLI A kAraNathI paNa teo pUjaya che... e kahe che ke gA.14 jema rAtrinA aMte sUrya kevala bhAratane prakAzita kare che. ema AcArya zrutazIlabuddhithI (padArthone prakAzita kare che, A AcArya) devonI madhyamAM IMdranI jema zobhe che. ni na dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 9.1 sUtra-14 TIkArtha : : lajjA niMdAno bhaya. dayA = anukaMpA, saMyama = pRthyAdi jIva saMbaMdhI | saMyama, brahmacarya = vizuddha tapAnuSThAna. A badhuM kalyANane bhajanArA jIvane karmamalano vinaza karavAnuM sthAna che. prazna : e jIva kalyANano bhajanAro zI rIte bane che ? zA = E E sa sta zA sa nA 'naddatti sUtra, yathA 'nizAne' rAjyavasAne vivasa nRtyartha:, tan 'viAMtI' sUryaH 'prabhAsayati' udyotayati 'kevalaM' saMpUrNaM 'bhArataM' bharatakSetraM, tuzabdAdanyacca krameNa evam - arcirmAlIvAcArya: 'zrutena' Agamena 'zIlena' paradrohaviratirUpeNa 'buddhyA ca' svAbhAvikyA yuktaH san prakAzayati jIvAdibhAvAniti / evaM ca varttamAnaH susAdhubhiH parivRto virAjate 'suramadhya iva' sAmAnikAdimadhyagata iva indra iti sUtrArtha: // 4 // nA ya ya TIkArtha : je rIte rAtrinA aMte, divase tapato evo sUrya AkhA bhAratakSetrane prakAzita kare che tu zabdathI samajavAnuM ke kramazaH bIjA kSetrane paNa prakAzita kare che. ema sUryanI jema AcArya AgamathI, paradrohanI virati(hiMsAtyAga)rUpa zIlathI ane svAbhAvika buddhithI yukta chatAM jIvAdi bhAvone prakAzita kare che. 87 ta H.. - na Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dazavaikAlikasUra bhAga-4 ja hA adhya. 9.1 sUtra-15-16 che A rIte vartatA, susAdhuothI parivarelA AcArya sAmAnikAdi devonI vacce rahelA che. 2 IMdranI jema zobhe che. 9 * * * jahA sasI komuijogajutto, nkkhtttaaraagnnprivuddppaa| khe soharDa vimale abbhamakke / evaM gaNI sohai bhikkhamajjhe // 15 // gA.15 jema kaumudIyogayukta, nakSatra-tArAgaNathI parivarelo caMdra nirmaLa" vAdaLamukta AkAzamAM zobhe. ema gaNI sAdhuonI madhyamAM zobhe. "sUtra, yathA zazI' rada "aumuvIyoyup:' zaktipamAyAmuhita ityarthaH, sa eva vizeSyate-'nakSatratArAgaNaparivRtAtmA' nakSatrAdibhiryukta iti bhAvaH, 'khe' AkAze zobhate, kiM viziSTe khe?-'vimale'bhramukte' abhramuktamevAtyantaM vimalaM (tat) bhavatIti khyApanArthametat, evaM candra iva 'gaNI' (tat) AcAryaH zobhate I fmakSamaLe' sAthumathya, matoDyuM mahattvAnyU ti sUtrArtha zo TIkArtha : jema kaumudIyogavALo, kArtika punamanA divase ugelo evo, nakSatra ane tArAnA gaNathI parivarelA AtmAvALo eTale ke nakSatrAdivALo caMdra AkAzamAM zobhe che... AkAza kevuM ? e darzAve che ke vimala ane vAdaLa vinAnuM AkAza. - vAdaLa vinAnuM AkAza ja atyaMta nirmaLa hoya che. evuM jaNAvavA mATe abhramukta vizeSaNa che. AvA prakAranA caMdranI jema AcArya sAdhuonI vacce zobhe che.. AthI A AcArya mahAna hovAthI pUjaya che. ji - mahAgarA AyariA mahesI, samAhijogesuasIlabuddhie / saMpAviukAme aNuttarAI, ArAhae tosai dhammakAmI // 16 // lI?' 5 6 H * * vaLI gA.16 TIkArthathI spaSTa thaze. Aa * Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-4 hu rAjI adhya. 9.1 sUtra-16-10 ra 'mahAgara 'tti sUtraM, mahAkarA jJAnAdibhAvaratnApekSayA AcAryA 'mahaiSiNo' ( mokSaiSiNaH, kathaM mahaiSiNa ityAha-'samAdhiyogazrutazIlabuddhibhiH' samAdhiyogaiHdhyAnavizeSaiH zrutena-dvAdazAGgAbhyAsena zIlena-paradrohaviratirUpeNa buddhyA ca. | autpattikyAdirUpayA, anye tu vyAcakSate-samAdhiyogazrutazIlabuddhInAM mahAkarA iti / tAnevaMbhUtAnAcAryAn saMprAptukAmo'nuttarANi jJAnAdIni ArAdhayedvinayakaraNena, na " sakRdeva, api tu 'toSayed' asakRtkaraNena toSaM grAhayet dharmakAmo-nirjarArthaM , na tu | jJAnAdiphalApekSayA'pIti sUtrArthaH // 16 // TIkArya : AcArya jJAnAdi bhAvaratnothI apekSAe ratnonI moTIkhANa jevA che. | tathA mahaiSI = mokSanI IcchAvALA. kevI rIte mahaiSI ? e kahe che ke dhyAnavizeSarUpa samAdhiyogathI, dvAdazAMgInA | abhyAsarUpa zrutathI, paradrohanI viratirUpa zIlathI tathA autpAtikIvagerarUpa buddhithI teo mokSane pAmavAnI IcchAvALA che. bIjAo kahe che ke AcArya samAdhiyoga + zrata + zIla + buddhinI moTIkhANa che. gata anuttara evA jJAnAdine meLavavAnI IcchAvALo sAdhu AvA prakAranA AcAryanI * | vinayakaraNa dvArA ArAdhanA kare. mAtra ekavAra nahi, paraMtu nirjarAne mATe vAraMvAra karavA dvArA sAdhu emane saMtoSa Fna pamADe. "jJAnAdi phalonI apekSAe paNa saMtoSa pamADe evuM nahi." (A gurune saMtoSa pamADIza to mane emanI pAsethI zrutajJAna maLaze." evA na nA prakAranI IcchAthI emane khuza nahi karavA. paraMtu "e mane kaMIpaNa Ape ke na Ape zA paraMtu emanI sevA karavAthI mane to nirjarA maLavAnI ja che." evI bhAvanAthI emane | nA khuza karavA.) succANa mehAvi subhAsiAI, sussUsae Ayariappamatto / ArAhaittANa guNe aNege, se pAvaI siddhimaNuttaraM // 17 // ti bemi / viNayasamAhIe paDhamo uddeso samatto // 9-1 // | gA.17 medhAvI subhASitane sAMbhaLIne apramata thaI AcAryanI zuzruSA kare, US anekaguNone ArAdhIne te anuttara siddhine pAme. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hama dazavaikAlikasUga bhAga-4 hu kahu adhya. 9.1 sUtra-10 to 'soccANa'tti sUtraM, zrutvA medhAvI subhASitAni gurvArAdhanaphalAbhidhAyIni, ( kimityAha-zuzrUSayedAcAryAn 'apramatto' nidrAdirahitastadAjJAM kurvItetyarthaH, ya evaM ... guruzuzrUSAparaH sa ArAdhya 'guNAn' anekAn jJAnAdIn prApnoti siddhimanuttarAM,.. muktimityarthaH, anantaraM sukulAdiparamparayA vA / bravImIti pUrvavadayaM sUtrArthaH // 17 // 1 TIkArtha : medhAvI = buddhimAna = maryAdAvAnuM sAdhu gurunI ArAdhanAnAM phalanuM nirUpaNa karanArA evA subhASitone = suMdaravacanone sAMbhaLIne AcAryAdinI sevA karavI, |ii joIe. nidrAvagere pramAdavinAno te temanI AjJAne kare. je A pramANe gurunI zuzraSAmAM lIna che, te jJAnAdi anekaguNone ArAdhIne A |anuttara = jenI pachI koI siddhi nathI evI siddhine eTale ke muktine pAme che. A muktine e tarata ja pAme ke sukulavagerenI paraMparAthI pAme. bravIki e zabda pUrvanI ) jema samajavo. A sUtrArtha che. iti zrIdazavaikAlikaTIkAyAM zrIharibhadrasUriviracitAyAM navamAdhyayane prathama uddezakaH / a , B. prathama uddezo saMpUrNa ? 5 6 = 5 * * Raa * * Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na S 51 dazavaikAlikasUtra bhAga-4 *** atha dvitIya uddezaH / vinayAdhikAravAneva dvitIya ucyate, tatredamAdimaM sUtraM mUlA khaMdhappabhavo dumassa, khaMdhAu pacchA samuviMti sAhA / sAhappasAhA viruhaMti pattA, tao si pupphaM ca phalaM raso a // 1 // adhya. 7.2 sUtra - 1-2 dvitIya uddezo vinayanA adhikAravALo evo ja bIjo uddezo kahevAya che. gA.1 vRkSanA mULamAMthI kaMdhanI utpatti, pachI kaMdhamAMthI zAkhAo pragaTe, zAkhAmAMthI prazASAoo age, patro age, temAMthI puSpa, isa jane rasa... 'mUlAu' ityAdi, asya vyAkhyA -'mUlAd' AdiprabandhAt 'skandhaprabhavaH' sthuDotpAdaH, kasyetyAha-'drumasya' vRkSasya / 'tataH ' skandhAt sakAzAt 'pazcAt' tadanu 'samupayAnti' ta AtmAnaM prApnuvantyutpadyanta ityarthaH, kAstA ityAha- ' zAkhA: ' tadbhujAkalpAH / tathA ta smai 'zAkhAbhya' uktalakSaNAbhyaH prazAkhAstadaMzabhUtA 'virohanti' jAyante, tathA tebhyo'pi 'patrANi' parNAni virohanti / 'tataH ' tadanantaraM 'se' tasya drumasya puSpaM ca phalaM ca rasazca phalagata evaite krameNa bhavantIti sUtrArthaH // 1 // = TIkArtha : mULa sAhiyajandha (vRkSano 4bhInamA rahelo sauprathama avayava... ) ji 7 emAMthI thaDano utpAda thAya. na zA prazna : DonA bhUNabhAMthI ? uttara : vRkSanAM bhUNabhAMthI..... zA sa nA te thaDamAMthI tyArabAda thaDanI bhujA-hAtha jevI zAkhAo DALIo AtmAne prApta F kare = utpanna thAya. te uktalakSaNavALI zAkhAomAMthI prazAkhAo ke je zAkhAonA ja aMzabhUta che. te utpanna thAya. tathA temAMthI paNa parNo Uge. tyArapachI te vRkSanuM puSpa, isa ne isamAM raheso 4 2sa... jA baghu umazaH thAya. 6 ya na evaM dRSTAntamabhidhAya dASTantikayojanAmAhaevaM dhammassa viNao, mUlaM paramo se mukkho / kati su sigdhaM, nIsesaM cAbhigacchai // 2 // Ama dRSTAntane dekhADIne dAAntikanI yojanAne kahe che. 91 S sta * * * Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzAtisUca bhAga-4 madhya. 8.2 sUtra-2-3 .2 sema dharmanu bhUpa vinaya che. teno 52ma (24) bhokSa. cha. nAthI. hIti, saMpU[ ( glAdhya zrutane pAme che. evaM 'tti sUtraM, "evaM' drumamUlavat dharmasya paramakalpavRkSasya vinayo 'mulam AdiprabandharUpaM 'parama' ityagro rasaH 'se' tasya phalarasavanmokSaH, skandhAdikalpAni tu / devalokagamanasukulAgamanAdIni, ato vinayaH kartavyaH, kiMviziSTa ityAha-'yena' / - vinayena 'kIrti' sarvatra zubhapravAdarUpAM tathA zrutam' aGgapraviSTAdi zlAghyaM' prazaMsAspada bhUtaM 'niHzeSa' saMpUrNam 'adhigacchati' prApnotIti // 2 // | TIkArtha : dumanAM mULanI jema paramakalpavRkSa samAna dharmanuM AdiprabandharUpa mUla vinaya | che. ane phalanA rasanI jema te dharmano parama agra rasa mokSa che. jayAre devalokamAM gamana, na | tyAMthI sArAkuLamAM Agamana vagere thaDa vagere jevA che... AthI vinaya karavo joIe e vinaya kevo viziSTa che? e kahe che ke je vinaya dvArA jIva sarvatra sArApravAdarUpa | kIrtine ane prazaMsAnA sthAnabhUta saMpUrNa aMgapraviSTAdi zrutane pAme. (ApaNA mATe loko sAsU bolo... meM zumapravAha...) avinayavato doSamAha je a caMDe mie thaddhe, duvvAI niyaDI saDhe / vujjhai se aviNIappA, kaTuM ji soagayaM jahA // 3 // savinayavANAna hoSa matAve che. ___. 3 , bhR, sta05, huAhI, niti, 6 che. te bhAvinItAtmA vana 72 / 5 che. sebha vAma yetuM 5... | 'je atti sUtraM, yaH 'caNDo' roSaNo 'mugaH' ajJaH hitamapyukto ruSyati tathA 'stabdho' jAtyAdimadonmattaH 'durvAg' apriyavaktA 'nikRtimAna' mAyopetaH 'zaThaH' saMyamayogeSvanAdRtaH, ebhyo doSebhyo vinayaM na karoti yaH uhyate'sau pApaH saMsArasrotasA 'avinItAtmA' sakalakalyANaikanibandhanavinayavirahitaH / kimivetyAha-kASThaM. 'srotogataM' nadyAdivahanIpatitaM yathA tadvaditi sUtrArthaH // 3 // TIkArtha : je krodhI hoya, ajJAnI hoya eTale ke ene koI hitakArI vAta kare, to.. Sche paNa krodha pAmato hoya, jAtyAdi madathI unmatta hoya, apriyavacana bolanAro hoya, to 2 r 4 FEEF : Fr * * * Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = sa dazavaikAlikasUra bhAga-4 sukA jI adhya. 9.2 sUtra- 4 che. mAyAvALo hoya, saMyamayogomAM anAdaravALo hoya, A badhA doSonA kAraNe ja A | vinayane na kare, te pApI ane tamAma kalyANanAM ekamAtra kAraNabhUta vinayathI rahita * te saMsAranA pravAhavaDe vahana karAya. (arthAt te saMsAramAM bhaTakyA kare.) konI jema ? e kahe che ke jema nadI vagerenA vaheNamAM paDeluM lAkaDuM e pravAhavaDe vahana karAya.. tenI jema vitravinnyNpi jo uvAeNaM, coio kuppaI naro / divvaM so sirimijjaMti, daMDeNa paDisehae // 4 // vaLI, gA.4 upAyathI paNa vinayane kahevAyelo manuSya krodha kare. te AvatI divyalakSmIne | daMDathI pratiSedha che. viUApI'ti sUtra, (vinaya' 3 nakSaT : '35nAgi' ekAntamRdubhaNanAdilakSaNenApi apizabdasya vyavahitaH saMbandhaH 'codita' ukta: 'kupyati' ruSyati naraH / atra nidarzanamAha-'divyAm' amAnuSIm 'asau' naraH zriyaM' lakSmIm 'AgacchantIm' Atmano bhavantI 'daNDena' kASThamayena 'pratiSedhayati' nivArayati / etaduktaM ji bhavati-vinayaH saMpado nimittaM, tatra skhalitaM yadi kazciccodayati sa guNastatrApi ji na roSakaraNena vastutaH saMpado niSedhaH, udAharaNaM cAtra dazArAdayaH kurUpAgata- na zA zrIprArthanApraNayabhaGgakAriNastadrahitAstadabhaGgakArI ca tadyuktaH kRSNa iti sUtrArthaH ||4||shaa | TIkArtha : ekAnta komaLavacanothI kahevAvagererUpa upAyathI paNa je vinayane meM nA kahevAya, (eTale ke "tyAre vinaya karavo joIe" ema guvadivaDe khUba komaLatAthI - tha kahevAya) chatAM paNa je nara krodha kare. (gAthAmAM rahelA zabdano vyavahitasaMbaMdha ja karavo. arthAt e zabda vinaye zabda pachI lakhelo che, paNa te 3pAna pachI | * joDavo...) *. (AvuM karanAra nara kevo che ?) A viSayamAM daSTAnta kahe che ke A mANasa ja * amAnavIya = daivI evI AvatI = potAnI thatI lakSmIne lAkaDAnA daMDathI nivAre che. kahevAno bhAva e che ke vinaya saMpattinuM kAraNa che. temAM skUlanA pAmelAne jo A = = = Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-4 ki. mI adhya. 9.2 sUtra-5 - koIka preraNA kare che to e guNa che. temAM paNa roSa karavAthI paramArthathI to saMpattino ja niSedha thAya che. ahIM barAbarUpa karIne AvelI lakSmInI prArthanA ane snehano bhaMga karanArA dazAra vagere rAjAo udAharaNa che ke jeo lakSmIhIna banyA. tathA te prArthanA ane snehano bhaMga na karanAra, te lakSmIthI yukta kRSNa (sArA arthamAM) udAharaNa che. avinayadoSopadarzanArthamevAhataheva aviNIappA, uvavajjhA hayA gayA / dIsaMti duhamehaMtA, na | AbhiogamuvaTTiA // 5 // avinayanAM doSonuM darzana karAvavA mATe ja kahe che. gA.5 : te ja pramANe avinIta AtmAvALA aupavAhya ghoDA, hAthIo , Abhiyogane pAmelA, duHkhane anubhavatA dekhAya che. ___taheva'tti sUtraM, 'tathaiveti tathaivaite 'avinItAtmAno' vinayarahitA anAtmajJAH, 35vAdyanAM-nAnAviva8mAnAmete karmavera phelyavAhya hayA' zvA: 'janA' hastinA, 1 upalakSaNametanmahiSakAdInAmiti / ete kimityAha-dRzyante' upalabhyanta eva mandurAdau sma avinayadoSeNa ubhayalokavatinA yavasAdivoDhAraH 'duHkhaM' saMklezalakSaNam 'edhayantaH' anekArthatvAdanubhavantaH 'Abhiyogya' karmakarabhAvam 'upasthitAH' prAptA rUti sUtrArtha: pA 1 TIkArtha : vinayarahita, AtmAne nahi jANanArA, aupavAhya evA ghoDAo ane zA hAthIo.. upavAhya eTale rAjA vagerenA priya mANaso... teonA A ghoDAo vagere zA * karmakara = kAma karanArA che, eTale e aupavAdha gaNAya. nA A ghoDA-hAthI e pADAvagerenuM upalakSaNa che. (arthAtuM pADavagere paNa laI levA) nA va A jIvo baMne lokamAM thanAra evA avinayadoSathI ghAsa vagerenuM vahana karanArA, (ane ja mATe ja) duHkhane anubhavatA, nokarabhAvane pAmelA madrAvageremAM dekhAya ja che. | je majurA = ghoDAone rAkhavAnuM, pheravavAnuM sthAna. & dhAtu anekaarthavALA hovAthI ahIM thayaH = anubhavanta: ema artha karelo che. je che (avinayadoSa A lokamAM paNa hoya ane paralokamAM paNa hoya... eTale ubhayalokavArtA ke e kahyo che. A lokamAM apakIrti, nokarapaNuM vagere. paralokamAM durgati vagere.) = Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * : jaya dazavaikAlikasUra bhAga-4 sukA A adhya. 9.2 sUtra-6-7 che* ava vinayakumAda taheva suviNIappA, uvavajjhA hayA gayA / dIsaMti suhamehaMtA, iTThi pattA mahIsA ddA A ja jIvomAM vinayanAM guNane batAve che. gA. 6 : te ja pramANe suvinItaAtmAvALA aupavAhya ghoDA-hAthIo Rddhine | pAmelA, moTAyazavALA sukhane anubhavatA dekhAya che tadeva'tti sUtra, 'tarthave 'tti tathe te 'savinItAtmAno' vinayavanta mAtmajJA | aupavAhyA rAjAdInAM hayA gajA iti pUrvavat / ete kimityAha-'dRzyante' upalabhyanta eva sukham-AhlAdalakSaNam 'edhamAnA' anubhavantaH 'zuddhi prAptA' iti viziSTa-1 | bhUSaNAlayabhojanAdibhAvataH prAptarddhayo 'mahAyazaso' vikhyAtasadguNA iti sUtrArtha: dA. TIkArtha : vinayavALA, AtmajJa, aupavAhya evAM rAjA vagerenA ghoDA, hAthI... A Ano artha pUrvavatu samajavo. A badhA viziSTa AbhUSaNo, nivAsasthAna, bhojana | vagerenA sadbhAvatha Rddhi pAmelA, vikhyAta sadgaNovALA AhvAdasvarUpa sukhane anubhavatA dekhAya che. (avinayI hAthI-ghoDAone rAjA na rAkhe, paNa rAjAnA mANaso rAkhe. emane ni 7 duHkha ja vadhu paDe. jyAre vinayI hAthI, ghoDAone rAjA vagere vApare. eTale ja emane ? sAruMbhojana, sthAna, AbhUSaNAdi maLe...). * etadeva vinayAvinayaphalaM manuSyAnadhikRtyAhataheva aviNIappA, logaMmi naranArio / dIsaMti duhamehaMtA, chAyA vigaliteMdiA // 7 // vinayana ane avinayanAM A ja phalane manuSyane AzrayIne kahe che ke gA. 7 : te ja pramANe avinItAtmAvALA, lokamAM rahelAM naranArIo chAta, , vicalitendriyavALA, duHkhane anubhavatA dekhAya che. 'tahevatti sUtra, tarthava' tirtha4 rUva vanItAtmAna ta pUrvavat 'no' .. 6 la * * * chu Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mo S sta .. ~ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 9.2 sUtra-7-8 asminmanuSyaloke, naranArya iti prakaTArthaM dRzyante duHkhamedhamAnA iti pUrvavat 'chArA(tAH )' kasaghAtavraNAGkitazarIrAH 'vigalitendriyA' apanItanAsikAdIndriyAH pAradArikAdaya iti sUtrArtha: III TIkArtha : tathaiva = tiryaMcanI jema jemano AtmA avinIta che. tevA A manuSya lokamAM rahelA naranArIo (Ano artha pragaTa ja che.) duHkhane anubhavatA dekhAya che. A badhuM pUrvanI jema samajavuM. (e naranArIo kevA che ? te dekhADe che ke) cAbukanA mArathI paDelA je vraNa-ghA, tenAthI aMkita thayelA zarIravALA tathA jemanI nAka vagere Indriyo dUra karAI che tevA parastrIgamana karanArA vagere. Ga E F Azaya e che ke pAradArika vagere avinayIone cAbukAdinA mAra paDe, Indriyo kApavAmAM Ave... e rIte teo avinayane lIdhe du:kha bhogave...) tathA ta daMDasatthaparijjunnA, asabbhavayaNehi a / kaluNAvivannacchaMdA, smai khuppivAsAipariyA // 8 // gA. 8 : daMDa, zastra ane asabhyavacanovaDe parijIrNa, karuNavipatnachaMdavALA, bhUkhani tarasathI parigata (teo du:khane anubhavatA dekhAya che.) ji na na zA zA 'vaMstti sUtra, 60A-vetrava'Anya: zasrALi-vAvIni tAmyAM parinIf:| samantato durbalabhAvamApAditAH tathA 'asabhyavacanaizca' kharakarkazAdibhiH parijIrNAH, ta evaMbhUtAH satAM karuNAhetutvAtkaruNA - dInA vyApannacchandasaH - parAyattatayA nA apetasvAbhiprAyAH, kSudhA bubhukSayA pipAsayAM tRSA parigatA - vyAptA ya annAdinirodhastokadAnAbhyAmiti / evamiha loke prAgavinayopAttakarmAnubhAvata evaMbhUtAH paraloke tu kuzalApravRtterduHkhitatarA vijJeyA iti sUtrArthaH // 8 // TIkArtha : daMDa = vetradaMDa vagere. zastro - talavAra vagere. AnAthI parijIrNa thayelA eTale ke cArebAjuthI durbaLapaNAne pamADAyelA tathA kha2, karkazavagere vacanovaDe parijIrNa banelA, te AvAprakAranA naranArIo sajjanone karuNAnuM kAraNa banatAM hovAthI karuNadIna kahevAya. tathA khatama thayelI che IcchAo jemanI evA... parAdhIna hovAthI jemanA 6 nA ya Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 'E - E" | hama dazavaikAlikasUra bhAga-4 jI ya adhya. 9.2 sUtra-9-10 ) abhiprAyo naSTa thayA che. tevA... tathA emane annavagere ApavAnuM baMdha karAyuM hovAthI ( ke alpa apAtuM hovAthI... A che kAraNasara bhUkha ane tarasathI vyApta banelA.. Ama pUrvenA avinayathI bhegA karelA karmanA prabhAvathI A lokamAM AvA prakAranA thayelA teo kuzalamAM pravRtti na karI hovAnA kAraNe paralokamAM vadhu duHkhI thAya che, e A jANavuM. vinayaphalamAhataheva suviNIappA, logaMsi naranArio / dIsaMti suhamehaMtA, iDhei pattA mI mahAya phA vinayanuM phala batAve che. gA. 9 : te ja pramANe suvinIta AtmAvALA, lokamAM rahelA naranArIo sukhane anubhavatA, Rddhi pAmelA, mahAyazavALA dekhAya che. ___ 'taheva tti sUtraM, 'tathaiva' vinItatiryaJca iva suvinItAtmAno loke'sminnaranArya iti / | puurvvt| dRzyante sukhamedhamAnAH zuddhi prAptA mahAyazasa iti pUrvavadeva, navaraM | svArAdhitanRpagurujanA ubhayalokasAphalyakAriNa eta iti sUtrArthaH // 9 // || TIkArtha vinayI tiryaMconI jema je naranArIo A lokamAM suvinIta AtmAvALA " che, teo sukhane anubhavatA, Rddhine pAmelA, mahAyazavALA dekhAya che... AnI |" vyAkhyA pUrvanI jema ja samajavI. mAtra eTalo artha vadhu ke A suvinItanaranArIo rAjA || " ane gurujanane sArI rIte ArAdhe che, ane enA pariNAme baMne lokanI saphaLatAne zA karanArA bane che. etadeva vinayAvinayaphalaM devAnadhikRtyAhataheva aviNIappA, devA jakkhA a gujjhagA / dIsaMti duhamehaMtA, mAmagopAmuddimAM eja vinayavinayaphala devone AzrayIne dekhADe che. gA. 10H te ja pramANe avinItAtmA, devo, yakSo, guhyako duHkhane anubhavatAM, ke. Saa AbhiyogapaNAMne pAmelA dekhAya che. = = = F = OF Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 * * * ama dazavaikAlikasUra bhAga-4 ha ju adhya. 9.2 sUtra-10-11 "devatti sUtra, 'tarthava' yathA naranArtha vinItAtmAno' bAvare vinaya: revA' ( vaimAnikA jyotiSkA 'yakSAzca' vyantarAzca 'guhyakA' bhavanavAsinaH, taM ete dRzyante / AgamabhAvacakSuSA duHkhamedhamAnAH parAjJAkaraNaparavRddhidarzanAdinA, AbhiyogyamupasthitAH-abhiyogaH-AjJApradAnalakSaNo'syAstItyabhiyogI tadbhAva AbhiyogyaM rmikSaramAvItyartha: 3pasthitI:-prAtA rUti sUtrArtha: ? | TIkArtha : je rIte naranArIo, te rIte jemaNe bhavAntaramAM vinaya nathI karyo evA vaimAniko, jayotiSko, vyantaro, bhavanapatio... A badhA AgamarUpI bhAvacakSuvaDe , | duHkhane anubhavatA dekhAya che. teoe bIjAnI AjJA pALavAnI, bIjAnI vRddhi = | vikAsa jovAno... A badhAthI duHkhane anubhavatA dekhAya che. tathA abhiyoga = AjJApradAna A jeone che te abhiyogI, taddabhAva = abhiyogya = nokarapaNuM. ene pAmelA dekhAya che. (devabhavamAM ja avinaya kare ane enA kAraNe e ja bhavamAM Abhiyogika deva bane. ema nathI hotuM. teo tyAM janmathI ja AbhiyogikAdi rUpe te hoya che. eTale emane devabhavasaMbaMdhI avinayanuM phaLa na kahI zakAya, eTale pUrvabhavonA te ne avinayanuM phala jaNAvyuM che...) vinayaphalamAhataheva suviNIappA, devA jakkhA a gujjhagA / dIsaMti suhamaihaMtA, iDhei pattA mAyasa phA. vinayanuM phala batAve che. gA. 11 : te ja pramANe suvinitAtmA evA devo, yakSo ane bhavanapatio sukhane - pAmelA, Rddhine pAmelA ane mahAyazavALA dekhAya che. ___taheva'tti sUtraM, 'tathaiveti pUrvavat, 'suvinItAtmAno' janmAntarakRtavinayA ya niraticAradharmArAdhakA ityarthaH, devA yakSAzca guhyakA iti pUrvavadeva, dRzyante sukhamedhamAnA * arhatkalyANAdiSu 'RddhiM prAptA' iti devAdhipAdiprAptarddhayo mahAyazaso' vikhyAtasadguNA * rUti sUtrArtha: III * TIkArtha : tarthava zabda pUrvanI jema jANavo. suvinItAtmA = pUrvajanmomAM karAyelo che che vinaya jeo vaDe tevA, eTale ke pUrvajanmomAM niraticAra dharmanI ArAdhanA karanArA che ? 5 1 ba Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa dazavaikAlikasUra bhAga-4 ki adhya. 9.2 sUtra-12 * chedevo, yakSo ane guhyako (Ano artha pUrvanI jemaja...) arihaMtonA kalyANaka vageremAM che. A sukhane anubhavatA, devonA mAlika vagere tarIke nI Rddhine pAmelA, * vikhyAtasaguNavALA dekhAya che. (ahIM paNa devabhAvamAM karelA vinayanA pratApe temane | e ja bhavamAM A badhuM maLe... e saMbhavita nathI. A badhuM janmathI ja maLe che. eTale * A ja pUrvajanmonI vinayArAdhanA lIdhI che. niraticArasaMyamapAlana e paNa eka prakArano * vinaya ja che. tathA arihaMtakalyANako ujavavA vageremAM teo sukhane anubhave... e || svAbhAvika che...) evaM nArakApohena vyavahArato yeSu sukhaduHkhasaMbhavasteSu vinayAvinayaphalamuktam, adhunA vizeSato lokottaravinayaphalamAhaje AyariauvajjhAyANaM, sussUsAvayaNaMkarA / tesiM sikkhA pavaTuMti, jalasittA iva pAyavA // 12 // A rIte nAraka sivAya jeomAM vyavahArathI sukhano ane duHkhano saMbhava che, te teomAM vinayanuM ane avinayanuM phala kahI dIdhuM. have vizeSathI lokottaravinayanA phalane batAve che. gA. 12 : jeo AcArya-upAdhyAyanA zuzraSAvacanane karanArA che, teonI zikSA nA jalasiphata vRkSonI jema vadhe che. ne mAyariMga'tti sUtra, ya mArApAdhyAyeyoH-pratiyoH "zraSAvAnavara:' zA pUjApradhAnavacanakaraNazIlAsteSAM puNyabhAjAM 'zikSA' grahaNAsevanAlakSaNA bhAvArtharUpAH zA | sa 'pravarddhante' vRddhimupayAnti, dRSTAntamAha-jalasiktA iva 'pAdapA' vRkSA iti sUtrArthaH // 12 // sa nI TIkArya : AcArya ane upAdhyAya pratIta ja che, teonA zuzraSAvacanane karanArA nA va, eTale ke pUjApradhAna evA vacanakaraNanAM svabhAvavALA jeo che. (arthAt emanuM vacana ya pALe e emanA pratyenAM bahumAna-vinayAdipUrvaka pALe. veTha utAravA rUpe, tiraskArathI : vacanapAlana nahi...) 0 puNyazALI teonI grahaNazikSA ane AsevanazikSA rUpI bhAvArthAtmakazikSA vRddhi | pAme che. paNa A viSayamAM daSTAnta kahe che ke jema jalathI sicAyelA vRkSo... . E F F Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XX * 314 vaLI A vastu manamAM rAkhIne vinaya karavo joIe... e vAta kahe che. gA. 13 : potAne mATe ke parane mATe upabhogane mATe, AlokanAM kAraNe gRhastho 1 zilpone ane naipuNyane zIkhe che. Zhou dazavaikAlikasUtra bhAga-4 etacca manasyAdhAya vinayaH kArya ityAha appaNaTThA paraTThA vA, sippA uNiANi a / gihiNo uvabhogaTThA, ihalogassa kAraNA // 13 // na ww adhya. 7.2 sUtra - 13-14 S 'AtmArtham' Atmanimittamanena me jIvikA bhaviSyatIti, evaM 'parArthaM vA' paranimittaM vA putramahametadgrAhayiSyAmItyevaM 'zilpAni' kumbhakArakriyAdIni 'naipuNyAni ca' AlekhyAdikalAlakSaNAni 'gRhiNaH' asaMyatA 'upabhogArtham' annapAnAdibhogAya, zikSanta iti vAkyazeSa: 'ihalokasya kAraNam' ihalokanimittamiti sUtrArthaH // 13 // ta TIkArtha : gRhastho asaMyato "AnAvaDe mArI AjIvikA thaze" ema potAnA mATe tathA "huM A (zIjIne) bhArA putrane zIjavADI zi. " khema parane mATe dulAranI kriyAvagere zilpone ane citrakalA vagererUpa nipuNatAone annathAnAdinA bhogane mATe zIkhe che jA baghu khAtomATe ure che. zikSante ye vAsyazeSa levu. jeNaM baMdhaM vahaM ghoraM, pariAvaM ca dAruNaM / sikkhamANA niacchaMti, juttA te laliiMdiA // 14 // na na zA ga. 14 : zIjatAM, bheDAyesA, sasitendriyavAjA tesro bhene mATe baMdha, raudra zA 6 vadha ane dArUNa paritApa prApta kare. sa nA 'yena' zilpAdinA zikSyamANena 'bandhaM' nigaDAdibhiH 'vadhaM' kaSAdibhiH 'ghoraM' nA ya raudraM paritApaM ca 'dAruNam' etajjanitamaniSTaM nirbhartsanAdivacanajanitaM ca zikSamANA ya guroH sakAzAt 'niyacchanti' prApnuvanti 'yuktA' iti niyuktAH zilpAdigrahaNe te * 'lalitendriyA' garbhezvarA rAjaputrAdaya iti sUtrArthaH // 14 // 100 TIkArtha : zIkhAtA evA zilpAdinA nimitte teo sAMkaLavagerevaDe baMdhane, cAbukavagerevaDe ghora vadhane, tathA A badhAthI utpanna thayelA bhayaMkara paritApane, ema tiraskArAdinAM vacanathI utpanna thayelA paritApane guru pAsethI pAme. che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUtra bhAga-4 Aihu , adhya. 9.2 sUtra-15-16 * teo zilpAdinA grahaNamAM joDAyelA che, lalitendriya = garbhazrImaMta rAjaputravagere * * * 5, 5 (AvA rAjaputrAdi paNa AlokasaMbaMdhI zilpAdi zIkhatI vakhate A badhuM ja sahana kare che...) te'vi taM guruM pUaMti, tassa sippassa kAraNA / sakkAraMti namasaMti, tuTThA | nitto 21 . ' gA. 15: teo paNa tuSTa nirdezavALA chatAM te zilpane kAraNe te gurune pUje che, satkAre che, namaskAra kare che. te'pItvaraM zilpAdi zikSamANAstaM guruM bandhAdikArakamapi pUjayanti sAmAnyato madhuravacanAbhinandanena tasya zilpasyetvarasya kAraNAt, tannimittatvAditi bhAvaH, tathA 'satkArayanti' vastrAdinA 'namasyanti' aJjalipragrahAdinA / tuSTA ityamuta idamavApyata ta iti hRSTA, 'nirdezavartina' AjJAkAriNa iti sUtrArthaH // 15 // TIkArtha : Isvara = alpakAlIna = Alaukika zilpAdine zIkhatAM evA paNa teo baMdhAdine karanAra evA paNa te gurune pUje che. arthAt sAmAnyathI madhuravacanathI | abhinaMdana ApavA dvArA gurune pUje che. e paNa te Invarazilpane mATe pUje che. tathA ji vastrAdithI satkAre che. hAtha joDavAdidvArA namaskAra kare che. A guru pAsethI A maLe na ja che ema khuza thayelA ane temanI AjJAnuM pAlana karatAM teo A pUjAdi kare che. | yadi tAvadete'pi taM gurUM pUjayanti ata: kiM puNaMje suaggAhI, aNaMtahiakAmae |aayriaa jaM vae bhikkhU, tamhA te nAphavattA dA jo AvAo paNa te gurune pUje che, to pachI gA. 16: je zratagrAhI, anaMta hitakAmI che, teNe zuM? (tenI zI vAta karavI ?) # ke tethI AcArya je kahe, bhikSu tene na ullaMdhe. "sUtra, viM puna: sAdhu: "mRtadI' paramapuSaguItAmamitAlI * " 'anantahitakAmukaH' mokSaM yaH kAmayata ityabhiprAyaH, tena tu sutarAM guravaH pUjanIyA iti, Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane dazavaikAlikasUga bhAga-4 harihaNa adhya. 9.2 sUtra-16-10 ho yatazcaivamAcAryA yadvadanti kimapi tathA tathA'nekaprakAraM 'bhikSaH' sAdhustasmAttadAcAryavacanaM / " nAtivarteta, yuktatvAtsarvameva saMpAdayediti sUtrArthaH // 16 // ke TIkArtha : je sAdhu paramapuruSe banAvelA = kahelA evA AgamanuM grahaNa karavAnA che abhilASAvALo che, anaMtahitane = mokSane IcchanAro che... tenI zuM vAta karavI ? arthAt eNe to avazya gurujanone pUjavA joIe. AvuM che, tethI AcArya je kaMIpaNa aneka prakAranuM kathana kare, sAdhu te AcAryavacanane ullaMghe nahi. arthAt te vacana yukta hovAthI badhuM ja svIkAre. vinayopAyamAhanIaM sijjaM gaiM ThANaM, nIaMca AsaNANi a / nIaMca pAe vaMdijjA, stu nIaMkujjA a aMjaliM // 17 // vinayano upAya kahe che. gA. 17 : nIcI zayA, gati, sthAna, nIcA Asano, pagamAM nIce namIne vaMdana | | karavA. nIce namIne aMjali karavI. nIcAM 'zayyAM' saMstArakalakSaNAmAcAryazayyAyAH sakAzAtkuryAditi yogaH, evaM nIcAM gatiM AcAryagateH, tatpRSThato nAtidUreNa nAtidrutaM yAyAdityarthaH, evaM nIcaM sthAnamAcAryasthAnAt, yatrAcArya Aste tasmAnnIcatare sthAne sthAtavyamiti bhAvaH / tathA | 'nIcAni' laghutarANi kadAcitkAraNajAte 'AsanAni' pIThakAni tasminnupaviSTe - tadanujJAtaH seveta, nAnyathA, tathA 'nIcaM' ca samyagavanatottamAGgaH san pAdAvAcAryasatkau / vandeta, nAvajJayA, tathA kvacitpraznAdau 'nIca' namrakAyaM kuryAt' saMpAdayeccAJjaliM, na | tu sthANuvatstabdha eveti sUtrArthaH // 17 // TIkArtha : sAdhue AcAryanAM saMthArA karatAM potAno saMthAro nIco karavo joIe. ema AcAryanI gati karatA potAnI gati nIcI karavI joIe. arthAtu temanI pAchaLa * cAlavuM. paNa pAchaLa paNa ghaNe dUra ke ghaNAM jhaDapathI na cAlavuM. ema AcAryanA sthAna " * karatAM potAnuM sthAna nIcuM rAkhavuM. eTale ke AcArya jyAM bese, tenAthI vadhu nIcA * * sthAnamAM besavuM. tathA kyAreka kAraNa AvI paDe ane pIThaka upara, pATalAdi upara besavuM | 2 paDe, to te AcArya (potAnA pATalAdi upara) besI jAya e bAda temanI rajA laI GP pa 6 x 5 = * Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 Aha dazavaikAlikasUra bhAga-4 jI paNa adhya. 9.2 sUtra-18-19 ; che. emanA karatAM nAnA-nIcA pATalAdi upara bese. paNa emanI rajA vinA na bese. tathA ja sArI rIte mastaka namAvIne AcAryanA be pagane vaMde, paNa avajJAthI na vaMde. tathA koIka [ prazna puchavAdi kArya AvI paDe tyAre namrakAyavALo thaIne hAtha joDe. paNa ThuMThAnI jema akkaDa ja na rahe. evaM kAyavinayamabhidhAya vAgvinayamAhasaMghaTTaittA kAeNaM, tahA uvahiNAmavi |khmeh avarAhaM me, vaijja na puNutti ma 28 A pramANe kAyavinayane kahIne vANIvinayane kahe che. gA. 18: kAyAthI tathA upadhi paNa saMghaTTa thAya to bolavuM ke "mAro aparAdha kSamA | karo. pharI nahi thAya." ____'saMghaTTiya' spRSTvA 'kAyena' dehena kathaMcittathAvidhapradezopaviSTamAcAryaM tathA ta upadhinApi" kalpAdinA kathaMcitsaMghaTTaya mithyAduSkRtapuraHsaramabhivandya 'kSamasva' sahasva 'aparAdhaM' doSaM me mandabhAgyasyaivaM 'vadedu' brUyAt 'na punariti ca' nAhamenaM bhUyaH kariSyAmIti sUtrArthaH // 18 // TIkArtha: tevA prakAranA pradezamAM beThelA AcAryane koIpaNa rIte zarIrathI saMghaTTo thaI na jAya tathA kapaDA vagere upadhithI koIka rIte sparza thaI jAya. to micchAmi dukkaDaM karavApUrvaka | | vaMdana karIne kahevuM ke "mandabhAgyavALA mAro A aparAdha kSamA karo. pharIthI huM AvuM zo nahi karuM..." etacca buddhimAn svayameva karoti, tadanyastu kathamityAha____duggao vA paoeNaM, coio vahaI rahaM / evaM dubuddhi kiccANaM, vutto vutto pakuvvaI // 19 // buddhimAna sAdhu A vinaya jAte ja kare, paNa je maMdabuddhivALo hoya te kevI rIte ? ja karaze ? e have batAve che. gA. 19 : gaLIyo baLada pratodathI prerAyelo chato rathane vahana kare. ema | che durbuddhivALo kAryone mATe kahevAyelo kahevAyelo chato kare. che H. 5 F S E F = Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tre A aA dazavaikAlikasUma bhAga-4 adhya. 9.2 sUtra-19-20 : 'durgauriva' galibalIvavat 'pratodena' ArAdaNDalakSaNena 'codito' viddhaH san A vati' nathati vApi 'raI' pratItama, parva' kuriva kuddhiH ' hitAvahavuddhiH ziSya: ( 'kRtyAnAm' AcAryAdInAM kRtyAni vA' tadabhirucitakAryANi 'ukta uktaH' punaH punarabhihita ityarthaH, 'prakaroti' niSpAdayati prayuGkte ceti sUtrArthaH // 19 // TIkArtha : rathika = gADAvALo gaLIyAbaLadane ArAdaMDa rUpa pratodathI vIMdhe, mAre, prere... eTale (ArAdaMDa eTale baLadAdi pazuone preravA-mAravA mATe gADAvALAo je rAkhe che...te.) e vIMdhAyelo gaLIyo baLada kyAMka rathane laI jAya. ema duSTabaLada jevo je ahitane vahana karanArI buddhivALo ziSya hoya te AcAryAdinA kAryone vAraMvAra kahevAyelo chato kare athavA to AcAryone gamelA kAryone kare ane prayoga kare. (Azaya e che ke ziSyA zabda gAthAmAM che, eno tyAnAM zabda lo, to nA 1 AcAryAdinA... ema artha thAya. paNa AcAryAdinA kAryone kare,.. ema kAryone' zabda ma | to adhyAhArathI samajavo paDe. eTale tyAni ema zabda paNa laI zakAya. eno artha | | e ke AcAryone gamelA kAryo... niA prati nA be artha karelA che. niSNAti eTale svayaM e kArya kare. pratyutte eTale anyone paNa e kAryamAM joDe.) ___ evaM ca kRtAnyamUni na zobhanAnItyataH( Aha) "AlavaMte lavaMte vA, na nisijjAi pddissunne| muttUNa AsaNaM dhIro, sussUsAe paDissuNe // " kAlaM chaMdovayAraM ca, paDilehittA Na heuhi / teNa teNa uvAeNaM, taM taM saMpaDivAyae // 20 // paNa A rIte vAraMvAra kahevAyAthI karAyelA A kAryo sArA nahi. e vAta kahe che ke * gA. 20H kAla, chaMda, upacArane pratilekhIne hetuo vaDe te te upAyathI tene tene * saMpAdita kare. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 9.2 sUtra-20-21 'ALa' zara vAvijJakSaLa, 'chandra:' taviApam '35nnAram' ArAdhanAprajAra, zAddazAviparigraha:, tAt 'pratyupekSya' jJAtvA 'demi:' yathAnurUpa bArau: kimityAha- tena tenopAyena - gRhasthAvarjanAdinA 'tattat' pittaharAdirUpamazanAdi saMpratipAdayet, yathA kAle zaradAdau pittaharAdibhojanaM pravAtanivAtAdirUpA zayyA icchAnulomaM vA yadyasya hitaM rocate ca ArAdhanAprakAro'nulomaM bhASaNaM na granthAbhyAsavaiyAvRttyakaraNAdi deze anUpadezAdyucitaM niSThIvanAdibhirhetubhiH na zleSmAdyAdhikyaM vijJAya taducitaM saMpAdayediti sUtrArthaH // 20 // 'E S TIkArtha : zabdaRtuvagere kALa, AcAryanI IcchA e chandu, AcAryAdine prasanna 5 pta karavAno.prakAra e upacAra, 7 zabdathI deza vagere paNa laI levA. sta A badhuM jANIne te te kAryane anurUpa evA kAraNovaDe gRhasthAvarjanavagere upAyathI AcAryane pittahara vagere azanAdi ApavA joIe. (kAlAdi jANIne e pramANe AcAryanukULa vastuno nirNaya karavo... e pachI e vastu meLavavA mATe te te upAyo AdaravA.) jemake zaradavagere kALamAM pittane harI le vagere prakAranuM bhojana, pravAta, nivAta vagere rUpa zayyA... (bahupavanavALI ke pavanavinAnI vagere...) ta athavA IcchAne anukULa vastu ApavI. eTale ke jene je hitakArI hoya ane emane gamatuM paNa hoya te temane ApavuM. ji upacAra ArAdhanAprakAra A pramANe ke anukULa bolavuM. zAstrono abhyAsa karavo, vaiyAvacca karavuM vagere. na zA dezanI apekSAe A pramANe ke anupadezavagerene ucita vastu ApavI. (bhejavALo |F deza te anupadeza...) nA nA ya tathA anurUpakAraNovaDe.. ." A pramANe ke niThIvanavagere hetuo dvArA (vAraMvAra kaphanA gaLaphA pyAlAdimAM thUMkavA...) zleSmanI adhikatAne jANIne tene ucitavastunuM saMpAdana kare. maiM ((1) kALa (2) chanda (3) upacAra (4) deza (5) hetuo... A badhA anusAre AcAryanI bhakti kevI rIte karavA? e atre batAveluM che.) ta = viSa vivattI aviNIassa, saMpattI viNiassa ya / jasseyaM duhao nAyaM, sikkhaM se ami|jIrU r|| 105 Er gA F Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAliza bhAga-4 madhya. 6.2 sUtra-21-22 * * * * * .21 : savinAtane vinAza, vinItane saMpatti... ne mApethI 49||yu Doya te zikSAne pAme. | vipattiravinItasya jJAnAdiguNAnAM, saMprAptivinItasya ca jJAnAdiguNAnAmeva, * . 'yasyaitat' jJAnAdiprAptyaprAptidvayam 'ubhayataH' ubhayAbhyAM vinayAvinayAbhyAM sakAzAt / | bhavatItyevaM 'jJAtam' upAdeyaM caitaditi bhavati, 'zikSA' grahaNAsevanArUpAm 'asau' | na itthaMbhUtaH adhigacchati-prApnoti, bhAvata upAdeyaparijJAnAditi sUtrArthaH // 21 // na | moTI : vinayAna nAhi gusAno vinAza ya bhane vinayAna mA | jJAnAdiguNonI ja prApti thAya. jemane "A jJAnAdinI prApti ane aprApti e kramazaH stu vinayathA bhane savinayathA. thAya che.." mema 049|yesuNch, bhane (me.Ta. 4) mA vinaya stu upAdeya che" ema jaNAveluM che. AvA prakArano sAdhu grahaNasevA ane AsevArUpa zikSAne | pAme che. kemake ene bhAvathI upAdeyanuM jJAna thayeluM che. ta etadeva dRDhayannavinItaphalamAha sarasmai je Avi caMDe maiiDDigArave, pisuNe nare saahshiinnpesnne| adidRdhamme viNae akovie, asaMvibhAgI na ha tassa mukkho // 22 // | A ja vAtane daDha karatAM te avinayInA phalane dekhADe che. ____. 22 : 4 yaM3, *dvi||2vmaa bhativANo, pizuna, sAisi., DInaASa, maSTaya mane vinayabha viha, cha. saMvimA cha, tano bhokSa natha... yazcApi 'caNDaH' pravrajito'pi roSaNaH 'RddhigauravamatiH' Rddhigaurave sa nA abhiniviSTaH "pizunaH' pRSTimAMsakhAdakaH 'naro' naravyaJjano na bhAvanaraH 'sAhasikaH' nA akRtyakaraNaparaH 'hInapreSaNaH' hInagurvAjJAparaH 'adRSTadharmA' samyaganupalabdhazrutAdidharmA ya| 'vinaye'kovido' vinayaviSaye'paNDitaH 'asaMvibhAgI' yatra vacana lAbhe na saMvibhAga vAn / ya itthaMbhUto'dhamo naiva tasya mokSaH, samyagdRSTazcAritravata itthaMvidhasaMklezA* bhAvAditisUtrArthaH // 22 // TArtha : 4 vajI hIkSita thayo DovA chata 59 audhI cha. dvigaravAmAM mAsata, B. pizuna = pIThanuM mAMsa khAnAro (koInI sAme enI viruddhamAM na bole, paraMtu tenI para 444 *** . Ara Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , ba 1 5. . NR NR dazavaikAlikasUra bhAga-4 sTa adhya. 9.2 sUtra-23 . gerahAjarImAM tenI pITha pAchaLa enI niMdA kare, cADI khAya e pizu.) nara = mAtra 5 A nara nAmavALo, kharekhara bhAvathI nara nahi, sAhasika, akAryo karavAmAM tatpara, na : hInapSaNa = hIna gurvAjJAmAM tatpara = gurunI AjJA saMpUrNa na pALe paNa ochI-ochI 11 " pALe, samya rIte jeNe zrutAdi dharmo nathI jANelA tevo, vinayaviSayamAM apaMDita, jyAM * " kyAMya lAbha thAya to paNa sAdhuo sAthe vaheMcaNI karIne na vApare... . je AvA prakArano adhama che, teno mokSa na thAya. kemake (mokSa to ratnatrayI vALAno na thAya, ane) samyagadaSTi cAritradharane AvA prakAranA saMkaleza nathI hotA. (Ane AvA mo saMkaleza che, mATe te samyaktvI paNa nathI, mATe ja teno mokSa na thAya.) vinayaphalAbhidhAnenopasaMharannAhaniddesavittI puNa je gurUNaM, suatthadhammA viNayaMmi koviaa| tarittu te oghamiNaM duruttaraM, khavitta kammaM gaimuttamaM gaya // 23 // tti bemi // viNayasamAhiajjhayaNe bIo uddeso samatto // 2 // vinayanuM phala kahevA dvArA upasaMhAra karatA kahe che ke gA. 23 : je vaLI gurunI AjJAmAM vartanArA, zratadharmArtha, vinayamAM kovida che, teo A duruttara oghane tarIne, karmane khapAvIne uttama gatimAM gayA che, ema huM kahuM tti chuM. | 'nirdeza'-mAjJA tarjanaH punarce 'gurupa' kAvAlInAM 'zratArthathaif' rUtti 1 zA prAkRtazailyA zrutadharmArthA gItArthA ityarthaH, vinaye kartavye kovidA-vipazcito yazA | sa itthaMbhUtAstIA te mahAsattvA oghamenaM' pratyakSopalabhyamAnaM saMsArasamudraM duruttAraM tIava sa nA tIvA, caramabhavaM kevalitvaM ca prApyeti bhAvaH, tataH kSapayitvA karma niravazeSaM nA va bhavopagrAhisaMjJitaM gatimuttamAM siddhyAkhyAM 'gatAH' prAptAH / iti bravImIti pUrvavaditi ya triArtha: pAraNA | TIkArtha H AcAryAdinI AjJAmAM rahenArA, tathA dharmanA artho jemaNe sAMbhaLelA che ! * tevA eTale ke gItArtha.. ahIM gAthAmAM kRtArtha thalakheluM che, e prAkRtazailInA lIdhe ja A jANavuM. eTale eno artha Ama joDavo ke zratadharmA = jItAtha tathA karavAyogya * 2vinayamAM hoMziyAra. vaE = = = Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-4 ha ja adhya. 9.2 sUtra-23 - che je AvA prakAranA che, te mahAsattvazALIo pratyakSathI dekhAtA, duHkhethI tarI zakAya che e evA saMsArasamudrane jANe ke tarIne eTale ke caramabhava ane kevalipaNAne pAmIne * tyArabAda bhavopagrAhInAmanAM saghaLA karmone khapAvIne siddhi nAmanI uttamagatine * pAmelA che. | (saMsAra tarIne, karmakSaya karIne... A krama UMdho lAge, kemake pahelAM karmono kSaya * thAya, pachI siddhiprApti rUpI saMsArataraNa thAya. eTale ja vRttikAre tItva va tItva ema lakheluM che. Azaya e ke caramabhava ane kevalipaNuM pAme eTale e tarelA jevA ja | " gaNAya. emane mATe tItva zabda vAparelo che. teo e pachI paNa karmakSaya kare ane mokSa | pAme.) nuM A pramANe huM kahuM che" eno artha pUrvanI jema samajI levo. | tti vinayamathI vyAdhyiAto dvitIya deza pArA dvitIya uddezo saMpUrNa &> Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzAlisA bhAga-4 madhya. 6.3 sUtra-1 atha tRtIya uddeshH| sAmprataM tRtIya Arabhyate, iha ca vinItaH pUjya ityupadarzayannAhaAyariaM aggimivAhiaggI, sussUsamANo pddijaagrijjaa| AloiaM iMgiameva naccA, jo chaMdamArAhayaI sa pujjo // 1 // tRtIya uddezo mouve . dezo mAramAya che. A uddezAmAM vinayI pUjaya che e dekhADatAM kahe che ke gA. 1 : AhitAgni jema agnine, tema AcAryane sevato pratijAgaraNa kare. nA Alokita, IMgita jANIne je chaMdane ArAdhe te pUjya. AcArya' sUtrArthapradaM tatsthAnIyaM vA'nyaM jyeSThArya, kimityAha-'agnimiva' tejaskAyamiva 'AhitAgniH' brAhmaNaH 'zuzrUSamANaH' samyaksevamAnaH 'pratijAgayAt' ta smai tattatkRtyasaMpAdanenopacaret / Aha-yathA''hitAgnirityAdinA prAgidamuktameva, satyaM, kiMtu smai tadAcAryamevAGgIkRtya idaM tu ratnAdhikAdikamapyadhikRtyocyate, vakSyati ca-rAyaNIesu viNaya' mityAdi, pratijAgaraNopAyamAha-'AlokitaM' nirIkSitam 'iGgitameva ca' ji anyathAvRttilakSaNaM 'jJAtvA' vijJAyAcArTIyaM 'yaH' sAdhuH chandaH' abhiprAyamArAdhayati / ji na yathA zIte patati prAvaraNAvalokane tadAnayane, iGgite vA niSThIvanAdilakSaNe zuNThyAdyAnayanena na | 'sa pUjyaH' sa itthaMbhUtaH sAdhuH pUjArhaH, kalyANabhAgiti sUtrArthaH // 1 // TIkArtha jema brAhmaNa agnine, ema AcAryanI samyaka sevA karato sAdhu te te kAryo nA 421 // dvArA mano 75yA2 43 = vinaya 43 = mati 43. | AcArya eTale sUtra ane arthane ApanAra athavA to temanA jevA ja je bIjA ja | moTAsAdhu hoya te samajavA. mAtina bheTale. prA... (Eleo manima pI 403nu, mAdhAna. 43...) / prazna : jahAhiaggI... me. vagere do'!2! mAtAnina = brAhamAnI vAta pUrva hIdI . 04 7. 321. zabhATa ? uttara : sAcI vAta che tamArI. paraMtu te vAta AcAryane AzrayIne ja karelI. A paNa 5) vAta to ratnAdhikane AzrayIne paNa kahevAya che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ k E H maiM tra na IMgita eTale anyathAvRtti = pUrvanA vartana karatAM judA prakAranuM vartana. AlokitamAM... dA.ta. ThaMDI paDatI hoya tyAre AcArya vastra tarapha avalokana kare,e vakhate sAdhu vastra lAvavAmAM pravRtti kare. S S IMgita... dA.ta. AcArya kapha vagerenuM niSThIvana kare, thuMke (svAsthyAdi vakhate je phlu vartana hoya, enA karatAM viparIta vartana che...) tyAre sUMTha vagere lAvavA dvArA AcAryanA su abhiprAyane anusare. Avo je che, te AvAprakArano sAdhu pUjAne yogya che, kalyANabhAgI che. dazavaikAlikasUtra bhAga-4 AgaLa kaheze paNa kharA ke ratnAdhikomAM vinaya karavo. vagere. E adhya. 9.3 sUtra-2 pratijAgaraNanA upacAranA bhaktinA upAyane kahe che. ke AcAryasaMbaMdhI Alokita ane IMgitane jANIne sAdhu AcAryanA abhiprAyane ArAdhe (emanI IcchA pramANe kare) te pUjya che. Alokita eTale AcArya AMkhovaDe je jue, darzana kare te. = prakrAntAdhikAra evAha AyAramaTThA viNayaM pauMje, sussUsamANo parigijjha vakkaM / jahovaiTTaM abhikaMkhamANo, guruM tu nAsAyayaI sa pujjo // 2 // prakAntanA vinayanAM adhikAramAM ja kahe che ke ji na gA. 2 : zuzrUSAvALo AcArane mATe vinaya kare. vAkyagrahaNa karIne yathopadiSTane F jJA Icchato gurunI AzAtanA na kare, te pUjya che. zA sa sa 'AcArArtha' jJAnAdyAnnA nimitte 'vinayam' uttpannakSaLa 'prayukte' joti yaH nA 'zuzrUSan' zrotumicchan, kimayaM vakSyatItyevam / tadanu tenokte sati parigRhya vAkyam AcAryIyaM nA ya tatazca 'yathopadiSTaM' yathoktameva abhikAGkSan, mAyArahitaH zraddhayA karttumicchan vinayaM ya prayuGkte, ato'nyathAkaraNena 'guruM tviti AcAryameva 'nAzAtayati' na hIlayati yaH sa * pUnya kRti sUtrArthaH // 2 // TIkArtha : "A AcArya zuM kaheze ?" e pramANe emanA vacanone Icchato sAdhu jJAnAdi AcAronA nimitte uktalakSaNavALA vinayane kare. (enAthI jJAnAcArAdinI prApti thavAnI ja, prasanna guru pAsethI badhuM maLe...) 110 ta H Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' cha dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 9.3 sUtra-3-4 tyArabAda te guru upadeza kahe eTale e AcAryasaMbaMdhI vAkyane grahaNa karIne, temanA kahevApramANe ja karavAne Icchato, mAyA rahita, zraddhAthI karavAne Icchato te vinaya kare. AnAthI viparIta karavA dvArA gurunI ja AzAtanA thAya, paNa evuM je nathI karato te pUjaya che. kiM ca rAyaNiesa viNayaM pauMje, DaharA'vi a je pariAyajiTThA / nIattaNe vaTTai saccavAI, uvAyavaM vakkakare sa pujjo // 3 // gA. 3 : ratnAdhikomAM tathA nAnA paNa je paryAyajyeSTha che, temAM vinaya kare. sta nIcapaNAmAM varte, satyavAdI, upatApavALo, vAkyakara te pUjya che. 'lAdhipu' jJAnAnimAvatA myu%0iteSu 'vinayaM' yathocitaM 'prayuddha he' joti, tathA DaharA api ca ye vayaH zrutAbhyAM ' paryAyajyeSThA: ' cirapravrajitAsteSu vinayaM ta ta Peng prayuGkte, evaM ca yo 'nIcatve' guNAdhikAn prati nIcabhAve varttate 'satyavAdI' aviruddhavaktA tathA 'avapAtavAn' vandanazIlo nikaTavartI vA evaM ca yo 'vAkyakaro' gurunirdezakaraNazIlaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 3 // = ci annAyauMchaM caraI visuddhaM, javaNaTTayA samuANaM ca nicvaM / alaaM no paridevaijjA, laddhaM na vikatthaI sa pujjo // 4 // ** TIkArtha : jeo jJAnavagere bhAvaratnothI UMcA ji zA = mahAna che, temane vize vinaya kare, tathA jeo uMmara ane zrutathI nAnA hovA chatAM paNa vadhu dIkSAparyAyavALA che, teone vize paNa vinaya kare. je guNAdhiko pratye nIcapaNAmAM namrapaNAmAM varte, satyavAdI = e ratnAdhikonA sAthe virodha na thAya e rIte bolanAra, vaMdana karavAnA svabhAvavALo athavA to ratnAdhikonI najIkamAM rahenAro, tathA A pramANe je gurunI AjJAnuM pAlana karavAnA svabhAvavALo che, te pUjya che. sa sa nA ya gA. 4 : yApanAne mATe vizuddha, samudAna, ajJAtauMchane nitya care che. na meLavIne kheda na kare, meLavIne prazaMsA na kare te pUjya. 111 E cha F Er zA = ya Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ta hu dazavaikAlikasUga bhAga-4 nA adhya. 9.3 sUtra-4 'ajJAto zuM parivAranA jJAtiH san "mAvoruM' gRhasthoddharitAri vapatti' ( "aTitvA''nItaM bhuGkte, na tu jJAtastadbahumatamiti, etadapi "vizuddham udgamAdidoSarahitaM, na tadviparItam, etadapi 'yApanArthaM saMyamabharodvAhizarIrapAlanAya nAnyathA 'samadAnaM ca' | ucitabhikSAlabdhaM ca "nityaM' sarvakAlaM na tUJchamapyekatraiva bahulabdhaM kAdAcitkaM vA, evaMbhUtamapi vibhAgataH 'alabdhvA' anAsAdya 'na paridevayet' na khedaM yAyAt, yathAmandabhAgyo'hamazobhano vA'yaM deza iti, evaM vibhAgatazca 'labdhvA' prApyocitaM 'na | vikatthate' na zlAghAM karoti-sapuNyo'haM zobhano vA'yaM deza ityevaM sa pUjya iti sUtrArthaH / / | | TIkArtha : je sAdhu zrAvakAdino paricaya nahi karavA dvArA ajJAta che, ane evo te ja bhAvoccha eTale ke gRhasthone vAparyAbAda vadhI paDelI rasoI pharIne lAve ane e vApare, | paraMtu paricayadvArA jJAta banelo chato te zrAvakone bahumata vastu na lAve (paricayAdi hoya to gRhastho sArAmAM sArI vastu ene ApavAno prayAsa karavAnA ja... eTale e chellI | ta vadhelI gocarI to na hoya...) au AvuM paNa je udgamAdidoSothI rahita hoya, paNa te doSovALuM na hoya, ane te mA paNa saMyamanAM bhArane vahana karanArA zarIrano nirvAha karavA mATe, paNa anyathA = bIjA koI kAraNasara nahi.. te paNa ucitabhikSAvaDe meLaveluM hoya. tathA e paNa sadAmATe tti AvuM hoya. paNa evuM nahi ke UMcha = zuddhagocarI paNa ekaja jagyAethI ghaNuM meLaveluM ni | ke thoDuM thoDuM paNa kyAreka ja (lagabhaga) vadhAre vahore. kyAreka ja upara prakAranuM bhojana na | vahore... evuM na hovuM joIe. AvA prakAranuM paNa vibhAgathI jo na maLe to sAdhu kheda na pAme ke huM maMdabhAgyavALo | chuM, ke A deza azobhana che." tathA vibhAgathI ucitabhojana maLe, to e pAmIne prazaMsA | na kare ke "huM puNyazALI chuM" ke "A deza sAro che." (vibhAga = judI judI vastuo 11 athavA judA judA gharethI...) te sAdhu pUjaya che. vivasNthaarsijjaasnnbhttpaanne, appicchayA ailAbhe'vi sNte| jo evamappANabhitosaijjA, saMtosapAhannarae sa pujjo // 5 // - r 5 = = = * * * ke8i Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUra bhAga-4 9 aNa. 9. 3 sutra-pa-6 vaLI. e #,, ( gA. 5 (aMtilAbha thavA chatAM paNa) saMthAro, zayyA, Asana, bhojana, pAnamAM [ alpacchatA rAkhe. tathA atilobha thavA chatAM paNa saMtoSapradhAnatArata je A rIte | AtmAne saMtoSavALo rAkhe te pUjaya che. saMstArakazayyAsanabhaktapAnAni pratItAnyeva, eteSu 'alpecchatA' amUrcchayA paribhogo'tiriktAgrahaNaM vA atilAbhe'pi sati saMstArakAdInAM gRhasthebhyaH sakAzAt | ya evamAtmAnam 'abhitoSayati' yena vA tena vA yApayati 'saMtoSaprAdhAnyarataH' saMtoSa | eva pradhAnabhAve saktaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 5 // TIkArtha : saMthAro, zavyA, Asana, bhojana ane pAna A padArtho prasiddha ja che. te A badhAmAM sAdhunI alpacchatA hoya. alpacchatA eTale amUcchathI vaparAza athavA to vadhAre grahaNa na karavuM te. gRhastho pAsethI saMthArAvagereno ghaNo lAbha thato hoya to paNa (je alpacchatAne dhAraNa kare ane e rIte) je saMtoSarUpI pradhAnabhAvamAM Asakta sAdhu AtmAne saMtoSavALo kare che, eTale ke je te vastuthI nirvAha karI le che te pUjaya che. indriyasamAdhidvAreNa pUjyatAmAhasakkA saheuM AsAi kaMTayA, aomayA ucchahayA nrennN| aNAsae jo u sahijja kaMTae, vaImae kannasare sa pujjo // 6 // IndriyanI samAdhi dvArA pUjyatAne dekhADe che. gA. 6 : utsAhavALA naravaDe lokhaMDanA kAMTAo AzAthI sahana karavA zakya che. AzArahita je kAnamAM janArA vacanamaya kAMTAone sahe che te pUjya che. zakyAH soDhum 'Azaye 'tti idaM me bhaviSyatIti pratyAzayA, ka ityAha-kaNTakA 'ayomayA' lohAtmakAH 'utsahatA nareNa' arthodyamavatetyarthaH, tathA ca kurvanti / kecidayomayakaNTakAstaraNazayanamapyarthalipsayA, na tu vAkkaNTakAH zakyA ityevaM | vyavasthite 'anAzayA' phalapratyAzayA nirIhaH san yastu saheta kaNTakAn 'vAGamayAn' " kharAdivAgAtmakAn 'karNasarAn' karNagAminaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 6 // TIkArtha : mane A thaze = maLaze... e pramANenI AzAthI dhananAM udyamavALA Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 9.3 sUtra puruSavaDe loDhAnAM banelA kAMTAo sahana karavA zakya che. keTalAko dhanaprAptinI IcchAthI lokhaMDanA kAMTAo = khIlAonI pathArI upara zayana paNa kare che. paraMtu vANIrUpI kAMTAo sahana karavA zakya nathI. AvuM che, mATe phalanI apekSA vinA spRhArahita thayelo chato je sAdhu kAnamAM janArA karkazavagere vacano rUpa kAMTAone sahana kare che, te pUjya che. etadeva spaSTayati muhuttadukkhA u havaMti kaMTayA, aomayA te'vi tao suddharA / vAyAduruttANi duruddharANi, verANubaMdhINi mahabbhayANi // 7 // A ja vAtane spaSTa kare che. gA. 7 : lokhaMDamaya kAMTAo muhUrtaduHkhavALA che, te paNa sukhethI uddharI zakAya evA che. kharAbavacano duruddhara che, vairAnubaMdhI ane mahAbhayavALA che. nA paNa je vANInA duSTa kathano che, te du:khethI kADhI zakAya che. kemake e manarUpI maiM lakSyane vIMdhI nAMkhe che. tathA vairanA anubaMdhavALA che, eTale ke tevAprakAranA zravaNathI je dveSa vage2e thAya, tenA dvArA AlokamAM ane paralokamAM vairanA * anubaMdhavALA bane che. AthI ja e moTAbhayavALA che. kemake durgatimAM patana vagere * moTA bhayonuM kAraNa che. na ta 'muddataMvANA' alpAnavu:A mavatti vaTanA ayomayA:, vedhakAla eva prAyo du:ghumAvAt, tepa 'tataH' jAyAt 'mundrA:' muslenaivolthiyane varamaM ca yite, vAgduruktAni punaH 'duruddharANi' duHkhenoddhiyante manolakSavedhanAd 'vairAnubandhIni ' tathAzravaNapradveSAdineha paratra ca vairAnubandhIni bhavanti, ata eva mahAbhayAni, ji kugatipAtAdimahAbhayahetutvAditi sUtrArthaH // 7 // na : zA zA TIkArtha : lokhaMDamaya kAMTAo alpakALa duHkha ApanArA hoya che. kemake jyAre e kAMTAo zarI2mAM vIMdhAya tyAre ja prAyaH du:kha thAya. vaLI te kAMTAo paNa zarI2mAMthI sa sukhethI kADhI zakAya che ane je ghA lAgyo hoya ene rujhavI paNa zakAya che. ci-- samAvayaMtA vayaNAbhighAyA, kannaMgayA dummaNiaM jaNaMti / 114 You F nA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 madhya. C. 3 sUtra- dhammutti kiccA paramaggasUre, jiiMdie jo sahaI sa pujjo // 8 // gA. 8 : abhimukha AvI paDatAM, vacanaprahAro kAnamAM gayelA chatAM durmanane utpanna are che. pae ke paramAyazUra, nitendriya 'khA dharma che' khema sahana hure che. te pUbhya che. 'samApatanta' ekIbhAvenAbhimukhaM patantaH, ka ityAha- 'vacanAbhighAtAH ' kharAdivacanaprahArAH karNagatAH santaH prAyo'nAdibhavAbhyAsAt 'daurmanasyaM' duSTamanobhAvaM na janayanti, prANinAmevaMbhUtAn vacanAbhighAtAn dharma itikRtvA sAmAyikapariNAmApanno na mo na tvazaktyAdinA 'paramAgrazUro' dAnasaMgrAmazUrApekSayA pradhAnaH zUro jitendriyaH san yaH mo ' sahate na tu tairvikAramupadarzayati sa pUjya iti sUtrArthaH // 8 // sta sa nA ya TIkArtha : eka sAthe abhimukha paDatAM (ApaNI tarapha eka sAthe AvI paDatAM) evA stu karkazAdivacanarUpa prahAro kAnamAM gayelA chatAM prAyaH karIne anAdibhavanAM saMskArathI prANIone duSTamanobhAvane utpanna kare che. ta paNa AvAprakAranAM vacanone 'A to dharma che' ema vicArI ta # sAmAyikapariNAmane pAmelo, nahi ke zakti na hovAdi kAraNe.. je paramAgrazUra ma nitendriya sahana: are che, te vayanIvaDe ardha viddhRtine (ghAhine) dekhAuto nathI, tebhya che. ji ji dAnazUravIra, saMgrAmazUravIranI apekSAe A sAdhu pradhAna zUravIra che, mATe e 52mAgrazUra kahyo che. (sAme pratIkAra karavAnI zakti na hovAnA kAraNe e sahana kare to e mukhya nathI. paNa zakti hovA chatAM dharma mAnIne sahana kare e pUjaya bane che...) na na zA zA tathA avaNNavAyaM ca parammuhassa, paccakkhao paDiNIaM ca bhAsaM / ohAraNi appiakAriNi ca, bhAsaM na bhAsijja sayA sa pujjo // 9 // gA.9 : parAbhukhanAM avarNavAdane, pratyakSane pratyanIkabhASAne, avadhAraNI ane apriyabhASAne je sadA na bole te pUjya. 'avarNavAdaM ca' azlAghAvAdaM ca 'parAGmukhasya' pRSThata ityarthaH 'pratyakSatazca' pratyakSasya ca 'pratyanIkAm' apakAriNIM caurastvamityAdirUpAM bhASAM tathA 'avadhAriNIm' azobhana evAyamityAdirUpAm 'apriyakAriNIM ca' zroturmRtanivedanAdirUpAM ' bhASAM' 115 ma nA ya *** Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na F " F ta dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 9.3 sUtra-9-10 vAcaM 'na bhASeta sadA' yaH kadAcidapi naiva brUyAtsa pUjya iti sUtrArthaH // 9 // Zai TIkArtha : je parAbhukha che, sAme nathI enA avarNavAdane = niMdAne je sadA mATe na bole, tathA je sAme che tene apakArakaranArI evI "tuM cora che" vagere rUpa bhASAne je sadA na bole tathA "A kharAba ja che" evI avadhAraNavALI bhASAne ane zrotAne duHkhakaranArI evI marI gayelAnuM nivedana = kathana karavAvagere rUpa bhASAne je kyAreya na bole, te pUjya che. tathA alolue akkuhae amAI, apisuNe Avi adINavittI / no bhAvae no'via bhAviappA, akouhalle a sayAsa pujjo // 10 // gA. 10 : alolupa, akuhaka, amAyI, apizuna, adInavRtti, koIne bhAvita na kare, svayaM bhAvitAtmA na thAya, sadA akutuhalI te pUjaya. 'alolupa' AhAra viSvanuSya: 'arbuda' phandrajJAnAvidyuharahita: 'amAthI' kauTilyazUnyaH 'apizunazcApi' no chedabhedakartA 'adInavRtti: ' AhArAdyalAbhe'pi zuddhavRtti: ( granthAgram 6000) no bhAvayed akuzalabhAvanayA paraM yathA'mukapurato bhavatA'haM varNanIyaH 'nApi ca bhAvitAtmA' svayamanyapurataH svaguNavarNanApara: I akautukazca sadA naTanarttakAdiSu yaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 10 // cina guNehi sAhU aguNehi'sAhU, giNhAhi sAhU guNa muMca'sAhU / na 116 'r F na F zA zA sa H nA nA TIkArya : AhArAdimAM lobharahita, IndrajALavagere kuhako = kutuhalothI rahita, kapaTazUnya, apizuna = chedabheda na karanAra (cADI khAvA dvArA koInAmAM TukaDA na paDAvanAra.) adInavRtti = AhArAdi na maLe to paNa zuddha gocarI ja vAparanAra (athavA zuddhapariNativALo) bIjAne kharAba bhAvanAothI bhAvita na kare ke "amukanI AgaLa maiM tAre mArI A pramANe prazaMsA karavI..." ke jAte paNa bIjAnI AgaLa potAnA guNonuM varNana ka2vAmAM tatpara na bane, tathA sadA naTa, nRtyakAra vagerene vize kautukavinAno je hoya te pUjya che. ya S Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAREzayAlisU mAga-4 madhya. 6.3 sUtra-11-12 viANiA appagamappaeNaM, jo rAgadosehiM samo sa pujjo // 11 // 2.11 : "YeothI sAdhu, bhothI masA5. sAdhuzone 9 42, masAdhune. tyAgo" (bhe) mAtmAne maatmaadvaa2|| 4 // che, 2-dveSabhA samAna cha, te pU4ya * : 2 E . 'guNaiH' anantaroditai vinayAdibhiryuktaH sAdhurbhavati, tathA 'agaNaiH' na uktaguNaviparItairasAdhuH, evaM sati gRhANa sAdhuguNAn muJcAsAdhuguNAniti zobhana upadezaH, na | mo evamadhikRtya prAkRtazailyA 'vijJApayati' vividhaM jJApayatyAtmAnamAtmanA yaH tathA mo 'rAgadveSayoH samaH' na rAgavAnna dveSavAniti sa pUjya iti sUtrArthaH // 11 // TIkArtha anantara kahelAM vinayavagere guNothI yukta hoya te sAdhu thAya tathA kahelAM huM guNothI viparIta avaguNovaDe asAdhu thAya. Ama che, eTale sAdhuguNone grahaNa kara. asAdhuguNone tyAgI de. A suMdaraupadeza che. A upadezane AzrayIne je AtmAne AtmA dvArA vividha rIte jaNAve che = bhAvita nA ja kare che, je rAgavAnuM SavAnuM nathI te pUjaya | thAma. viANiA prAkRtazailIthI. sabhe cha, meno saMskRta za06 vijJApayati sama4vo. kiMcataheva DaharaM ca (va)mahallagaM vA, itthIM pumaM pavvaiaM gihiM vaa| no hIlae no'vi akhisaijjA, thaMbhaM ca kohaM ca cae sa pujjo // 12 // gA. 12 : te ja pramANe nAnAne ke moTAne, strI ke puruSane, sAdhune ke gRhasthane JI hIlanA na kare, khisA na kare. mAna ane krodhane tyAge te pUjaya. ___tathaiveti pUrvavat, DaharaM vA mahallakaM vA, vAzabdAnmadhyamaM vA, striyaM * pumAMsamupalakSaNatvAnnapuMsakaM vA pravrajitaM gRhiNaM vA, vAzabdAdanyatIrthikaM vA 'na hIlayati * * nApi ca khisayati' tatra sUyayA asUyayA vA sakRddaSTAbhidhAnaM hIlanaM, tadevAsakRtkhi-4 sanamiti / hIlanakhisanayozca nimittabhUtaM 'stambhaM ca' mAnaM ca 'krodhaM ca' roSaM ca tyajati * mA yaH sa pUjyo, nidAnatyAgena tattvataH kAryatyAgAditi sUtrArthaH // 12 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * *E - " | sutra dazavaikAlikasUTA bhAga-4 juna DijhA adhya. 9.3 sUtra-13 che. TIkArtha : tadaiva zabdano artha pUrvanI jema samajavo. nAnA ke moTAne vA zabdathI e madhyamane, strIne ke puruSane, upalakSaNathI napuMsakane, pravrajitane gRhasthane vA zabdathI [ anyatIrthikane, hIle nahi ke emanI khisA na kare. temAM kaTAkSathI ke sIdhesIdhI bhASAmAM ekavAra duSTakathana karavuM te hIlana ane te ja || vAraMvAra karavuM te khrisana. hIlanA ane khisAnAM nimitabhUta mAna ane krodhane je tyAge che, te pUjaya che. kAraNanA tyAgathI paramArthataH kAryano tyAga thAya che, mATe mAnAdityAgI pUjaya che. mAnAdirUpa kAraNano tyAga kare eTale hIlanAdino tyAga thaI ja javAno...) ciMje mANiA sayayaM mANayaMti, jatteNa kannaM va nivesyNti| te mANae mANarihe tavassI, jiiMdie saccarae sa pujjo // 13 // te gA. 13H mAnita jeo satata mAne kare che. yatnathI kanyAnI jema niveza kare che. te # te mAnayogyane je tapasvI, jitendriya, satyarata mAna Ape che. te pUjAya che. nI | ye mAnitA abhyutthAnAdisatkAraiH 'satatam' anavarataM ziSyAn 'mAnayanti' | zrutopadezaM prati codanAdibhiH, tathA 'yatnena kanyAmiva nivezayanti' yathA mAtApitaraH ji kanyAM guNairvayasA ca saMvarddhaya yogyabhartari sthApayanti evamAcAryAH ziSyaM sUtrArthavedinaM ji na dRSTvA mahatyAcAryapade'pi sthApayanti / tAnevaMbhUtAn gurunmAnayati yo'bhyutthAnAdinA na | zA 'mAnAn'i mAnayogyAn tapasvI san jitendriyaH satyarata iti, prAdhAnyakhyApanArthaM zA| sa vizeSaNadvayaM, sa pUjya iti sUtrArthaH // 13 // TIkArtha : jeo abhyatthAna vagere satkAro dvArA sanmAnita karAyelA chatAM satata nA thI ziSyone zrutanAM upadeza pratye = zAstrAjJAo pratye preraNAvagere dvArA mAnavALA kare che, vALe che... tathA jema mAtApitA kanyAne guNothI ane uMmarathI vadhArIne = moTIkarIne yogyapatine vize sthApe, ema AcAryo ziSyane sUtrArthajJAtA jANIne moTA evA paNa AcAryapada upara sthApe che. te AvA prakAranA mAnane yogya gurune je tapasvI, jitendriya, satyarata ziSya abhyatthAnavagere dvArA sanmAna Ape che te pUjaya che. * che. jitendriyatA ane satyaratatA A be guNonI pradhAnatA batAvavA mATe e be 5 F Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na S E ta H zA dazavaikAlikasUtra bhAga-4 ya vizeSaNa vAparelA che. adhya. C. 3 sUtra - 14-15 tesiM guruNaM guNasAyarANaM, succANa mehAvi subhAsiAI / care muNI paMcarae tigutto, cauksAyAvagae sa pujjo // 14 // gA. 14 : guNasAgara te gurunA sacanone sAMbhaLIne paMcarata, trigupta, apagatacatuSkaSAya je medhAvImuni tene Acare che te pUjya che. teSAM 'gurUNAm' anantaroditAnAM 'guNasAgarANAM' guNasamudrANAM saMbandhIni zrutvA medhAvI ' subhASitAni' paralokopakArakANi 'carati' Acarati 'muniH' sAdhuH 'paJcarataH' paJcamahAvratasaktaH 'trigupto' manoguptyAdimAn 'catuH kaSAyApagata' ityapagatakrodhAdikaSAyo yaH sa pUjya iti sUtrArthaH // 14 // TIkArtha : guNonAM sAgara, anantara kahevAyelA gurunA saMbaMdhI paralokopakArI vacanone sAMbhaLIne je paMcamahAvratamAM Asakta, manoguptivagerevALo, krodhAdi kaSAyothI rahita sAdhu e vacanone Acare che te pUjya che. prastutaphalAbhidhAnenopasaMharannAha gurumiha sayayaM paDiaria muNI, jiNamayaniuNe abhigamakusale / dhuNi rayamalaM purekaDaM, bhAsuramaulaM gaI vai // 15 // tti bemi // viNayasamAhIe taio uddeso samatta // 3 // *** 119 na " ta 5 na zA sa prastutanAM = vinayanAM phalanuM kathana karavAdvArA upasaMhAra karatAM kahe che ke gA. 15 : ahIM gurune satata ArAdhIne jinamatanipuNa, abhigamakuzala muni pUrvakRt rajomalane khatama karIne bhAsvara, atula gatimAM jAya che. ema huM kahuM chuM. nA ya 'gurum' AcAryAdirUpam 'iha' manuSyaloke 'satatam' anavarataM 'paricarya ' vidhinA''rAdhya 'muni: ' sAdhuH, kiMviziSTo munirityAha- 'jinamatanipuNaH ' Agame * pravINaH 'abhigamakuzalo' lokaprAghUrNakAdipratipattidakSaH, sa evaMbhUtaH vidhUya rajomalaM purAkRtaM kSapayitvA'STaprakAraM karmeti bhAvaH kimityAha - bhAsvarAM jJAnatejomayatvAt 'atulAm' ananyasadRzIM 'garti' siddhirUpAM 'vrajatI 'ti gacchati tadA janmAntareNa vA 2 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - * dazavaikAlikasUTA bhAga-4 adhya. 9.3 sUtra-15ng & sukulaprajAtyAdinA prakAreNa / bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 15 // TIkArtha H A manuSyalokamAM AcAryavagere rUpI gurune satata vidhipUrvaka ArAdhIne kI - AgamamAM pravINa, loka ane mahemAna sAdhu vagerenI pratipatti karavAmAM dakSa - catura | (arthAt teonI sAthe ucita vartana karavAmAM catura) AvA prakArano muni pUrve karelA AThaprakAranAM karmarUpa rajomalane khapAvIne bhAsvara, atula gatine pAme che. jJAnanAM teja rUpa hovAthI siddhigati bhAsvara kahevAya. - tathA siddhi jevI bIjI koI gati nathI, tethI te atula kahevAya. AvI , siddhigatimAM te muni tyAre - te ja bhavamAM jAya, ke pachI sArAkuLamAM janma vagere prakAre '' janmAntaravaDe siddhigatimAM jAya. vImi eno artha pUrvanI jema samajavo. // iti vinayasamAdhau vyAkhyAtastRtIya uddezaH // 3 // tRtIya uddezo saMpUrNa 5 , - 31 ' Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sta dazavaikAlikasUtra bhAga-4 na adhya. C. 4 sUtra atha caturtha uddezaH / atha caturtha Arabhyate, tatra sAmAnyoktavinayavizeSopadarzanArthamidamAhasuaM me Au ! teNaM bhagavayA evamakkhAyaM - iha khalu therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhiTThANA pannattA, kayare khalu te therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhiThANA pannattA ?, ime khalu te therehiM bhagavaMtehiM cattAri viNayasamAhiTThANA pannattA, taMjahA - viNayasamAhI suasamAhI tavasamAhI AyArasamAhI / fare sue atave, AyAre niccapaMDiA / abhirAmayaMti appANaM, je bhavaMti jiiMdiA // 1 // caturtha uddezo sii have cotho uddezo zaru karAya che. temAM sAmAnyathI kahevAyelA vinayanI vizeSatAne | jADavAne mATe khA, uhe cheDe zrutaM mayA.... sUtra-1 AyuSman ! mArAvaDe saMbhaLAyuM che. te bhagavAnavaDe Ama kahevAyuM che ke ahIM kharekhara sthavira bhagavaMtovaDe cAra vinayasamAdhisthAno kahevAyA che. 3144 121 na H prazna H sthavira bhagavaMtovaDe te kayA cAra vinayasamAdhisthAno kahevAyA che ? uttara H sthavira bhagavaMtovaDe te A cAra vinayasamAdhisthAno kahevAyA che. te A 7 zApramANe - vinayasamAdhi, zrutasamAdhi, tapasamAdhi, AyArasamAdhi, te yA pramANe zA maiM vinayamAM, zrutamAM, tapamAM ane AcAramAM nityapaMDito AtmAne joDe che, jeo F nA nitendriya hoya che. ya PDF nA zrutaM mayA AyuSmaMstena bhagavatA evamAkhyAtamityetadyathA SaDjIvanikAyAM tathaiva ca draSTavyam, iha 'khalvi 'ti iha kSetre pravacane vA khaluzabdo vizeSaNArthaH na kevalamatra kiM * tvanyatrApyanyatIrthakRtpravacaneSvapi 'sthaviraiH' gaNadharaiH 'bhagavadbhiH' paramaizvaryAdiyuktai* zcatvAri 'vinayasamAdhisthAnAni' vinayasamAdhibhedarUpANi 'prajJaptAni' prarUpitAni, * bhagavataH sakAze zrutvA granthata uparacitAnItyarthaH, katarANi khalu tAnItyAdinA praznaH, amUni khalu tAnItyAdinA nirvacanaM, 'tadyathe 'tyudAharaNopanyAsArthaH, vinayasamAdhiH 1 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara dazavaikAlikasUra bhAga-4 9) adhya. 9.4 sUtra-1 " zrutasamAdhiH 2 tapaHsamAdhiH 3 AcArasamAdhiH 4, tatra samAdhAnaM samAdhiH-paramArthata Atmano hitaM sukhaM svAsthya, vinaye vinayAdvA samAdhiH vinayasamAdhiH, evaM zeSeSvapi / zabdArtho bhAvanIyaH // etadeva zlokena saMgRhNAti-'vinaye' yathoktalakSaNe 'zrute' aGgAdau / tapasi' vahAvI mAvAre 2' mUnAvI, vaLI vyadita 3pacAsa , nitya' sarvakAlaM 'paNDitAH' samyakparamArthavedinaH, kiM kurvantItyAha - 'abhiramayanti' _ anekArthatvAdAbhimukhyena vinayAdiSu yuJjate 'AtmAnaM' jIvaM, kimiti ?, asyopAdeyatvAt, . ka evaM kurvantItyAha-ye bhavanti 'jitendriyA' jitacakSurAdibhAvazatravaH, ta eva paramArthataH / paNDitA iti pradarzanArthametaditi sUtrArthaH // 1 // TIkArthaH zrutaM. AdhyAtim A badhuM je pramANe pajIvanikAmAM kaheluM, te ja pramANe na | jANavuM. rUda A kSetromAM ke A pravacanamAM, zAsanamAM... zabda vizeSaarthavALo che. e vizeSaartha A che ke mAtra ahIM nahi, paNa anya kSetromAM paNa, anyatIrthakaronAM pravacanomAM paNa paramaaizvaryavagerethI yukta evA gaNadharovaDe vinayasamAdhinA bheda rUpacAravinayasamAdhisthAno prarUpelA che. eTale ke bhagavAnanI pAse sAMbhaLIne grantha rUpe !' racelA che. taf. enA dvArA prazna darzAvyo che. mamUrti . enA dvArA uttara darzAvyo che. tathA.... e udAharaNano upanyAsa karavA mATe che. (1) vinayasamAdhi (2) zrutasamAdhi (3) tapasamAdhi (4) AcArasamAdhi. temAM samAdhAna eTale samAdhi, paramArthathI AtmAnuM hita, sukha, svAthya. vinayamAM " " ke vinaya dvArA samAdhi te vinayasamAdhi. e rIte bAkInAmAM paNa zabdArtha vicArI levo. "| A ja vAtane zlokathI saMgRhIta kare che... yathoktalakSaNavALA vinayamAM, aMgavagere | zrutamAM, bAhya vagere tapamAM ane mUlaguNavagere AcAramAM sarvakALa paMDita = = samyakuparamArthanAM jJAtAo jIvane vinaya vageremAM joDe che. dhAtuo anekaarthavALA hovAthI maramaryAnti no artha gujJate karelo che. tathA gAthAmAMnA zabdano vyavahita : | * upavAsa karavo. arthAt vinaye zrutte ra tapasa mAvAre ema vacce ra che, tene mAvAre * = ema cheka chelle joDavo. prazna : e zA mATe vinayAdimAM jIvane joDe che ? ka pa ma bha * - a Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FE S dazavaikAlikasUtra bhAga-4 uttara : kemake vinayAdi upAdeya che. adhya. 7.4 sUtra -2 prazna: khAvu re ? uttara : jeoe cakSuvagere bhAvazatruone jItI lIdhA hoya teo AvuM kare che. "teo ja paramArthathI paMDita che." e vAta darzAvavAmATe A zabda lakhelo che. * * vinayasamAdhimabhidhitsurAha cauvvihA khalu viNayasamAhI bhavai, taMjahA - aNusAsijjaMto sussUsai 1 na sammaM saMpaDivajjai 2 veyamArAhai 3 na ya bhavai attasaMpaggahie 4 cautthaM mo payaM bhavai / bhavai a ittha silogo S per3a hiANusAsaNaM, sussUsaI taM ca puNo ahiTThae / sta na ya mANamaeNa majjaI, viNayasamAhi AyayaTThie // 2 // vinayasamAdhine kahevAnI IcchavALA kahe che ke ta sU.2 cAraprakAranI vinayasamAdhi che. te A pramANe (1) anuzAsita karAto zuzruSA 52. (2) sabhya svIre. ( 3 ) vehane khArAdhe. (4) AtmasaMpragRhIta na jane. yothuM paha che. jahIM soMDa che hitAnuzAsanane che, tene jarAjara bhaero, tene khahare. jAyatArthI te vinayasamAdhimAM mAnamadathI ahaMkArI na bane. 123 zA zA sa sa nA nA ya ya caturvidhaH khalu vinayasamAdhirbhavati, 'tadyathe 'tyudAharaNopanyAsArthaH, na 'aNusAsijjaMto' ityAdi, 'anuzAsyamAnaH ' tatra tatra codyamAnaH 'zuzrUSati' tadanuzAsanamarthitayA zrotumicchati 1 icchApravRttitaH tat 'samyak saMpratipadyate' samyagaviparItamanuzAsanatattvaM yathAviSayamavabuddhyate 2, sa caivaM viziSTapratipattereva vedamArAdhayati, vedyate'neneti vedaH - zrutajJAnaM tad yathoktAnuSThAnaparatayA saphalIkaroti 3, ata eva vizuddhapravRtteH 'na ca bhavatyAtmasaMpragRhItaH ' Atmaiva samyak prakarSeNa gRhIto yenAhaM vinItaH susAdhurityevamAdinA sa tathA'nAtmotkarSapradhAnatvAdvinayAdeH, na caivaMbhUto bhavatItyabhiprAyaH, 'caturthaM padaM bhavatI 'tyetadeva sUtrakramaprAmANyAduttarottaraguNApekSayA caturthamiti, bhavati ca 'atra zlokaH' atreti vinayasAdha 'zlokaH' chandovizeSaH / sa cAyam-'prArthayate hitAnuzAsanam' icchatIhaloka - * paralokopakAriNamAcAryAdibhya upadezaM, 'zuzrUSatI 'tyanekArthatvAdyathAviSayamavabudhyate, Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FE jIva dazavaikAlikasUra bhAga-4 sukAna adhya. 9.4 sUtra-2 hai taccAvabuddhaM satpunaradhitiSThati-yathAvat karoti, na ca kurvannapi 'mAnamadena' mAnagarveNa 'mAdyati' madaM yAti "vinayasamAdhau' vinayasamAdhiviSaye 'AyatArthiko' mokSArthIti . sUtrArtha: rA. TIkArtha : vinayasamAdhi cAraprakAranI che. tathA zabda udAharaNano upanyAsa karavA | mATe che. (1) te te kAryamAM preraNA karAto sAdhu te anuzAsanane arthitAthI = IcchAthI | | = abhilASAthI sAMbhaLavA mATe Icche. (arthAt "A anuzAsana to hitakArI che, mAre [ sAMbhaLavuM ja che." evI abhilASAthI sAMbhaLavA mATe Iccha...) (2) IcchAthI pravRtti karato hovAthI te anuzAsanatattvane aviparIta = viSaya pramANe jANe. - (3) te sAdhu A rIte viziSTa bodha karato hovAthI ja vedane ArAdhe che. jenA vaDe padArtho jaNAya te veda. arthAt zrutajJAna. te zrutajJAnane ArAdhe eTale ke temAM kahelA anuSThAnomAM | tatpara banavA dvArA te zrutajJAnane (guruvacanathI prApta thayelA jJAnane) saphala kare. | (4) AvuM hovAthI ja vizuddhapravRtti hovAnA kAraNe AtmasaMpragRhIta na bane. huM te " vinayI chuM, susAdhu chuM. A pramANe AtmA ja jenA vaDe sArI rIte prakarSathI grahaNa karAyo che. hoya te AtmasaMpragRhIta kahevAya. paNa A sAdhu Avo na bane. kemake vinaya to AtmotkarSanAM abhAvanI pradhAnatAvALo che. eTale abhiprAya e che ke te sAdhu niA AvA prakArano na bane. | A ja mavati mAtma.. e pada ja sUtranA kramanI prAmANikatA pramANe uttarottara ja guNanI apekSAe cothuM pada che. (sAra : guru je anuzAsana kare = hitazikSA Ape = Thapako Ape, ene harSathI = sAMbhaLavAne Icche, e pahelo prakAra, AvI rIte harSathI sAMbhaLe eTale e anuzAsananA - badhA ja padArtho = rahasyo barAbara samajI zake, e bIjo prakAra. ane A rIte samyagubodha thavAthI vizuddhapravRtti kare. ene jIvanamAM utArI e jJAnane sArthaka kare e trIjo prakAra. ' ane Avo vinayI hovAne lIdhe ja AtmotkarSavALo na bane e cotho prakAra..) A vinayasamAdhine vize zloka che. eka chaMdavizeSa che. te A che. (1) A loka ane paralokamAM hitakArI bane evA upadezane AcAryAdi pAsethI ja DI Iccha. T E 5 H. F = * * * 4jI Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 na zA jeo nA ya dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 9.4 sUtra- 3 (2) zuzrUSati kheTale jene viSaya pramANe bho dhAtu bhane arthavANA hovAthI Avo artha thaI zake. ( 3 ) 4zAyelA te anuzAsanane jarAjara khAyare. (4) e karato hovA chatAM vinayasamAdhirUpI viSayamAM mAnagarvathI mada na pAme. ("huM devo vinayI ?" vagere maha na ure.) prazna : e maha na pAye ? uttara : mokSArthI. ukta vinayasamAdhiH, zrutasamAdhimAha - cauvvihA khalu suasamAhI bhavai, taMjahA - suaM me bhavissaitti ajjhAiavvaM bhavai 1, egaggacitto bhavissAmitti ajjhAiavvayaM bhavai 2, appANaM ThAvaissAmitti ajjhAiavvayaM bhavai 3, Thio paraM ThAvaissAmitti ajjhAiavvayaM bhavai 4, cautthaM payaM bhavai / bhavai a ittha silogonANamegaggacitto a, Thio a ThAvaI paraM / ANi a ahijjittA, rao suasamAhie // 3 // 5 ta H vinayasamAdhi kahevAI gaI. have zrutasamAdhi kahe che. sU.3 zrutasamAdhi cAraprakAre che. te A pramANe (1) 'mAre zruta thaze' A pramANe lAvuM bheje. (2) 'bheAgrathittavANo zazi' se pramANe bhAvuM bheje. (3) na 125 zA 'AtmAne sthApIza' e pramANe bhaNavuM joIe. (4) 'sthita huM bIjAne sthApIza' e pramANe lAvu bheje. yothuM yaha che. sAmAM zlo che. jJAna, agrathita, sthira, ji bIjAne sthApe. zrutone bhaNIne zrutasamAdhimAM rata bane. nA ya caturvidhaH khalu zrutasamAdhirbhavati, 'tadyathe 'tyudAhAraNopanyAsArthaH / zrutaM me AcArAdi dvAdazAGgaM bhaviSyatItyanayA buddhyA'dhyetavyaM bhavati, na gauravAdyAlambanena 1, tathA'dhyayanaM kurvannekAgracitto bhaviSyAmi na viplutacitta ityadhyetavyaM bhavatyanena cAlambanena 2, tathA'dhyananaM kurvanviditadharmatattva AtmAnaM sthApayiSyAmi zuddhadharma ityanena cAlambanenAdhyetavyaM bhavati 3, tathA'dhyayanaphalAt sthitaH svayaM dharme 'paraM' vineyaM sthApayiSyAmi tatraivetyadhyetavyaM bhavatyanenAlambanena 4 caturthaM padaM bhavati / bhavati Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 9.4 sUtra-3-4 cAtra zloka iti pUrvavat // sa cAyam 'jJAna' mityadhyayanaparasya jJAnaM bhavati 'ekAgracittazca' tatparatayA ekAgrAlambanazca bhavati 'sthita' iti vivekAddharmasthito bhavati 'sthApayati para' miti svayaM dharme sthitatvAdanyamapi sthApayati, zrutAni ca nAnAprakArANyadhIte'dhItya ca 'rataH ' sakto bhavati zrutasamAdhAviti sUtrArthaH // 3 // TIkArtha : zrutasamAdhi cAraprakAre che. tA nA zabda udAharaNano upanyAsa karavA mATe che. (1) bhaNavAthI "mane AcArAMgAdi bAra aMgarUpa zruta prApta thaze" A buddhithI na bhaNavuM joIe. paNa ahaMkArAdinA AlaMbanathI na bhaNavuM joIe. (huM vidvAna banIza... vagere madagarbhita buddhithI na bhaNavuM) mo S sta (2) "adhyayana karato huM ekAgracittavALo thaIza. caMcaLa cittavALo nahi rahuM." A AlaMbanathI bhaNavuM joIe. (3) adhyayana karato huM tattvano jJAtA banIza ane tethI zuddhadharmamAM AtmAne sthApIza. A AlaMbanathI bhaNavuM joIe. (4) adhyayananAM phalathI (ke balathI) svayaM dharmamAM sthira thayelo huM ziSyane te ja dharmamAM sthApIza... A maiM AlaMbanathI bhaNavuM joIe. A cothuM pada che. s spe A zrutasamAdhiviSayamAM zloka che... e badhuM pUrvavat samaz2avuM. te zloka A che. (1) adhyayanamAM lIna banelAne jJAna thAya. (2) adhyayanamAM lInatAnA kAraNe ekAgra AlaMbanavALo bane. eTale ke zrutarUpI AlaMbanamAM ekadama lIna na bane. (3) vivekaprApta thavAthI dharmamAM sthira thAya. (4) svayaM dharmamAM sthira hovAthI anyane ni - paNa dharmamAM sthApe. judA judA prakAranA zruta bhaNe, bhaNIne zrutasamAdhimAM Asakta bane. 7| zA zA uttta: zrutasamAdhi:, tapa:samAdhimAg sa ma nA cauvvihA khalu tavasamAhI bhavai, taMjahA - no ihalogaTTayAe tavamahiTThijjA 1 no paralogaTTayAe tavamahiTThijjA 2, no kittivaNNasaddasilogaTThayAe tavamahiTThijjA 3, nannattha nijjaraTTayAe tavamahiTThijjA 4, cautthaM payaM bhavai / bhavai a ittha silogo ya vivihaguNatavorae niccaM, bhavai nirAsae nijjaraTThie / tavasA dhuNai purANapAvagaM, jutto sayA tavasamAhie // 4 // zrutasamAdhi kahevAI gaI, have tapasamAdhine kahe che. ya 126 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahaaha8 * * * H - " mA dazavaikAlikasUtra bhAga-4 nA adhya. 9.4 sUtra-4 che sU.4 cAra prakAranI tapasamAdhi che. te A pramANe (1) Alokane mATe tapa na kare. . (2) paraloka mATe tapa na kare. (3) kIrti, varNa, zabda, zlokane mATe tapa na kare. (4) nirjarAnI IcchAsivAya tapa na kare. A cothuM pada che. AmAM zloka che. nitya vividhaguNataporata, nirAza, nirjarArthI thAya. sadA tapasamAdhimAM joDAyelo te tapathI * : junAkarmone dhuNAve. caturvidhaH khalu tapaHsamAdhirbhavati, tadyathe 'tyudAharaNopanyAsArthaH, na ihalokArtham'ihalokanimittaM labdhyAdivAJchayA 'tapaH' anazanAdirUpam 'adhitiSThetU' na kuryAddhammilavat 1, tathA na 'paralokArthaM' janmAntarabhoganimittaM tapo'dhitiSThedbrahmadattavat, evaM na. 'kIrtivarNazabdazlAghArtha 'miti sarvadigvyApI sAdhuvAdaH kIrtiH ekadigvyApI varNaH arddhadigvyApI zabdaH tatsthAna eva zlAghA, naitadarthaM tapo'dhitiSThet, api tu 'nAnyatra nirjarArtha'miti na karmanirjarAmekAM vihAya tapo'dhitiSThet, akAmaH san yathA karmanirjaraiva | phalaM bhavati tathA'dhitiSThedityarthaH caturthaM padaM bhavati / bhavati cAtra zloka iti pUrvavat ||s ta cAyam-vividhaguNataporato hi nityam-anazanAdyapekSayA'nekaguNaM yattapastadrata eva sadA ta | ma bhavati 'nirAzo' niSpratyAza ihalokAdiSu 'nirjarArthikaH' karmanirjarArthI, sa evaMbhUtasta- sma pasA vizuddhena dhanoti' apanayati 'purANapApaM' cirantanaM karma, navaM ca na badhnAtyevaM yuktaH sadA tapaHsamAdhAviti sUtrArthaH // 4 // TIkArya : cAra prakAranI tapasamAdhi che. tathA zabda udAharaNano upanyAsa " 1 karavAmATe che. za, (1) labdhi vagerenI IcchAthI Aloka mATe anazanAdi rUpa tapane na kare. dA.ta. | dhammila. nA (2) janmAntaranA bhogane mATe tapa na kare. dA.ta. brahmadatta. (janmAntara mATe tapa | ja karelo...) (3) e rIte kIrti, varNa, zabda, zloka mATe dharma na kare, temAM sarvadizAmAM vyApelo ke sAdhuvAda = prazaMsA e kIrti. ekadizAmAM vyApelo sAdhuvAda e varNa. ardhadizAmAM che vyApelo sAdhuvAda e zabda. te ja sthAnamAM vyApelo sAdhuvAda e zlAghA. A badhAmATe tapa na kare. che. (4) paraMtu karmanirjarA rUpI eka vastune choDI dIdhA vinA tapa kare. Azaya e ke T F S F ya Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haA * * a , dazavaikAlikasUra bhAga-4 , e adhya. 9.4 sUtra-5 juka che kAmanArahita banelo te je rIte karmanirjarA ja maLe, te rIte tapa kare. A cothuM pada che. huM A tapasamAdhimAM zloka che... vagere pUrvanI jema. te zloka A che. | vividhaguNavALA tapamAM sadA rata = ahIM anazanavagere tapanI apekSAe tapa ] anekaguNavALo che. arthAt koIka tapanA koIka guNo, koIka tapanA koIka guNo... ema aneka guNovALo A tapa che. AvA tapamAM ja je sadA ratanalIna hoya. Avo te 1 IhalokAdimAM AzaMsA vinAno thAya. (pratyAzA = tapa karavAnA badalAmAM je phaLanI AzA te pratyAzA...) karmanirjarAnI IcchAvALo thAya. || te AvA prakArano sAdhu vizuddhatapavaDe junAkarmane dUra kare. sadA tapasamAdhimAM || joDAyelo te navAkarmo na bAMdhe. * | O kI" uktastapaHsamAdhiH, AcArasamAdhimAha - cauvvihA khalu AyArasamAhI bhavai, taMjahA-no ihalogaTThayAe AyAramahiTThijjA 1, no paralogaTThayAe AyAramahiTThijjA 2, no meM kittivaNNasaddasilogaTThayAe AyAramahiTThijjA. 3, nannattha ArahaMtehiM heUhiM AyAramahiTijjA 4 cautthaM payaM bhavai / bhavai a ittha silogojiNavayaNarae atitiNe, paDipunnAyayamAyayaTThie / AyArasamAhisaMvuDe, bhavai a daMte bhAvasaMdhae // 5 // tapasamAdhi kahevAI. have AcArasamAdhi kahe che. - sU.5 cAraprakAranI AcArasamAdhi che. te A pramANe (1) Aloka mATe AcAra "Ina pALe. (2) paraloka mATe AcAra na pALe. (3) kIrti, varNa, zabda, zlokane mATe AcAra na pALe. (3) arihaMtasaMbaMdhI hetuo vinA anya hetuthI AcArane na pALe. AvA cothuM pada che. AmAM zloka che. jinavacanarata. atitiNa, pratipUrNa, atyaMta AyatArthI, *ii AcArasamAdhisaMvRta, dAnta, bhAvasaMdhaka hoya. / caturvidhaH khalvAcArasamAdhirbhavati, 'tadyathe 'tyudAharaNopanyAsArthaH, nehalokArthamityAdi cAcArAbhidhAnabhedena pUrvavadyAvannAnyatra 'AItai :' , arhatsaMbandhibhirhetubhiranAzravatvAdibhiH 'AcAraM' mUlaguNottaraguNamayamadhitiSThennirIhaH Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a ma , . ama dazavaikAlikasUga bhAga-4 hari hama adhya. 9.4 sUtra-5-6 73 ) san.yathA mokSa eva bhavatIti caturthaM padaM bhavati / bhavati cAtra zloka iti pUrvavat // sa ( . cAyam-'jinavacanarata' Agame saktaH 'atintinaH' na sakRtkiJciduktaH sannasUyayA bhUyo bhUyo vaktA 'pratipUrNaH' sUtrAdinA, 'AyatamAyatArthika' ityatyantaM mokSArthI | | 'AcArasamAdhisaMvata' iti AcAre yaH samAdhistena sthagitAzravadvAraH san bhavati dAnta indriyanoindriyadamAbhyAM 'bhAvasaMdhakaH' bhAvo-mokSastatsaMdhaka Atmano mokSAsanna rIti sUtrArtha paNa | TIkArtha : cAraprakAranI AcArasamAdhi che. tathA udAharaNano upanyAsa karavAmATe che che. nenophila... vagere badhuM AcAra e pramANe zabdabhedathI pUrvanI jema jANavuM. cheka | chelle.. "huM Azravarahita banuM' vagere arihaMto saMbaMdhI hetuo vinA anya hetuothI [ AcArane na pALe. paNa eja hetuo vaDe mUlaguNa ane uttaraguNarUpa evA AcArane nirIha thayelo sAdhu te rIte pALe ke jethI mokSa ja thAya. A cothuM pada che. - AcArasamAdhiviSayamAM Azloka che... vagere pUrvanI jema. - te zloka A che. (1) jinavacanamAM = AgamamAM Asakta (2) atinjina = ekavAra kaMIka " kahevAyelo chatAM gussAthI (athavA to khulle khullI bhASAmAM) vAraMvAra bolanAro na hoya. (3) sUnavagerethI pUrNa (4) atyaMtapaNe AyAtano = mokSano abhilASI (5) | unA AcAramAM svasthatAvaDe AzravArone baMdha karI cUkelo (6) Indriya ane noIndriyanA na 11 damanadvArA dAnta (7) bhAva-mokSane joDanAra... arthAt AtmAnAM mokSane najIka karanAra | na thAya.. sarvasamAdhAnamAdaabhigm cauro samAhio, suvisuddho susmaahiappo| viulahiaM suhAvahaM puNo, kuvvai a so payakhemamappaNo // 6 // sarvasamAdhinAM phalane kahe che. sU.6 cAra samAdhine pAmIne, suvizuddha, susamAhita AtmavALo te sAdhu , vipulahitarUpI sukhAvaha, AtmAnA kSemabhUta padane kare che. 'abhigamya' vijJAyAsevya ca 'caturaH samAdhIn' anantaroditAn, suvizuddho Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NEEzayAni sU lAga-4 madhya. 8.4 sUtra-5-7 4) manovAkkAyaiH, susamAhitAtmA saptadazavidhe saMyame, evaMbhUto dharmarAjyamAsAdya / 'vipulahitasukhAvahaM puna'riti vipulaM-vistIrNaM hitaM tadAtve AyatyAM ca pathyaM / | sukhamAvahati-prApayati yattat tathAvidhaM karotyasau sAdhuH padaM-sthAnaM kSema-zivam Atmana .. ityAtmana eva na tvanyasya ityanenaikAntakSaNabhaGgavyavacchedamAheti sUtrArthaH // 6 // 1 TIkArtha : anaMtara kahelI cArasamAdhine jANIne ane AdarIne manavacanakAyAthI | vizuddha, sattara prakAranAM saMyamamAM susamAhita AtmAvALo AvA prakArano sAdhu dharmarAyane pAmIne, vistRta = vizALa, hita eTale ke te kALe ane bhaviSyamAM paNa * pathya = hitarUpa evA sukhane je lAvI Ape tevA sthAnane A sAdhu kare. ke je sthAna ", mAtmAnai s8yAbhUta che. stu appaNo bheTale. mAtmAne 4 zivabhUta, anyane nali. sAnA dvArA bhejate / IkSaNikavAdano vyavaccheda kahyo. (kSaNamAtrAmAM ja vastuno vinAza-bhaMga thaI jAya evuM bolanArAono vAda kSaNabhaMgavAda kahevAya. ahIM e darzAvyuM ke je AtmA atyAre che, tenuM ja bhaviSyamAM hita thaI rahyuM che. bIjAnuM nahi. eTale e AtmA kSaNika nathI. paNa te cirakAlAvI che. e nakkI thAya che.). FFFFr etadeva spaSTayatijAimaraNAo muccai, itthaMthaM ca caei savvaso / siddhe vA havai sAsae, deve vA apparae mahaDDie // 7 // tti bemi // cauttho uddeso samatto // 4 // viNayasamAhINAmajjhayaNaM samattaM // 9 // A ja vAta spaSTa kare che. sU.7 : janmamaraNa mUkAya che. itthasthane sarvaprakAre tyAge che, siddha thAya che zAzvata nA ja thAya che athavA alparata mahaddhikadeva thAya che. 'jAtimaraNAt' saMsArAnmucyate asau susAdhuH itthaMsthaM cetI'daMprakAramApannamittham | * itthaM sthitamitthaMsthaM-nArakAdivyapadezabIjaM varNasaMsthAnAdi tacca tyajati 'sarvazaH' sarvaiH * *prakArairapunargrahaNatayA evaM 'siddho vA' karmakSayAtsiddho bhavati 'zAzvataH' apunarAgAmI * * sAvazeSakarmA devo vA 'alparataH' kaNDUparigatakaNDUyanakalparatarahitaH 'mahaddhikaH' * " anuttaravaimAnikAdiH / bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH, ukto'nugamaH, nayAH pUrvavat // 7 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya. 9.4 sUtra-cha - dazavaikAlikasUra bhAga-4 TakA che. tti vaturthaH jhA. TIkArya : A sAdhu janmamaraNa rUpa saMsArathI mukta thAya che. tathA Itthasthane sarvaprakAre kak | che tyAge che. jaMltha no artha A pramANe ke A prakArane pAmeluM hoya te (vivakSita ] koIpaNa prakArane pAmeluM hoya te rU) e pramANe raheluM je hoya te sthaMltha arthAt A che nAraka, A deva... e vagere vyavahAranA bIjabhUta evA varNa, saMsthAnAdi te pharvArtha | na kahevAya. tene A sAdhu sarvaprakAre tyAge che. eTale ke pharI e grahaNa ja na karavA paDe - e rIte tyAge che. Avo te sAdhu karmanAM kSayathI siddha thAya. zAzvata = pharI saMsAramAM na AvanAro] thAya. paNa jo karmo bAkI rahelA hoya to alparata, mahaddhikadeva thAya. | emAM abhyarata eTale khaMjavALathI vyApta mANasa jema khaMjavALa khaNe, tenA jevI je viSayecchA tenAthI rahita deva thAya. (kAmavAsanA rUpI khaMjavALa utpanna thAya. eTale viSayasevanarUpa khaMjavALa khaNavAmAM Ave. enAthI tatkALa zAMti thAya. paNa jhAjho lAbha | nahi. kAmavAsanA rUpI khaMjavALa vadhe... A sAdhu AvI viSayecchAvinAno deva thAya.) mahaddhika eTale anuttaravimAnavAsI vagere. (tyAM maithuna nathI...). vIki e pUrvanI jema.. anugama kahevAyo. nayo pUrvavat A pramANe cotho uddezo pUrNa thayo. iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikabRhadvRttau navamamadhyayanam saMpUrNam II vinayasamAdhi adhyayana vyAkhyAna karAyuM. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 // atha dazamaM sabhikSunAmAdhyayanam prArabhyate // adhunA sabhikSvAkhyamArabhyate, asya cAyamabhisaMbandhaH, ihAnantarAdhyayana AcArapraNihito yathocitavinayasaMpanno bhavati etaduktam, iha tveteSveva navasvadhyayanArtheSu * yo vyavasthitaH sa samyagbhikSurityetaducyate, ityanenAbhisaMbandhenAyAtamidamadhyayanam, asya * cAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanno nikSepaH, tatra ca sabhikSurityadhyayananAma, na ataH sakAro nikSeptavyo bhikSuzca tatra sakAranikSepamAha mo ma ya adhya. 10 niyukti-328 na nAmaMThavaNasayAro davve bhAve a hoi nAyavvo / davve pasaMsamAI bhAve jIvo taduvautto // 328 // mo sabhikSunAmaka dazamuM adhyayana IF have sabhikSu nAmanuM adhyayana zaru karAya che. Ano A saMbaMdha che. ahIM anantaraadhyayanamAM = navamA adhyayanamAM kahyuM ke "AcAramAM praNidhAnavALo sAdhu yathocitavinayasaMpanna bane che" A 10mAM adhyayanamAM e kahevAya che ke "nava adhyayananAM arthomAM je sAdhu vyavasthita che (arthAt kahevAyelA AcAro pALe che) te samyag bhikSu che." A saMbaMdhathI AveluM A adhyayana che. AnA anuyogaddArono upanyAsa pUrvanI jema tyAM sudhI karavo, `ke yAvat nAmaniSpanna nikSepa Ave. temAM adhyayananuM nAma samikSuH che. AthI sa kArano ane mikSa no nikSepa karavAno che. na na na temAM F kAranA nikSepa kahe che. zA zA ni.328 gAthArtha : nAma ane sthApanA F kAra, dravyamAM ane bhAvamAM F kAra sa jANavo. dravyamAM prazaMsAdi ane bhAvamAM tadupayukta jIva. p E - F nA ya nAmasakAra : sakAra iti nAma, sthApanAsakAraH sakAra iti sthApanA, 'dravye bhAve ca bhavati jJAtavya:' dravyasakAro bhAvasakArazca tatra dravya ityAgamanoAgamajJazarIrabhavyazarIratadvyatiriktaH prazaMsAdiviSayo dravyasakAraH, bhAva iti bhAvasakAro jIvaH 'tavupayun: ' sAropayuttta: tanupayoganacatvAviti gAthArthaH // TIkArtha : nAma F kAra eTale 'sakAra' e pramANe nAma. sthApanA sakAra eTale 'sakAra' e pramANe sthApanA. dravyamAM ane bhAvamAM sa kAra jANavo. eTale ke dravya sakAra 132 ** Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hu dazavaikAlikasUra bhAga-4 kahu adhya. 10 niyukti-329 cheane bhAva sakAra... te mAM dravyasakAramAM Agama-no AgamajJazarIra ( A bhavyazarIratadravyatirikta dravyasakAra prazaMsAdi saMbaMdhI jANavo. (Agamata, noAgamataH . (jJazarIra, no-AgamataH bhavya zarIra... A traNa dravyabhedo ane darzAvelA nathI, e svayaM samajavA.) bhAvasakAra eTale sakAramAM upayogavALo jIva. kemake te jIva te upayogathI abhinna che. (eTale sakAropayogathI abhinna evo jIva pote bhAvasakAra kahevAya...) prakRtopayogItyAgamanoAgamajJazarIrabhavyazarIrAtiriktaM prazaMsAdiviSayaM [kavyasavAramadi niddesapasaMsAe atthIbhAve a hoi u sagAro / niddesapasaMsAe ahigAro ittha ajjhayaNe //rUraDA (AmAM prazaMsA mATe vaparAto dravyasakAra) prastutamAM upayogI che. eTale Agama, noAgama jJazarIra-bhathazarIrathI atirikta evA prazaMsAdi viSayavALA dravyasakArane kahe || 6l' 6 sa ni.329 gAthArtha': nirdezamAM, prasaMzAmAM ane astibhAvamAM sarakAra hoya che. A adhyayanamAM nirdeza ane prazaMsAmAM adhikAra che. nirdeze prazaMsAyAmastibhAve cetyeteSvartheSu triSu bhavati tu sakAraH / tatra nirdeze ji na yathA so'nantaramityAdi, prazaMsAyAM yathA satpuruSa ityAdi, astibhAve yathA sadbhUtamamukamityAdi / tatra 'nirdezaprasaMzAyA'miti nirdeze prazaMsAyAM ca yaH sakArastenAdhikAro'trAdhyayane prakrAnta iti gAthArthaH // TIkArtha : sa kAra traNa arthomAM hoya che. (1) nirdezamAM (2) prazaMsAmAM (3) nA astibhAvamAM temAM nirdezamAM toDanAra, vagere. (te mANasa tarata ja. AmAM te eka vivakSita mANasano nirdeza karavA mATe vaparAyelo ja kAra che.) * prazaMsAmAM, jemake sapuruSa vagere. AmAM ja e prazaMsAmAM che. ke astitvamAM, jemake amuka vastu saddabhUta che = vidyamAna che. AmAM je sa kAra nirdezamAM ane prazaMsAmAM vaparAya che. tenA vaDe A adhyayanamAM * che. prastuta che = adhikAra che. (je Avo Avo che. te bhikSu che. A rIte nirdezamAM... tuM ma Sa Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * millU mannan sa millU ||rUrUA OM ... 1, dazavaikAlikasUtra bhAga-4 je Avo Avo che, sAro bhikSu che = m A ja dekhADe che. na ni.330 gAthArtha : dazavaikAlikamAM jinovaDe je bhAvo ka2NIya varNavAyA che, temanA maiM mo samApanamAM je bhikSu te bhikSu kahevAya. adhya. 10 niryukti-330-331 ya sabhikSu che. A rIte prazaMsAmAM...) etadeva darzayati - je bhAvA dasaveAliammi karaNijja vaNNia jiNehiM / tesiM samAvaNaMmiti (mI) jo ye 'bhAvA:' padArthAH pRthivyAdisaMrakSaNAdayo 'dazavaikAlike' prastute zAstre 'raLIyA' anupreyA 'khitA:' thita binai:-tIrthajarALathare:, 'teSAM' bhAvAnAM tu 'samApane' yathAzaktyA ( kti) dravyato bhAvatazcAcaraNena paryantanayanena 'yo bhikSuH ' tadarthaM yo bhikSaNazIlo na tUdarAdibharaNArthaM bhaNyate sa bhikSuriti, itizabdasya ta vyavahita upanyAsaH / sa bhikSurityatra nirdeze sakAra iti gAthArthaH // 52310 prazaMsAyAmAha - caragamarugAiANaM bhikkhujIvINa kAuNamapohaM / ajjhayaNaguNaniutto hoi pasaMsAi u sabhikkhU - F TIkArtha : dazavaikAlika nAmanA prastuta zAstramAM pRthvIvagerenuM saMrakSaNa vagere rUpa je bhAvo anuSThAna karavAyogya tarIke tIrthaMkaro ane gaNadharovaDe varNavAyelA che, te bhAvone potAnI zaktipramANe dravyathI ane bhAvathI AcaravAdvA2A aMta sudhI laI javA pUrNa ni karavAmATe je bhikSATana karavAnA svabhAvavALo che, paraMtu peTa vagere bharavAmATe bhikSA ni maiM nathI karato, te bhikSu kRti zabdano vyavahita upanyAsa karavo. (samAvaImiti mAM je 1| jJA kRti che, tene cheka gAthAnA aMte joDavo tathA paryantanayanena = paryantanayanArthI ema artha jJA # dhyAnamAM levo.) sa nA ahIM nirdezamAM F kAra vaparAyo che. nA ya prazaMsAmAM F kArane kahe che. ni.331 gAthArtha : bhikSopajIvI caraka, maruka vagerenA apohane karIne adhyayanaguNaniyukta prazaMsAmAM sadbhikSu hoya. 134 S ta Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 H. ja dazavaikAlikasUra bhAga-4 ha adhya. 10 niyukti-331-332 jI 'carakamarukAdInA'miti carakAH-parivrAjakavizeSAH marukA-dhigvarNAH se AdizabdAcchAkyAdiparigrahaH, amISAM 'bhikSopajIvinAM' bhikSaNazIlAnAmaguNa* vattvenApohaM kRtvA 'adhyayanaguNaniyuktaH' prakrAntazAstraniSyandabhUtaprakrAntA-* dhyayanAbhihitaguNasamanvito bhavati / prazaMsAyAmavagamyamAnAyAM sadbhikSuH-saMzcAsau * bhikSuzca tattadanyApohena sadbhikSuriti gAthArthaH // 1 TIkArtha : carako eTale vizeSaprakAranA parivrAjako, maruko = brAhmaNo, sAvi na no zabdathI zAkya vagere levA. bhikSA karavAnA svabhAvavALA A badhAne aguNavALA tarIke jo | jANI emano tyAga karI (eTale ke emanA jevo na banIne) prastutazAstranAM sArA samAna | prastutaadhyayanamAM kahevAyelA guNothI yukta je hoya, te sAro bhikSu che. ahIM prazaMsA jaNAI rahI che, eTale sAro evo bhikSu ema artha levo. arthAt te te bIjA sAdhuonA apoha = tyAga = bAdabAkI dvArA A sAro bhikSu che. ukta sakAraH, idAnI bhikSumabhidhAtukAma Aha bhikkhussa ya nikkhevo niruttaegaTThiANi liMgANi / aguNaTThio na bhikkhU avayavA paMca smai | tArADuM rUrUrI sa kAra kahevAyo. have mikSa ne kahevAnI IcchAvALA kahe che. | ni.332 gAthArtha bhikSuno nikSepa, nirukta, ekArthika, liMga, aguNasthita bhikSu nathI,. pAMca avayavo.. A dvAro che. ____ bhikSoH 'nikSepo' nAmAdilakSaNaH kAryaH, tathA niruktaM vaktavyaM bhikSoreva, | tathA 'ekArthikAni' paryAyazabdarUpANi vaktavyAni, tathA 'liGgAni' saMvegAdIni, tathA aguNasthito na bhikSurapi tu guNasthita evetyetadvAcyam / atra ca 'avayavAH paJca' pratijJAdayo vakSyamANA iti, dvArANyetAnIti gAthAsamAsArthaH // 1 TIkArtha : (1) bhikSuno nAmAdi rUpa nikSepa karavo. (2) bhikSuzabdanuM ja nirukta , [ kahevuM. (3) bhikSunA paryAyavAcI zabdo kahevA. (4) saMvegAdi liMgo kahevA. (5) I * aguNamAM rahelo hoya te bhikSu nahi, paNa guNamAM rahelo hoya teja bhikSu A kahevuM. (6) ahIM pratijJA vagere vakSyamANa pAMca avayavo che. / ) 5 la ka che Sa * * as * Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na kramazaH vistArathI arthane kahe che. ni.333 gAthArtha : nAma ane sthApanA bhikSu, dravyabhikSu ane bhAvabhikSu. dravyamAM 5 AgamAdi. A bIjo paNa paryAya che. | E F dazavaikAlikasUtra bhAga-4 A dvAro che. gAthAno saMkSepathI artha thayo. yathAkramaM vyAsArthamAha NAmaMThavaNAbhikkhU davvabhikkhU a bhAvabhikkhU a / davvammi AgamAI anno'vi a pajjavo phaLano // 23 // adhya. 10 niyukti-333-334 ya 'nAmasthApanAbhikSu'riti bhikSuzabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, nAmabhikSuH sthApanAbhikSuH dravyabhikSuzca bhAvabhikSuzceti / tatra nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtya dravyabhikSumAha-'dravya' iti dravyabhikSuH 'AgamAdiH ' aagmnoaagmjnyshriirbhvyte zarIratavyatiriomavizvAmeivabhinna:, ayopi = 'paryAyo' meH 'artha' dravyasmai bhikSorvakSyamANalakSaNa iti gAthArthaH s na ji TIkArya : nAmasthApanArikSuH mAM bhikSu zabda dareka sAthe joDAze. eTale nAmabhikSu... bhAvabhikSu temAM nAmasthApanA pracalita hovAthI eno anAdara karIne dravyabhikSune darzAve che ke dravyabhikSu Agama vagere che. eTale ke AgamathI dravyabhikSu, maiM noAgamathI jJazarIra, noAgamathI bhavyaza2I2, noAgamathI tadvyatirikta, eka zA bhavika vagere bhedothI judA judA prakArano bhikSu che. dravyabhikSuno vakSyamANalakSaNavALo gA |F anya paNa paryAya che. nA ao bheaNaM ceva, bhiMdiavvaM tatra ya / eesiM tiNhaMpi a, patteaparUvaNaM vocchaM ||334 // ni.334 gAthArtha : bheda, bhedana tathA bhettavya, A traNeyanI pratyekanI prarUpaNA kahIza. bhedakaH puruSaH bhedanaM caiva parazvAdi bhettavyaM tathaiva ca kASThAdIti bhAvaH / eteSAM 'trayANAmapi' bhedakAdInAM 'pratyekaM' pRthakpRthak prarUpaNAM vakSya iti gAthArthaH // TIkArtha : bhedaka tarIke puruSa, bhedana tarIke parazu vagere. bhettavya tarIke lAkaDA vagere. 136 'E ji nA ya Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hama dazavaikAlikasUga bhAga-4 hu ka ma adhya. 10 niyukti-335-336 : che. bhedakAdi A traNeyanI judI judI prarUpaNA kahIza. patavAda jaha dArukammagAro bheaNabhittavvasaMjuo bhikkhU / annevi davvabhikkhU je jAyaNagA avirayA ke e rUrUA . eja kahe che. ni.335 gAthArtha : jema lAkaDAnuM kAma karanAro bhedana ane bhattavyathI saMyukta chato na mAM bhikSu che. tema bIjA yAcaka ane avirata je che, te vyabhikSu che. jo yathA 'dArukarmakaro' vardhakyAdiH bhedanabhettavyasaMyuktaH san-kriyAviziSTasta vidAraNAdidArusamanvito dravyabhikSuH, dravyaM bhinattItikRtvA, tathA'nye'pi dravyabhikSavaH-apAramArthikAH, ka ityAha-ye 'yAcanakA' bhikSaNazIlA | 'aviratAzca' anivRttAzca pApasthAnebhya iti gAthArthaH // ete ca dvividhAH-gRhasthA ta liGginazceti, TIkArtha : jema suthAra parazu ane lAkaDAvALo hoya eTale ke bhedavAnI kriyAthI viziSTa vidAraNAdi = kuhADI vagere ane lAkaDAthI yukta hoya te dravyabhikSu che. kemake te dravyane bheTe che. (fmakSa zabda fma dhAtu ane mikSa dhAtu ema be dhAtu parathI bane na che. ahIM mil dhAtune anusAra artha darzAvAya che.) 1 ema bIjA paNa dravyabhikSuo = apAramArthika bhikSuo che. nA prazna : koNa che ? uttara : jeo bhikSA mAMgavAnA svabhAvavALA che. ane pApathAnothI aTakelA nathI te... A be prakAranA che. gRhastho ane liMgadhArIo. . H. [E n = jha E ma F la = - * tavAda gihiNo'vi sayAraMbhaga ujjuppannaM jaNaM vimaggaMtA / jIvaNia dINakiviNA te vijjA vyavRtti rUrUddA | ni.336 gAthArtha : gRhastho paNa sadA AraMbhakaranArA, saraLaprajJAvALA mANasa pAse , [, yAcanAkaranArA, jIvikA mATe dInakRpaNa te dravyabhikSu jANavA. * * Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dazavaikAlikasUga bhAga-4 harinA adhya. 10 niyukti-336-330 'gahiNo'pi' sakalatrA api 'sadAraMbhakA' nityamArambhakAH SaNNAM ( jIvanikAyAnAmRjuprajJaM janaM anAlocakaM vimRgayantaH-anekaprakAraM dvipadAdi bhUmidevA / vayaM lokahitAyAvatIrNA ityabhidhAya yAcamAnAH, dravyabhikSaNazIlatvAdrvyabhikSavaH, | ete ca dhigvarNAH, tathA ye ca 'jIvanikAyai' jIvanikAnimittaM 'dInakapaNAH' *kArpaTikAdayo bhikSAmaTanti tAn 'vidyAd' vijAnIyAdravyabhikSuniti, dravyArthaM | bhikSaNazIlatvAditi gAthArthaH // TIkArtha jeo gRhastha che = patnIvALA che, nitya par3ajIvanikAnI hiMsA karanArA " che, teo paNa saraLabuddhivALA, vicAranahikaranArA mANasa pAse anekaprakAre dvipada = nokara vagere vastuonI yAcanA kare che ke "ame bhUmideva chIe, lokanA hitamATe dharatI para utarelA chIe. (amane Apo.)" A badhA dravyanI bhikSA mAMgavAnA svabhAvavALA hovAthI dravyabhikSu che. (ahIM ) | fmakSa dhAtu pramANe mikSa zabda jANavo.) prazna : A koNa che? uttara : brAhmaNo AvA che. tathA AjIvikAne mATe je dIna, kRpaNo eTale ke pheriyA vagere bhikSA kare che. temane dravyabhikSu jANo. kemake teo dravyane mATe bhikSA pharavAnA svabhAvavALA che. uktA gRhasthadravyabhikSavaH, liGgino'dhikRtyAha micchaddiTThI tasathAvarANa puDhavAibiMdiAINaM / niccaM vahakaraNarayA abaMbhayArI a saMcaiA //rUrUNA. gRhastha dravyabhikSuo kahevAyA. have liMgadhArIone AzrayIne kahe che. ni.337 gAthArtha : mithyAdaSTio, pRthvI vagere ane beIndriya vagere trAsasthAvarajIvono vadha karavAmAM rata abrahmacArI, saMcayavALA (dravyabhikSu che.) | zAkyabhikSuprabhRtayo hi 'mithyAdRSTayaH' atattvAbhinivezinaH prazamAdiliGgazUnyAH, sasthAvarANAM prANinAM pRthivyAdInAM dvIndriyAdInAM ca, atra pRthivyAdayaH sthAvarAH // dvIndriyAdayastrasAH, nityaM vadhakaraNaratAH-sadaitadatipAte saktAH, kathamityatrAha Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 10 niryukti-337-338 abrahmacAriNaH saMcayinazca yataH, ato'pradhAnatvAddravyabhikSavaH, cazabdasya vyavahita | upanyAsa iti gAthArthaH // XX TIkArtha : zAkyabhikSu vagere mithyAtvIo, atattvanAM kadAgrahavALA che. prazamAdihiMgothI zUnya che. tathA pRthvIvagere sthAvo ane beIndriyavagere trasono nitya vadha karavAmAM Asakta che. (trasaMsthAvarALAM pathyAvidvIndriyAvInAM Ama je lakheluM che, temAM krama UMdho che. eTale vRttikAre eno khulAso Apelo che ke pRthvI vagere sthAvara...) prazna : teo kema AvA che ? uttara H teo abrahmacArI che, parigraha karanArA che. mATe teo apradhAna hovAthI dravyabhikSu che. 7 zabdano vyavahita upanyAsa samajavo. (jha saMjJA mAM Ja ne saMcA pachI joDavo.) 3238 // A badhA abrahmacArI che, te saMcayanAM kAraNe ja eTale saMcayane kahe che. (parigraha vinA abrahmacArI banavuM zakya nathI...) ete cAbrahmacAriNaH saMcayAdeveti saMcayamAha - dupaYacauppayadhaNadhannakuviati ati apariggahe nirayA / saccittabhoi payamANagA a uddi bhoI ta na E G ni.338 gAthArtha : dvipada, catuSpada, dhana, dhAnya, kuppanA, trikatrikathI parigrahamAM ni nirata, saccittabhojI, pacanakaranArA, uddiSTabhojI... na na zA dvipadaM dAsyAdi catuSpadaM - gavAdi dhanaM hiraNyAdi dhAnyaM - zAlyAdi kupyam- zA sa aliJjarAdi eteSu dvipadAdiSu krameNa manolakSaNAdinA karaNatrikeNa trikaparigrahe- sa nA kRtakAritAnumataparigrahe niratAH saktAH / na caitadanArSam - 'vihArAn kArayedramyA- nA ya nvAsayecca bahuzrutAn' itivacanAt, sadbhUtaguNAnuSThAyino netthaMbhUtA ityAzaGkyAha-- ya sacittabhojinaH, te'pi mAMsApkAyAdibhojinaH, tadapratiSedhAt, 'pacantazca' svayaMpacAstApasAdayaH, uddiSTabhojinazca sarva eva zAkyAdayaH, tatprasiddhyA tapasvino'pi, | piNDavizuddhayaparijJAnAditi gAthArthaH // TIkArtha : dvipada = dAsI vagere. catuSpada = gAya vagere. dhana-hiraNya vagere. dhAnya zAli vagere. kuSya-aliMjara(?) vagere. A dvipada vagerene vize mana, vacana, kAyA 139 XX Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hama dazavaikAlikasUtra bhAga-4 TIsTa adhya. 10 niyukti-339 ka 2) rUpI karaNatrikathI karaNa-karAvaNa anumodanarUpa parigraha karavAmAM Asakta.. - "A vAta khoTI che, RSimunioe kahelI nathI" ema nathI. kemake te A : anyadharmIonuM ja vacana che ke ramyavihAro karAvavA, (sthAno = makAno karAvavA) temAM | bahuzrutone vasAvavA." (eTale teo ramya vihAro karAve che, temAM rahe paNa che..) * prazna : jeo saddabhUtaguNonuM anuSThAna karanArA che, teo AvA prakAranA nathI. | (bIjA bhale evA hoya.) uttara : (tame jene sadbhUtaguNAnuSThAyI mAno cho, teo paNa) sacittabhojI che, IT - teo paNa mAMsa, pANI vagerene khAnArA che. kemake A badhAno teone pratiSedha nathI. " : te tApasa vagere svayaM bhojana pakAvanArA che. tathA zAkya vagere badhA ja potAne uddezIne : banAvelA bhojanane vAparanArA che. temanI prasiddhithI tapasvI saMnyAsIo paNa tevA ja ; | che. kemake piMDanI vizuddhinuM emane jJAna nathI. (eTale A sArA kahevAtA paNa saMnyAsIo dravyabhikSu che.) trikatrikaparigrahe niratA ityetadvyAcikhyAsurAha karaNatie joatie sAvajje Ayaheuparaubhae / aTThANaTThapavatte te 'vijjA davvabhikkhutti ma. IIQrUA . "trikatrikaparigrahamAM Asakta che" enuM vyAkhyAna karavAnI IcchAvALA kahe che ke ni.339 gAthArtha : AtmA mATe, para mATe, ubhaya mATe, artha mATe, anartha mATe karaNatrikathI sAvadya evA yogatrikamAM pravartelA teone dravyabhikSu jANavA. , ___karaNatrika iti 'supAM supo bhavantIti 'karaNatrikeNa' manovAkkAyalakSaNena 'yogatritaya' iti kRtakAritAnumatirUpe 'sAvadhe' sapApe AtmahetoH-AtmanimittaM .. dehAdyupacayAya, evaM paranimittaM-mitrAdyupabhogasAdhanAya evama bhayanimittam-- ubhayasAdhanArtham, evamarthA yAtmAdyartham anarthAya vA-vinA prayojanena ArtadhyAnacintanakharAdibhASaNalakSavedhanAdibhiH prANAtipAtAdau pravRttAn-tatparAn tAnevaMbhUtAn 'vidyAd'-vijAnIyAt dravyabhikSUniti, pravRttAzcaivaM zAkyAdayaH, | tadvyabhikSava iti gAthArthaH // TIkArtha : "badhI vibhaktionI badhI vibhakti thAya" e nyAyapramANe sUtramAM S) rAtriche ema je sAtamI vAparI che, te trIjI karavI. eTale ke mana, vacana, kAyA rUpI ( : - GP ka" ma ma la la ma Sa * Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r ta dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 10 niyukti-340-341 trikavaDe karavuM-karAvavuM-anumodavuM rUpa sAvaghamAM potAnA dehavagerenI puSTine mATe, ema mitrAdinA upabhogane sAdhavA mATe ema baMnenA upabhogane sAdhavAne mATe, ema arthane mATe AtmAvagere mATe, anartha mATe prayojana vinAja ArtadhyAnanuM ciMtana (mana), karkazAdi bhASaNa (vacana), lakSane vIMdhavuM (kAyA) vagere dvArA hiMsA vageremAM tatpara thayelA, AvA prakAranA teone dravyabhikSu jANavA. zAkya vagere A rIte pravRtta thayelA che, tethI teo dravyabhikSu che. evaM stryAdisaMyogAdvizuddhatapo'nuSThAnAbhAvAccAbrahmacAriNa eta ityAhaitthIpariggahAo aannaadaannaaibhaavsNgaao| suddhatavAbhAvAo kutitthiA' baMbhacAritti // 340 // = sa = ema strIvagereno saMyoga hovAthI ane vizuddha tapAnuSThAnano abhAva hovAthI e abrahmacArI che e kahe che ke - ni.340 gAthArtha : strIparigrahathI, AjJAdAnAdi bhAvasaMgathI, zuddhatapanAM abhAvathI kutIrthiko abrahmacArI che. ta 'strIparigrahA' diti dAsyAdiparigrahAt 'AjJAdAnAdibhAvasaGgAcca' sme pariNAmAzuddherityarthaH, na ca zAkyA bhikSavaH, 'zuddhatapo'bhAvAditi zuddhasya tapaso'bhAvAt tApasAdayaH kutIrthikA abrahmacAriNa iti, brahmazabdena zuddhaM jitapo'bhidhIyate, tadacAriNa iti gAthArthaH // ji na TIkArtha : kutIrthiko pAse dAsIvagereno parigraha che. tathA AjJA ApavI vagere 1 jJA bhAvano saMga che. eTale ke pariNAmanI zuddhi nathI (bIjAne nokarInI jema pIDA Ape che...) tethI zAkyavagere bhikSu nathI. nA tathA tApasavagere kutIrthiko zuddhatapano abhAva hovAthI abrahmacArI che. brahmazabdathI " zuddhatapa kahevAya che. tene AcaranArA A nathI. ma F ' dravyabhikSu kahevAI gayo. bhAvabhikSu kahe che. sta 141 jeo ukto dravyabhikSuH, bhAvabhikSumAha Agamato uvautto tagguNasaMveao a (u) bhAvaMmi / tassa niruttaM bheagabheaNabhettavvaeNa * tihA rU4|| ya *** Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvabhikSurdvividhaH-Agamato noAgamatazca, tatrAgamata 'upayukta' iti bhikSupadArtha - * * jJastatra copayuktaH, 'tadguNasaMvedakastu' bhikSuguNasaMvedakaH punarno Agamato bhavati bhAvabhikSurityukto bhikSunikSepaH / sAmprataM niruktamabhidhAtukAma Aha - ' tasya niruktamiti 'tasya' bhikSornizcitamuktamanvartharUpaM bhedakabhedanabhettavyairebhirbhedairvakSyamANaistridhA bhavatIti thArtha: I na S dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 10 niyukti-341-342 ni.341 gAthArtha : AgamathI (bhAvamAM) (bhikSu) upayukta, ane tadguNasaMvedanathI (no-AgamathI bhAvavibhakSu.) tenA nirukta bhedaka-bhedana ane bhettavyavaDe traNa prakAre che. ta ma mA TIkArtha : bhAvabhikSu be prakAre che. (1) AgamathI ane (2) noAgamathI. temAM 5 AgamathI bhAvabhikSu eTale bhikSu padArthano jJAtA ane temAM upayogavALo. bhikSunAM guNono anubhava karanAro vaLI noAgamathI bhAvabhikSu che. A pramANe bhikSuno nikSepa kahevAI gayo. (332mI ni.gAthAmAM dvAro ApelA che. emAM prathamadvAra thayuM.) have niruktane (nAmanuM bIjuM dvAra) kahevA mATe kahe che ke te bhikSunuM nirukta = nizcitaukta anvartha = vyutpatyartha e vakSyamANa evA bhedaka-bhedana-bhettavya e bhedovaDe traNaprakAre che. ta Qu = etadeva spaSTayati bhettA''gamovautto duviha tavo bheaNaM ca bhettavvaM / aTThavihaM kammakhuhaM teNa niruttaM sRbhikkhutti nAkarA na e ja vAta spaSTa kare che. zA : ni.342 gAthArtha : AgamamAM upayukta bhettA, dvividhatapa bhedana, aSTavidha karmabhUkha za 6 bhettavya. tethI nirukta thAya 'te bhikSu' e pramANe. sa nA 'bhettA' bhedako'trAgamopayuktaH sAdhuH, tathA 'dvividhaM' bAhyAbhyantarabhedena tapo bhedanaM nA ya vartate, tathA 'bhettavyaM ' vidAraNIyaM cASTavidhaM karma ca - aSTaprakAraM jJAnAvaraNIyAdi karma, ya tacca kSudAdiduHkhahetutvAt kSucchabdavAcyaM yatazcaivaM tena niruktaM yaH zAstranItyA tapasA *rma minatti sa mikSuriti gAthArtha: / / TIkArtha : ahIM AgamamAM upayogavALo sAdhu bhedaka tarIke che. tathA bAhya ane abhyantara ema be bhedathI tapa e bhedana (sAdhana) che. ATha prakAranuM jJAnAvaraNIyAdi karma e bhettavya che. e karma bhukha vagere duHkhonuM kAraNa hovAthI kSu-bhUkhazabdathI vAcya 142 4 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 madhya 10 niyukti - 343-344 che. AvuM che, tethI nirukta = vyutpatyartha A pramANe thAya ke je zAstranItithI tapavaDe karmane bhede che te bhikSu. na kiM ca - bhidaMto ajaha khuhaM bhikkhU jayamANao jaI hoi / saMjamacarao carao bhavaM khivaMto bhavaMto u || 343 || vaLI ni.343 gAthArtha : jema kSudhAne bhedato bhikSu, yatanA karato yati, saMyamane Acarato 7 caka, bhavane khapAvato bhavAnta thAya. stu 'bhindaMzca' vidArayaMzca yathA 'kSudhaM' karma bhikSurbhavati, bhAvato yatamAnastathA tathA guNeSu sa eva yatirbhavati nAnyathA, evaM 'saMyamacarakaH' saptadazaprakArasaMyamAnuSThAyI carakaH, evaM 'bhavaM' saMsAraM 'kSapayan' parItaM kurvan sa eva bhavAnto bhavati nAnyatheti tagAthArthaH // = prakArAntareNa niruktamevAha - ... bhikkhamattavittI teNa va bhikkhU khavei jaM va aNaM / tavasaMjame tavassitti vAvi anno'vi pajjAo ||344 // na TIkArtha : jema kSudhAne karmane bhedato sAdhu bhikSu thAya. bhAvathI yatanA karato eTale ke te te prakAre guNomAM prayatna karato te ja yati thAya che. e sivAya yati na thAya. ema 17 prakAranA saMyamanuM AcaraNa karato te caraka thAya che. ema bhavane saMsArane alpa ni karato, te bhavAnta thAya che. paNa e vinA bhavAnta na thAya. ji na na zA zA sa sa nA nA bIjAprakAre niruktane ja kahe che. ya ya ni.344 gAthArtha : je kAraNathI bhikSAmAtravRttivALo che, te kAraNathI bhikSu che. athavA je kAraNathI RNane khapAve che (te kAraNathI kSapaka) tapasaMyamamAM tapasvI pA paryAya che. anya 'yad' yasmAd 'bhikSAmAtravRttiH ' bhikSAmAtreNa sarvopadhAzuddhena vRttirasyeti samAsaH, tena vA bhikSurbhikSaNazIlo bhikSuritikRtvA, anenaiva prasaGgena anyeSAmapi tatparyAyANAM niruktamAha- kSapayati 'yad' yasmAdvA 'RNaM' karma tasmAtkSapaNaH kSapayatIti kSapaNa 143 S ta Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkArtha : sarvadoSothI zuddha evI bhikSAmAtravaDe vRtti-jIvananirvAha jeno che tevo A sAdhu che, tethI te bhikSu che. kemake bhikSA mAMgavAnA svabhAvavALo hoya te bhikSu | uvAya (yahIM bhikSu dhAtune khAdhAre vyutpatyartha sIdheso che.) na S 14, 21 dazavaikAlikasUtra bhAga-4 madhya 10 niyukti - 344-345 itikRtvA, tathA saMyamatapasIti saMyamapradhAnaM tapaH saMyamatapaH tasmin vidyamAne tapasvIti vApi bhavati, tapo'syAstItikRtvA, anyo'pi paryAya iti anyo'pi bhedo'rthato bhikSuzabdaniruktasyeti gAthArthaH // * * na A ja prasaMgathI te bhikSunA bIjA paNa paryAyavAcI zabdonA niruktane kahe che. je kAraNathI RNane-karmane khapAve che, te kAraNathI te kSapaNa kahevAya che. kemake khapAve te kSapaNa. tathA saMyamapradhAna evo tapa vidyamAna hote chate tapasvI kahevAya che. kemake tapa jene hoya te tapasvI kahevAya. S bhikSuzabdanA niruktano arthathI anya paNa paryAya-bheda che. uktaM niruktadvAram, adhunaikArthikadvAramAha ta tinne tAI davie vaI a khaMte a daMta virae a / muNitAvasapannavagujubhikkhU buddhe jai viU a // 345 // niruktadvAra kahevAyuM. have ekArthika dvAra kahe che. 23 ji ni.u45 gAthArtha : tIrtha, tAyI, dravya, pratI, kSAnta, chAnta, virata, muni, tApasa, na prajJApaDa, Rbhu, bhikSu, buddha, yati jane vidvAna. na zA zA sa tIrNavattIrNaH vizuddhasamyagdarzanAdilAbhAdbhavArNavamiti gamyate, tAyo 'syAstIti sa nA tAyI, tAya: sudRSTamArgoktiH, suparijJAtadezanayA vineyapAlayitetyarthaH, dravyaM nA ya rAgadveSarahitaH, vratI ca hiMsAdiviratazca kSAntazca kSAmyati kSamAM karotIti kSAntaH, ya bahulavacanAt kartari niSThA, evaM dAmyatIndriyAdidamaM karotIti dAnta:, viratazca viSayasukhanivRttazca, munirmanyate jagatastrikAlAvasthAmiti muniH, tapaH pradhAnastApasaH, * prajJApako 'pavargamArgasya prarUpakaH, RjuH - mAyArahitaH saMyamavAn vA, bhikSuH pUrvavat, * buddho'vagatatattvaH, yatiruttamAzramI prayatnavAn vA, vidvAMzca- paNDitazceti gAthArthaH // * TIkArtha : (1) je tarelA jevo che, te tIrNa. vizuddha samyagdarzana vagereno lAbha thavAthI " 144 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAla dazavaikAlikasUma bhAga-4 kimi nA adhya. 10 niyukti-346 Tu che je saMsAra samudrane tarI gayelo che te. (vAva" vagere mULamAM lakheluM nathI, te samajI levuM.) (2) jene tAya che, te tAyI, tAya eTale sArI rIte jovAyelA mArganuM kathana. Azaya Ie ke sArI rIte jaNAyelA padArthonI dezanA dvArA ziSyonuM pAlana karanAra. (3) dravya eTale rAgadveSarahita. - (4) vratI eTale hiMsAdithI virativALo. (5) kSAtta eTale kSamAne kare che. ahIM bahuvacana pramANe karNa arthamAM ta pratyaya ' lAgelo che. (ta pratyaya karmaNi arthamAM lAge che, paNa vyAkaraNasUtramAM vahunne zabdadvArA ||e jaNAvAyuM che ke moTAbhAge karmaNimAM lAge, eTale ke kyAreka kartarimAM paNa lAgI' * zake...) * (6) ema (kartarimAM ta lAge, e mujaba ja) IndriyAdinA damanane kare te dAnta. (7) virata eTale viSayasukhothI nivRtta thayelo. (8) jagatanI traNe kALanI avasthAne mAne - jANe te muni. (9) tapanI pradhAnatAvALo hoya te tApasa. (10) mokSamArgano prarUpaka te prajJApaka. (11) Rju eTale mAyArahita ke saMyamavAna (12) bhikSu e pUrvanI jema. (13) buddha eTale tatvone jANI cUkelo. (14) yati eTale uttama AzramavALo, ke prayatnavAna (15) vidvAna eTale paMDita. tathA - pavvaie aNagAre pAsaMDI caraga baMbhaNe cev| parivAyage asamaNe niggaMthe saMjae mutte // 346 // tathA ni.346 gAthArtha : pravrajita, aNagAra, pAkhaMDI, caraka, brAhmaNa, parivrAjaka, ke ke zramaNa, nigraMtha, saMyata, mukta. pravrajitaH-pApAniSkrAntaH, anagAro-dravyabhAvAgArazUnyaH, pASaNDI-pAzADDInaH, Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che . dazavaikAlikasUra bhAga-4 adhya. 10 niyukti-340 3 ) carakaH pUrvavat, 'brAhmaNazcaiva' vizuddhabrahmacArI caiva, parivrAjakazca-pApavarjakazca, (. zramaUT: pUrvavata, ni: saMto purUtapa pUrvavati pathArtha che , TIkArtha: (16) pApamAMthI nIkaLI gayo hoya te pravrajita. (17) dravyaghara ane bhAvagharathI zUnya te aNagAra. (ghara ane rAgadveSAdi vinAno) (18) pAzamAMthI chaTakelo, dUra thayelo te pApaDI (19) caraka-pUrvanI jema. (20) vizuddhabrahmacaryavALo te brAhmaNa. (21) pApono varjaka-tyAgI te parivrAjaka * --(22) zramaNa-pUrvanI jema. (23) nirjhantha (24) saMyata (25) mukta e paNa pUrvanI jema ja samajavA. tathA - sAhU lUhe a tahA tIraTThI hoi ceva nAyavvo / nAmANi evamAINi hoti tavasaMjamarayANaM ta W IFrU47nA tathA " ni.347 gAthArtha : sAdhu, rukSa, tIrArthI.. tapasaMyamaratajIvonA A vagere nAmo hoya che. ___'sAdha rUkSazca tathe 'ti nirvANasAdhaka yogasAdhanAtsAdhuH svajanAdiSu | snehavirahAdrUkSaH 'tIrArthI caiva bhavati jJAtavya' iti tIrArthI bhavArNavasya, 'nAmAni' - | ekArthikAni paryAyAbhidhAnAnyevamAdIni yathoktalakSaNAni bhavanti / keSAmityAha| tapaHsaMyamaratAnAM bhAvasAdhUnAmiti gAthArthaH // 1 TIkArtha : (26) nirvANane sAdhanArA yogono sAdhaka hovAthI sAdhu. (27) svajanavageremAM snehano abhAva hovAthI rukSa. (28) saMsArasamudranA kinArAnI abhilASI te tIrArthI je tapa ane saMyamamAM lIna che, tevA bhAvasAdhuonA yathoktalakSaNavALA A vagere * paryAyavAcI nAmo hoya che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * 4ma, 1 HEEzayAtisUkA mAga-4 madhya. 10 niyuDita-348-348 AAYE pratipAditamekArthikadvAram, idAnIM liGadvAraM vyAcikhyAsurAha saMvego nivveo visayavivego susiilsNsggo| ArAhaNA tavo nANadaMsaNacarittaviNao a // 348|| merthadvAra vAyu. have liMgadvAranuM vyAkhyAna karavAnI IcchAvALA kahe che ke ni.348 ||thaarth : saMve, nirva, viSayavive, suzIlasaMsa[, [2||dhnaa, ta5, zAna, zana, yAtrA, vinaya. | 'saMvego' mokSasukhAbhilASaH, 'nirvedaH' saMsAraviSayaH, viSayaviveko' | viSayaparityAgaH, 'suzIlasaMsargaH' zIlavadbhiH saMsargaH, tathA 'ArAdhanA' caramakAle sta niryApaNarUpA, 'tapo' yathAzaktyanazanAdyAsevanaM, 'jJAnaM' yathAvasthitapadArthaviSayamityAdi 'darzanaM' naisargikAdi 'cAritraM' sAmAyikAdi 'vinayazca' jJAnAdivinaya iti gAthArthaH // hI : saMvega = mokSasupano mAmilASI, nirve = saMsA2.saM. 2025 - je viSayono parityAga, zIlavAna sAthe saMparka, mRtyu samaye nirdhAmaNA rUpI ArAdhanA, ne zakti pramANe anazanavagerenuM Asevana karavA rUpa tapa, yathAvasthita padArthaviSayaka jJAna. naiisargikavagere darzana. sAmAyikavagere cAritra, jJAnAdi vinaya rUpa vinaya.. (A badhA nibhAvasAdhunA liMgo che.) na tathA. zAkhaMtI a. maddava'jjava vimuttayA taha adINaya titikkhA / AvassagaparisuddhI a hoMti | bhikkhussa liMgAiM // 349 // ___mi.348 ||thaarth : zanti, mAIka, mApa, vibhustatA, mahAnatA, titikSaL, Avazyakaparizuddhi bhikSunAM liMgo che. 'kSAntizca' AkrozAdizravaNe'pi krodhatyAgazca 'mArdavArjavavimuktate 'ti jAtyAdibhAve'pi mAnatyAgAnmArdavaM, parasminnikRtipare'pi mAyAparityAga ArjavaM, | dharmopakaraNeSvapyamUrchA vimuktatA, tathA'zanAdyalAbhe'pyadInatA, kSudAdiparISahopanipAte'pi titikSA, tathA 'Avazyakaparizuddhizca' avazyakaraNIyayoganiraticAratA / ca, bhavanti 'bhikSoH' bhAvasAdhoH 'liGgAni' anantaroditAni saMvegAdInIti (he 4 5 RF ra * * * Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAla dazavaikAlikasUra bhAga-4 hari haja adhya. 10 niyukti-350 ja re thArtha che : TIkArtha H AkrozAdi sAMbhaLavA chatAM paNa krodha na karavo te kSamA. sArIjAtivagere hovA chatAM paNa mAnano tyAga karavo e mRdutA. bIjo mANasa kapaTa karavAmAM tatpara hoya |, chatAM svayaM mAyAno tyAga karavo te Arjava. dharmanAM upakaraNomAM paNa mUcha na karavI e vimuktatA. azanavagere na maLe to paNa adInatA. bhUkhavagere parISaho AvI paDe to paNa sahana karavuM e titikSA avazya karavAnA hoya evA yogomAM koI aticAra na lagADavo te Avazyakaparizuddhi bhAvasAdhunAM A anaMtarodita saMvegavagere liMgo che. vyAkhyAtaM liGgadvAram, avayavadvAramAha ajjhayaNaguNI bhikkhU na sesa ii No painna-ko heU ? / aguNattA ii heU-ko diTuMto ? d suvAmitra rUnI. na liMgadvAranuM vyAkhyAna thaI gayuM. have paMcaavayavadvAra kahe che. ni.350 gAthArtha : "adhyayanaguNavAnuM bhikSa, anya nahi" A pramANe amArI ni pratijJA che. hetu koNa ? aguNatva e hetu. daSTAnta koNa ? suvarNanI jema. na. 'adhyayanagaNI' prakrAntAdhyayanoktaguNavAn 'bhikSaH' bhAvasAdhurbhavatIti, A tasvarUpatita, 1 zeSa:' taduparahita rUtti 2: pratijJA' samA pakSa, 'vo hetaH ?' TI sa ko'tra pakSadharma ityAzajhyAha-'aguNatvAditi hetuH' avidyamAnaguNo'guNa-sa nA stadbhAvastattvaM tasmAdityayaM hetuH, adhyayanaguNazUnyasya bhikSutvapratiSedhaH sAdhya iti, nA| ya 'ko dRSTAntaH ?' kiM punaratra nidarzanamityAzaGkyAha- 'suvarNamiva' yathA suvarNaM ya svaguNarahitaM suvarNaM na bhavati tadvaditi gAthArthaH // TIkArtha : prastutaadhyayanamAM kahevAyelA guNovALo je hoya te bhAvasAdhu thAya. A * * bhAvasAdhunuM svarUpa che. paNa te guNothI rahita je hoya te bhAvasAdhu nahi. A amAro * pakSa che. (guNayukta hoya te bhAvasAdhu... A mAtra svarUpanuM kathana samajavuM. ene ja A pratijJAmAM na gaNavuM. pratijJA to mAtra ATalI ja ke guNarahita je hoya te bhAvasAdhu - 5 F Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 hara dazavaikAlikasUra bhAga-4 jI A adhya. 10 niryukti-351 che) na hoya.) A prazna H hetu koNa? ahIM pakSano dharma koNa? | uttara : patthAt e hetu che. jenAmAM guNo vidyamAna nathI. te aguNa. , | aguNano bhAva te aguNapaNuM A hetu che. prastutaadhyayanamAM kahevAyelA guNothI zUnyanI bhikSutAno niSedha e sAdhya che. ' A prazna : daSTAnta koNa che ? ahIM nidarzana zuM che ? uttara : jema suvarNa svaguNarahita hoya to e suvarNa nathI tenI jema.. (anumAna : adhyayanamuhitA na khAvAtha: sAtviAn suvAva) suvarNaguNAnAha visaghAi rasAyaNa maMgalattha viNie payAhiNAvatte / gurue aDajjha'kutthe aTTha suvaNNe guNA | maLamAM rUpA suvarNanAM guNo kahe che. ni.351 gAthArtha viSaghAtI, rasAyana, maMgalArtha, vinIta, pradakSiNAvarta, guruka, zrI, adAhya, akathya... suvarNamAM AThaguNo kahelA che. - "viSaghAti' viSaghAtanasamarthaM 'rasAyanaM' vayastambhanakartR 'maGgalArtha' maGgalaprayojanaM 'vinItaM' yatheSTakaTakAdiprakArasaMpAdanena 'pradakSiNAvarta' tapyamAnaM prAdakSiNyenAvarttate | 'guru' sAropetam 'adAhya' nAgninA dahyate 'akathanIyaM' na kadAcidapi na zA kuthatItyete'STAvanantaroditAH 'suvarNe' suvarNaviSayA guNA bhaNitAstatsvarUpajJairiti zA - thAI: TIkArtha : (1) suvarNa viSano ghAta karavA samartha che. (2) suvarNa uMmarane aTakAvavA mA * samartha che. (eTale ke juvAnI TakAvI rAkhe, ghaDapaNa jaldI na AvavA de..) (3) maMgala | miATe thAya che. (4) vinIta che. eTale ke je rIte ISTa hoya, te rIte kaDA, ghaTa, hAra * vagere rUpe banAvI zakAya che. (5) tapAvAya to e jamaNI tarapha pradakSiNA ApatuM phare ke * che. (6) guru-sArayukta che. (7) agnithI baLatuM nathI. (agnimAM game eTaluM ja ke saLagAvIe to paNa suvarNa ochuM na thAya...) (8) kyAreya kahovAya nahi. anantara ke e kahelA A AThaguNo tenA svarUpanA jANakAroe suvarNamAM kahelA che. 45 = E F = * Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAlisA bhAga-4 madhya. 10 niyujita-352-343 uktAH suvarNaguNAH, sAmpratamupanayamAha caukAraNaparisuddhaM kasacheaNatAvatAlaNAe a / jaM taM visaghAirasAyaNAiguNasaMjuaM hoi // 352 // suvarNaguNo kahevAyA. have upanaya kahe che. ma.352 ||thaarth : 45, che, ta5, tnaa2|| 4 ||27||25||thii parizuddha hoya. na te viSaghAta, rasAyaNa vagere guNothI saMyukta hoya. ____mo / 'catuSkAraNaparizuddha' catuHparIkSAyuktamityarthaH, kathamityAha-'kaSacchedatApatADanayA 5 stu ceti kaSeNa chedena tApena tADanayA ca, yadevaMvidhaM tadviSaghAti rasAyanAdiguNasaMyuktaM stu bhavati, bhAvasuvarNaM svakAryasAdhakamiti gaathaarthH|| TIArtha : he yA2parIkSAthI yuti hoya. . prazna : mevI rIte ? uttara : 75, che, tA5 bhane tAuna meM yA2 parIkSAthI se yukta hoya... 4 mA sma hoya te viSaghAtI, rasAyanavagere guNothI saMyukta hoya. bhAvasuvarNa svakAryonuM sAdhaka ___yaccaivaMbhUtam - taM kasiNaguNoveaM hoi suvaNNaM na sesayaM juttI / nahi nAmarUvametteNa evamaguNo havai bhikkhU | // 353 // 04 Doya - ni.357 ||thaarth : te kRtsnopeta suva cha. zeSa nAha, (bha) yuti (su15) che. ema aguNa hoya te nAma ane rUpa mAtrathI bhikSu na thAya. ___'tad' anantaroditaM 'kRtsnaguNopetaM' saMpUrNaguNasamanvitaM bhavati suvarNaM yathoktaM, na 'zeSaM' kaSAdyazuddhaM, 'yukti'riti varNAdiguNasAmye'pi yuktisuvarNamityarthaH, prakRte / yojayati-yathaitatsuvarNaM na bhavati, evaM na hi nAmarUpamAtreNa-rajoharaNAdisaMdhAraNAdinA / 'aguNaH' avidyamAnaprastutAdhyayanoktaguNo bhavati bhikSuH, bhikSAmaTannapi na bhavatIti gaathaarthH|| Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane dazavaikAlikasUra bhAga-4 sukAna adhya. 10 niyukti-354-355 - ka che TIkArtha : anantara kahevAyeluM, saMpUrNa guNothI yukta e ja yathokta = sAcuM suvarNa na hoya. paNa kaSavagerethI azuddha hoya te suvarNa na hoya. te yukti hoya, eTale ke varNa vagere . : guNonI apekSAe koI vastu suvarNanI samAnatAvALI hoya to paNa e khoTuM suvarNa " jANavuM. (kemake e kaSAdithI azuddha che. mATe ja sarvaguNayukta nathI.) A padArthane prastutamAM joDe che. - jema A suvarNa na hoya, ema jenAmAM prastutaadhyayanamAM kahevAyelA guNo vidyamAna [1] nathI, te aguNI "bhikSu" e nAmamAtrathI ke ogho vagere dhArI rAkhavArUpa bAhyarUpa Faa mAtrathI bhikSu na thAya. bhikSA pharato evo paNa te bhikSu nathI. Asa e R. . etadeva spaSTayannAha juttIsuvaNNagaM puNa suvaNNavaNNaM tu jaivi kIrijjA / na hu hoi taM suvaNNaM sesehi guNehiM (a) | saMtediMrU4ll A ja vAta spaSTa kare che. ni.354 gAthArtha yuktisuvarNa joke suvarNanA varNavALuM karAya, paNa bIjA guNo na | hoya to e suvarNa na thAya. yuktisuvarNaM kRtrimasuvarNamiha loke 'savarNavarNaM ta' jAtyasuvarNavarNamapi yadyapi ja kriyeta puruSanaipuNyena tathApi naiva bhavati tat suvarNaM paramArthena 'zeSairguNaiH' ji na kaSAdibhiH 'asadbhiH' avidyamAnairiti gAthArthaH // ja TIkArtha : je kRtrima suvarNa che = banAvaTI sonuM che, te lokamAM sAcA suvarNanA jevA | ja raMgavALuM jo ke karAya. puruSanI nipuNatAthI AvuM thaI zake. to paNa jo kaSa vagere mAM nA bAkInA guNo na hoya to e paramArthathI suvarNa na thAya. evameva kimityAha - je ajjhayaNe bhaNiA bhikkhuguNA tehi hoi so bhikkhU / vaNNeNa jaccasuvaNNagaM va saMte = = = prazna : e ja pramANe ahIM zuM samajavuM? ni.355 gAthArtha : adhyayanamAM je bhikSaguNo kahelA che, tenAvaDe te bhikSu hoya. che. jema guNanidhi hote chatte varNavaDe jAtyasuvarNa hoya. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ # dazavaikAlikasUma bhAga-4 Ta 9 adhya. 10 niyukti-355-356 : ma ye'dhyayane bhaNitA bhikSuguNA asminneva prakrAnte jinavacane cittasamAdhyAdayaH / * taiH karaNabhUtaiH sadbhirbhavatyasau bhikSurnAmasthApanAdravyabhikSuvyapohena bhAvabhikSuH, * parizuddhabhikSAvRttitvAt / kimivetyAha-varNena' pItalakSaNena 'jAtyasuvarNamiva' : paramArthasuvarNamiva 'sati guNanidhau' vidyamAne'nyasmin kaSAdau guNasaMghAte, etaduktaM bhavati-yathA'nyaguNayuktaM zobhanavarNaM suvarNaM bhavati tathA cittasamAdhyAdiguNayukto | | bhikSaNazIlo bhikSurbhavatIti gaathaarthH|| | TIkArtha: A ja prAraMbha karAyelA jinavacanarUpa adhyayanamAM je cittasamAdhi vagere jo bhikSuguNo batAvelA che. karaNabhUta evA te guNovaDe A bhikSu thAya che. eTale ke nAma, eDa sthApanA ane vyabhikSunA nirAkaraNa dvArA A bhAvabhiA thAya che. kemake e ta parizuddhabhikSAvRttivALo che. prazna : A vAta konI jema jANavI ? uttara : jema kaSAdirUpa avaguNasamUha hoya to pItavarNavaDe sAcuM suvarNa kahevAya. Aii ne kahevAno bhAva e che ke jema anyaguNothI yukta evuM suMdaravarNavALuM suvarNa hoya, temAM cittasamAdhi vagere guNothI yukta evo bhikSAnA svabhAvavALo sAdhu sAcobhikSu hoya. (Azaya e ke pItavarNa hoya, paNa kaSAdi guNa na hoya, to sAcuM suvarNa nahi. ema bhikSAvRtti hoya, paNa cittasamAdhivagere guNo na hoya, to sAco sAdhu nahi...) vyatirezataH spaSTayati.. jo bhikkhU guNarahio bhikkhaM giNhai na hoi so bhikkhU / vaNNeNa juttisuvaNNagaM va asaI gunihima rUddA * vyatirekathI = niSedhAtmaka rIte A vAta spaSTa kare che. vi.356 gAthArtha: guNarahita je bhikSu bhikSA grahaNa kare che, te bhikSu nathI. jema sii guNanidhi na hoya to varNathI yuktisuvarNa. (sAcu suvarNa na bane, tema...) / yo bhikSuH 'gaNarahitaH' cittasamAdhyAdizUnyaH san bhikSAmaTati na bhavatyasau * bhikSubhikSATanamAtreNaiva, aparizuddhabhikSAvRttitvAt, kimivetyAha-varNena yuktihe suvarNamiva, yathA tadvarNamAtreNa suvarNaM na bhavatyasati 'guNanidhau' kaSAdika iti / kare? 5 6 = ma la * * Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' dazavaikAlikasUtra bhAga-4 ji gAthArtha:| TIkArtha : cittasamAdhivagerethI zUnya je bhikSu bhikSA phare, e bhikSATanamAtrathI ja bhikSu na bane. kemake aparizuddhabhikSAvRttivALo che. prazna : konI jema A padArtha samajavo ? uttara H jema varNavaDe yuktisuvarNa, arthAt jema kaSavagere guNo na hoya to suvarNanAM varNa mAtrathI khoTuMsuvarNa sAcuMsuvarNa na bane, tema atre samajavuM. adhya. 10 niryukti-357-358 viSa uddiTThakayaM bhuMjai chakkAyapamaddao gharaM kuNai / paccakkhaM ca jalagae jo piyai kaha nu so ' millU ? 5rUpA vaLI ni.357 gAthArtha : je uddiSTakRta vApare, SaTkAyapramardaka hoya, gharane kare, je jalagata 1 jIvone pratyakSa pIe te zI rIte bhikSu ? ukta upanayaH, sAmprataM nigamanamAha - tamhA je ajjhayaNe bhikkhuguNA tehiM hoi so bhikkhU / tehi a sauttaraguNehi hoi so bhAviataro u // 358 // upanaya kahevAyo. have nigamana kahe che. *** 153 na || 'F F ji uddizya kRtaM bhuGkkta ityauddezikamityarthaH, ssttkaayprmrdk::-yaMtra vana pRthivyAdyupamarddakaH, gRhaM karoti saMbhavatyevaiSaNIyAlaye mUrcchayA vasatiM bhATakagRhaM vA, tathA 'pratyakSaM ca' upalabhyamAna eva 'jalagatAn' apkAyAdIn yaH pibati, tattvato vinA''lambanena, kathaM nvasau bhikSuH, naiva bhAvabhikSuriti gAthArthaH // na TIkArtha : sAdhune uddezIne karAyeluM hoya tene je sAdhu vApare. eTale ke auddezika (AdhAkarmI) vApare. jyAM kyAMya pRthvIvagerenI hiMsA karanAro hoya, nirdoSa sthAna saMbhavatuM hoya to paNa je mUrchAthI vasati ghara ke bhADAnuM ghara kare. tathA badhA ene jotAM nA hoya e rIte ja je pANIvagerene pIe. paramArthathI koI AlaMbanavinA pIe. A zI nA gAM [] ya ya rIte bhikSu kahevAya. A bhAvavibhakSu nathI ja. ta Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ***PAN HEREzayAtisUbhAga- 4EASEAN madhya. 10 suutr-1ni.358 gAthArtha : tethI adhyayanamAM je bhikSuguNo kahelA che, tenAthI te bhikSu na thAya. uttaraguNo sahita te guNovaDe te bhAvitatara thAya. / yasmAdetadevaM yadanantaramuktaM tasmAd ye'dhyayane prastuta eva 'bhikSuguNA' * | mUlaguNarUpA uktAstaiH karaNabhUtaiH sadbhirbhavatyasau bhikSuH, taizca 'sottrgnnaiH| | piNDavizuddhyAdhuttaraguNasamanvitairbhavatyasau 'bhAvitataraH' cAritradharme tu prasannatara iti | | gaathaarthH|| TArtha : anantara dhuM che, meM 88151 cha, methI prastutamadhyayanamA 4 4 mo Da mUlaguNarUpa bhikSuguNo kahevAyelA che, karaNabhUta te guNo vaDe A bhikSu thAya. e Da = mUlaguNo jo piMDavizuddhi vagere uttaraguNothI samanvita thAya, to evA te mUlaguNo vaDe. nA A sAdhu cAritradharmamAM vadhu prasanna bane. ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdicarcaH ta pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, taccedam - nikkhammamANAi a buddhavayaNe, niccaM cittasamAhio hvijjaa| smai itthINa vasaM na Avi gacche, vaMtaM no paDiAyai je saM bhikkhU // 1 // nAmaniSpanna nikSepa kahevAyo. ve sUtrasaniSpanna nikSepano avasara che... vagaire yA pUrvI mI tyAM sudhI | jANavI ke yAvat sUtrAnugamamAM asmalita vagere guNothIyukta sUtra uccAravAnuM Ave. | te sUtra che. sU.1 sUtrArtha : AjJAthI nIkaLIne, sadA buddhavacanamAM cittasamAdhivALo bane. | strIone vaza na thAya. vAntane punaH na pIe te bhikSu. 'niSkramya' dravyabhAvagRhAt pravrajyAM gRhItvetyarthaH 'AjJayA' tIrthakaragaNadharopadezena yogyatAyAM satyAM, niSkramya kimityAha-'baddhavacane' avagatatattvatIrthakaragaNadharavacane 'nityaM' sarvakAlaM 'cittasamAhitaH' cittenAtiprasanno | bhavet, pravacana evAbhiyukta iti garbhaH, vyatirekataH samAdhAnopAyamAha-'strINAM', * sarvAsatkAryanibandhanabhUtAnAM 'vazaM' tadAyattatArUpaM na cApi gacchet, tadvazago hi niyamato 5 vAntaM pratyApibati, 'ato' buddhavacanacittasamAdhAnataH sarvathA strIvazatyAgAd, 449 lA Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I ma S sta ma zA H adhya. 10 sUtra-1,2 dazavaikAlikasUtra bhAga-4 anenaivopAyenAnyopAyAsaMbhavAt, 'vAntaM' parityaktaM sadviSayajambAlaM 'na pratyApibati' / na manAgapyAbhogato 'nAbhogatazca tatsevate yaH sa bhikSuH- bhAvabhikSuriti sUtrArthaH // 1 // ya 00 TIkArtha : tIrthaMkaro ane gaNadharonA upadezapramANe jo yogyatA hoya to dravyaghara ane bhAvagharamAMthI nIkaLIne = dIkSA laIne tattvonAM jJAtA evA tIrthakaro ane gaNadharonAM vacanamAM sarvakALa cittasamAdhivALA banavuM joIe. arthAt e vacanomAM cittathI atiprasanna thavuM joIe. garbhita Azaya e che ke pravacanamAM ja upayoga, abhiyogavALA banavuM joIe. vyatirekathI AthI buddhavacanamAM cittanI prasannatAvaDe sarvathA strIparatantratAno tyAga karavA te dvArA tyAgelA evA viSayakAdavane je pharI pIto nathI. eTale ke AbhogathI ke te anAbhogathI leza paNa tene sevato nathI te bhAvabhikSu che. = S nakArAtmaka rIte cittasamAdhAnano upAya kahe che. ke tamAma khoTAkAryonAM kAraNabhUta evI strIone vaza na thavuM. temane AdhIna na thavuM. kemake strIone vaza thAya te avazya vamI nAMkhelA bhogone punaH pInAro bane che. (arthAt stu tyakta bhogone pharIthI seve che...) AmAM buddhavacanamAM cittasamAdhAnavaDe strIvazatAno tyAga karavAdvArA ja vAntanAM pAnano tyAga zakya che. arthAt A ja upAyathI A vastu zakya che. kemake Ano bIjo koI upAya nathI. tathA puDhaviM na khaNe na khaNAvae, sIodagaM na pie na piAvae / agaNisatthaM jahA sunisiaM, taM na jale na jalAvae je sa bhikkhUM // 2 // na mo sU.2 sUtrArtha : pRthvIne na khaNe, na khaNAve, zItodakane na pIe, na pIvaDAve, peTAvelo je agni zastra jevo che, tene na pragaTAve na pragaTAvaDAve te bhikSu. 155 ji na zA sa nA ya 'pRthivIM' sacetanAdirUpAM na khanati svayaM na khAnayati paraiH, 'ekagrahaNe * * tajjAtIyagrahaNa 'miti khanantamapyanyaM na samanujAnAti, evaM sarvatra veditavyaM / 'zItodakaM' * * sacittaM pAnIyaM na pibati svayaM na pAyayati parAniti, agniH SaDjIvaghAtakaH, * kiMvadityAha - ' zastraM' khaDgAdi yathA 'sunizitam' ujjvAlitaM tadvat, taM na jvAlayati Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dazavaikAlikasUra bhAga-4 aai adhya. 10 sUtra-2-3 4 " svayaM na jvAlayati paraiH, ya itthaMbhUtaH sa bhikSuH / Aha-SaDjIvanikAyAdiSu " sarvAdhyayaneSvayamartho'bhihitaH kimarthaM punarukta iti, ucyate, taduktArthAnuSThAnapara eva / | bhikSuriti jJApanArthaM , tatazca na doSa iti sUtrArthaH // 2 // 1 TIkArtha : sacittavagerarUpa pRthvIne je svayaM khaNe nahi ke bIjAovaDe khaNAve nahi. I | "ekanA grahaNamAM tajujAtIyanuM grahaNa thaI jAya." eTale (karaNa-karAvaNa e be yoganA | grahaNa dvArA anumodana rUpa trIjAyoganuM paNa grahaNa samajI levuM ke) khaNatAM evA paNa anyane anumati na Ape. Ama badhe ja samajI levuM. sacittapANI svayaM na pIe, bIjAone na pIvaDAve. | jema zastra SajIvanikAyanuM ghAtaka hoya. tema agni paNa jo peTAvelo hoya to e || | SakAyano ghAtaka bane. AvA agnine jAte peTAve nahi, ke bIjAo vaDe peTAvaDAve che |nahi. AvA prakArano je hoya te bhikSa. T prazna : jIvanikA vagere badhA adhyayanomAM A artha kahI ja dIdho che, to zA mATe pharI kahyo ? uttara : pUrvenA adhyayanomAM e artha kahevAyo che. ahIM e jaNAvavA mATe A artha na | kahyo che ke "pUrvenA adhyayanomAM kahevAyelA arthonuM aSThAna karavAmAM je tatpara hoya te ja bhikSu bIjo nahi." tti Ama koI punarukti doSa nathI. F tathA = E F = anileNa na vIe na vIyAvae, hariyANi na chiMde na chiNdaave| bIANi sayA vivajjayaMto, saccittaM nAhArae je sa bhikkhU // 3 // 2 sU.3. sUtrArtha : pavanathI vIMjhe nahi, vIMjhAve nahi. haritone chede nahi, chedAve | nahi. bIjone sadA varjato je sacittane na vApare te bhikSu. / 'anilena' anilahetunA celakarNAdinA na vIjayatyAtmAdi svayaM na vIjayati praiH|* haritAni' zaSyAdIni na chinatti svayaM na chedayati paraiH, 'bIjAni' haritaphalarUpANi * vrIhyAdIni 'sadA' sarvakAlaM vivarjayan saMghaTTanAdikriyayA, sacittaM nAhArayati yaH kadAcidapyapuSTAlambanaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 3 // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triI * * * * *E - E C , A H. A dazavaikAlikasUga bhAga-4 ha ju na adhya. 10 sUtra- 4 3 TIkArthaH anilavaDe = pavananAM kAraNabhUta vastranAM cheDAvagerevaDe AtmAvagerene svayaM che A vIMjhe nahi ke bIjAvaDe vIMjhAve nahi. zaSpavagere vanaspatine svayaM chede nahi, bIjAo vaDe chedAve nahi. DAMgaravagere vanaspatinAM phalarUpa bIjone saMghaTTa-paritApAdi dvArA sadA varjato eTale ke e bIjone saMghaTTAdi na karato je kyAreya apuSTAlaMbanavALo chato sacittane na vApare (vagarakAraNe ke najIvA kAraNe sacittane na vApare) te bhikSu. / auddezikAdiparihAreNa trasasthAvaraparihAramAha vahaNaM tasathAvarANa hoi, puDhavItaNakaTTanissiANaM / tamhA uddesiaMna bhuMje, no'vi pae na payAvae je sa bhikkhU // 4 // auddezikAdinAM parihAradvArA trasa ane sthAvaranAM parivArane kahe che. sU.4 sUtrArtha : pRthvI, tRNa, ane kASThamAM rahelA trasa ane sthAvarajIvono vadha thAya te che, tethI audezika na vApare. je pakAve nahi, pakAvaDAve nahi te bhikSa. ___ 'vadhanaM' hananaM 'prasasthAvarANAM' dvIndriyAdipRthivyAdInAM bhavati kRtauddezike, kiMviziSTAnAm ?-'pRthivItRNakASThanizritAnAM tathAsamArambhAt, yasmAdevaM tasmAdaudezika kRtAdyanyacca sAvadhaM na bhuGkte, na kevalametat, kiMtu ? nApi pacati svayaM na pAcayati ji anyairna pacantamanujAnAti yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 4 // TIkArtha : kataaudezikadoSavALI vastumAM beIndriyavagere ane pRthvIvagereno vadha thAya che. ke je jIvo pRthvI, ghAsa, lAkaDA vageremAM rahelA che. e ghAta thavAnuM kAraNa e ke " * kRtaudezikamAM tevA prakArano samAraMbha = hiMsAdi thAya che. | AvuM che tethI kRta vagere rUpa audezika ane anya paNa sAvadya bhojanane na vApare. nI | mAtra ATaluM ja nahi, paNa svayaM pakAve nahi, bIjAo vaDe pakAvaDAve nahi, pakavanArA ya | anyane je anumati Ape nahi te bhikSu. * (vibhAgaudezikamAM udiSTa, kRta ane karma e traNabheda paDe che. emAM karmamAM agni * * samAraMbha hovAthI emAM pRthvI, ghAsa, lAkaDAdi baLe, ane temAM rahelA jIvo mare e ke ja saMbhave che paraMtu kRtauzikamAM agnisamAraMbha na hovAthI A vastu zI rIte ghaTe? e che thaI eka prazna che eTale ema lAge che ke sAdhune uddezIne je karAya te audezika = AdhAkarmI , che) e svayaM karyuM hoya to kRta, bIjA pAse karAvyuM hoya to kArita, ema anumodita... Ama huM lI? F 5 1 = ka. = Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 31 ta sa nA ya * dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 10 sUtra- 4-5 kRtauddezikAdino artha Avo thaI zake ke svayaMskRta AdhAkarmAdi, kAritaAdhAkarmAdina vApare. koIne prazna thAya ke "vApare nahi, paNa e rIte pakAvI zake kharo ?" eTale tarata kahyuM ke mAtra vApare ja nahi, eTaluM ja nahi. paNa pakAve paNa nahi... A rIte artha saMgata lAge che. AdhAkarmImAM agnisamAraMbha hovAthI yathoktahisAno saMbhava che.) * kiMca roia nAyaputtavayaNe, attasame mannijja chappi kAe / paMca ya phAse mahavvayAI, paMcAsavasaMvare je sa bhikkhU // 5 // sU.5 sUtrArtha : jJAtaputravacanone gamADIne SaTkAyane AtmasamAna mAne, mahAvratone sparze, pAMca AzravanAM saMvaravALo je, te bhikSu. TIkA : vacanane vidhipUrvaka grahaNa karavuM ane ciMtana karavuM e be dvArA bhagavAnavIravardhamAnasvAmInA vacanone priya karIne pRthvI vagere cha kAyone AtmasamAna mAne. pAMceya mahAvratone sparze = seve. dravyathI paNa pAMca IndriyanAM saMvaravALo je hoya te bhikSu. ji na na zA zA 'rocayitvA' vidhigrahaNabhAvanAbhyAM priyaM kRtvA, kiM tadityAha - ' jJAtaputravacanaM ' bhagavanmahAvIravardhamAnavacanam 'AtmasamAn' AtmatulyAn manyate 'SaDapi kAyAn pRthivyAdIn, 'paJca ce 'ti cazabdo'pyarthaH paJcApi 'spRzati' sevate mahAvratAni 'paJcAzravasaMvRtazca' dravyato'pi paJcendriyasaMvRtazca yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 5 // kiMca - cattAri vame sayA kasAe, dhuvajogI havijja buddhavayaNe / ahaNe nijjAyarUvarayae, gihijogaM parivajjae je sa bhikkhU // 6 // pAMca sU.6 sUtrArtha : sadA cArakaSAyone vame, buddhavacanavaDe dhruvayogI thAya. adhana, nitarUparajata je gRhasthayogano tyAga kare te bhikSu. caturaH krodhAdIn vamati tatpratipakSAbhyAsena 'sadA' sarvakAlaM kaSAyAn, dhruvayogI ca - ucitanityayogavAMzca bhavati, buddhavacana iti tRtIyArthe saptamI, tIrthakaravacanena karaNabhUtena, dhruvayogI bhavati yathAgamameveti bhAvaH, 'adhanaH' 158 ' na S jeo nA ya Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-4 aai adhya. 10 sUtra-6- eka catuSpaMdAdirahitaH 'nirjAtarUparajato' nirgatasuvarNarUpya iti bhAvaH, 'gahiyogaM' mUrcchayA ( " gRhasthasaMbandhaM parivarjayati' sarvaiH prakAraiH parityajati yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 6 // TIkArtha : kaSAyonA pratipakSa evA kSamA vagereno abhyAsa karavA dvArA krodhAdika cArakaSAyone sarvakALa vamI nAMkhe. karaNabhUta evA tIrthakaravacanavaDe ucita nitya , yogavALo bane. arthAtu AgamapramANe ja ucita nityayogo Acare. gAthAmAM buddhavo e saptamI vibhakti che, te trIjInA arthamAM samajavI. tathA je catuSpada = gAya vagerethI rahita hoya. jAtarUpa = sonuM, rajata = cAMdI. je sonAcAMdI vinAno | " hoya. Avo je sAdhu mUchathI gRhasthanA saMbaMdhane sarvaprakAre tyAgI de te bhikSu. tathA- sammaddiTThI sayA amUDhe, asthi hu nANe tave saMjame a| tavasA dhuNai purANapAvagaM, maNavayakAyasusaMvuDe je sa bhikkhU // 7 // 1 sU.7 sUtrArtha samyaktvI, sadAamUDha, 'jJAna, tapa ane saMyama che (ema mAnato), te tapathI junApApone khapAve, je mana-vacanakAya-susaMvRta hoya, te bhikSu. ___'samyagadRSTiH' bhAvasamyagdarzanI sadA 'amUDhaH 'aviplutaH sannevaM manyate-astyeva jJAnaM heyopAdeyaviSayamatIndriyeSvapi tapazca bAhyAbhyantarakarmamalApanayanajalakalpaM, saMyamazca navakarmAnupAdAnarUpaH, itthaM ca dRDhabhAvastapasA dhunoti purANapApaM bhAvasArayA " | pravRttyA 'manovAkkAya( su )saMvRtaH' tisRbhirguptibhirgupto yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 7 // TIkArtha : bhAvathI samyagdarzanavALo, amUDha = aviplata = mUDhatA vinAno chato | ema mAne ke atIndriya padArthone vize paNa heyopAdeyaviSayaka jJAna varte che. bAhya ane A | abhyattara evo tapa che. tathA e karmarUpI melane dUra karavAmAM pANI samAna che. (bAhya| abhyattara A be zabdo karmamalanuM vizeSaNa levA yogya nathI lAgatAM. kemake bAhya evo | karmamala koNa? e prazna Ubho thAya. eTale kAM to (1) vAgyantara. ema zabda judo * samajavo. athavA (2) vaDhigatta vra ta vargamana 3panayananarnavatve e rIte | * samAsa karIne anusvArarahita Akho samAsa samajavo...) tathA navAkarmone grahaNa || ja nahikaravArUpa saMyama paNa che. A pramANe daDhabhAvavALo te tapavaDe junApApane bhAvapradhAna pravRttithI khapAve tathA che 45 45 = = 5 = F Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dazavaikAlikasUtra bhAga-4 traNaguptithI gupta hoya te bhikSu. ta adhya. 10 sUtra -8 tava asaNaM pANagaM vA, vivihaM khAimasAimaM labhittA / hohI aTTho sue parevA, taM na nihe na nihAvae je sa bhikkhU // 8 // sU. 8 sUtrArtha : te 4 pramANe vividha azana, pAna, jAhima, svAhima pAbhIne AvatIkAle ke paramadivase kAma paDaze"" ema je sthApe nahi, sthapAve nahi, te bhikSu. 'tathaive 'ti pUrvarSividhAnena 'azanaM pAnaM ca' prAguktasvarUpaM tathA 'vividham' anekaprakAraM 'khAdyaM svAdyaM ca' prAguktasvarUpameva 'labdhvA' prApya, kimityAhabhaviSyati 'artha:' prayojanamanena zvaH parazvo veti 'tad' azanAdi 'na nidhatte' na sthApayati' svayaM tathA 'na nidhApayati' na sthApayatyanyaiH sthApayantamanyaM nAnujAnAti, ya: sarvathA saMnidhiparityAgavAn sa bhikSuriti sUtrArthaH // 8 // TIDArtha : tathaiva = pUrvaRSikhokhe ke vidhi batAvI che te pramANe pUrvottasva3pavANA ta anekaprakAranA azana, pAnane tathA pUrvoktasvarUpavALA ja anekaprakAranA khAdimasvAdimane pAmIne "AvatIkAle ke parama-divase AnAvaDe prayojana thaze." (eTale ke Ano upayoga thaze.) e pramANe vicArIne azanAdi svayaM sthApI na rAkhe ke bIjAovaDe sthApanA na karAve ke sthApanA karatAM anyane anumati na. Ape. je sarvaprakAre saMnidhinA tyAgavALo bane te bhikSu. ji na zA sa nA kiMca tava asaNaM pANagaM vA, vivihaM khAimasAimaM labhittA / chaMdia sAhammiANa bhuMje, bhuccA sajjhAyarae je sa bhikkhU // 9 // sU. sUtrArtha : te 4 pramANe vividha azana, pAna, jAhima, svAhimane pAmIne sAdharmikone chaMdanA karIne vApare, vAparIne je svAdhyAyarata bane te bhikSu. tathaivAzanaM pAnaM ca vividhaM khAdyaM svAdyaM ca labdhveti pUrvavat, labdhvA kimityAha'chanditvA' nimantrya 'samAnadhArmikAn' sAdhUn bhuGkte, svAtmatulyatayA | tadvAtsalyasiddheH, tathA bhuktvA svAdhyAyaratazca yaH cazabdAccheSAnuSThAnaparazca yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 9 // 160 S na zA 6 sa nA ya Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka ju + 29 x 5 6, 1 A dazavaikAlikasUra bhAga-4 nA adhya. 10 sUtra-10-11 TIkArtha : te ja pramANe azana... pUrvanI jema samajavuM. A badhuM pAmyA bAda samAnadhArmikone sAdhuone nimaMtraNa Ape. (ke tame A vAparo.) A rIte teone ja Atmatulya gaNavAthI sAdharmika vAtsalyanI siddhi thAya che. tathA A rIte nimaMtraNa karIne, tathA gocarI vAparIne je svAdhyAyamAM lIna bane che chei, zabdathI samajavuM ke je bAkInA anuSThAnomAM lIna bane che te bhikSu che. bhikSulakSaNAdhikAra evAhana ya vuggahiaM kahaM kahijjA, na ya kuppe nihuiMdie pasaMte / saMjame dhuvaM jogeNa jutte, uvasaMte aviheDae je sa bhikkhU // 10 // bhikSulakSaNanAM adhikAramAM ja kahe che. sU.10 sUtrArtha H vigrahavALI kathAne na kare. nibhUtendriya, prazAMta kopa na kare saMyamamAM dhruvayogathI yukta, upazAMta, aviveThaka je hoya te bhikSu. na ca vaigrahikI' kalahapratibaddhAM kathAM kathayati, sadvAdakathAdiSvapi na ca sma | kupyati parasya, apitu 'nibhUtendriyaH' anuddhatendriyaH 'prazAnto' rAgAdirahita evAste, | tathA 'saMyame' pUrvokte 'dhruvaM' sarvakAlaM 'yogena' kAyavAGmanaHkarmalakSaNena yukto | yogayuktaH, pratibhedamaucityena pravRtteH, tathA 'upazAntaH' anAkulaH kAyacApalAdirahitaH 'aviheThakaH' na kvaciducite'nAdaravAn, krodhAdInAM vizleSaka ityanye, ya itthaMbhUtaH sa / - fmakSatti sUtrArtha: 20| - TIkArtha : kalahapratibaddha = jhaghaDAdivALI kathA=vAto na kare. tathA sArAvAdanI kathAomAM = vAtacItomAM paNa bIjA upara krodha na kare. paraMtu anuddhataIndriyavALo, | rAgAdirahita ja rahe. tathA pUrvokta saMyamamAM sarvakALa kAya, pANI, mananI kriyA rUpa yoga vaDe je joDAyelo hoya. kemake te dareka bhedamAM aucityapUrvaka pravRtti karato hoya. tathA upazAMta = anAkula = kAyAnI capalaMtA vagerethI rahita hoya. tathA * koIpaNa ucita bAbatamAM anAdaravALo na hoya e aviveThaka kahevAya. anyo vaLI A * pramANe artha kare che ke krodhAdino tyAga kare te aviveThaka. | je AvA prakArano hoya te bhikSu. 45 , na ka = = = jIju * * * - Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 9 9 1, - 8 ama dazavaikAlikasUga bhAga-4 ju na suNa adhya. 10 sUtra-11-12 jo sahai hu gAmakaMTae, akkosapahAratajjaNAo a| bhayabheravasaddasappahAse, samasuhadukkhasahe aje sa bhikkhU // 11 // sU.11 sUtrArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. . yaH khalu mahAtmA sahate 'samyaggrAmakaNTakAn' grAmA-indriyANi taduHkhahetavaH kaNTakAstAn, svarUpata evAha-AkrozAn prahArAn tarjanAzceti, tatrAkrozo yakArAdibhiH prahArAH kazAdibhiH tarjanA asUyAdibhiH, tathA 'bhairavabhayA' | atyantaraudrabhayajanakAH zabdAH saprahAsA yasmin sthAna iti gamyate tattathA tasmin, mA | vaitAlAdikRtArttanAdATTahAsa ityarthaH, atropasargeSu satsu samasukhaduHkhasahazca-yaH acalita-" sAmAyikabhAvaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 11 // TIkArtha : grAma eTale Indriyo, tene duHkha ApavAmAM kAraNo te kaMTaka kahevAya. e grAmakaMTakone ja svarUpathI batAve che ke Akroza, prahAra, tarjanA. temAM vakAra vagerevaDe , Akroza (jema atyAre jA, jA... vagere tiraskAra vacano bolAya... tema) cAbukavagerethI 1 prahAra, ISyavagerethI (ke khullaMkhullA kaDavA zabdothI) tarjanA je mahAtmA A badhA ja | grAmakaMTakone sahana kare. tathA atyaMtaraudra bhayane utpannakaranArA evA hAsyasahitanA evA zabdo je sthAnamAM hoya te "bhayabheravazabdasaprahAsa" kahevAya. arthAt vetAla vagere | niA vaDe karAyelA ArtanAda, aTTahAsya vagere. A badhA upasargo Ave tyAre sukha ane duHkhane samAna gaNIne sahanakaranAro eTale te ke jeno sAmAyika bhAva, samabhAva caMcaLa nathI banyo te bhikSu. etadeva spaSTayatipaDimaM paDivajjiA masANe, no bhIyae bhayabharavAiM dissa / / vivihaguNatavorae aniccaM, na sarIraM cAbhikaMkhae je sa bhikkhU // 12 // A ja vAtane spaSTa kare che. sU.12 sUtrArtha : zmazAnamAM pratimA svIkArIne bhayabhairavone joIne gabharAya nahi. nitya vividhaguNavALA tapamAM rata je zarIrane na Icche te bhikSu. 'pratimA' mAsivirUpa pratipadya' vidhinAkya "mane' pitRvane ' 45 pa la 5 sa = ma Sa = * Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | maiM dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 10 sUtra-12-13 bibheti' na bhayaM yAti 'bhairavabhayAni dRSTvA' raudrabhayahetUnupalabhya vaitAlAdirUpazabdAdIni | 'vividhaguNataporatazca nityaM' mUlaguNAdyanazanAdisaktazca sarvakAlaM, na zarIramabhikAGkSate niHspRhatayA vArttamAnikaM bhAvi caM, itthaMbhUtaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 12 // TIkArtha : zmazAnamAM vidhipUrvaka mAsa-bemAsavagererUpa pratimAne svIkAryA bAda tyAM |bhairavabhayone = bhayaMka2bhayanA kAraNabhUta evA vetAlAdinA rUpa, zabdAdine pAmIne joIne = sAMbhaLIne je bhaya na pAme. = zA jeo " na sakRdasakRtsarvadetyarthaH kimityAha - ' vyutsu STatyaktadehaH ' vyutsRSTo bhAvapratibandhAbhAvena tyakto vibhUSAkaraNena dehaH zarIraM yena sa tathAvidhaH, AkruSTo vA | yakArAdinA hato vA daNDAdinA lUSito vA khaDgAdinA bhakSito vA zvazrRgAlAdinA 'pRthivIsama:' sarvaso muniyaMti, 7 = ravinA pIyate, tathA 'attivAno' bhAviphalAzaMsArahitaH, akutUhalazca naTAdiSu, ya evaMbhUtaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 13 // TIkArtha : saMskRta ekavAra. asakRt = anekavAra eTale ke sadAmATe. na zA sa tathA sarvakALa mUlaguNAdi ane anazanAdimAM Asakta je niHspRha hovAthI vartamAnazarIranI apekSA na rAkhe ane bhAvIzarIranI paNa jhaMkhanA na kare. je AvAprakArano hoya te bhikSu. asaI vosaTTacattadehe, akkaTThe va hae lUsie vA / puDhavisame muNI havijjA, aniANe akouhalle je sa bhikkhU // 13 // sU.13. sUtrArtha : anekavAra vyutkruSTatyaktadehavALo, AkuSTa ke hata ke luSita chato te pRthvI samAna muni thAya. je anidAna, akutuhalI hoya te bhikSu. ya == nA zarIra upara bhAvapratibaMdha = rAgabhAvano abhAva hovAthI e zarI2 vyutkRSTa kahevAya. tathA vibhUSA na karAtI hovAthI e zarIra tyakRta kahevAya. sadA mATe jenAvaDe A zarIra vyutkruSTa ane tyakta karAyuM che, tevo A sAdhu avaLavyutkRSTatya veda kahevAya. tathA ca kArAdi bhASAthI Akroza karAyelo, daMDavagerethI marAyelo, talavArAdithI haNAyelo ke kutarA-ziyALAdithI khavAyelo muni pRthvI jevo eTale ke badhuM ja sahana karanAro bane. paNa rAgAdithI na pIDAya. tathA je bhaviSyasaMbaMdhI phalonI AzaMsA vinAno hoya ane naTa vageremAM kutUhala 163 * * * Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BLE dazavaikAlikasUtra bhAga-4 nA adhya. 10 sUtra-14-15 vinAno hoya te bhikSu. bhikSusvarUpAbhidhAnAdhikAra evAha - abhibhUa kAraNa parIsahAI, samuddhare jAipahAu appayaM / viittu jAImaraNaM mahabbhayaM, tave rae sAmaNie je sa bhikkhU // 14 // bhikSasvarUpanA kathananAM adhikAramAM ja kahe che ke sU.14. sUtrArtha : zarIrathI parISahone harAvIne jAtipathamAMthI AtmAne uddhare. janmamaraNane moTAbhayavALuM jANIne sAdhusaMbaMdhI tapamAM je rata bane te bhikSu. 'maer52' nitya ni' zarIre, na nAsiddhAntanatyAnA manovAgbhyAmeva, kAyenAnabhibhave tattvatastadanabhibhavAt, 'parISahAn kSudAdIn, | 'samudbharati' uttArayati 'jAtipathAt' saMsAramArgAdAtmAnaM, kathamityAha-'viditvA' | vijJAya jAtimaraNaM saMsAramUlaM 'mahAbhayaM' mahAbhayakAraNaM, 'tapasi rataH' tapasi saktaH, " kiMbhUta ityAha-'zrAmaNye' zramaNAnAM saMbandhini, zuddha itibhAvaH, ya evaMbhUtaH sa bhikSuriti / sUtrArtha: 24 1 TIkArtha : bhikSu (bauddha)nA siddhAnta pramANe mAtra vacana, kAyAthI ja nahi, paraMtu zarIrathI paNa parISahone harAve, kemake zarIrathI parISahano parAjaya karavAmAM na Ave, to paramArthathI temano parAjaya ja na gaNAya. A rIte bhUkhavagere parISahone harAvIne saMsAramArgamAMthI AtmAno uddhAra kare. prazna : kevI rIte ? uttara : saMsAranAM mUla evA janmamaraNane moTAbhayanA kAraNa jANIne sAdhusaMbaMdhI eTale ke zuddha evA tapamAM je rata bane (te rIte AtmAno uddhAra kare.) te bhikSu. hatthasaMjae pAyasaMjae, vAyasaMjae sNjiNdie| / ajjhapparae susamAhiappA, suttatthaM ca viANai je sa bhikkhU // 15 // sU.15. sUtrArtha : hastasaMyata, pAdasayata, vAkyasayata, saMyanendriya, adhyAtmarata, * susamAditAtmA je sUtrArthane jANe te bhikSu. ma tathA hastasaMyataH pAdasaMyata iti-kAraNaM vinA kUrmavallIna Aste kAsNe ca hai Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * ja dazavaikAlikasUra bhAga-4 ha ju adhya. 10 sUtra-15-16 17pha " samyaggacchati, tathA vAksaMyataH akuzalavAgnirodhakuzalavAgudIraNena, 'saMyatendriyo' " nivRttaviSayaprasaraH, 'adhyAtmarataH' prazastadhyAnAsaktaH, susamAhitAtmA dhyAnApAdaka guNeSu, tathA sUtrArthaM ca yathAvasthitaM vidhigrahaNazuddhaM vijAnAti yaH samyagyathAviSayaM sa.. | fpakSuritti sUtrArtha: III TIkArtha : hAthamAM saMyamavALo, pagamAM saMyamavALo eTale ke kAraNa na hoya to kAcabAnI jema lIna rahe. (halana-calana karyA vinA besI rahe.) kAraNa Ave to | samyapharIte cAle. tathA vANImAM saMyamavALo eTale ke akuzalavANIno nirodha ane kuzavANInAM kathanadvArA vANInAM niyamanavALo, Indriyono pota-potAnA viSayomAM je | prasAra, tene aTakAvI cUkelo, prazastadhyAnamAM Asakta, dhyAnane lAvI ApanArA | guNomAM susamAhitaAtmAvALo, tathA je vidhigrahaNathI zuddha evA yathAvasthita sUtrArthane zuM jANe che, je sUtra-arthano je viSaya che, e viSaya pramANe je jANe che, te bhikSu. 45 5 tathA- uvahimi amucchie agiddhe, annAyauMchaM pulanippulAe / kayavikkayasaMnihio virae, savvasaMgAvagae a je sa bhikkhU // 16 // sU.16 sUtrArtha : upadhimAM amUcchita, amRddha, ajJAtauMcha caranAra, pulAka ni niSpalAka, kraya + vikraya + saMnidhithI virata, apagatasarvasaMgavALo je hoya te bhikSu. vi 1 '35tha' vastrAvitnakSane pUchata:' taSiyamohatyAna 'maraddha:' pratibanyA- nA zA bhAvena, ajJAtoJchaM carati bhAvaparizuddhaM, stokaM stokamityarthaH, 'pulAkaniSpalAka' zA| sa iti saMyamAsAratApAdakadoSarahitaH, 'krayavikrayasaMnidhibhyo virataH' dravyabhAvabheda- ma nA bhinnakrayavikrayaparyuSitasthApanebhyo nivRttaH, 'sarvasaGgApagatazca yaH' apagatadravyabhAvasaGgazca nA a :, safkSiita sUtrArtha: ddA TIkArtha : vasavagere upasiMbaMdhI mohano tyAgadvArA je upadhimAM amUcchita che, * rAgano abhAva hovAthI je amRddha che. je bhAvazuddha ajJAta uMchane care che. eTale ke thoDuM - e thoDuM le che. je pulAkanI apekSAe = photarAMnI apekSAe vicArIe to niSpalAka = | * photarAM vinAno che. arthAt saMyamane asAra banAvI denArA doSorUpI pulAkothI = | photarAMothI rahita che. tathA kharIda-vecANa-saMnidhithI aTakelo che. arthAtu dravya ane huM bhAva ema be bhedathI judA judA prakAranA evA kharIda vecANa ane paryASitasthApana = (huM F = Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 10 sUtra-1-18 vAsI = sukupAkuM pAse rAkhI mukavA rUpa doSathI je nivRtta che. (DiniryuktimAM dravyakrIta, bhAvakrIta vagere bhedo darzAvelA che. paisAdi ApavA dvArA kharIdAya te dravyakIta ane vidvattA vagere bhAvo dvArA vastu meLavAya te bhAvakrIta... vagere.) tathA dravyasaMga ane bhAvasaMga jemAMthI jatAM rahelA che. tevo je hoya te bhikSu che. jina alola bhikkhU na rasesu gijjhe, uMchaM care jIvia nAbhikaMkhe / ma iDDi ca sakkAraNapUaNaM ca, cae ThiappA aNihe je sa bhikkhU // 17 // mo sU.17 sUtrArtha : alola bhikSu rasomAM gRddhi na kare. UMchane care. jIvitane na Icche, Rddhi, satkAra, pUjAne choDe, sthitAtmA aniha je hoya te bhikSu. ta alolo nAma nAprAptaprArthanaparo 'bhikSuH ' sAdhuH na raseSu gRddhaH, prApteSvapyapratibaddha iti bhAvaH, uJchaM carati bhAvoJchameveti pUrvavat, navaraM tatropadhimAzrityoktamiha tvAhAramityapaunaruktyaM, tathA jIvitaM nAbhikAGkSate, asaMyamajIvitaM, tathA 'Rddhi ca' AmarSauSadhyAdirUpAM satkAraM vastrAdibhiH pUjanaM ca stavAdinA tyajati, naitadarthameva yatate, sthitAtmA jJAnAvivu, 'anima' nRtyamAyo ya: sa mizruttiti sUtrArtha: 5chA 5 jJA ji na TIkArtha : alola eTale nahi maLelI vastunI prArthanA karavAmAM tatpara na hoya te. Avo sAdhu 2somAM vRddha na bane. eTale ke maLelA evA paNa rasomAM rAga na kare. " bhAvocchane ja care... e pUrvavat samajI levuM. mAtra eTalo pharaka pUrve upadhine AzrayIne zA kaheluM, ahIM AhArane AzrayIne kahyuM che, eTale punarukti doSa nathI. tathA jJA maiM asaMyamajIvanane na Icche tathA AmarSaauSadhivagere Rddhine, vastrAdivaDe satkArane, F nA stavanAdidvArA pUjanane tyAge. arthAt A badhuM meLavavA mATe ja yatna na kare. tathA nA maiM jJAnavageremAM sthira AtmAvALo, amAyI je hoya te bhikSu. ya s tathA na paraM vaijjAsi ayaM kusIle, jeNaM ca kuppijja na taM vaijjA / jANia patteaM puNNapAvaM, attANaM na samukkase je sa bhikkhU // 18 // sU.18 sUtrArtha : 'A kuzIla che' ema bIjAne na kahIza. jenAthI te kopa kare, te la 166 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *F F R dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 10 sUtra-18-19 na bole. pratyeka puNyapApane jANIne AtmAno utkarSa je na kare te bhikSu. nA na 'paraM' svapakSavineyavyatiriktaM vadati - ayaM kuzIlaH, tadaprItyAdidoSaprasaGgAt, * svapakSavineyaM tu zikSAgrahaNabuddhayA vadatyapi, sarvathA yenAnyaH kazcit kupyati na tad bravIti doSasadbhAve'pi kimityata Aha- jJAtvA pratyekaM puNyapApaM, nAnyasaMbandhyanyasya bhavati agnidAhavedanAvat, evaM satsvapi guNeSu nAtmAnaM samutkarSati - na svaguNairgarvamAyAti yaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 18 // gaeg , TIkArtha : svapakSanAM ziSyo sivAyanAne ema na bole "A kuzIla che." kemake tene mo aprIti vagere doSa thavAnI Apatti Ave. svapakSanAM sAdhune to zikSAgrahaNa karAvavAnI buddhithI kahe paNa kharo ke "A kuzIla che.' sarvaprakAre eTaluM samajavuM ke jenAthI anyakoI kopa kare, te vAtane na bolavI. bhale eno doSa hoya to paNa na bolavuM. prazna : AvuM zA mATe ? doSa hoya to paNa kaMI nahi kahevuM ? ta uttara : puNya ane pApa darekanA potapotAnA vyaktigata che. anyasaMbaMdhI puNya ke pApa kaMI bIjAnA thaI javAnA nathI. jema koIne agninAM dAhanI vedanA thAya, to enI vedanA bIjAnI thaI javAnI nathI. (jene dAha thAya, tene ja vedanA thAya. ema jeno doSa haze, tene nukasAna thaze. e aprajJApanIya hovAthI, gusse thaI jato hovAthI enA doSanI upekSA e ja mArga che...) ki ji ma ema potAnA guNo hoya, to paNa jAtano utkarSa na kare eTale ke potAnA guNovaDe zA ahaMkAra na kare, je Avo hoya te bhikSu. F * F F madapratiSedhArthamAha na jAitte na ya rUvamatte, na lAbhamatte na sueNa matte / mayANi savvANi vivajjaittA, dhammajjhANarae je sa bhikkhU // 19 // madanAM pratiSedha mATe kahe che ke sU.19 sUtrArtha : jAtimatta nahi, rupamatta nahi, lAbhamatta nahi, zrutathI matta nahi, sarva madone tyAgIne dharmadhyAnamAM je rata bane te bhikSu. na jAtimatto yathA'haM brAhmaNaH kSatriyo vA, na ca rUpamatto yathA'haM rUpavAnAdeyaH, na 167 S 5 zA F nA ya Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ > F maiM tra dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 10 sUtra-19-20 lAbhamatto yathA'haM lAbhavAn, na zrutamatto yathA'haM paNDitaH, anena kulamadAdiparigrahaH, ata evAha-madAn sarvAn kulAdiviSayAnapi 'parivarjya' parityajya 'dharmadhyAnarato' yo yathAgamaM tatra saktaH sa bhikSuriti sUtrArthaH // 19 // TIkArtha : "huM brAhmaNa chuM" ema ke "huM kSatriya chuM" ema jAtimatta na bane. tathA "huM rUpavALo chuM, Adeya chuM" ema rUpamatta na bane. "huM lAbhavALo chuM." ema lAbhamatta na bane. "huM paMDita chuM" ema zrutamatta na bane. AnAthI kulamadavagere laI levA. AthI ja kahe che ke kulAdi-viSayaka paNa badhA madone tyAgIne je AgamapramANe dharmadhyAnamAM lIna bane te bhikSu. IR 'pravettpati' thayaMti 'AryapavuM' zuddhadharmapavuM popArAya 'mahAmuni' zIlavAn jJAtA evaMbhUta eva vastuto nAnyaH kimityetadevamityata Aha- dharme sthitaH sthApayati paramapi-zrotAraM, tatrAdeyabhAvapravRtteH, tathA niSkramya varjayati 'kuzIlaliGgam' ArambhAdi kuzIlaceSTitaM, tathA 'na cApi hAsyakuhako' na hAsyakArikuhakayukto yaH sa bhikSuriti sUtrArtha: r|| viSa-- paveae ajjapayaM mahAmuNI, dhamme Thio ThAvayaI paraM pi / nikkhamma vajjijja kusIlaliMgaM, na Avi hAsaMkuhae je sa bhikkhU // 20 // sU.20 sUtrArtha : mahAmuni AryapadonuM pravedana kare. dharmamAM sthita te bIjAne paNa sthApe. dIkSA laIne kuzIlaliMga choDIne je hAsyakuhaka na kare te bhikSu. ta na = S 168 na zA sa TIkArtha : mahAmuni zIlavAna, jJAtA (saMvigna, gItArtha) paropakArane mATe nA nA | AryapadanuM = zuddhadharmapadanuM kathana kare. 52mArthathI Avo ja sAdhu kathana kare, anya nahi. ya ya prazna : A rIte AryapadanuM kathana zA mATe karavAnuM ? uttara : dharmamAM sthira sAdhu zrotAne paNa dharmamAM sthira kare. (e mATe kathana kare...) kemake sAdhune dharmamAM AdeyabhAvanI pravRtti che. arthAt sAdhune dharma atyaMtaAdeya lAge che. eTale te emAM pravRtti kare che. tathA dIkSA lIdhA bAda AraMbhavagere rUpa kuzIlaceSTAone tyAgI de. tathA hAsyane karanArA evA kuhakothI yukta na bane. (kuka. eTale ceSTAvizeSa: jenAthI lokone hAsya utpanna thAya, tevAprakAranI kriyA na kare...) nA na zA sa Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM dazavaikAlikasutra bhAga-4 (c)Asthita adhya. 10 sUtra-21 , che. * je Avo hoya te bhikSu. bhikSubhAvaphalamAhataM dehavAsaM asuI asAsayaM, sayA cae niccahiaTThiappA / chiMdittu jAImaraNassa baMdhaNaM, uvei bhikkhU apuNAgamaM gaI ||21||ti bemi // sabhikkhuajjhayaNaM dasamaM samattaM // 10 // bhikSubhAvanAM = sAjAsAdhupaNAnAM phalane darzAve che. sU.21 sUtrArtha : niyahitasthitAbhAbhikSu azuci, azAzvata dehavAsane sadA tyAgIne jAti-maraNanAM baMdhanane chedIne apunarAgamanavALI gatine pAme. ___'taM dehavAsa 'mityevaM pratyakSopalabhyamAnaM cArakarUpaM zarIrAvAsam azuciM / zukrazoNitodbhavatvAdinA azAzvataM pratikSaNapariNatyA sadA tyajati mamatvAnubandhatyAgena, ka ityAha- 'nityahite' mokSasAdhane samyagdarzanAdau "sthitAtmA' atyantasusthitaH, sa caivaMbhUtazchittvA 'jAtimaraNasya' saMsArasya 'bandhana' kAraNam 'upaiti' sAmIpyena gacchati / 'bhikSaH' yatiH 'apanarAgamAM' punarjanmAdirahitAmityarthaH, gatimiti-siddhigatiM. | bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 21 // ukto'nugamo, nayAH pUrvavat, iti vyAkhyAtaM sarvAdhyayanam III TIkArya : A zarIra rUpI AvAsa = nivAsasthAna kedakhAnA rUpa che, lohI ane | vIryathI utpanna thayeluM hovA vagere kAraNosara azuci che, taM- pratyakSathI ja dekhAya che mATe 1 ja tenA mATe sIdho tat sarvanAmano prayoga karelo che.) tathA A deha pratikSaNe navA navA , |pariNAma pAmato hovAthI azAzvata che ene mamatAnA anubaMdhanA tyAgavaDe sAdhu sadA mATe tyajI de che. (arthAt zarIra bhale hoya, paNa emAM je mamatAno anubaMdha che, te 'tyAgI de, to paramArthathI zarIrano ja tyAga karelo gaNAya...) prazna : koNa A badhuM kare ? | uttara : nityahita = mokSasAdhano = samyagdarzanAdi, A badhAmAM atyaMta sArI rIte * rahelo AtmA A deharUpI nivAsasthAnano tyAga kare. " te AvA prakArano sAdhu = yati saMsAranA baMdhanane chedIne pharIthI janma vagerethI rahita * ra evI gatine = siddhigatine sAmIpyathI pAme che. (arthAt ekendriya rUpe tyAM utpanna . C 6P - ma la ka ka 9 9 4jI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r F S A. 5 E ma BFF F * * * dazavaikAlikasUtra bhAga-4 adhya. 10 sUtra-21 thaIne e siddhigatine nathI pAmato, paNa siddha tarIke e siddhigatine pAme che...) anugama kahevAyo. nayo pUrvanI jema. sabhikSu adhyayananuM vyAkhyAna pUrNa thayuM. iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM zrIdazavaikAlikabRhadvRttau dazamamadhyayanam saMpUrNam // 10 // sabhikSu adhyayana vyAkhyAna karAyuM. 170 che, 5 1 ... H.. 5 H E_F5F F ya Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zna * * 5 IT 'E - E A dazavaikAlikasUtra bhAga-4 nA cUlikA-1 niyukti-359 atha yUnidhro ___adhunaughatazcUDe Arabhyete, anayozcAyamabhisaMbandhaH-ihAnantarAdhyayane bhikSuguNayukta * * eva bhikSuruktaH, sa caivaMbhUto'pi kadAcit karmaparatantratvAt karmaNazca balavattvAt sIded, * * atastatsthirIkaraNaM karttavyamiti tadarthAdhikAravaccUDAdvayamabhidhIyate , tatra | cUDAzabdArthamevAbhidhAtukAma Aha| dabve khette kAle bhAvammi a cUliAya nikkhevo / taM puNa uttarataMtaM suagahiatthaM tu saMgahaNI mo rUpaII) rativAkyAnAmanI prathama cUlikA | have oghathI be cUlikA zaru karAya che. (be cUlikAnuM nAma to cUlikA ja che. ane baMnenuM sAmAnyathI bhegu nirUpaNa kare che, eTale mota: zabda vAparelo che.) te A be cUlikAno pUrvanA adhyayana sAthe A saMbaMdha che ke ahIM anantaraadhyayanamAM te bhikSuguNathI yukta ja bhikSu kahevAyo. T have AvA prakArano paNa te kyAreka karmane parata banavAthI ane karma baLavAnuM hovAthI saMyamamAM sIdAya - arativALo bane, AthI tenuM sthirIkaraNa karavuM joIe. eTale A arthanAM adhikAravALI be cUlikA kahevAya che. temAM cUDAzabdano arthane ja kahevAnI IcchAvALA kahe che ke A ni.359 gAthArtha dravya, kSetra, kALa ane bhAvamAM cUlikAno nikSepa che. te uttarataMtra che. zrutagRhItArtha che. saMgrahaNI che. | nAmasthApane kSuNNatvAdanAdRtyAha-'dravye kSetre kAle bhAve ca' dravyAdiviSayaH nA| cUDAyA 'nikSepo' nyAsa iti tatpunazcUDAdvayam 'uttarataMtraM' dazavaikAlikasya AcArapaJca- ya | cUDAvat, etaccottaratantraM 'zrutagRhItArthameva' dazavaikAlikAkhyazrutena gRhIto'rtho'syeti che vi., yavanapArthamavuM, netyAda-saMpa' ta6olymI saMkSepa ti thArtha che | * TIkArtha: nAma ane sthApanA suNa = prasiddha hovAthI eno anAdara karIne kahe che ke, che ke cUDAno nikSepa dravyAdi cAra saMbaMdhI che. che A be cUDA dazavaikAlikanuM uttarataMtra = chellA zAstrAMza rUpa che. jema AcArAMganI vaE F S T Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-1 niyukti-360 pAMca cUDAo AcArAMganA uttarataMtra rUpa che tema. (cUDA ane cUlikA baMne eka ja che... taMtra-zAstra). A uttarataMtra zrutagRhItArtha che. eTale ke jeno artha dazavaikAlika nAmanA zrutadvArA grahaNa thaI ja gayelo che, evuM A uttarataMtra che... A pramANe e zabdano vigraha samAsa kholavo. prazna : jo evuM hoya, to A cUDA arthahIna banI gaI. kemake teno artha to AvI ja gayo che. na na mo uttara : A cUDAo saMgrahaNI che. arthAt dazavai. vaDe kahevAyelA ane nahi 1 kahevAyelA padArthonAM saMkSepa rUpa A cUDAo che. (AmAM saMkSepathI A dazavai.nA badhA stu ja padArtho tathA bIjA paNa padArtho AvI jAya che, mATe e upayogI che.) dravyacUDAdivyAcikhyAsayA''ha = E E F ta dravyacUDA vagerenuM vyAkhyAna karavAnI IcchAthI kahe che. ni.360 : dravyamAM sacittAdi, kukaDAnI cUDA, maNicUDA, mayUracUDA, kSetramAM lokaniSkuTa, maMdaracUDA, kUTAdi ya davve saccittAI kukkuDacUDAmaNImaUrAI / khettaMmi loganikkuDa maMdaracUDA a kUDAI // 360 // 'dravya' iti dravyacUr3A AgamanoAgamajJazarIretarAdi, vyatiriktA trividhA ji na 'sacittAdyA' sacitA acittA mizrA ca yathAsaMkhyaM dRSTAntamAha- kukkuTacUDA sacittA na maNicUDA acittA mayUrazikhA mizrA / ' kSetra' iti kSetracUDA lokaniSkuTA uparivarttinaH, zA | samandaracUDA ca pANDukambalA kUTAdayazca tadanyaparvatAnAM, kSetraprAdhAnyAt, AdizabdA| dadholokasya sImantakaH tiryaglokasya mandara UrdhvalokasyeSatprAgbhAreti gAthArthaH // sa nA nA TIkArtha : : dravyacUDA AgamathI, noAgamathI jJazarIra, noAgamathI bhavyaza2I2 vagere che. yu noAgamathI tavyatirikta dravyacUDA traNa prakAranI che. (1) sacitta (2) acitta (3) mizra. saMkhyA pramANe - kramapramANe dRSTAnta kahe che. ta 12 (1) kukaDAnI cUDA-kalagI sacitta che. (2) (sarpAdinA mastaka upara rahela) maNirUpI sa cUDA acitta che. (3) moranI zikhA mizra che. (amukabhAga sacitta che. amuka acitta che.) Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na chUTAvi mAM Avi zabda che, enAthI A jANavuM ke adholokanI cUDA sImantaka narakAvAsa che. tIrkAlokanI cUDA meru parvata che. urdhvalokanI cUDA ISatprAkbhArA siddhazilA che. (1 thI 7 nAraka e adholoka, emAM 1lI nArakano sauthI uparano mo 5 narakAvAsa sImantaka nAmano che. eTale e adholokamAM sauthI upara hovAthI 5 stu adholokacUDA' gaNAya. tIThThalokamAM meruparvata sauthI upara hovAthI e tirkAlokacUDA stu kahevAya.) H dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-1 niyukti-361 kSetracUDA eTale caudarAjalokarUpI kSetranI sauthI upara rahelA lokaniSkuTa tarIke oLakhAtA kSetrabhAgo. airitta ahigamAsA ahigA saMvaccharA a kAlaMmi / bhAve khaovasamie imA u cUDA maiM muLesA rUrdazA ta ni.361 : atirikta, adhikamAso ane adhika varSo kALamAM cUDA che. kSAopazamikabhAvamAM A cUDA jANavI. meruparvatanI cUDA pAMDukaMbalA nAmanI zilA, te sivAyanA parvatonI cUDA tenA zikharo vagere. A pAMDukaMbalAdi Ama to dravya ja che, paNa kSetranI pradhAnatA gaNIne emane kSetracUDA tarIke gaNelA che. ema jANavuM. E ji adhikA: 'atiritA' puSitAtAt sadhaLA 'adhimAsA:' pratItAH, saMvatsarAzca SaSTyabdAdyapekSayA 'kAla' iti kAlacUDA, 'bhAva' iti bhAvacUDA kSAyopazamike bhAve iyameva dviprakArA cUDA ' mantavyA' vijJeyA kSAyopazamikatvAcchutasyeti gAthArthaH // na ma zaH zA # 1 sa nA TIkArtha : ucitakALa karatAM adhika evA je adhikamAso che. te tathA 60 varSa vagerenI apekSAe adhikavarSa che, te kALacUDA gaNAya. (te te varSomAM je adhikamAsa Ave, temAM e adhikamAso kALanI cUDA kahevAya. dA.ta. be aSADha AvyA, to bIjo aSADha e kALacUDA kahevAya. ema 60 varSe ekavarSa adhika thAya. evA koIka gaNitanI apekSAe A adhikavarSa jaNAveluM lAge che.) ya bhAvacUDAmAM vicArIe, to kSAyopazamikabhAvamAM A be prakAranI cUDA ja bhAvacUDA jANavI. kemake A be zrutarUpa che, ane zruta kSAyopazamikabhAva che. tatrApi prathamA rativAkyacUDA, asyAzcAnuyogadvAropanyAsaH pUrvavattAvadyAvannAmaniSpanne nikSepe rativAkyeti dvipadaM nAma, tatra ratinikSepa ucyate - tatrApi nAmasthApane 13 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * dazavaikAlikasUra bhAga-4 ( hu e cUlikA-1 niyukti-362-363 buka hai anAdRtya dravyabhAvaratyabhidhitsayA''ha davve duhA u kamme nokammaraI a sdddvvaaii| bhAvaraI tasseva u udae emeva araIvi // 362 // .. temAM paNa pahelI rativAkyacUDA che. atyAra sudhI baMne cUDAnuM sAmAnyathI nirUpaNa ke ka, karyuM. have vizeSathI pahelI cUDAnuM nirUpaNa kare che...) AnA anuyogadArono upanyAsa pUrvanI jema tyAM sudhI jANavo ke yAvat = nAmaniSpanna nikSepamAM "rativAkya' e be padavALuM nAma Ave. temAM ratino nikSepa , na kahevAya che. temAM paNa nAmasthApanAno anAdara karIne dravyarati ane bhAvaratine kahevAnI taka IcchAthI kahe che. ni.362 : dravyamAM be prakAre karmamAM ane zabdadravyAdi e nokarmarati. bhAvarati - tenA ja udayamAM, eja pramANe arati paNa. dravyaratirAgamanoAgamajJazarIretarAtiriktA dvidhA-karmadravyarati!karmadravyaratizca, tatra - karmadravyaratI rativedanIyaM karma, etacca baddhamanudayAvasthaM gRhyate nokarmadravyaratistu | zabdAdidravyANi, AdizabdAt sparzarasAdiparigrahaH ratijanakAni-ratikAraNAni / / / 'kAyaiva cha ranivedanIyasya karmaNa udo bhavati, evamevAratirapi dravyabhAvabhedabhinnA yathoktaratipratipakSato vijJeyeti gAthArthaH // TIkArtha : dravyarati Agama, noAgamathI jJazarIra, bhavyazarIra... tathyatirikta be ja - prakAre che. karmadravyarati ane nokarpadravyarati. temAM karmarUpI dravyarati eTale ratimohanIya . karma. A karma tarIke baMdhAyeluM ane udayamAM nahi AveluM anudayAvasthAvALuM karma levuM. nokarpadravyarati eTale zabdAdi dravyo. (je karmarUpa nathI, paNa dravya che...) A zabdathI sparza, rasa vagere levA. A badhA ratinA kAraNo che, mATe dravyarati che. bhAvarati to teja rativedanIyakarmanA udayamAM thAya. A ja pramANe arati paNa dravya ane bhAva ema be bhedavALI upara jaNAvelI ratinA pratipakSathI - ulTI rIte jANI levI. / uktA ratiH, idAnIM vAkyamatidizannAha vakkaM tu puvvabhaNiaM dhamme raikAragANi vakkANi / jeNamimIe teNaM raivakkesA havai cUDA ( rUdrA , 45 = = = = Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-1 niyukti-363-364 have vAkyanA nikSepAno atideza karatAM kahe che ni.363 gAthArtha : vAkya to pUrvabhaNita che. je kAraNathI AmAM dharmamAM ti karAvanArA vAkyo che, te kAraNathI A cUDA 'rativAkyA' che. S TIkArtha : vAkyazuddhi nAmanA 7mAM adhyayanamAM vAkya aneka prakAravALuM kahevAI gayuM mo che. cAritrarUpI dharmamAM ratine utpanna karanArA vAkyo A cUDAmAM che. A kAraNathI ja 5 A rativAkyA cUDA kahevAya che. ratine karanArA vAkyo che jemAM te rativAkyA. vAkyaM tu pUrvabhaNitaM vAkyazuddhyadhyayane'nekaprakAramuktaM 'dharme' cAritrarUpe 'ratikArakANi' ratijanakAni tAni ca vAkyAni yena kAraNena 'asyAM' cUDAyAM tena nimittena rativAkyaiSA cUDA, ratikataNi vAkyAni yasyAM sA rativAkyeti gAthArthaH // E ahIM ratinuM kathana samyak sahana karavA dvArA 'guNakAriNI A rati che' e darzAvavA mATe che. arthAt jo sArIrIte sahana karavAdvArA saMyamamAM rita karavAmAM Ave, to e ni rati guNakArI bane che, e darzAvavA ja ahIM ratinuM kathana che. na kahe che ke ni. 364 : gAthArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. sa nA iha ca ratyabhidhAnaM samyaksahanena guNakAriNItvopadarzanArtham / Aha cajaha nAma Aurassiha sIvaNachejjesu kIramANesu / jaMtaNamapatthakucchA''madosaviraI hiakarI ta 30ra64 zA jeo nA yathA nAmeti prasiddhametat 'Aturasya' zarIrasamutthena Agantukena vA vraNena glAnasya 'iha' loke 'sIvanacchedeSu' sIvanacchedanakarmasu kriyamANeSu satsu, , jimityAda|yntrnnN galayantrAdinA 'apathyakutsA' apathyapratiSedhaH 'AmadoSaviratiH' ajIrNadoSanivRttiH hitakAriNyeva vipAkasundaratvAditi gAthArthaH // ya ya F TIkArtha : A prasiddha che ke zarIramAMthI utpanna thayelA ke bahArathI AvelA evA vraNavaDe glAna banelAne AlokamAM sIvana, chedana vagere karmo karAya che. ane karmo vakhate galayantrAdivaDe yaMtraNa karavAmAM Ave che, (enuM gaLuM pakaDI rAkhavuM... vagere dvArA e hale nahi... e karavAmAM Ave che) apathyano pratiSedha karAya che. ajIrNadoSanI nivRtti 175 Er Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 8 5 F 'E E A Re 8 dazavaikAlikasUra bhAga-4 cUlikA-1 niyukti-35-366 eka karAvAya che. A badhuM ja vipAkamAM suMdara hovAthI hitakArI ja che. ka, lattiyonanAmIda__atttthvihkmmrogaaurss jIassa taha tigicchAe / dhamme raI adhamme araI guNakAriNI hoi * //rUddhall dArrAntikanI yojanA darzAve che. ni.365 H AThaprakAranA karmorUpI rogathI mAMdA evA jIvane cikitsAne vize | dharmamAM rati ane adharmamAM arati guNakArI che. - 'aSTavidhakarmarogAtarasya' jJAnAvaraNIyAdirogeNa bhAvaglAnasya 'jIvasya'" stu AtmanaH 'tathA' tenaiva prakAreNa 'cikitsAyAM' saMyamarUpAyAM prakrAntAyAmasnAna locAdinA pIDAbhAve'pi dharme' zrutAdirUpe ratiH' AsaktiH adharme' tadviparIte aratiH' anAsaktirguNakAriNI bhavati, nirvANasAdhakatveneti gAthArthaH // TIkArthaH jJAnAvaraNIya vagere ATha prakAranA karmarUpI rogathI je bhAvataH glAna che, | " tevA jIvane paNa dravyarogamAM darzAvelA prakAravaDe ja saMyamarUpa cikitsA karavAmAM Ave che.* e cikitsAmAM asnAna, loca vagere dvArA pIDA thAya to paNa zretAdi dharmamAM rati ane adharmamAM = zrutAdithI viparItamAM arati = anAsakti mokSasAdhaka hovAthI guNakArI ni che. na (roga = jJAnAvaraNAdi, chedana-sIvana = saMyama, chedanAdimAM pIDA = locAdipIDA. apathyaniSedhAdi = adharmamAM arati vagere..) etadeva spaSTayati sajjhAyasaMjamatave veAvacce a jhANajoge a / jo ramai no ramai assaMjamammi so vaccaI siddhi pAraddaddA A ja vAtane spaSTa kare che. ni.366: svAdhyAya, saMyama, tapa, vaiyAvacca ane dhyAnayogamAM je rame che, asaMyamamAM ramato nathI, te siddhimAM jAya che. 8. B | x 5 E F = Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na , na mo A badhAmAM je Asakta rahe che, tathA je prANAtipAtAdimAM Asakta nathI banato te mokSamAM jAya che. S sta ahIM saMyama ane tapanuM grahaNa kareluM hovA chatAM paNa svAdhyAyAdinuM grahaNa kareluM che te svAdhyAyAdinI pradhAnatA batAvavA mATe. ta dazavaikAlikasUtra bhAga-4 yUlia - 1 ni. - 350 sUtra - 1 svAdhyAye-vAcanAdau saMyame - pRthivIkAyasaMyamAdau tapasi-anazanAdau vaiyAvRttye ca| AcAryAdiviSaye dhyAnayoge ca dharmadhyAnAdau yo ' ramate' svAdhyAyAdiSu sakta Aste, tathA 'na ramate' na sakta Aste 'asaMyame' prANAtipAtAdau sa 'vrajati siddhi' gacchati mokSam / iha ca saMyamatapograhaNe sati svAdhyAyAdigrahaNaM prAdhAnyakhyApanArthamiti gAthArthaH // TIkArtha : svAdhyAya eTale vAcanAdi. saMyama eTale pRthvIkAyasaMyama vagere. tapa eTale anazanAdi vaiyAvacca AcAryAdi saMbaMdhI hoya, dhyAnayoga = dharmadhyAnAdi F upasaMharannAha-- tamhA dhamme raikAragANi araikAragANi u (ya) ahamme | ThANANi tANi jANe jAI bhaNiAI ajjhayaNe // 367 // upasaMhAra karatAM kahe che ke, ni.367 : tethI dharmamAM ratikAraka ane adharmamAM aratikAraka te sthAnono jANo ke je adhyayanamAM kahevAyelA che. TIkArtha : tethI cAritrarUpI dharmamAM ratine utpannakarAvanAra ane asaMyamamAM atine * utpannakarAvanAra te vakSyamANa sthAnone jANo ke je A prastuta adhyayanamAM kahevAyelA che. ta ji na tasmAd 'dharme' cAritrarUpe 'ratikArakANi' ratijanakAni 'aratikArakANi ca' na zA aratijanakAni ca ' adharme' asaMyame sthAnAni 'tAni' vakSyamANAni jAnIyAt yAni zA sa 'bhaNitAni' pratipAditAni iha adhyayane prakrAnta iti gAthArthaH // sa nA nA B. 1 * - ukto nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasyAvasara ityAdi pUrvavattAvadyAvatsUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM taccedam iha khalu bho ! pavvaieNaM uppanna dukkheNaM saMjame araisamAvannacitteNaM ohANuppehiNA aNohAieNaM ceva hayarassigayaMkusapoyapaDAgAbhUAI ( 177 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAni mAga- 4EASE yUlina-1 sUtra - 1 imAiM aTThArasa ThANAI sammaM saMpaDilehiavvAiM bhavaMti-taMjahA-haMbho ! ( dussamAe duppajIvI 1, lahusagA ittariA gihINaM kAmabhogA 2, bhujjo / a sAibahulA maNussA 3, ime a me dukkhe na cirakAlovaTThAI bhavissaI / 4, omajaNapurakAre 5, vaMtassa ya paDiAyaNaM 6, aharagaivAsovasaMpayA / 7, dullahe khalu bho ! gihINaM dhamme gihavAsamajhe vasaMtANaM 8, AyaMke se | vahAya hoi 9, saMkappe se vahAya hoi 10, sovakkese gihavAse niruvakkese na | pariAe 11, baMdhe gihavAse mukkhe pariAe 12, sAvajje gihavAse mo aNavajje pariAe 13, bahusAhAraNA gihINaM kAmabhogA 14, ptteaN| puNNapAvaM 15, aNicce khalu bho ! maNuANa jIvie kusaggajalabiMdu-stu caMcale 16, bahuM ca khalu bho ! pAvaM kammaM pagaDaM 17, pAvANaM ca khalu bho ! kaDANaM kammANaM pubbi duccinnANaM duSpaDikaMtANaM veittA mukkho, natthi aveittA, tavasA vA jhosaittA 18 / aTThArasamaM payaM bhavai / bhavai a ittha silogonAmaniSpanna nikSepa kahevAyo. have sUkAlApakaniSpanna nikSepano avasara che... vagere pUrvanI jema tyAM sudhI, ji L yAvatuM sUtronugamamAM asmalitAdiguNothI yukta sUtra uccAravAnuM Ave. te sUtra A che. sU.1 sUtrArtha : utpanna thayelA du:savANA, saMyamamA matine pAmelA yittavA, dIkSA choDavAnuM IcchatAM paNa dIkSA nahi choDI cUkelA pravrajitavaDe ghoDAnI lagAma, " hAthInA aMkuza ane vahANanAM saDha jevA A aDhAra sthAno samyapha saMpratilekhana karavA | yogya che. tabhA prabhA (1) humAmA po huvI che. (2) gRhasthonA manogo tu57 | bhane 25854Ina cha. (3) manuSyo 458prayu2 cha (4) bhAru mA hu: aint st0 250 * . (5) nIyanano pu2242. 42vo 53. (6) pAtana pratyApAna cha. (7)* * adhogativAsanI (129 // bhUta bhanI) prApti thAya. (8) upAsanA madhyamA 24tA * sthAne dharma hursama 4 che. (8) mAtaM tenA ne bhATe thAya. (10) saM.485 tenA dhane / 449 * Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzahAtisUkA mA- 4EAN yUlikA-1 sUtra -1 ") bhATe thAya: (11) gaDavAsa. 755o zavANo cha, 5yAya niru55o cha. (12) upAsa Maiu cha, 5yAya bhokSa cha. (13) vAsa. sAvadha, 5ya[ya anavadha (14) gR'sthonA mogo basapA29 che. (15) puNyA5 pratyena . (16) manuSyona na ghAsanA agrabhAge rahelA jalabiMdunA jevuM caMcala, anitya che. (17) ghaNuM pApakarma kareluM *. (18) pUrva huzyA, hu52nta 428 // 55 no anubhavIna bhokSa cha, anubhava vinA nahi ke tapathI kSaya karIne mokSa che. A 18muM pada che. na ma yo che. ___'iha khalu bhoH pravrajitena' iheti jinapravacane khaluzabdo'vadhAraNe sa ca bhinnakrama " iti darzayiSyAmaH, bho ityAmantraNe, pravrajitena-sAdhunA, kiMviziSTenetyAha-'utpannaduHkhena'' saMjAtazItAdizArIrastrIniSadyAdimAnasaduHkhena 'saMyame' vyAvarNitasvarUpe 'aratisamApannacittena' udvegagatAbhiprAyeNa saMyamanirviNNabhAvenetyarthaH, sa eva vizeSyate-'avadhAnotprekSiNA' avadhAnam-apasaraNaM saMyamAdut-prAbalyena prekSituM zIlaM yasya sa tathAvidhastena, utpravrajitukAmeneti bhAvaH, anavadhAvitenaiva' anutpravrajitenaiva amani' vakSyamANalakSaNA- ta | nyaSTAdaza sthAnAni 'samyag' bhAvasAraM 'suSTha prekSitavyAni' suSTuvAlocanIyAni bhavantIti sa | yogaH, avadhAvitasya tu pratyupekSaNaM prAyo'narthakamiti / tAnyeva vishessynte| 'hayarazmigajAGkazapotapatAkAbhUtAni' azvakhalinagajAGkuzabohitthasitapaTatulyAni, ji etaduktaM bhavati-yathA hayAdInAmunmArgapravRttikAmAnAM razmyAdayo niyamanahetavastathaitAnyapi ji na saMyamAdunmArgapravRttikAmAnAM bhavyasattvAnAmiti, yatazcaivamataH samyak saMpratyupekSitavyAni na zA bhavanti, khaluzabdo'vadhAraNe, (tad )yogAtsamyak-samyageva saMpratyupekSitavyAnyevetyarthaH zA sa 'tadyathe'tyAdi, tadyathetyupanyAsArthaH, 'haMbho duSSamAyAM duSprajIvina' iti haMbho-ziSyAmantraNe sa| nA duSSamAyAm-adhamakAlAkhyAyAM kAladoSAdeva duHkhena-kRcchreNa prakarSeNodArabhogApekSayA nA ya jIvituM zIlA duSprajIvinaH, prANina iti gamyate, narendrAdInAmapyanekaduHkhaprayogadarzanAt, - udArabhogarahitena ca viDambanAprAyeNa kugatihetunA kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti prathamaM sthAnam 1 / TIrtha : iha = [naavayanamA khalu za06 avadhAramA cha. bhane te minnamavANo* cha. the. sabhe hepAzu. bho 206 mAma[4] arthamA che. yA (1) 6 vagaire zArI2i4rogo bhane sna SadyA (20Ina sthAnamA presa vage3) Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-1 sUtra - 1 mAnasika duHkho jene utpanna thayA che. jenuM svarUpa varNavAI gayuM che, evA saMyamamAM jenuM mana udvega pAmeluM che, arthAt saMyamamAM kaMTALo pAmI cUkeluM mana che jenuM tevo... (3) saMyamamAMthI nIkaLI javAnuM prabaLatAthI jovAnA svabhAvavALo eTale ke saMyama tyAgavA mATe talasATavALo (4) paNa hajI jeNe dIkSA choDI nathI tevo... ma zA sa nA ya AvA dIkSita AtmAe vakSyamANa 18 sthAno bhAvapradhAna rIte vicAravA jevA che. na na je dIkSA choDI cUkelo che, ene mATe to A 18 sthAnonuM Alocana prAyaH nakAmuM mo ja che. (dIkSAmAM sthira thavA mATe A Alocana che. je dIkSA choDI cUkyo che. ene mo 5 mATe have e nakAmuM ja bane. hA ! vairAgya thAya, pazcAttApa thAya... e rIte hitakArI stu bane paNa kharuM... eTale e dRSTie prAyaH zabda mukelo che.) te 18 sthAno kevA che, e vizeSathI darzAve che. ta (1) ghoDAnI lagAma (2) hAthIno aMkuza (3) vahANanA zvetavastra saDha jevA che. kahevAno bhAva e che ke jema ghoDA, hAthI vagere unmArgamAM pravRtta karavAnI - IcchAvALA hoya, to lagAma vagere emane aTakAvavAmAM, niyaMtrita karavAmAM kAraNabhUta maM che. te ja rIte A 18 sthAno paNa saMyamamAMthI unmArgamAM pravRtti karavAnI IcchAvALA bhavyajIvone niyaMtrita karanArA che. - = 180 sArIrIte AvuM che, mATe A sthAno bhAvapradhAna rIte sArI rIte vicAravA jevA che. vastu zabda avadhAraNamAM batAvelo, teno ahIM yoga karavAno che. eTale bhAvapradhAna rIte ja. vicAravA joIe ja. (ema be jagyAe eno anvaya karI zakAya.) taghathA e upanyAsa mATe che. haMmo ! e ziSyane AmaMtraNa karavA mATe vaparAyelo zabda che. (1) adhamakALa nAmanA A kALamAM kALanA doSanA lIdhe ja jIvo udArabhogonI apekSAe to muzkelIthI mAMDa mAMDa jIvanArA che. kemake rAjA vagerene paNa aneka duHkhono saMparka dekhAya che. to udArabhogo = viziSTa sAMsArikasukho vinAnA, viMDabanArUpa, durgatinAM kAraNabhUta evA A gRhAzramanuM zuM kAma ? A vAta vicAravI joIe. A prathamasthAna che. tathA 'laghava itvarA gRhiNAM kAmabhogAH ' duSSamAyAmiti varttate, santo'pi *** sta ji na # 4 BR nA ya Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 yUlikA-1 sUtra - 1 'laghavaH' tucchAH prakRtyaiva tuSamuSTivadasArAH 'itvarA' alpakAlAH 'gRhiNAM' gRhasthAnAM 'kAmabhogA' madanakAmapradhAnAH zabdAdayo viSayA vipAkakaTavazca, na devAnAmiva viparItAH, ataH kiM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti dvitIyaM sthAnam 2 / tathA 'bhUyazca svAtibahulA manuSyAH ' duSSamAyAmiti varttata eva, punazca 'svAtibahulA' mAyApracurA 'manuSyA' iti prANino, na kadAcidvizrambhahetavo'mI, tadrahitAnAM ca kIdRksukhaM ?, tathA mAyAbandhahetutvena dAruNataro bandha iti kiM gRhAzrameNeti na saMpratyupekSitavyamiti tRtIyaM sthAnaM 3 | tathA 'idaM ca me duHkhaM na cirakAlopasthAyi mA bhaviSyati' 'idaM ca' anubhUyamAnaM mama zrAmaNyamanupAlayato 'duHkhaM' zArIramAnasaM karmaphalaM 5 parISahajanitaM na cirakAlamupasthAtuM zIlaM bhaviSyati, zrAmaNyapAlanena parISahanirAkRteH stu karmanirjaraNAtsaMyamarAjyaprApteH, itarathA mahAnarakAdau viparyayaH, ataH kiM gRhAzrameNeti stu saMpratyupekSitavyamiti caturthaM sthAnaM 4 / tathA 'omajaNapuraskAra' miti nyUnajanapUjA, pravrajito hi dharmaprabhAvAdrAjAmAtyAdibhirabhyutthAnAsanAJjalipragrahAdibhiH pUjyate, ta utpravrajitena tu nyUnajanasyApi svavyasanaguptaye'bhyutthAnAdi kAryam, adhArmikarAja - ta smai viSaye vA veSTiprayoktuH kharakarmaNo niyamata eva ihaivedamadharmaphalam ataH kiM gRhAzrameNeti smai saMpratyupekSitavyamiti paJcamaM sthAnam 5 / evaM sarvatra kriyA yojanIyA, 4 (2) duSmamAkALamAM gRhasthonA vidyamAna evA paNa kAmabhogo tuccha che. ni svabhAvathI ja photarAM bharelI muTThInI jema asAra che. (muThThImAM mAtra photarAM che, bahArathI ni maiM ja bharelI dekhAya che. ema A kAmabhogomAM mAtra tucchatA ja che, bahArathI sArA dekhAya na che.) alpakALa ja rahenArA che. devonI jema viparIta kAmabhogo ahIM nathI. arthAt devonA bhogo sArabhUta che ane dIrghakAlIna che. ahIM evA kAmabhogo nathI. zA na sa nA ya kAmabhogo eTale madanakAmapradhAna evA zabdAdi viSayo. te vipAkamAM kaDavA paNa nA che. AvuM hovAthI gRhAzramanuM zuM kAma ? (devonAM sukho paNa vipAkathI kaTu che ja. paNa e karmabaMdhAdinI apekSAe. bAkI to manuSyone jema bhogasukho bhogavavAthI roga vagere thAya che, ema vipAkakaTu che. devone bhoga bhogavavA chatAM rogAdi nathI thatAM. e rIte te vipATu nathI...) (3) duSyamAkALamAM manuSyo-jIvo kapaTabharapUra che. A jIvo kyAreya vizvAsanAM kAraNa banatAM nathI. vizvAsa vinAnAone = badhe ja zaMkA-kuzaMkAvALAone vaLI sukha kevuM ? vaLI mAyAnAM baMdhanuM kAraNa hovAthI vadhu bhayAnaka baMdha thAya che eTale gRhAzramavaDe 181 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * 3, A dazavaikAlikasUra bhAga-4 ju cUlikA-1 sUtra - 1 - re zuM kAma che ? A vicAravuM joIe. A trIjuM sthAna che (saMsArIoe puSkaLa mAyA che | karavAnI hoya, mAyA karavAthI vadhu mAyAkarma baMdhAya... duSyamAM zabda pahelA sthAnamAM | lakhelo, te bIjA ane trIjA sthAnamAM paNa joDavAno che.) (4) mAruM A duHkha lAMbokALa rahenAruM nathI. arthAt sAdhupaNuM pALatA mane A je zArIrika ane mAnasika duHkha anubhavAya che ke je karmanA phaLa rUpa che. parISahothI (utpanna thayeluM che, te lAMbokALa TakavAnA svabhAvavALuM nathI. | kemake sAdhupaNuM pALavAthI badhA parISahonuM nirAkaraNa thaze. (arthAt e parISaho 7 sArI rIte sahelAIthI sahana thaze athavA puNyabaMdha thavAthI pariSado raheze nahi...) NI Da enAdvArA karmonI nirjarA thaze. enA dvArA saMyamarAjyanI prApti thaze. (karmo ane 4 parISaho e aMdaranuM ane bahAranuM ema banne kAraNa nIkaLI jAya, eTale A zArIrikAdi nuM duHkho TakI ja na zake.) jo sAdhupaNuM nahi pALuM, to parISahanuM nirAkaraNa nahi thAya. to karmanirjarA nahi tti thAya. to saMyamarAjyanI prApti nahi thAya ane to moTI naraka vageremAM viparyaya lAMbAkALa nA sudhI rahenArA duHkho AvI paDaze. eTale ja gRhAzramanuM zuM kAma che ? (5) dIkSita thayelo AtmA dharmanAM prabhAvathI rAjA maMtrI vagere dvArA abhyasthAna, AsanapradAna, aMjalipragraha vagerevaDe pUjAya che. jyAre dIkSA choDI cUkelAe to nIcA | mANaso pratye paNa potAnA duHkhonA rakSaNa mATe abhyatthAnAdi karavA paDe. athavA to je dezamAM rAjA adhArmika hoya, e dezamAM utmadrajite rAjAnAM puSkaLa , ' kAryo karavA paDe, e karkaza = bhAre = kaThaNa kAma karanArA e udrajitane A bhavamAM' | ja avazya adharmanuM A phaLa maLI jAya. (pravrajite A badhA kAryo karavA na paDe.) AthI A |ii ja gRhAzramanuM zuM kAma ? A vicAravuM. A pAMcamuM sthAna che. mataH li thAzrame.... e kriyA sarvatra joDavI. AgaLanA 6 thI 18 sthAnomAM na paNa A samajI ja levuM. (eTale have e vAraMvAra nahi batAve.) tathA 'vAntasya pratyApAnaM' bhuktojjhitaparibhoga ityarthaH, ayaM ca | zvazrRgAlAdikSudrasattvAcaritaH satAM nindyo vyAdhiduHkhajanakaH, vAntAzca bhogAH | pravrajyAGgIkaraNena, etatpratyApAnamapyevaM cintanIyamiti SaSThaM sthAnam 6 / tathA 'adharagativAsopasaMpat' adho( dhara )gatiH-narakatiryaggatistasyAM vasanamadhogativAsaH," etannimittabhUtaM karma gRhyate, tasyopasaMpat-sAmIpyenAGgIkaraNaM yadetadutpravrajanam, evaM hai '45 r E F = * * * ke Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-1 sUtra - 1 cintanIyamiti saptamaM sthAnaM 7 / tathA 'durlabhaH khalu bho ! gRhiNAM dharma' iti pramAdabahulatvAddurlabha eva 'bho' ityAmantraNe gRhasthAnAM paramanirvRtijanako dharmaH, kiMviziSTAnAmityAha - ' gRhapAzamadhye vasatA 'mityatra gRhazabdena pAzakalpAH putrakalatrAdayo gRhyante, tanmadhye vasatAm, anAdibhavAbhyAsAdakAraNaM snehabandhanam, etaccintanIyamityaSTamaM sthAnaM 8 / tathA 'AtaGkastasya vadhAya bhavati" AtaGkaH 'sadyoghAtI viSUcikAdirogaH 'tasya' gRhiNo dharmabandhurahitasya 'vadhAya' vinAzAya bhavati, tathA vadhazcAnekavadhahetuH, evaM cintanIyamiti navamaM sthAnaM 9 / tathA 'saMkalpastasya vadhAya bhavati' 'saMkalpa' iSTAniSTaviyogaprAptijo mAnasa AtaGkaH, 'tasya' gRhiNastathA ' ceSTAyogAnmithyAvikalpAbhyAsena grahAdiprAptervadhAya bhavati, etaccintanIyamiti dazamaM 5 stu sthAnaM 10 / mA (6) vAntanuM pratyApAna eTale pahelAM khAdhelI ane pachI vamI nAMkhelI vastuno pharI bhoga karavo te. A to kutarA, ziyALa vagere tucchajIvono AcAra che ke teo khAdheluM | vamI nAMkhyA. bAda pAchA khAya. A sajjanone nindanIya che. vyAdhiduHkhane utpanna ta maiM karanArA che. have sAdhue to dIkSAnA svIkAra dvArA bhogo vamI nAMkhyA che. eTale e sme bhogonuM pratyApAna = punaHsevana paNa vAntapratyApAna jevuM ja bane che... A vicAravuM. A chaThThuM sthAna che. ji (7) adhogati eTale nAraka ane tiryaMcanI gati. temAM rahevuM te adhogativAsa. ni na enA nimittabhUta evuM karma ahIM adhogativAsa zabdathI levuM. te karmanuM sAmIpyathI na aMgIkaraNa eTale ke adhogatinA nimittabhUta karmonuM gADhabaMdhanarUpa A utprejanadIkSAtyAga che. zA ma nA ya A vicAravuM. A sAtamuM sthAna che. (8) gRhastho pramAdathI bharelA che. eTale emane paramasukhane utpanna karanAro dharma durlabha ja che. e gRhasthonI vizeSatA darzAve che ke 'teo gharapAzanI madhyamAM rahelA che.' ahIM gRhaiM zabdathI pAza jevA putra, patnI vagere levA. temanI vacce rahenArA gRhasthone dharma durlabha ja che. anAdibhavanA abhyAsathI vagara kAraNe gRhasthone putrAdi para snehabaMdhana hoya che. A vicAravuM. A AThamuM sthAna che. (9) dharmabaMdhu dharmamitro vinAnA gRhasthane AtaMka thAya to e vadhane mATe 183 = BFF P *** Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUra bhAga-4 ha ri cUlikA-1 sUtra - 1 - . vinAzane mATe thAya. AtaMka eTale tarata mArI nAMkhanAra evo vipUcikA vagere roga. ( | have A rIte vadha to anekavadhanuM kAraNa bane. (gRhasthanI pAse sAdhuo vagere dharmamitro | nathI. have acAnaka hRdayarogAdino humalo Ave, to e tarata marI jAya. Ama to * * sAdhu paNa A rIte mare. paNa enI pAse bIjA sAdhuo hovAthI tene tarata samAdhi | | ApavA lAgI jAya. gRhasthane e rIte samAdhi koI na Ape.. eTale A rIte * | asamAdhithI maraNa thAya, enA kAraNe bIjA aneka maraNo nakkI thaI jAya..) A vicAravuM. A navamuM sthAna che. jo (10) saMkalpa tenA vadhane mATe thAya. saMkalpa eTale ISTanA viyogathI utpanna thayelo ja Da ke aniSTanA saMyogathI utpanna thayelo mAnasika AtaMka, trAsa; Avo AtaMka gRhasthane : | vadha mATe thAya. kemake tevA prakAranI ceSTAnA yogathI mithyAvikalpono abhyAsa cAle, . | enAthI gAMDapaNavagerenI prApti thAya enA dvArA teno vadha thAya. (atyaMtaISTavastuno viyoga thAya, emAM e evI evI ceSTAo karI bese ke jenAthI enA manamAM khoTe khoTA vikalpo cAlyA ja kare, enA lIdhe chevaTe gAMDapaNa caDhe...) nI A vicAravuM. A dazamuM sthAna che. tathA 'sopaklezo gahivAsa' iti sahopaklezaiH sopaklezo gahivAso-gRhAzramaH, upaklezAH-kRSipAzupAlyavANijyAdyanuSThAnAnugatAH paNDitajanagarhitAH zItoSNazramAdayo ji ghRtalavaNacintAdayazceti, evaM cintanIyamityekAdazaM sthAnaM 11 / tathA 'nirupaklezaH ji na paryAya' iti, ebhirevopaklezai rahitaH pravrajyAparyAyaH, anArambhI kucintAparivarjitaH n| zA zlAghanIyo viduSAmityevaM cintanIyamiti dvAdazaM sthAnaM 12 / tathA 'bandho.gRhavAsaH' sadA zA taddhatvanuSThAnAt, kozakArakITavaditi, etaccintanIyamiti trayodazaM sthAnaM 13 / tathA / - 'mokSaH paryAyaH' anavarataM karmanigaDavigamAnmuktavadityevaM cintanIyamiti caturdazaM sthAnam / 14 / ata eva 'sAvadho gRhavAsa' iti sAvadyaH-sapApaH prANAtipAtamRSAvAdAdipravRtteretaccintanIyamiti paJcadazaM sthAnam 15 / (11) gRhAzrama upakulezothI bharelo che. upaphaleza eTale khetI, pazupAlana, vepAra ke | vagere anuSThAnamAM thanArA, paMDitajanomAM niMdita evA ThaMDI, garamI, thAka vagere. tathA . ghI-mIThAnI ciMtA vagere. A vicAravuM. A 11muM sthAna che. = = Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * . ta N EzayaliisU mAga-4 yUliina-1 sUtra - 1 (12) 4 // 04 755To zo vinAno sA55ya[ya. cha. sAdhupayAya ||22ddit, A kharAbacintAo vinAno, buddhimAnone prazaMsanIya che. mA viyArapuM. mA 52muM sthAna che. | (13) gRhavAsa baMdhana che. kemake sadA karmabaMdhanAM hetubhUta evA anuSThAno temAM cAlu "Doya che. 4 oza12 = rezamabanAvanA2 11mo = ozeTI te 4 tane pAMdhe, " tevuM AmAM thAya che. sa viyA2. mA 1ubhaM sthAna che. (14) paryAya = sAdhuparyAya mokSa che. kemake emAM satata karmarUpI sAMkaLono vigama " HthAya che. bheTa bhuta vo // 5yAya cha (arthAt 94 bhuta vo bhane cha...) / stu mA viyA2. 2 // 149 sthAna che. __(15) (vAsa 5 cha) me ||25||s2 4 vAsa sAvadha cha. 55o cha. 3ma emAM prANAtipAta, mRSAvAda vagerenI pravRtti cAlyA kare che. ta mA viyA2. // 15sthAna che. evam 'anavadyaH paryAya' iti apApa ityarthaH, ahiMsAdipAlanAtmakatvAd, etaccintanIyamiti SoDazaM sthAnaM 16 / tathA 'bahusAdhAraNA gRhiNAM kAmabhogA' iti bahusAdhAraNAH-caurarAjakulAdisAmAnyA 'gRhiNAM' gRhasthAnAM kAmabhogAH pUrvavaditi, | etaccintanIyamiti saptadazaM sthAnaM 17 / tathA 'pratyekaM puNyapApa'miti || na mAtApitRkalatrAdinimittamapyanuSThitaM puNyapApaM 'pratyeka pratyekaM' pRthak pRthak yenAnuSThitaM na | zA tasya karturevaitaditi bhAvArthaH, evamaSTAdazaM sthAnam 18 / etadantargato vRddhAbhiprAyeNa zA sa zeSagranthaH samasto'traiva, anye tu vyAcakSate-sopaklezo gRhivAsa ityAdiSu SaTsu sthAneSu sa nA sapratipakSeSu sthAnatrayaM gRhyate, evaM ca bahusAdhAraNA gRhiNAM kAmabhogA iti caturdazaM nA |ya sthAnam 14, pratyekaM puNyapApamiti paJcadazaM sthAnam 15, zeSANyabhidhIyante, tathA ya 'anityaM khalu' anityameva niyamataH bho ityAmantraNe 'manuSyANAM' puMsAM 'jiivitm| | AyuH, etadeva vizeSyate-kuzAgrajalabinducaJcalaM sopakramatvAdanekopadrava-* * viSayatvAdatyantAsAraM, tadalaM gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti SoDazaM sthAnaM 16, * * tathA 'bahuM ca khalu bhoH ! pApaM karma prakRtam' bahu ca cazabdAt kliSTaM ca khaluzabdo'va dhAraNe baDheva pApaM karma-cAritramohanIyAdi 'prakRtaM' nirvartitaM, mayeti gamyate, tara ) zrAmaNyaprAptAvapyevaM kSudrabuddhipravRtteH, nahi prabhUtakliSTakarmarahitAnAmevamakuzalA ( Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUga bhAga-4 ma huvA cUlikA-1 sUtra - 1 - buddhirbhavati, ato na kiJcit gRhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti saptadazaM sthAnaM 17, che (16) paryAya anavadya che, kemake ahiMsAdinA pAlana svarUpa che. A vicAravuM. A che ka 16muM sthAna che. | (17) "gRhasthonA kAmabhogo bahusAdhAraNa che' bahusAdhAraNa eTale cora, rAjakula vagerene sAmAnya che. (Azaya e che gRhasthonI dhanasaMpatti, patnI vagerene rAjAo laI jAya, coro laI , jAya... e badhuM ja bane. e kAmabhogo mAtra gRhasthanI ja mAlikImAM rahe evuM nathI.) | (18) puya-pApa pratyeka che = darekanAM judA judA che" Azaya e ke mAtA, pitA, patnI vagerenA nimitte paNa je puNya-pApa AcarAyeluM hoya, te juduM juduM ja che. arthAt che e puNya ke pApa jeNe AcarelA hoya, te kartAnA ja e thAya che. (jenA mATe karAya, | e badhAne e pApAdi veMcAI jatA nathI.) A 18muM sthAna che. A pachI maLacce thI mAMDIne raphuttA sudhIno je bAkIno grantha che, je A 1 " sUranI aMtargata che, te A 18mAM sthAnamAM ja samAveza pAmelo che. ema vRddhonA " | abhiprAya pramANe jANavuM. anya loko A pramANe vyAkhyAna kare che. topagneza divAsa... vagere cha sthAno pratipakSa sahitanA che, e 6mAM traNasthAna nA grahaNa karavA. Azaya e ke (11) sopakaleza gRhivAsa (12) nirupaphalezaparyAya Ama na ja A be virodhI sthAno kramazaH 11 ane 12 sthAna tarIke gaNelA. paNa e baMne bhegA zA + gaNI eka ja sthAna gaNavuM. ema (13) gRhavAsa baMdha (14) paryAya mokSa A benA badale nA eka sthAna. tathA (15) gRhavAsa sAvadya (16) paryAya niravagha A benA badRle eka nA pri sthAna karI nAMkhavuM. Ama karavAthI (11) sopakalezagRhavAsa.. (12) gRhavAsa baMdha.. jI (13) gRhavAsa sAvadya + paryAyaniravadya... Ama, 13 sthAna thAya. | have A rIte karIe eTale baMduthAra phiri.. e 14muM sthAna thAya. 17muM | nahi, pratyeka puNyapApa e paMdaramuM sthAna thAya. have bAkInA sthAno kahevAya che. (16) mo . zabda AmaMtraNamAM che. manuSyonuM AyuSya avazya anitya ja che. eja I) AyuSyane vizeSathI batAve che ke ghAsanA agrabhAgamAM rahelA jalabiMdunA jevuM caMcaLa, (ra E = Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 yUsiDA-1 sUtra - 1 A AyuSya che. arthAt upakramavALuM hovAne lIdhe e aneka upadravono viSaya banI zake che, ane eTale ja e atyanta asAra che. (nirupakrama hoya, to koIpaNa upadrava ene asara na hure pae se soyama che, bhATe asara are che. mATe upadravano viSaya jane che...) eTale gRhAzramathI saryuM. A pramANe vicAravuM. A 16muM sthAna che. (17) bahu ca khalu bhoH na mo !... bhAM 4 ca zabda che, khenAthI 'liSTa' sebha pa samajavuM. tu avadhAraNamAM che. mArAvaDe kharekhara ghaNuM ja ane filaSTa pApakarma baMdhAyuM che. kemake sAdhupaNAMnI prApti thavA chatAM paNa kSudra, tuccha buddhi pravarte che. kharekhara puSkaLa OM kilaSTakarmo vinAnA je hoya, temane AvI dIkSA tyAgAdinI IcchA rUpa akuzala buddhi Da stu thatI nathI. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hama dazavaikAlikasUra bhAga-4 hA cUlikA-1 sUtra - 1 - kiMcidhAzrameNeti saMpratyupekSitavyamiti 'aSTAdazaM padaM bhavati' aSTAdazaM sthAnaM bhavati / 18 / 'bhavati cAtra zlokaH' atretyaSTAdazasthAnArthavyatikare, uktAnuktArthasaMgrahapara . ityarthaH, zloka iti ca jAtiparo nirdezaH, tataH zlokajAtiranekabhedA bhavatIti prabhUtazlokopanyAse'pi na virodhaH // (18) pUrve duzcarNa, duSpatikAnta evA karelA karmono vedIne = anubhavIne mokSa thAya che. anubhavyA vinA nahi, ke tapathI kSaya karyA vinA nahi. pApo eTale apuNyarUpa karmo. zabdathI puNyarUpa karmo paNa samajI levA. te | 7 zabda kArita, anumata e baMnene laI levA mATe, eTale ke e vizeSapadArtha, | darzAvavA mATe che. jo zabda ziSyane AmaMtraNa karavAmAM che. kRta = mana, vacana, kAyAnA yogovaDe sAmAnyathI utpanna karAyelA... karma = jJAnAvaraNIya vagere ghAtI-karmo ane azAtA vagere aghAtIka. A badhA karmo pUrve = anyajanmomAM | pramAda ane kaSAyathI utpanna thayelA evA kharAba AcArovaDe utpanna karAyelA che. te ahIM kAraNamAM kAryono upacAra karIne duccarita-hiMsAdirUpa kAraNamAM pApakarmarUpa | kAryano upacAra karIne e karmo duzaritazabdathI oLakhAvAyA che. athavA to A jJAnAvaraNAdi karmo duzcaritanAM = hiMsAdinAM kAraNa che, mATe paNa e duzcarita kahevAya. ahIM hiMsAdirUpa kAryamAM karmarUpI kAraNano upacAra karelo jANavo. vinA A karmo durita che, ema duSparAkrAnta che. eTale ke mithyAdarzana, aviratithI ni te utpanna thayelA je duSTa parAkramo, tenAthI utpanna thayelA A karmo duSparAkrama-duSparAkrAnta zA kahevAya che. athavA to duSparAkramanA hetubhUta A karmo duSparAkrama kahevAya che. ahIM = duSparAkramarUpI kAryamAM karma rUpI kAraNano upacAra karelo che. ahIM dArU pIvo, azlIlavacano, khoTAvacano A badhuM durita. vadha, baMdhana vagere duSparAkrAnta. A badhA AvA prakAranA karmonA phalane anubhavIne te karmono mokSa thAya. paNa che anubhavyA vinA mokSa na thAya. mokSa eTale pradhAnapuruSArtha. << zabda vAkyazeSa , ' AnA dvArA sakarmakanA mokSano vyavaccheda kahyo. Azaya e che ke keTalAko ema mAne che Sche che ke "karmayukta jIvono paNa mokSa thAya." paNa ahIM spaSTa darzAvI dIdhuM ke A karmonAM dara Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *F A dazavaikAlikasUra bhAga-4 2 cUlikA-1 sUtra - 1 chephaLane bhogavyA vinA mokSa thato ja nathI. eTale e mata khoTo che. prazna : te matavALAo zuM mAne che ? uttara : jIvo karmathI yukta hoya, to paNa potAno vipAka ApavA mATe che | sahakArI kAraNonI apekSA rAkhe che. jo sahakArI kAraNono virodha thaI jAya, to te karmo | potAnA phalanuM dAna karI zakatA nathI. AvA karmovALA jIvo mokSamAM jAya, to paNa sahakArIkAraNo na hovAthI teone karmaphala na maLe. (jema manuSyane nArakagatinAmakarma che, |ii paNa narakasthAnAdi sahakArI kAraNo na hovAthI te narakaduHkhAdirUpa svaphala ApI zakatuM na - nathI. evuM sakarmaka muktajIvomAM sadA mATe samajavuM.) paNa A barAbara nathI. kemake karmone bhogavyA vinA mokSa na thAya. kemake karmo |s tu tevA prakAranA ja che. (ke teonA phalano bhoga karyA vinA tenI hAjarImAM mokSa na thAya.) tuM tevAprakAranA ja hovAnuM kAraNa e ke jo e karmo potAnA phaLane na Ape, to e karma ja na gaNAya... (have phaLa bhogavyA vinA paNa mokSa thavAno prakAra batAve che ke) anazana vagere te na ane prAyazcita vagere rUpa ja viziSTa kSAyopathamikabhAvasvarUpa tapa, tenA vaDe karmane na vinAza pamADIne mokSa thAya. | (kAM to phalanA bhoga dvArA, kAM to tapa dvArA karmano vinAza karyA bAda ja mokSa ja thavAno, paNa sakarmakano to mokSa nathI ja thavAno...). [ ahIM vedana A pramANe ke je karmo udayamAM AvI gayelA che, jemAM koIpaNa upakrama | ' zaru karAyelo nathI. arthAta jene eka sAthe khatama karAtA nathI, evA karmonuM kramazaH phala" I anubhavavuM e vedana. jema koI roga udayamAM Ave, ene koI upakrama lAgelo na hoya, A " to e kramazaH anubhavAya tema. A vedana bIjAkarmonAM baMdhanuM kAraNa na bananArA evA pariphalezavaDe thAya, arthAt * A azAtAdinA vedanamAM duHkho to anubhavavA ja paDe, paNa enAthI navAkarmo na tha|| baMdhAya. jyAre tapadvArA karmono kSaya A pramANe ke jema udayamAM nahi AvelA ane AvelA che * rogono nAza upakrama = auSadhavagerethI thAya. ema udayamAM AvelA ane nahi AvelA che! doSonAM nAza anyanimittanAM prAraMbhadvArA samyapha upakrama lagADavAvaDe thAya. arthAt | che anazanAdi karavAmAM Ave, enAthI karmone upakrama lAge, enAthI te kSaya pAme. 45 = = = Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * 5 3, ba sa mA dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-1 gAthA - 1 , A kSapaNa pariphaleza vinA thAya. AmAM koI duHkha anubhavavA na paDe. ( Ama phala bhogavIne kSaya karavAmAM to duHkho bhogavavA paDe che, mATe tapAnuSThAna ) ' ja kalyANakArI che. gRhAzramanuM kaMI kAma nathI. A vicAravuM joIe. A 18muM sthAna che. ahIM zloka che. 3matra = ahIM = 18 sthAnanA arthamAM prasaMgamAM... zloka = kahevAyelA ane nahi kahevAyelA arthone saMgrahakaranAra. | prazna : zloko to ghaNAM badhA kahevAnA che. to strota: ekavacana kema ? " | uttara H cho? e jAtivAcaka nirdeza che. tethI zlokajAti aneka bhedavALI hoya che, eTale ghaNA badhA zlokono upanyAsa karavAmAM paNa koI virodha nathI. (ekazlokamAM paNa zlokajAti, anekazlokamAM paNa zlokajAti kahevAya. ahIM zlokazabda zloka jAtino nirdezaka che. jAti to ekavacanamAM ja ullekha pAme. jema ghaNAM ghaTa hoya, to paNa ghaTatva ekavacana vaparAya che.) jayA ya cayaI dhammaM, aNajjo bhogkaarnnaa|se tattha mucchie bAle, AyaiM nAvavu gA.1. gAthArtha : anArya bhoga mATe jyAre dharmane tyAge che. tyAM mUchita te bAla ni | Ayatine jANato nathI. zA yadA caivamapyaSTAdazasu vyAvartanakAraNeSu satsvapi 'jahAti' tyajati 'dharma' zA sa cAritralakSaNam 'anArya' ityanArya ivAnAryo-mlecchaceSTitaH, kimarthamityAha- s| nA 'bhogakAraNAt' zabdAdibhoganimittaM 'sa' dharmatyAgI 'taMtra' teSu bhogeSu 'mUcchito' nA ya gRddho 'bAlaH' mandaH 'Ayatim' AgAmikAlaM 'nAvabuddhayate' na samyagavagacchatIti ya sUtrAH | TIkArtha : jayAre A saMyamatyAgathI pAchA vALavAnA kAraNabhUta evA 18 sthAno | na hovA chatAM paNa te anAryanA jevo = mlecchonA jevI ceSTAvALo zabdAdi bhogonA mATe ja * cAritrarUpI dharmane tyAge che, tyAre te bhogomAM mUchita thayelo te dharmatyAgI, ajJAnI che. bhaviSyakALane sArI rIte jANato nathI. che. = . Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ x che ! dazavaikAlikasUtra bhAga-4 `etadeva darzayati jayA ohAvio hoi, iMdo vA paDio chamaM / savvadhammaparibbhaTTho, sa pacchA paritambapha rA cUlikA-1 gAthA - 2-3 e ja dekhADe che. gA.2. gAthArtha : jyAre utpravrujita thAya che, tyAre dharatI para paDelA IMdranI jema sarvadharmothI paribhraSTa te pAchaLathI anutApa kare che. S yadA 'avadhAvita:' apasRto bhavati saMyamasukhavibhUteH, utpravrajita ityarthaH, 'indro ve 'ti devarAja iva 'patitaH kSmAM ' kSmAM gataH, svavibhavabhraMzena bhUmau patita iti bhAva:, kSmA - bhUmi: / 'sarvadharmaparibhraSTaH' sarvadharmebhyaH - kSAntyAdibhya Asevitebhyo 'pi stu | yAvatpratijJamananupAlanAt laukikebhyo'pi vA gauravAdibhyaH paribhraSTaH - sarvatazcyutaH, sa patito bhUtvA 'pazcAt ' manAg mohAvasAne 'paritapyate' kimidamakAryaM ta mayA'nuSThitamityanutApaM karotIti sUtrArthaH // 2 // TIkArtha : saMyamanA sukhonI vibhUtithI jayAre e dUra sarakI jAya che. eTale ke utkradrajita bane che, tyAre jema potAnA vaibhavanAM bhraMzathI devarAja pRthvI para paDe tema kSamA vagere sevana karAyelA evA paNa sarvadharmothI, tenuM pratijJA sudhI pAlana na karavAne lIdhe ni bhraSTa thayelo ane laukika evA paNa sanmAna vagerethI bhraSTa thayelo te, patita thaIne kaMIka ni maiM mohano aMta thAya tyAre pazcAttApa kare che. "A meM zuM akArya karyuM ?" ema pazcAttApane 1 kare che. zA sa jayA a vaMdimo hoi, pacchA hoi avaMdimo / devayA va cuA ThANA, sa pacchA patidhvajJa rU| na zA (pratijJA AkhI jIMdagInI hatI, paNa e rIte pALI nathI, eTale e enAthI bhraSTa F thayelo gaNAya. sAdhupaNAmAM maLatA mAnAdi utpadrajitane nathI maLatA, mATe e gauravAdithI bhraSTa thayelo gaNAya..) nA ya gA.3. gAthArtha : jyAre e vattva hoya che, pachI avandha thAya che. sthAnathI cyavelI devatAnI jema te pachI paritApa kare che. yadA ca vandyo bhavati zramaNaparyAyastho narendrAdInAM pazcAdbhavatyunniSkrAntaH 191 ta * * * Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * A dazavaikAlikarNa bhAga-4 hu ka cUlikA-1 gAthA - 3-4-5 : hai sannavandyaH tadA devateva kAcidindra varjA sthAnacyutA satI sa pazcAtparitapyata ( rUcetapUrvavati sUtrArtha: rUA TIkArtha : sAdhuparyAyamAM rahelo te rAjA vagerene vaMdanIya hato, ane pachI dIkSA | choDyAbAda jyAre avaMdanIya bane che, tyAre IndrathI tyajAyelI, sthAnathI bhraSTa thayelI koIka devatAnI jema te sAdhu pAchaLathI paritApa kare che. e paritApa bIjIgAthAmAM batAvyA pramANe ja samajI levo. * 5 F 3, E ba > sa E tathA ____ jayA a pUimo hoi, pacchA hoi apUimo / rAyA va rajjapabbhaTTho, sa pacchA paritappai // 4 // gA.4. gAthArtha : pUjita hoya che, pAchaLathI jayAre apUjita thAya che, tyAre rAjayabhraSTa rAjAnI jema te pachI paritApa kare che. yadA ca pUjyo bhavati-vastrabhaktAdibhiH zrAmaNyasAmarthyAllokAnAM pazcAdbhavatyutpra- smai vajitaH sannapUjyo lokAnAmeva tadA rAjeva rAjyaprabhraSTaH mahato bhogAdvipramuktaH sa | pazcAtparitapyata iti pUrvavadeveti sUtrArthaH // 4 // niA TIkArtha : pUrve sAdhupaNAMnAM sAmarthyathI lokone te vastra, bhojanAdivaDe pUjaya hato. tenA || arthAt loko vastrAdi ApavA rUpe enI pUjA karatAM. paNa utmadrajita te lokone jyAre na zA apUjaya bane che, tyAre rAjayathI bhraSTa thayelA eTale ke moTAbhogamAMthI mukta banelA zA | rAjAnI jema te sAdhu pAchaLathI paritApa kare che. e pUrvavatu jayA a mANimo hoi, pacchA hoi amANimo / siTThi vva kabbaDe chUDho, sa pacchA paritappar3a // 5 // gA.pa. gAthArtha : mAnanIya hoya che, pachI jayAre amAnanIya thAya che, karbaTamAM 0 kSipta zeThanI jema ne pachI paritApa kare che. yadA ca mAnyo bhavatyabhyutthAnAjJAkaraNAdinA mAnanIyaH zIlaprabhAveNa * ra pazcAdbhavatyamAnyastatparityAgena tadA zreSThIva 'karbaTe' mahAkSudrasaMniveze kSiptaH san, , = 5 = = = * * * * jasTa Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E > E dazavaikAlikasUtra bhAga-4 pazcAtparitapyata ityetatsamAnaM pUrveNeti sUtrArthaH // 5 // TIkArtha : pUrve zIlanAM prabhAvanAM kAraNe sAdhu abhyutthAna, AjJAkaraNavagere dvArA mAnanIya hato. arthAt loko tene A rIte mAnya karatA. paNa zIlanAM tyAgane lIdhe jyAre te amAnanIya bane che, tyAre atyaMta tucchasthAnamAM pheMkAyelA zeThanI jema te sAdhu pAchaLathI paritApa kare che. (garIba banI gayelA zeThe evA tucchasthAnamAM rahevA javuM paDe...) e pUrvavat cUlikA-1 gAthA - 6-0 na jayA atherao hoi, samaikkaM tajuvvaNo / macchu vva galaM gilittA, sa pacchA mo paritambar3a IIFI S gA.6. gAthArtha : atikrAntayauvanavALo te jyAre sthavira thAya. galane gaLyA bAda mAchalo jema, tema pAchaLathI te paritApa kare che. yadA ca sthaviro bhavati sa tyaktasaMyamo vayaH pariNAmena, etadvizeSapratipAdanAyAhasamatikrAntayauvanaH, ekAntasthavira iti bhAva:, tadA vipAkakaTukatvAdbhogAnAM matsya iva 'galaM' baDizaM 'gilitvA' abhigRhya tathAvidhakarmalohakaNTakaviddhaH san sa pazcAtparitapyata ityetadapi samAnaM pUrveNeti sUtrArthaH // 6 // TIkArtha : saMyamano tyAga karyA bAda jayAre te sAdhu uMmarano pariNAma thavA dvArA sthavira bane che, (e ja vAtane vizeSathI batAvavA mATe kahe che ke) yauvanane oLaMgI sa jAya che, eTale ke ekAMte gharaDo bane che. tyAre bhogo vipAkamAM kaDavA hovAnA kAraNe zA.jema mAchaluM tIkSNakhIlA para lAgelA mAMsane khAdhA bAda tyAM loDhAnAM kAMTAthI vIMdhAI za sa jAya ane pAchaLathI pazcAttApa kare ke meM A na khAdhuM hota to sAruM thAta. tema A sAdhu nA paNa tevAprakAranA karmorUpI loDhAnA kAMTAothI vIMdhAyelo chato pAchaLathI pazcAttApa kare nA ya che. A paNa pUrvanI sAthe samAna ja che. (saMsAramAM jaI bhogo bhogavyA, enAthI aMte ya bhayAnaka rogAdi thAya, to ene ghora pazcAttApa thAya ane eTale ja ema thAya ke "meM dIkSAtyAga karI ghaNuM khoTuM karyuM.") etadeva spaSTayati jayA a kukuDuMbassa, kutattIhiM vihammai / hatthI va baMdhaNe baddho, sa pacchA paritappai // 7 // 193 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * A ma dazavaikAlikasUra bhAga-4 huM A cUlikA-1 gAthA - 7-8 : A ja vAtane spaSTa kare che. gA.7. gAthArtha : jyAre kuTuMbanI kutaptio vaDe haNAya che. baMdhanamAM baMdhAyelA che hAthInI jema te tyAre paritApa kare che. yadA ca 'kakaTambasya' kutsitakuTumbasya kutaptibhiH-kutsitacintAbhirAtmanaH / saMtApakAriNIbhirvihanyate-viSayabhogAn prati vighAtaM nIyate tadA sa muktasaMyamaH san na paritapyate pazcAt, ka iva ?-yathA hastI kukuTumbabandhanabaddhaH paritapyate // 7 // ko TIkArtha : kharAba-niMditakuTuMbanI kharAba-niMditaciMtAovaDe ke je AtmAne jo - saMtApakaranArI che, tenA vaDe e u~drajita viSayabhogo pratye vighAta pamADAya che, eTale | ke patnI-putra-patnI vagerenI jAtajAtanI ciMtAonA kAraNe jyAre e sAMsArika sukho nA bhogavI zakato nathI, tyAre saMyama tyAgI cUkelo te pAchaLathI pazcAttApa kare che. prazna : konI jema ? uttara : jema baMdhanamAM baMdhAyelo hAthI, tema kukuTuMbarUpI baMdhanamAM baMdhAyelo te , - paritApa kare. etadeva spaSTayatiputtadAraparikiNNo, mohasaMtANasaMtao / paMkosanno jahA nAgI, sa pacchA paritappar3a // 8 // A ja spaSTa kare che. gA.8. gAthArtha : putra, patnIthI parikIrNa, mohasaMtAnathI saMtata, kAdavamAM khuMpelA " hAthInI jema. te pAchaLathI paritApa kare che. putradAraparikIrNo' viSayasevanAtputrakalatrAdibhiH sarvato vikSiptaH 'mohasaMtAna-- saMtato' darzanAdimohanIyakarmapravAheNa vyAptaH, ka iva-'pAvasanno nAgo yathA' kardamAvamagno vanagaja iva sa pazcAtparitapyate-hA hA kiM mayedamasamaJjasamanuSThitamiti sUtrArthaH // 8 // TIkArtha : viSayasevananA kAraNe je putra-patnI vagere parivAra Ubho thAya che, che temanAthI cArebAjuthI vIMTaLAyelo (athavA to putrAdinAM kAraNe viSayasukhathI dUra che | phaMgoLAye lo, putrAdinI ciMtAne lIdhe saMsArasukha paNa gumAvI cu ke lo) So darzanamohanIyakarmanAM pravAhathI vyApta banelo te utpavrajita kAdavAmAM khuMpI gayelA (ra | 6P pa la ka ma Sa * * Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ke ... maiM, ta dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-1 gAthA - 9-10 jaMgalI hAthInI jema pAchaLathI paritApa kare che ke "arere ! mArAvaDe A zuM anucita kAma karAyuM." Zai kazcit sacetanatara evaM ca paritapyata ityAha ajja AhaM gaNI huMto, bhAviappA bahussuo / jai'haM ramaMto pariAe, sAmaNNe jiNadesi // 9 // gA.9. gAthArtha : Aje huM bhAvitAtmA, bahuzruta gaNI hota, jo huM jinardezita tu zrAmaNya paryAyamAM ramato hota. na koIka utkRvrajita vadhAre DAhyo, vadhAre samaju hoya to A pramANe pazcAttApa kare 'adya tAvadaham' adya-asmin divase ahamityAtmanirdeze gaNI syAm - AcAryo bhaveyam 'bhAvitAtmA' prazastayogabhAvanAbhiH 'bahuzruta' ubhayalokahitabahvAgamayuktaH, vividha sthAvityaMta sAha-yadyaham 'gamiSya' ratimarivyuM 'paryAya' praznanyArUpe, so'nekabheda ityAha-': zrAmaNye' zramaNAnAM saMbandhini, so'pi zAkyAdibhedabhinna hatyAha-'binalezite' nibhraMthasaMdhinIti sUtrArtha: zA ji TIkArtha : aham zabda potAnA AtmAno nirdeza karavAmAM che. (e vicAre ke) A divase to huM prazastayogo ane bhAvanAothI bhAvita thayelA AtmAvALo, baMnelokamAM hitakArI evA ghaNAM AgamothI yukta evo AcArya hota. ' S sta 195 ta na zA prazna : zuM thayuM hota, to Avo hota ? F uttara : jo huM jinardezita, sAdhusaMbaMdhI paryAyamAM rata hota to. nA nA ya AmAM jo mAtra (pravrayArUpa) paryAya ja le, to e to anekabhedavALo che. maiM saMsAratyAgI ghaNAMono paryAya AmAM AvI jAya. eTale zrAmaNya zabda che. arthAt A paryAya zramaNasaMbaMdhI ja levAno. paraMtu zramaNa paNa zAkyavagere pAMca bhede che, eTale e * zramaNaparyAya paNa zAkyAdibhedathI anekaprakArano che. eTale ninazita zabda lakhyo che. * arthAt mAtra jainasAdhusaMbaMdhI zramaNaparyAya ja levAno. na zA avadhAnotprekSiNaH sthirIkaraNArthamAha devalogasamANo a, pariAo mahesiNaM / rayANaM arayANaM ca, jeo Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 mahAnarayasArisa // 10 // dIkSAtyAga tarapha abhimukha thayelA sAdhune sthira karavA mATe kahe che ke gA.10. gAthArtha : rata maharSiono paryAya devaloka samAna che, aratono moTI * nAraka jevo che. 'devosamAnastu' vevato sadRza va 'paryAya:' pravrakhyArUpa: 'mahIMnAM' maiM susAdhUnAM 'ratAnAM' sattAnAM, paryAya veti myate, tavu N mati-yathA tevanoje vevA: 1 mo prekSaNakAdivyApRtA adInamanasastiSThantyevaM susAdhavo'pi tato'dhikaM bhAvataH mo ' pratyupekSaNAdikriyAyAM vyApRtAH, upAdeyavizeSatvAt pratyupekSaNAderiti devalokasamAna stu eva paryAyo maharSINAM ratAnAmiti / 'aratAnAM ca' bhAvataH sAmAcAryAmasaktAnAM ca stu cazabdAdviSayAbhilASiNAM ca bhagavalliGgaviDambakAnAM kSudrasattvAnAM 'mahAnarakasadRzo ' rauravAditulyastatkAraNatvAnmAnasaduHkhAtirekAt tathA viDambanAcceti sUtrArthaH // 10 // ta TIkArtha : sAdhuparyAyamAM ja rakta banelA susAdhuono dIkSArUpa paryAya devaloka jevo meM ja che. kahevAno bhAva e che ke jema devalokamAM devo nATaka vageremAM vyApAravALA, adIna ma manavALA rahe che, ema susAdhuo paNa tenA karatAM vadhAre bhAvathI pratyupekSaNAdi kriyAomAM vyApAravALA rahe che. kemake pratilekhanAdi kAryo (nATakAdi karatAM to) vizeSaprakAre upAdeya che. AthI rata sAdhuono paryAya devaloka samAna ja hoya che. ji ** cUlikA-1 gAthA - 10-11 IF na paNa jeo sAdhusAmAcArImAM bhAvathI sakta nathI. = zabdathI jeo viSayasukhanAM abhilASI che, bhagavAnanAM veSanAM viDaMbaka che, evA tucchajIvono sAdhuparyAya to zA rauravAdi nArako jevo che. kemake (1) te paryAya nArakonuM kAraNa che. (2) mAnasikaduHkhono atireka che. (3) tevAprakAranI viDaMbaNAo thAya che. A traNa kAraNe e paryAya naraka jevo che. nA nA ya etadupasaMhAreNaiva nigamayannAha amarovamaM jANi sukkhamuttamaM rayANa pariAi tahA'rayANaM / niraovamaM jANia dukkhamuttamaM ramijja tamhA pariAi paMDie // 11 // 1 . AnA upasaMhAra vaDe nigamana karatA kahe che ke gA.11. gAthArtha : paryAyamAM rata jIvonuM devopama uttama sukha jANIne tathA arata 196 F Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H * * EzayAtisU lAga-4 yUlii-1 gAthA - 11-12 che) jIvonuM narakopama uttama duHkha jANIne paMDita paryAyamAM rame. . 'amaropamam' uktanyAyAdevasadRzaM 'jJAtvA' vijJAya 'saukhyamuttamaM' prazamasaukhyaM, . keSAmityAha-'ratAnAM paryAye' saktAnAM samyakpratyupekSaNAdikriyAvyaGgye zrAmaNye, * tathA aratAnAM paryAya eva, kimityAha-'narakopamaM' narakatulyaM jJAtvA duHkham : 'uttama' pradhAnamuktanyAyAt, yasmAdevaM ratAratavipAkastasmAd 'rameta' saktiM kuryAt, | -kvetyAha-'paryAye' uktasvarUpe 'paNDitaH' zAstrArthajJa iti sUtrArthaH // 11 // na TIkArtha sArI rIte pratilekhanAdi kriyA karavArUpa AcArovaDe je vyagya che - jaNAya no dha che tevA sAdhu saMbaMdhI paryAyamAM sakta sAdhuone kahelA nyAyapramANe devonAM jevuM | uttamasukha, prazamasukha hoya che. A vAta jANIne tathA paryAyamAM ja arata jIvonuM narakanAM vA tulya evuM kahelA nyAyapramANe moTuMdu:kha jANIne zAstrArthajJAtA sAdhu uktasvarUpavALA paryAyamAM rati kare. paryAyacyutasyaihikaM doSamAhadhammAu bhaTuM sirio aveyaM, jnnggivijjhaaamiv'ppteaN| hIlaMti NaM duvihiaM kusIlA, dADhuDDiaM ghoravisaM va nAgaM // 12 // paryAyabhraSTane aihikala doSa zuM maLe ? te kahe che. gA.12. gAthArtha : dharmathI bhraSTa, lakSmIthI apeta, vidhyAta yajJAgninI jema "| alpatejavALA, durvihitane kuzIlo hIle che. jema ukheDAyelI dADhavALA ghoravivALA H ma ji sapane.... ___ 'dharmAt' zramaNadharmAd 'bhraSTaM' cyutaM zriyo'petaM' tapolakSmyA apagataM 'yajJAgnim' agniSTomAdyanalaM vidhyAtamiva yAgAvasAne'lpatejasam, alpazabdo'bhAve, tejaHzUnyaM bhasmakalpamityarthaH 'hIlayanti' kadarthayanti, patitastvamiti paGktyapasAraNAdinA, 'enam' unniSkrAntaM 'durvihitam' unniSkramaNAdeva duSTAnuSThAyinaM 'kuzIlA:' tatsaGgocitA lokAH, sa eva vizeSyate-'dADhaDDiaM'ti prAkRtazailyA uddhRtadaMSTram-utkhAtadaMSTra 'ghoraviSamiva' raudraviSamiva 'nAga' sarpa, yajJAgnisarpopamAna, lokanItyA pradhAnabhAvAdapradhAnabhAvakhyApanArthamiti sUtrArthaH // 12 // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2dazavaikAlikasUra bhAga-4 cUlikA-1 gAthA - 13 TIkArtha : je zramaNadharmathI bhraSTa thayo che, tapalakSmIthI rahita banelo che, yajJanA aMte A ( olavAI gayelA evA aniSTomAdi yajJonA agninI jema je alpatejavALo banelo che * che, (agni olavAI gayA pachI alpa teja zI rIte hoya? teja ja na hoya ne ?) || tpazabda ahIM abhAva arthamAM che. eTale ke je tejathI zUnya che, rAkha jevo che. AvA * utpavrajitane, dIkSA tyAga karelo hovAthI ja duSTa anuSThAnavALAne kuzIlo = tenA saMgane *| 'ucita loko kadarzita kare che. arthAt tuM patita che e rIte ene paMgatamAMthI dUra karavA vagere dvArA enI kadarthanA kare che. (sajajanamANaso karmavipAkAdi samajIne AvI kadarthanA no na kare, paNa jeo durjana hoya, durjanano saMga karavAne yogya hoya, tevA halakAmANaso no che to AnI kadarthanA anekaprakAre karavAnA ja. tta A ja vastu vizeSathI batAve che ke jenI dADhA-dAMta ukheDI nAMkhavAmAM AvI che, | evA bhayaMkara jheravALA sarpane jema loko parezAna kare, tema A sAdhu aMge samajavuM. | (bhaDabhaDatI agni ke jherIsarpane koI aDe nahi, parezAna kare nahi. paNa agni rAkha bane to loko tenI upara paNa cAle. sApanI jheranI kothaLI utArI levAya to loko te ene puSkaLa parezAna kare... ema sAdhu utpavrajita bane to loko enI hIlanA kare.) gAthAmAM vADhi lakheluM che. e prAkRtazailIthI jANavuM. samAsa pramANe to 3Ita daMSTram ema thAya taMtavAtameM ema nahi...) tathA ahIM yajJAgni ane sApa A benI upamA ApI che. te A be vastu na lokanItithI vicArIe to pradhAna hatI ane pachI apradhAna bane che.. A darzAvavA mATe, ja A benI upamA lIdhelI che. evamasya bhraSTazIlasyaughata aihikaM doSamabhidhAyaihikAmuSmikamAha iheva'dhammo ayaso akittI, dunnAmadhijjaM ca pihujjnnNmi| ___cuassa dhammAu ahammaseviNo, saMbhinnavittassa ya hiTThao gaI // 13 // Ama, bhraSTazIlavALA AnA sAmAnyathI aihikadoSa batAvIne have aihika ane * Amukhika baMne doSo batAve che. | gA.13. gAthArtha : ahIM ja adharma, apayaza, apakIrti, sAmAnyalokamAM * durnAmadheya... dharmathI zruta, adharmasevI, saMbhinnavRttavALAnI nIce gati thAya. S) 'rUdeva' kRtnonA patta atha' rUtyamathI, jona rati -yaDuta 'mayaT:' ( Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * | * A dazavaikAlikasUga bhAga-4 = A cUlikA-1 gAthA - 13-14 : 2) aparAkramakRtaM nyUnatvaM tathA 'akItiH' adAnapuNyaphalapravAdarUpA tathA 'darnAmadheyaM / ca' purANaH patita iti kutsitanAmadheyaM ca bhavati, kvetyAha-pRthagjana' sAmAnyaloke'pyAstAM viziSTaloke, kasyetyAha-'cyatasya dharmAda' utpravrajitasyetyarthaH, | tathA 'adharmasevinaH' kalatrAdinimittaM SaTkAyopamaIkAriNaH, tathA 'saMbhinnavRttasya : ca' akhaNDanIyakhaNDitacAritrasya ca kliSTakarmabandhAd 'adhastAdgatiH' narakeSUpapAta ' | kRti sUtrArtha: zarUA. TIkArtha : A udrajitane A lokamAM ja adharma thAya. (A dIkSAtyAga e adharma | " ja che ne ?) A vAta phalathI dekhADe che ke eno apayaza thAya. aparAkramathI = khoTA | parAkramathI ke parAkramanA abhAvathI je nyUnatA = halakAI te thAya. tathA dAnapuNyanA phalAtmaka pravAharUpa je kIrti, teno abhAva thAya. (koI mANasa dAnAdi kare, tapAdi puNyakAryo kare, A badhAnAM lIdhe lokomAM enA mATe sAruM bolAya. A prazaMsA e ja pravAda che. e dAnapuNyanAM phalarUpa che. Avo pravAda A u~drajitano na thAya. kemake te te dAnapuNya vinAno che, us UMdho pravAda thAya. e paNa akIrti kahevAya. sArApravAdano ta ne abhAva ane kharAba pravAda A baMne vastu akIrti gaNI zakAya.. athavA Avo artha | | vicArI zakAya ke "A mANase pUrvabhavomAM ghaNuM dAnapuNya kareluM haze, jenA phalarUpe A bhavamAM te badhI rIte sAro-sukhI che..." Avo je mANasa tenA mATe dAnapuNyanA phalano pravAda e paNa kIrti gaNI zakAya. joke prathamaartha vadhu prasiddha che.) - tathA utpavrajitanuM nAma kharAba thaI jAya. "purANa, patita' evA kharAba nAmo, | enA mATe vaparAya. prazna : kyAM enuM nAma kharAba thAya ? uttara : viziSTalokamAM to dUra raho, paNa sAmAnyalokamAM paNa enuM nAma kharAba thAya. prazna : A badhuM kone thAya ? uttara : dharmathI cyavelA = utpavrajita, strI vagerenA mATe pakAyanI hiMsAne karanAra, nahi khaMDana karavA yogya cAritrane khaMDita karI cUkela sAdhune A badhuM thAya. tathA AvA : jIvano kilaSTakarmonA baMdhane lIdhe narakomAM upapAta thAya. ___ asyaiva vizeSapratyapAyamAha____ bhuMjittu bhogAI pasajjhaceasA, tahAvihaM kaTTa asaMjamaM bahuM / '45 * * * * * * * * Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-1 gAthA - 14-15 gaiM ca gacche aNabhijjhiaM duhaM, bohI a se no sulahA puNo puNo // 14 // AnA ja vizeSapratyapAya nukasAnane batAve che. gA.14. gAthArtha : prasahya cittathI bhogone bhogavIne, tevAprakAranuM ghaNuM asaMyama x karIne aniSTa, duHkhAtmaka gatimAM jAya che. tene punaH punaH bodhi sulabha nathI. = na 'sa' pravRttito muvA 'monAna' zabdAvIn 'prasahyacetanA' dharmanirapekSatA 1 praphTenacittena'tathAvidham' ajJoSitamadharmanuM 'jA' aminiyaMttva 'asaMyamaM' RSyAmo dyArambharUpaM 'bahum' asaMtoSAtprabhUtaM sa itthaMbhUto mRtaH san gatiM ca gacchati 'anabhidhyA- mo Da tAm' abhidhyAtA-kRSTA na tAniAmitvartha:, cittuNAvyevaMbhUtA mavatyaMta AnlR- Da stu 'duHkhAM' prakRtyaivAsundarAM duHkhajananIM, 'bodhizcAsya' jinadharmaprAptizcAsyonniSkrAntasya na stu sulabhA 'punaH punaH' prabhUteSvapi janmasu durlabhaiva, pravacanavirAdhakatvAditi sUtrArthaH // 14 // TIkArtha : utpravrujita dharmanirapekSa hovAthI pragaTacittathI pazcAttApAdirahita ta cittathI zabdAdi bhogone bhogavIne, tathA ajJAnIone ucita ane adharmarUpI te meM phalavALA evA khetIvagere AraMbhone asaMtoSanA kAraNe puSkaLa pramANamAM karIne sme AvAprakArano te marelo chato aniSTa, duHkha rUpa evI gatimAM jAya che. emAM adhyiAtA eTale ISTa. amithyAttA eTale aniSTagati. paNa koIka gati na sukhAtmaka hovA chatAM koIkane aniSTa hoI zake. jemake A kaMI evI sukhAtmaka gatimAM na jato nathI. eTale ja bIjuM vizeSaNa lakhyuM che ke puravAM arthAt je gati svabhAvathI ja kharAba = duHkhane utpanna karanArI hoya evI gatimAM te jAya che. ma ma zA zA sa sa tathA A udmavrajitane jinadharmanI prApti paNa punaH punaH sulabha nathI. arthAt ghaNAM badhA janmomAM paNa ene bodhi durlabha ja rahe che. kemake e pravacanano virAdhaka che. (TuMkamAM aneka bhavo sudhI e jinadharmane gumAvI bese che.) nA nA ya = yasmAdevaM tasmAdutpannaduHkho'pyetadanucintya notpravrajedityAha imassa tAnera assa jaMtuNo, duhovaNIassa kilesavattiNo / paliovamaM jhijjhai sAgarovamaM, kimaMga puNa majjha imaM maNoduhaM ? // 15 // AvuM che mATe sAdhupaNAmAM duHkha utpanna thAya to paNa eNe A vakSmaNamANa vastu vicArIne dIkSA tyAga karavo na joIe... e kahe che ke 200 ya Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na na 5 zA sa ya dazavaikAlikasUtra bhAga-4 yUlia - 1 gAthA 15-17 - AA. 15. gAthArtha : hu:SopanIta, isezavartI, AA nArambhavanAM pasyopama, sAgaropama khatama thAya che. to mAruM A mananuM duHkha zuM ? 'asya tAva' dityAtmana eva nirdezaH, 'nArakasya janto:' narakamanuprAptasyetyarthaH 'duHkhopanItasya' sAmIpyena prAptaduHkhasya 'klezavRtteH' ekAntaklezaceSTitasya sato naraka eva palyopamaM kSIyate sAgaropamaM ca yathAkarmapratyayaM, kimaGga punarmamedaM saMyamAratiniSpannaM manoduHkhaM tathAvidhaklezadoSarahitam ?, etatkSIyata eva etaccintanena notpravrajitavyamiti sUtrArthaH // 15 // na mA TIDArtha : imassa asya - potAno 4 nirdeza relo che. (sAdhu viyAre che 3) khA Da mAro AtmA jyAre narakamAM pahoMcelo, samIpatAthI duHkhane pAmelo, ekAMte klezabharapUra sta ceSTAvALo hato, tenA narakamAM ja palyopama ane sAgaropama khatama thayA che. karmarUpI kAraNa pramANe palyopama ke sAgaropama je AyuSya hatuM. e badhuM ja khatama thayuM che. - to tevAprakAranA phlezadoSathI rahita, saMyamamAM ati thavAthI utpanna thayeluM A mAruM mananuM duHkha vaLI zuM visAtamAM ? A kSaya pAmaze ja. AnA ciMtanavaDe dIkSAtyAga na karavo. vizeSeNaitadevAha na me ciraM dukkhamiNaM bhavissai, asAsayA bhogapivAsa jaMtuNo / na ce sarIreNa imeNa vissai, avissaI jIviapajjaveNa me // 16 // vizeSathI A ja kahe che. gA.16. gAthArtha : mAruM A duHkha lAMbokALa nahi rahe. jIvonI bhogapipAsA azAzvata che. jo A zarIravaDe nahi jAya, to mArA jIvananAM paryAyavaDe jaze. na mama 'ciraM' prabhUtakAlaM 'duHkhamidaM' saMyamAratilakSaNaM bhaviSyati, kimityata Aha-'azAzvatI' prAyo yauvanakAlAvasthAyinI 'bhogapipAsA' viSayatRSNA 'janto: ' prANinaH, azAzvatItva eva kAraNAntaramAha - 'na ceccharIreNAnenApayAsyati' na yadi zarIreNAnena karaNabhUtena vRddhasyApi sato'payAsyati, tathApi kimAkulatvam ?, | yato'payAsyati 'jIvitaparyayeNa jIvitasyApagamena maraNenetyevaM nizcitaH syAditi sUtrArthaH // 16 // 201 na zA ma nA ya Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * % 5 3, ama dazavaikAlikasULa bhAga-4 cUlikA-1 gAthA - 10 TIkArtha : saMyamamAM aratisvarU5 mAruM A duHkha lAMbokALa rahevAnuM nathI. prazna : zA mATe ? uttara : kemake jIvonI bhogapipAsA azAzvata che. prAyaH yauvanakALamAM ja rahenArI | che. (mane atyAre bhogapipAsA che, eTale saMyamamAM arati che. paNa yauvana jaze, . bhogapipAsA jaze, eTale arati paNa jaze. Ama e duHkha kyAM vadhu TakavAnuM che ?) bhogapipAsA azAzvata hovAmAM ja bIjuM kAraNa batAve che ke jo kadAca vRddha thaI ke [ gayelA evA paNa mArI bhogapipAsA A karaNabhUta zarIravaDe nahi jAya. arthAt A dehanI hAjarImAM vRddhAvasthAmAM paNa jo bhogapipAsA dUra nahi thAya. to paNa emAM | AkuLatA zuM? vAMdho zuM? kemake jIvanAM vinAzavaDe to jaze ja. arthAt maraNa thaze tyAre to bhogapipAsA jaze ja. A pramANe vicArI sAdhu nizcita thAya. asyaiva phalamAha jassevamappA u havijja nicchio, caijja dehaM na hu dhammasAsaNaM / meM taM tArisaM no paDalaMti iMdiA, uviMtavAyA va sadasaNaM giriM // 17 // AnAM ja phalane kahe che. (arthAt A rIte daDha bane, to zuM phala maLe ? e kahe che.) nigA .17. gAthArtha : A pramANe jeno AtmA nizcita thAya, te dehane tyAge, ji. 7 dharmazAsanane na tyAge. uDato pavana merune jema, tema Indriyo tAdeza te sAdhune calAvI ? za na zake. 'tati sAtho vaE'na, 'mAtmA tu tuzabUcaivavaIRTWtvotu mArksava ma | nA nizcito' dRDhaH yaH sa tyajeddehaM kvacidvighna upasthite, 'na tu dharmazAsanaM' na punardharmAjJA- nA ya miti, taM 'tAdazaM' dharme nizcitaM 'na pracAlayanti' saMyamasthAnAnna kampayanti 'indriyANi' ya| cakSurAdIni / nidarzanamAha-'utpatadvAtA iva' saMpatatpavanA iva 'sudarzanaM giriM' merum, etaduktaM * bhavati-yathA meruM na vAtAzcAlayanti tathA tamapIndriyANIti sUtrArthaH // 17 // | TIkArtha upara kahyA pramANe te sAdhuno je AtmA ja dRDha thaI jAya, te AtmA koIka " * vipna upasthita thAya, to paNa zarIrane tyAgI de, paraMtu dharmanI AjJAne na tyAge. tevA * A prakAranA = dharmamAM nizcita evA tene cakSu vagere Indriyo saMyamasthAnamAMthI halAvI zakatI che ka E F Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na ta dazavaikAlikasUtra bhAga-4 nathI. dRSTAnta batAve che ke jema sArI rIte AvI paDatAM pavano merune kaMpAvI na zake... kahevAno bhAva e ke jema pavano merune kaMpAvI na zake. tema Indriyo tene paNa kaMpAvI na zake. cUlikA-1 gAthA - 18 upasaMharannAha-- icceva saMpassia buddhimaM naro, AyaM uvAyaM vivihaM viANiA / na kAeNa vAyA adu mANaseNaM, tiguttigutto jiNavayaNamahidvijjAsi // 18 // tti bemi // mo S raivakkA paDhamA cUlA samattA // 1 // upasaMhAra karatAM kahe che. gA.18 gAthArtha : A pramANe sArI rIte joIne, buddhimAna nara vividha AyaupAyane jANIne kAyAthI, vAcAthI, manathI triguptigupta jinavacanane pALe... ema huM ta kahuM chuM. 203 ji 'ityevam' adhyayanoktaM duSprajIvitvAdi 'saMprekSya' Adita Arabhya yathAvaddaSTvA 'buddhimAnnaraH' samyagbuddhayupetaH 'AyamupAyaM vividhaM vijJAya' AyaH samyagjJAnAdeH upAyaH-tatsAdhanaprakAraH kAlavinayAdirvividhaH - anekaprakArastaM jJAtvA, kimityAhakAyena vAcA'tha manasA - tribhirapi karaNairyathApravRttaistriguptiguptaH san 'jinavacanam' na arhadupadezam'adhitiSThet' yathAzaktyA taduktaikakriyApAlanaparo bhUyAt, bhAvAyasiddhau tattvato muktisiddheH / bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 18 // ukto'nugamaH, sAmprataM nayAH, te ca pUrvavadeva / samAptaM rativAkyAdhyayanamiti // 1 // na zA zA sa sa nA nA ya ya TIkArtha : A adhyayanamAM je duSmajIvitva vagere kahyuM che. zaruAtathI mAMDIne barAbara e badhuM joIne samyabuddhithI yukta nara samyagnAnAdinA aneka prakAranA lAbhane tathA samyagnAnAdinA lAbhanA aneka prakAranA kAlavinayAdi sAdhanonAM prakArone jANI laIne yathApravRtta, zAstramujaba pravartelA mana, vacana, kAyA vaDe triguptigupta thayo chato * arihaMtanA upadezane Acare. arthAt potAnI zakti pramANe arihaMto vaDe kahevAyelI * kriyAonAM ja pAlanamAM tatpara thAya. kemake bhAvalAbhanI = cAritrAdinI siddhi thAya, temAM paramArthathI mokSanI siddhi che. pa , Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * ka dazavaikAlikasUra bhAga- 4 9 cUlikA-1 gAthA - 18 . (jJAnAdi e Aya che. te vividha = aneka prakAranA che. kAla, vinaya, bahumAnAdi che e jJAnAdinA upAya che. te upAyanA prakAro paNa vividha = aneka prakAranA che. A taMduvartava imAM vi zabda eTale eka kriyA... ema arthamAM na levo. paNa jIva kAranA jevA arthamAM che. temanA vaDe kahevAyelI kriyAmAM ja evA bhAvane sucavanAro che.) vAmi zabda pUrvanI jema. anugama kahevAyo. have nayo... te pUrvanI jema ja. // iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikabRhadvattyAM prathamA cUlikA sNpuurnnaa||1|| rativAkyA nAmanI prathama cUlikA vyAkhyAna karAI. 5 5. - 31 ] va ma ya * 2 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na 41 ka dazavaikAlikasUtra bhAga-4 na cUlikA-2 gAthA - bhASya-63 atha dvitIyA cUlikA / vyAkhyAtaM prathamacUDAdhyayanam, adhunA dvitIyamArabhyate, asya caughataH saMbandhaH pratipAdita eva, vizeSatastvanantarAdhyayane sIdataH sthirIkaraNamuktam, iha tu vivikta- * caryocyata ityayamabhisaMbandhaH, etadevAha bhASyakAra:ahigAro puvvatto cauvviho biiacUliajjhayaNe / sesANaMdArANaM ahakkamaM phAsaNA hoi // 63 // (bhASyam) viviktacaryA nAmanI dvitIya cUlikA prathama cUDAadhyayananuM vyAkhyAna thaI gayuM. have bIjuM zaru karAya che. Ano oghathI saMbaMdha kahevAI ja gayo che. (dasamA adhyayana pachI be cUlikAno 7 saMbaMdha eka sAthe ja darzAvelo. judo judo nahi... e oghathI saMbaMdha...) * na ta vizeSathI saMbaMdha A pramANe (bIjI cUlikAno prathamacUlikA sAtheno saMbaMdha...) smR anantara adhyayanamAM sIdAtA sAdhuonuM sthirIkaraNa kahevAyuM. A adhyayanamAM - bIjI cUlikAmAM viviktacaryA kahevAya che. A saMbaMdha che. bhASyakAra A ja kahe che. ji na bhA.63 : bIjI cUlikA adhyayanamAM pUrvokta caturvidha adhikAra che. zekha dvAronI krama pramANe sparzanA thAya che. zA. = TIkArtha : A dvitIyacUDArUpa adhyayanamAM sauthI prathama pada vRttimaM tu cUDA che. e AdAnapada che. enA nikSepA karavAnA hoya. have 10mAM adhyayana bAda sAmAnyathI baMne cUDAno bhego vistArathI prastAva darzAvI dIdho hato. rativAkyacUDAmAM e adhikAra 205 E F zA sa 'adhikAraH'-oghataH prapaJcaprastAvarUpaH 'pUrvokto' rativAkyacUDAyAM pratipAdita: sa nA 'caturvidho' nAmacUDA sthApanAcUDetyAdirUpo yathA dvitIyacUDAdhyayane AdAnapadena nA ya cUlikAkhyena, sAnuyogadvAropanyAsastathaiva vaktavya iti vAkyazeSaH 'zeSANAM dvArANAM' ya sUtrAlApakagatanikSepAdInAM 'yathAkramaM ' yathAprastAvaM sparzanA - ISad vyAkhyAdirUpA bhavatIti gAthArthaH // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HEREzayAli sUba mArA-4 yUniDA-2 sUtra-1 hai) 34.5 gayeto. nAmayU.... mere yAra prA2no to. prastutamAM AdAnapada cUDAno e ja caturvidha adhikAra anuyogadvAronA | upanyAsapUrva me 4 prabhA. mI 46. hevo. vaktavyaH the. vAsyazeSa che. sUkAlApaka saMbaMdhI nipA vagere rUpa zeSa dhAronI sparzanA = kaMIka vyAkhyAna e prastAva pramANe thaze. atra ca vyatikare sUtrAnugame'skhalitAdiguNopetaM sUtramuccAraNIyaM, taccedamcUliaMtu pavakkhAmi, suaM kevlibhaasi| jaM suNittu supuNNANaM, dhamme uppajjae maI // 1 // A prasaMge sUtrAnugamamAM asmalitAdiguNothI yukta sUtra uccAravuM joIe. te mA che. gA.1. gAthArtha : kevalibhASita RtarUpa cUlikAne kahuM chuM. jene sAMbhaLIne supuNyone te dharmamAM mati utpanna thAya. _ 'cUDAM tu pravakSyAmi' cUDAM prAgvyAvarNitazabdArthAM tuzabdavizeSitAM bhAvacUDAM| pravakSyAmIti-prakarSaNAvasaraprAptAbhidhAnalakSaNena kathayAmi, 'zrutaM kevalibhASita miti iyaM hi cUDA 'zrutaM' zrutajJAnaM varttate, kAraNe kAryopacArAt, etacca kevalibhASitam| anantarameva kevalinA prarUpitamiti saphalaM vizeSaNam / evaM ca vRddhavAdaH' kayAcidAryayA'sahiSNuH kuragaDukaprAyaH saMyatazcAturmAsikAdAvupavAsaM kAritaH, sa ' | tadArAdhanayA mRta eva, RSighAtikA'hamityudvignA sA tIrthakaraM pRcchAmIti guNAvarjitadevatayA zA sa nItA zrIsImandharasvAmisamIpaM, pRSTo bhagavAn, aduSTacittA'ghAtiketyabhighAya bhagavatemAM sa nA cUDAM grAhiteti / idameva vizeSyate-'yacchutve 'ti yacchutvA''karNya 'supuNyAnAM' nA ya kuzalAnubandhipuNyayuktAnAM prANinAM 'dharme' acintyacintAmaNikalpe cAritradharme 'utpadyate matiH' saMjAyate bhAvataH zraddhA / anena cAritraM cAritrabIjaM copajAyata ityetaduktaM bhavatIti * sUtrArthaH // 1 // : *no zArtha pUrva pani 42||yeto cha, tevI mane tu - 26. vizeSa karAyelI evI cUDAne eTale ke bhAvacUDAne kahIza. prakarSathI = je je avasara prApta hoya, *i| che tenA kathana dvArA karIza. (pUrve to cUDA zabdanA artha tarIke ghaNIbadhI cUDA batAvelI, ahIM smai Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-2 sUtra-1 cUDA zabdathI kaI cUDA levI ? e prazna thAya. paNa tu zabda lakhelo che, eTale enA dvArA bhAvacUDA levAnuM sucana thaI jAya che.) A cUDA zrutajJAna che. prazna : A to akSarAtmaka jaDa vastu che, e zrutajJAna zI rIte ? uttara H kAraNamAM kAryopacAra dvArA cUDA zrutajJAna kahevAya. (A zabdAtmaka cUDA kAraNa che, enA zravaNathI zrotAne zrutajJAna utpanna thAya che..) na mo A zrutajJAna kevalibhASita che. arthAt kevalI vaDe sAkSAt prarUpaNA karAyelI A cUDA che zrutajJAna che, Ama to badhuM zrutajJAna kevalibhASita ja hoya che, eTale A vhevatI mASita vizeSaNa nakAmuM = niSphaLa gaNAya. paNa bIjA badhA zrutajJAno kevalIe suM gaNadharAdine prarUpyA, teoe tenA AdhAre zrutajJAnanI racanA karI... Ama e zrutajJAno sAkSAt to gaNadharAdibhASita che, kevalibhASita paraMparAe che. nA jyAre A cUlikA anaMtararIte = sAkSAt kevalibhASita che, eTale bIjA zrutajJAno maiM karatAM AnI A vizeSatA che, eTale A vhevattimASitA vizeSaNa saphaLa che, sArthaka ta me che. sAdhvIjI udvega pAmyA ke "meM sAdhunI hatyA karI" eTale "huM tIrthaMkarane pUchuM" ema vicAre zA che. sAdhvIjInA guNothI AkarSAyelI devatA vaDe zrI sImaMdharasvAmI pAse laI javAI. jeo (prazna : paNa e kayA AdhAre kahI zakAya ke A cUlikA sAkSAt kevalibhASita che ?) uttara : vRddhavAda A pramANe che. (AcAryonI paraMparAmAM A cUlikA aMge nIce ff mujaba vAta jANavA maLI che ke) koIka sAdhvIjIe kuragaDu jevA koIka asahiSNu sAdhune ni comAsIcaudaza vagere divase upavAsa karAvyo. te tenI ArAdhanAthI mRtyu ja pAmyo. 7 na X X bhagavAnane prazna karyo. "tuM aducittavALI che, sAdhuno ghAta karanArI nathI." ema kahI bhagavAne A cUDA emane grahaNa karAvI. (A rIte A cUDA sAkSAt kevalibhASita che...) A cUDAtmaka zrutajJAnane ja vizeSathI darzAve che ke je cUDAne sAMbhaLIne puNyAnubaMdhIpuNyavALA jIvone acittvaciMtAmaNI samAna cAritradharmamAM mati utpanna thAya, bhAvathI zraddhA thAya. AnA dvArA cAritra ane cAritranuM bIja utpanna thAya che" e pramANe kahevAyeluM che. ('bhAvathI zraddhA thAya' e je kahyuM, enAthI paramArthathI e jaNAvyuM ke "zrotAne A " F 200 ba EE E F ya Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * 49, . HEREzAlisA lAga-4 yUlA-2 sUtra- 2DAE sAMbhaLIne cAritra ke cAritrabIja utpanna thAya.") * etaddhi pratijJAsUtram, iha cAdhyayane caryA guNA abhidheyAH tatpravRttau - | mUlapAdabhUtamidamAha___aNusoapaTThiabahujaNaMmi, paDisoaladdhalakkheNaM / paDisoameva appA, dAyavvo houkAmeNaM // 2 // mA pratisUtra che. A adhyayanamAM caryAnA guNo abhidheya = viSaya che. te guNonI pravRttimAM mAM | mUlapAdabhUta A vAta kahe che ke | gA.2. gAthArtha : ghaNAM loko anusrotamAM prasthita hote chate pratisrotamAM labdhalakSyavALA, hitArthIe pratisrotamAM ja AtmA Apavo joIe. ____anusrotaHprasthite' nadIpUrapravAhapatitakASThavad viSayakumArgadravyakriyAnukUlyena / pravRtte 'bahujane' tathAvidhAbhyAsAt prabhUtaloke tathAprasthAnenodadhigAmini, kimityaah-| 'pratisrotolabdhalakSyeNa' dravyatastasyAmeva nadyAM kathaJcidevatAniyogA-tpratIpasrotaHprAptalakSyeNa, bhAvatastu viSayAdivaiparItyAtkathaMcidavAptasaMyamalakSyeNa 'pratisrota eva' durapAkaraNIyamapyapAkRtya viSayAdi saMyamalakSyAbhimukhameva 'AtmA' jIvo 'dAtavyaH' ji pravarttayitavyo 'bhavitukAmena' saMsArasamudraparihAreNa muktatayA bhavitukAmena sAdhunA, na ji na kSudrajanAcaritAnyudAharaNIkRtyAsanmArgapravaNaM ceto'pi karttavyam, apitvAgamaikapravaNenaiva na zA bhavitavyamiti, uktaM ca-"nimittamAsAdya yadeva kiJcana, svadharmamArga visRjanti bAlizAH zA sa / tapaHzrutajJAnadhanAstu sAdhavo, na yAnti kRcchre parame'pi vikriyAm ||1||tthaa-kpaalmaadaay sa| nA vipannavAsasA, varaM dviSadvezmasamRddhirIkSitA / vihAya lajjAM na tu dharmavaizase, nA ya surendratA( sA )rthe'pi samAhitaM manaH // 2 // tathA-pApaM samAcarati vItaghRNo jaghanyaH, yA | prApyApadaM saghRNa eva vimadhyabuddhiH / prANAtyaye'pi na tu sAdhujanaH svavRttaM, velAM samudra iva layituM samarthaH // 3 // " ityalaM prasaGgeneti sUtrArthaH // 2 // * TIkArtha : jema nadInA pUranA pravAhamAM paDeluM lAkaDuM pravAhane anusAre ja AgaLa dhapatuM jAya. pravAhathI viparIta gamana na karI zake. ema tevA prakAranA abhyAsane lIdhe ! - saMskArAdine lIdhe ghaNA loko zabdAdi viSayo, zAkyAdi kumArgo ane jainadarzananI huM H. * * * A sia Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dazavaikAlikasUra bhAga-4 kiraNa cUlikA-ra sUtra-2 che. paNa dravyakriyAone anukULa rUpe pravartelA che. arthAt ghaNAM loko viSayamagna, 2 kumArgagAmI dravyakriyAmAtramAM lIna che. AvA loko tevA prakAranA prasthAna vaDe = pravRtti : vaDe = prayANa vaDe samudragAmI che, eTale ke saMsArasamudra tarapha dhasaDAI rahyA che.) * " AvuM che tethI ja dravyathI vicArIe to te ja nadImAM koIpaNa rIte devatAnA 'T " niyogathI = baLathI = prabhAvathI pravAhane viparIta paNe lakSyane meLavanAra koI banI zake * Tkharo. arthAt pravAha pazcimabAju vaheto hoya, ane koI devatAnA prabhAvathI pravAhamAM 1 ghasaDAI javAne badale e pravAhamAM pUrvabAju AgaLa vadhI potAnuM lakSya prApta karI le.' mane ema bhAvathI vicArIe to viSayo, kumArga ane dravyakriyAnI viparItatA dvArA | ' arthAt e traNeyathI dUra thaI, saMyamarUpI lakSma jIva pAmI le. na AvA jIve duHkhethI dUra karI zakAya evA paNa viSayAdine dUra karI saMyamarUpI lakSya | tarapha ja potAno AtmA pravartAvavo joIe. saMsArasamudrano parihAra karavA dvArA mukta tarIke banavAnI IcchAvALA sAdhue A R pramANe karavAnuM che. paNa tucchajIvonA AcaraNone daSTAnta tarIke karIne mane paNa e ta | ne asanmArgamAM pravaNa karavA jevuM nathI. (vANI, kAyA to nahi ja.) paraMtu ekamAtra be AgamamAM ja pravaNa - tatpara banavuM joIe. (sAraH viSayo, kumArgo, dravyAkriyAo saMsArasamudra tarapha AgaLa vadhe che, temAM rahelA ghaNAM jIvo e tarapha AgaLa vadhe che. koIka ja mANasa evo hoya, je pravAhanI , | sAme tare. ema A badhAno tyAga karI sAdhue paNa saMyamamAM ja lakSya ApavuM joIe.) te kahyuM che ke bAlizo je koIpaNa - game te nimittane pAmIne svadharmanA mArgane tyAgI de che. | tapa, zrata, jJAnarUpI dhanavALA sAdhuo utkRSTa paNa duHkhamAM vikRtine na pAme. | tathA phATelAvastravALAe kapAla = ThIkaruM = bhIkha mAMgavAnuM sAdhana laI zatrunA 1 * gharanI samRddhi jovI e sArI. paNa lajjAne = saMyamane tyAgIne dharmanAM zatru - dharmanAM nAzaka evA devendratA rUpI arthamAM paNa mana joDavuM sAruM nahi. (Azaya e ke pote phATelA 1 kapaDAM paheravA paDe, zatrune tyAM bhIkha mAMgavI paDe, enI samRddhi jovI paDe,... A badhuM | sAruM. - paNa lajjAtyAgI, dharmatyAgIne InDasamRddhi maLatI hoya to e ya nakAmI.) * tathA jaghanya mANasa lajjA tyAgIne pApane AcarI le. vimadhyabuddhivALo mANasa Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 9 5 , - 5 dazavaikAlikasUra bhAga-4 hari cUlikA-2 sUtra-3 cheApatti Ave, tyAre khedapUrvaka, lajajA-duHkhapUrvaka pApane Acare. sAdhujana prANano nAza ( thAya to paNa potAnA AcArane ullaMghavA mATe samartha na bane. jema samudra veLAne = 0 - kinArAne ullaMghavA samartha na bane tema. prasaMgathI saryuM. adhikRtameva spaSTayannAha aNusoasuho loo, paDisoo Asavo suvihiANaM / 1 majurogo saMsAro, paDito tarasa sattAro rUA. prastutavAtane ja spaSTa karatAM kahe che ke gA.3. gAthArtha H loka anusrotamAM sukhavALo che. suvihitone pratisrota Azrava che. anusrota saMsAra che. pratisrota teno vistAra che. 'anasrotaHsakho lokaH' udakanimnAbhisarpaNavat pravRttyA'nukUlaviSayAdisukho lokaH, karmagurutvAt, 'pratisrota eva' tasmAdviparItaH 'AzravaH' indriyajayAdirUpaH | | paramArthapezalaH kAyavAGmanovyApAraH 'Azramo vA' vratagrahaNAdirUpaH 'suvihitaanaaN'| sAdhUnAm, ubhayaphalamAha-'anusrotaH saMsAraH' zabdAdiviSayAnukUlyaM saMsAra eva, kAraNe kAryopacArAt, yathA viSaM mRtyuH dadhi trapuSI pratyakSo jvaraH, pratisrotaH' uktalakSaNaH, tasyeti paJcamyarthe SaSThI 'supAM supo bhavantI'ti vacanAt, 'tasmAt' saMsArAd 'uttAraH' | uttaraNamuttAraH, tau phalopacArAt yathA''yughRtaM tandulAnvarSati parjanya iti sUtrArthaH // 3 // ji TIkArtha : jema pANI nIcenA bhAgamAM svabhAvathI ja sarakavA lAge, ema loko ' * pravRttithI, svabhAvAdithI anukUla viSayAdimAM ja sukha pAmanArA che. kemake teo karmathI | - bhAre che. - sAdhuone pratisrota ja = anusrotathI viparIta ja Azrava che. arthAt Indriyono nA ya jaya vagere rUpa, paramArthathI manohara evo kAya, vacana, manano vyApAra ja sAdhuono ja hoya che. Azrava ne badale Azrama zabda laIe, to sAdhuono vratagrahaNAdhirUpa Azrama pratisrota che. IndriyAnukulatAthI viparIta che. * A baMnenA phalane kahe che ke zabdAdi viSayonI anukULatA saMsAra ja che. ahIM ! anukULatArUpI kAraNamAM saMsArarUpI kAryano upacAra karIne anukUlatAne ja saMsAra kahyo ! i che. jema "viSa mRtyu che." "dahi ane kAkaDI pratyakSa tAva che" (A badhA kAraNamAM ja B. 45 F = = = = Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ama dazavaikAlikasUma bhAga-4 kiga cUlikA-2 sUtra-4 me) kAryopacAra che.) ukta lakSaNavALo pratisrota e saMsAramAMthI uttaraNa = vistArarUpa che. gAthAmAM tarasa e chaThThI che, paNa supa supo bhavanti e nyAye paMcamInA arthamAM chaThThI samajavI. ahIM paNa pratisrotarUpI kAraNamAM saMsAranistArarUpI kAryano upacAra karelo che. | jema ghI AyuSya che, varasAda cokhAone varasAve che. yasmAdetadevamanantaroditaM tasmAt tamhA AyAraparakkameNaM saMvarasamAhibahuleNaM / cariA guNA a niyamA ana huMti sAhUNa daTThavvA // 4 // AvuM anantarodita che, gA.4. gAthArtha tethI AcAramAM parAkramavALA, saMvarasamAdhibahula sAdhuonI caryA, guNo ane niyamo jovAyogya che. ___'AcAraparAkrameNe'tyAcAre-jJAnAdau parAkramaH-pravRttibalaM yasya sa tathAvidha iti, "gamakatvAdbahuvrIhiH, tenaivaMbhUtena sAdhunA 'saMvarasamAdhibahulene 'ti saMvare-indriyAdiviSaye | samAdhiH-anAkulatvaM bahulaM-prabhUtaM yasya sa iti, samAsaH pUrvavat, tenaivaMvidhena satA| apratipAtAya vizuddhaye ca, kimityAha-'caryA' bhikSubhAvasAdhanI bAhyA'niyatavAsA| dirUpA guNAzca-mUlaguNottaraguNarUpAH niyamAzca-uttaraguNAnAmeva piNDavizuddhayAdInAM | ja svakAlAsevananiyogAH bhavanti sAdhUnAM draSTavyA' ityete caryAdayaH sAdhUnAM draSTavyA bhavanti, | | samyagjJAnAsevanaprarUpaNArUpeNeti sUtrArthaH // 4 // TIkArtha : jJAnAdi AcAramAM pravRttinuM bala = parAkrama jenI pAse che. teNe tathA | * IndriyAdi saMbaMdhI saMvaramAM puSkaLa samAdhi, anAjULatA jenI pAse che. teNe... | mAvAre pazcima: yasya sara evA prakAranA bahuvrIhi samAso sAmAnyathI na thAya. viduna: yastha AvA paNa bahuvrIhi prAyaH na thAya. chatAM ahIM paNa evA prakAranA arthane jaNAvanAra hovAthI A samAsa karavo. (AcAramAM parAkramavALo ane IndriyAdinA saMvaramAM puSkaLa prasannatAvALo...) * AvA prakAranA sAdhue saMyamajIvanamAMthI patana na thAya e mATe, ane vadhu ne vadhu ja * zuddhi maLe e mATe sAdhupaNAne sAdhI ApanArI evI aniyatavAsa vagerepa bAhyacaryA, * e mUlaguNo ane uttaraguNorUpI guNo tathA piDavizuddhi vagere uttaraguNone ja potapotAnA TO 6P vaE pa F huM E che F la = * | Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F E " F cUlikA-2 sUtra-5 dazavaikAlikasUtra bhAga-4 kALamAM Asevana karavAnI pratijJA-daDhatA... sAdhuonI A traNa vastu jovI joIe. eTale ke sAdhue uparokta caryA, guNo ane niyamonuM samyajJAna, enuM Asevana ane enI prarUpaNA karavI joIe. A karavAthI temanuM darzana karAyeluM thAya. caryAmAha anieavAso samuANacariA, annAyauMchaM pairikkayA a / appovahI kalahavivajjaNA a, vihAracariA isiNaM pasatthA // 5 // caryA batAve che. gA.pa. gAthArtha : aniyatavAsa, samudAnacaryA, ajJAtauMcha, pratiriktatA, alpopadhi, kalahavivarjanA, RSionI A vihAracaryA prazasta che. tathA aniyatavAso mAsakalpAdinA 'aniketavAso vA' agRhe- udyAnAdau vAsaH, 'samudAnacaryA' anekatra yAcitabhikSAcaraNam 'ajJAtoJchaM' vizuddhopakaraNagrahaNaviSayaM, ta 'paiDrikkayA ya' vijanaikAntasevitA ca 'alpopadhitvam' anulbaNayuktastokopadhisevitvaM ta 'kalahavivajrjjanA ca' tathA tadvAsinA bhaNDanavivarjanA, vivarjanaM vivarjanA zravaNakathanAdinA parivarjanamityarthaH / 'vihAracaryA' viharaNasthitirviharaNamaryAdA 'iyam' evaMbhUtA 'RSINAM' sAdhUnAM prazastA-vyAkSepAbhAvAt AjJApAlanena bhAvacaraNasAdhanAtpavitreti ji sUtrArtha: ji na ma TIkArtha : (1) mAsakalpa vagere dvArA aniyatavAsa, acokkasanivAsa, athavA to zA aniketavAsa eTale ke agRhamAM=udyAna vageremAM vAsa. (niketa ghara) zA sa ji (2) aneka sthAne mAMgelI bhikSAnuM AcaraNa, arthAt ghaNAM badhA gharomAM bhikSA nA mATe pharI thoDuM thoDuM laI nirvAha karavo te. nA ya (3) vizuddha upakaraNone grahaNa karavAsaMbaMdhI ajJAtoMcha (pote apragaTa chato upakaraNAdi meLave.) (4) jyAM loko na hoya tevA ekAntasthAnane sevavuM te. (5) alpopadhi udbhaTa nahi evI (sAmAnya), yogya, alpa evI upadhi vAparavI. (6) kalahano tyAga = tAsI sAthe eTale ke sahavartI sAthe jhaghaDAno tyAga. ahIM = = 212 maiM F - XXX Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na F F dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-2 niyukti-368 vivarjanA eTale zravaNa, kathana vagere dvArA kalahano tyAga. (arthAt kalaha sAMbhaLavo nahi, kahevo nahi...) (tathA tadvrAptinA... zabdano artha spaSTa thato nathI.) sAdhuonI A vihAracaryA prazasta che. A vihAracaryAmAM vyAkSepa na thAya, ene lIdhe AjJAnuM pAlana thAya, enA dvArA bhAvacAritranI siddhi thAya. AnA kAraNe A vihAracaryA prazasta che, pavitra che. iyaM sAdhUnAM vihAracaryeti sUtrasparzanamAha davve sarIrabhavio bhAveNa ya saMjao ihaM tassa / uggahiA paggahiA vihAracariA ya muLebanA rU68AA "sAdhuonI A vihAracaryA che" e je sUtrano bhAga che, tene sparzanArI sUtrasparzikaniyuktine kahe che. ni.368 : TIkArthathI spaSTa thaze. na ta sAdhUnAM vihAracaryA'dhikRteti sAdhurucyate, sa ca dravyato bhAvatazca tatra 'dravya' iti ta smai dvAra parAmarzaH, 'zarIra bhavya' iti madhyamabhedatvAdAgamano AgamajJazarIrabhavyazarIratadvyatiriktadravyasAdhUpalakSaNametat, 'bhAvena ce 'ti dvAraparAmarzaH, sa eva 'saMyata' iti saMyataguNasaMvedako bhAvasAdhuH / 'iha' adhyayane 'tasya' bhAvasAdhoH 'avagRhItA' ji udyAnArAmAdinivAsAdyaniyatA 'pragRhItA' tatrApi viziSTAbhigraharUpA ji - guTuAmanAvivijJAna caryA 'manavyA' vovyeti thArtha: // bhAvena = zabda bhAvadvArano sucaka che. saMyata eTale saMyatanA guNonuM saMvedana karanAra bhAvasAdhu. (sa va zabdano artha ?) 3 na zA = TIkArtha : sAdhuonI vihAracaryA A adhyayanamAM adhikRta che viSaya che, eTale jJA - sAdhunuM varNana karAya che. te sAdhu dravyathI ane bhAvathI ema be prakAre che. temAM gAthAmAM F - dravyazabda lAvelo che. te dravya dvArano sucaka che. nA zarIramavya e zabda lakhelo che. e jJazarIra, bhavyazarIra, ta vyatirikta e ya traNabhedamAMno madhyabheda lIdho che. ane eTale ja e Agama, noAgamajJazarIra, bhavyaza2I2, tavyatirikta dravyasAdhunuM upalakSaNa che. arthAt zarIramavya zabdathI A badhA bhedo levA. 213 F Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ It A dazavaikAlikasUra bhAga- 4 ja A cUlikA-2 ni.-369, sUtra-6 : A adhyayanamAM te bhAvasAdhunI avagRhIta vihAracaryA ane pragRhIta vihAracaryA jANavI. emAM udyAna, ArAma vageremAM nivAsa vagere aniyata vihAracaryA te avagRhIta. temAM paNa viziSTa abhigraharUpa utkaTuka Asana vagere vihAracaryA e pragRhIta. ___ sA ceyamiti sUtrasparzenAha aNieaM pairikkaM aNNAyaM sAmuANiaM uMchaM / appovahI akalaho vihAracariAna sipatthA rUdSI - "te A che' e sUtrasparza vaDe ja = sUtrAvayava pramANe dekhADe che. tta ni.369 : aniketa (aniyata), pratirikta, ajJAta, sAmudAnika UMcha, ne | alpApadhi, akalaha, RSionI prazastavihAracaryA. vyAkhyA sUtravadavase yA / avayavAkramastu gAthAbhaGgabhayAd, arthatastu | ta sUtropanyAsavadRSTavya iti // TIkArtha : vyAkhyA sUtranI jema jANavI. AmAM sUramAM darzAvelA avayavono krama * jaLavAyo natha, e akrama gAthAno bhaMga thavAnA bhayathI jANavo. krama sAcave, to gAthA vyavasthita na bane... bAkI arthathI to sUtronAM upanyAsanI jema ja jANavuM. "vihAracaryA RSINAM prazaste'tyuktaM tadvizeSopadarzanAyAha- . AinnaomANavivajjaNA a, osnnditttthaahddbhttpaanne| , saMsaTThakappeNa carijja bhikkhU, tajjAyasaMsaTTha jaI jaijjA // 6 // | RSionI A vihAracaryA prazasta che. e kahyuM. have te caryAmAM vizeSa bAbato yA dekhADavA mATe kahe che. gA.6. gAthArtha : AkIrNa ane avamAnano tyAga, utsannadaSTabhaktapAna, bhikSu ke saMsRSTakalpathI care. yati tajAta saMsRSTamAM yatna kare. * 'AkIrNAvamAnavivarjanA ca' vihAracaryA RSINAM prazasteti, tatrAkIrNa-* rAjakulasaMkhaDyAdi avamAnaM-svapakSaparapakSaprAbhUtyajaM lokAbahumAnAdi, asya vivarjanA, k AkIrNe hastapAdAdilUSaNadoSAt avamAne alAbhAdhAkarmAdidoSAditi / tathA / 45 5 = = = Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-2 sUtra-6 'utsannadRSTAhRtaM' prAya upalabdhamupanItam, utsannazabdaH prAyo vRttau varttate, yathA-"devA osannaM "sAyaM veyaNaM veeMti" kimetadityAha -' bhaktapAnam' odanAranAlAdi, idaM cotsannadRSTAhRtaM yatropayogaH zuddhayati, trigRhAntarAdArata ityarthaH, 'bhikkharagAhI egattha kuNai bIo a dosumuvaoga 'miti vacanAt, ityevaMbhUtamutsannaM dRSTAhRtaM bhaktapAnamRSINAM prazastamiti yogaH, tathA 'saMsRSTakalpena' hastamAtrakAdisaMsRSTavidhinA caredbhikSurityupadezaH, anyathA puraHkarmAdidoSAt, saMsRSTameva vizinaSTi - 'tajjAtasaMsRSTa' ityAmagorasAdisamAnajAtIyasaMsRSTe na hastamAtrakAdau yatiH 'yateta' yatnaM kuryAt, atajjAtasaMsRSTe saMsarjanAdidoSAdityamo nenASTabhaGgasUcanaM, tadyathA-'saMsadve hatthe saMsadve matte sAvasese davve' ityAdi, atra prathamabhaGgaH 6 zreyAn, zeSAstu cinyA kRti sUtrArtha: IIFI TIkArtha : RSionI AkIrNa temAM AkIrNa = rAjakuLa, saMkhaDi vagere. avamAna = svapakSanI bahulatA ke 525kSanI = saMnyAsI vagerenI bahulatAnA kAraNe avamAna vivarjanArUpa vihAracaryA prazasta che. na ta ta utpanna thatuM loka-abahumAna vagere. (jyAM ghaNAM sAdhu-sAdhvIo rUpI svapakSa hoya ke Shang ghaNAM saMnyAsIo vagere, rUpI parapakSa hoya, tyAM loko puSkaLa vahorAvavAdinA kAraNe chevaTe abahumAna dhAraNa karI le che.) A beno tyAga e vihAracaryA che. - 3, ji emAM AkIrNamAM hAtha-paga vagerene IjA thavArUpa doSa hovAthI teno tyAga karavo ni maiM joIe ane avamAnamAM alAbha, AdhAkarmAdi doSo hovAthI teno tyAga karavo joIe. |7 jJA (loko abahumAnane kAraNe vahorAve nahi eTale alAbha ane eTale sAdhuoe zA AdhAkarmAdi karAvavuM paDe.) sa = IF nA utpannadRSTAtama pAnaH A zabdamAM utkhana zabdano artha prAyaH che. jemake "devo na 3 prAyaH zAtA vedanAne vede che." ahIM osanaM =tsana zabda prAyaH arthamAM che. ya dRSTa upalabdha = jovAyeluM Ata AnIta lavAyeluM. je bhojana ane pAna prAyaH sAdhu vaDe jovAyelA-lavAyelA hoya, arthAt gRhastha * sAdhunI najara paDatI hoya, tyAMthI bhojana-pAna lAvato hoya tevA prakAranuM bhojana-pAna josannadRSTAdvaitamattavAna kahevAya. bhakta=bhAta vagere. pAna=kAMjI vagere. jyAM sAdhuno upayoga zuddha thAya eTale ke traNa gharanAM aMtarathI pUrvenA sthAnamAMthI lavAyeluM hoya. arthAt sAdhu je gharamAM vahorato hoya, te ghara, enI pachInuM ghara, ane 215 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . " 'E ba dazavaikAlikasUra bhAga-4 su kidhu na cUlikA-2 sUtra-6 e enI pachInuM ghara... e traNa gharamAMthI lavAtuM hoya ane sAdhunI najara pahoMcatI hoya. have te vahorAya. emAM bhikSA vahoranAro eka sAdhu ekamAM = bhikSAgrahaNamAM upayoga kare. bIjo I sAdhu bemAM = bhikSA grahaNamAM ane traNa ghara sudhImAMthI lavAtI bhikSAmAM upayoga kare. * I(eka sAthe be sthAne upayoga na rahe. paNa vArApharatI, jhaDapathI ubhayasthAne upayoga " kare...). AvA prakAranuM utsanadaSTAhatabhaktapAna RSione prazasta che. ema joDavuM. te tathA "bhikSu saMsRSTakalpathI care' A upadeza Apelo che. saMsRSTakalpa eTale hastasaMsRSTa, mAtrakasaMskRSTa vagere vidhithI bhikSu gocarIcaryA kare. . jo ema na kare to pUrvakarmAdi doSo lAge. saMsRSTanuM je vizeSaNa batAve che ke taLAtisaMskRSTa. tajajAta saMsRSTamAM yati yatna kare. arthAt kAcA gorasa vagere samAna jAtIyathI saMsRSTa evA hasta-mAtrakAdimAM sAdhu yatna) kare. kemake atajAta saMsRSTamAM saMsarjanAdi = jIvonI utpatti vagere rUpa doSo lAge che. te AnA vaDe AThabhAMgAonuM sUcana karI dIdhuM ke saMsRSTa hAtha... vagere. emAM pahelo meM bhAMgo sAro. bAkInA bhAMgAo vicAravAyogya che. . (A padArtha nIce mujaba spaSTa karavo. (1) saMsRSTahAtha saMsRSTamAtraka sAvazeSadravya (2) saMsRSTahAtha saMsRSTamAtraka niravazeSadravya (3) saMsRSTahAtha asaMsRSTamAtraka sAvazeSadravya | (4) saMsRSTahAtha asaMsRSTamAtraka niravazeSadravya (5) asaMsRSTahAtha saMsRSTamAtraka sAvazeSadravya (6) asaMsRSTahAtha saMsRSTamAraka niravazeSadravya. (7) asaMsRSTahAtha asaMsRSTamAtraka sAvazeSadravya (8) asaMsRSTahAtha asaMsRSTamAtraka niravazeSadravya. | sAdhunA nimitte nahi, paNa ema ne ema ja strInA hAtha saMsRSTa hoya, vAsaNa ke A saMsRSTa hoya ane emAMthI sAdhu sAvazeSa = zeSa bAkI rAkhavApUrvaka vahore e pahelo ke Saa bhAMgo. dA.ta. strI roTalI utAratI jAya ane ghI copaDatI jAya... 20 roTalI vahore So che. eTale 17 roTalI bAkI rahe che. eTale A sAvazeSa vahoreluM gaNAya. hAthamAM ane ( Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ja dazavaikAlikasUga bhAga-4 jI hA cUlikA-2 sUtra-cha , thALImAM baMnemAM sAvazeSa joIe. A rIte pahelo bhAgo ekadama zuddha che. bAkInA 7 bhAMgI vicAravAnA kahyA che, eno bhAvArtha e ke emAMthI je je | bhAMgAomAM sAvazeSa dravya vahorAya che, te te bhAMgAomAM vahorI zakAya. jema ke 3-* pa-7 A bhAMgAo. jayAre niravazeSa dravyavALA bhAMgAomAM na vahorAya. jemake 2- | 4-6-8. A bhAMgAomAM jo thALImAMnI badhI roTalI vahorI le, to e ghIvALI thALI * striI dhovA paNa nAMkhI de. A rIte pazcAtkarmadoSa lAge. ema pUrve vAsaNAdi te vastuthI - kharaDAyelA na hoya, ane have e vAsaNAdithI vahorAvavA mATe vAsaNAdine dhue, to || nA pUrvakarmadoSa lAge. gocarI vahoratA pUrve sAdhu nimitte je virAdhanA thAya, te purakarma, bha| pUrvakarma. gocarI vahoryA bAda sAdhu nimitte je virAdhanA UbhI thAya te pazcAtkarma... A Da Raa aMge bIjI ghaNI UMDI bAbato che. e bahuzruto pAsethI jANavI. A saMsRSTa bhAjanAdi paNa tajUjAta saMsRSTa hovA joIe. Azaya e ke hAtha ke | vAsaNa maga-tuveranI dALathI saMtRSTa hoya ane enA dvArA kAcuM dUdha, kAcuM dahI vagere | vahorAve. to dUdhAdinI apekSAe dALa e vijAtIya, atajUjAta che. A rIte vahoravAmAM kAcA dUdha-dahIM sAthe kaThoLano saMparka thavAthI dvidaLa thAya, emAM jIvonI ja utpatti thAya. * paNa kAcuM dUdha vahorAvavAnuM hoya, ane vAsaNa paNa kAcA dUdhathI saMsRSTa hoya, to e kAcA dUdha vagere samAnajAtIya vastuthI saMskRSTa gaNAya, ahIM jIvotpatti na thavAthI | doSa na lAge. TuMkamAM aMsRSTamAtraka ane saMsRSTahastathI vahoravAnI vAta sAcI, paNa emAM "| dvidaLa na thaI jAya enI takedArI rAkhavI. e vakhate kAcA dUdha, dahIM, chAsa vahoravAno * ga prasaMga vadhu banato, Aje paNa gAmaDAomAM garama karelA dUdhAdi prAyaH maLatA nathI...) upadezAdhikAra evedamAhaamajjamaMsAsi amaccharIA, abhikkhaNaM nivvigaiM gayA a| abhikkhaNaM kAussaggakArI, sajjhAyajoge payao havijjA // 7 // upadezano adhikAra cAlu che, temAM ja kahe che. gA.7 gAthArtha : madya ane mAMsa na khAnAra, amatsarI, vAraMvAra nIvImAM janAra, * vAraMvAra kAussagna karanAra, svAdhyAyayogamAM prayata = yatnavALo thAya. ___ amadyamAMsAzI bhavediti yogaH, amadyapo'mAMsAzI ca syAt, ete ca madyamAMse Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAMA & * * * *F ke, paga ba mu dazavaikAlikasUra bhAga-4 kapa hukama cUlikA-2 sUtra-cha kapha lokAgamapratIte eva, tatazca yatkecanAbhidaghati-AranAlAriSThAdyapi saMghAnAd odanAdyapi prANyaGgatvAttyAjyamiti, tadasat, amISAM madyamAMsatvAyogAt, lokazAstrayoraprasiddhatvAt, saMdhAnaprANyaGgatvatulyatvacodanA tvasAdhvI, atiprasaGgadoSAt, dravatvastrItvatulyatayA , mUtrapAnamAtRgamanAdiprasaGgAdityalaM prasaGgena, akSaragamanikAmAtraprakramAt / tathA 'amatsarI : ' parasaMghavI vAti, tathA 'amI' punaH punaH puSTaRUTmAve nirvivatiza' * nirgatavikRtiparibhogazca bhavet, anena paribhogocitavikRtInAmapyakAraNe pratiSedhamAha, | tathA abhIkSNaM' gamanAgamanAdiSu, vikRtiparibhoge'pi cAnye, kimityAha-'kAyotsargakArI na mA bhavet' IryApathapratikramaNamakRtvA na kiJcidanyat kuryAd, tadazuddhatApatteriti bhAvaH / tathA mo / 'svAdhyAyayoge' vAcanAdyupacAravyApAra AcAmAmlAdau 'prayataH' atizayayatnaparo bhavet,' | tathaiva tasya phalavattvAd viparyaya unmAdAdidoSaprasaGgAditi sUtrArthaH // 7 // TIkArtha : sAdhu madha na pInAro ane mAMsa na khAnAro thAya. A madya ane mAMsa | loka ane Agama baMne rIte pratIta ja che. eTale ja keTalAko je kahe che ke "kAMjI, ariSThA | (chAza) vagere paNa saMdhAnanA kAraNe = jIvotpattinA kAraNe choDI devA joIe, ane bhAta te zrI vagere paNa prANInuM aMga hovAthI choDI devA joIe..." (emano Azaya e che ke mai | dAmAM koI hiMsA nathI. paNa emAM tevA prakAranAM vikasendriyajIvonI utpatti thatI hovAnA kAraNe jo e tyAjaya hoya, to enI jema kAMjI vageremAM paNa saMdhAnanI ni saMbhAvanA hovAthI e paNa choDI devA joIe. ema mAMsa e prANInuM aMga hovAthI na ni = khavAya, to bhAta paNa ekendriya prANInuM aMga hovAthI e paNa na khavAya...) | A vAta khoTI che. kemake kAMjI vagere e kaMI magha nathI, bhAta vagere e kaMI mAMsa nathI. - e paNa eTalA mATe ke lokamAM ane zAstramAM kAMjI vagere madya tarIke ane bhAtAdi mAMsa tarIke [ prasiddha ja nathI. eTale loka-AgamanI prasiddhi pramANe tamArI vAta taddana khoTI che.. - tame je saMdhAna ane prANIsaMganI tulyatAnAM AdhAre je Apatti ApI che, te " | barAbara nathI. kemake emAM atiprasaMga doSa thAya che. kemake A rIte to ema paNa kahI ? | zakAya ke chAsamAM dravatva che, ema mUtramAM paNa dravatva che, eTale jo chAsa pIvAya to mUtra paNa pI zakAya. ema patnImAM strItva che, to mAtAmAM paNa strItva che. eTale jo *| * patnIgamana karAya, to mAtRgamana paNa karAya. Ama dravatva ane strItvanI tulyatA dvArA ke * mUtrapAna ane mAtRgamanAdi paNa kartavya mAnavAnI Apatti Ave. (paNa e ISTa nathI. * ema ahIM paNa mAMsamAM ane odanamAM prANaMgavAdinI tulyatAmAtrathI baMne tyAjya che ka = = = Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUlikA-2 sUtra-7-8 prasaMgathI saryuM. ahIM mAtra akSaragamanikAno ja AraMbha karAyo che. (AnI vistRtacaryA aSTakaprakaraNa granthamAM 17mAM aSTakamAMthI jANI levI.) tathA matsarI na thAya = bIjAnI saMpattino dveSI na thAya. (bIjAnAM vikAsane joI IrSyA karanAro na bane.) abhIkSNa = vAraMvAra = puSTakAraNa na hoya tyAre vigaI vinAnI vastuno paribhoga karanAro thAya. arthAt puSTakAraNa Ave tyAre ja vigaI vApare, bAkI vigaI na vApare. AvuM kahevA dvArA paribhoga mATe ucita vigaIono paNa akAraNamAM pratiSedha jaNAvyo. 6 (mAMsAdi to paribhogane ucita ja nathI. dUdhAdi paribhogocita che. paNa e paNa stu puSTAlaMbana vinA na vApare.) na dazavaikAlikasUtra bhAga-4 mAnavAnI Apatti ApavI... e bilakula ucita nathI.) tathA abhIkSNa gamana, Agamana vagere kriyAomAM kAyotsarga kare. eTale ke gamanAdi kriyA karI hoya, to IriyAvahI paDikamyA vinA bIjuM kaMI na kare. kemake jo maiM IriyAvahI karyA vinA bIjuM kaMIpaNa karAya, to e azuddha banavAnI Apatti Ave. te anyaloko gamIAM jAyotsavaMjArI zabdano artha A pramANe kare che ke jJAna me vigaIno paribhoga kare, tyAre paNa... arthAt prAyaH to vigaIrahita ja bhojana vApare, jyAre vigaI vApare tyAre paNa e saMbaMdhI kAyotsarga kare. (yogohanAdimAM A vAta prasiddha che...) ji na na tathA svAdhyAyayogamAM atyaMta yatnavALo bane. svAdhyAya eTale vAcanAdi. teno yoga eTale vAcanAdinA vinayarUpa AMbila vagere vyApAro. arthAt yogohana. emAM zA zA yatnavALA banavuM. kemake svAdhyAya yogohanapUrvaka karavAmAM Ave to ja saphala bane che. jeo F naa| jo viparyaya karAya, yogohana vinA svAdhyAya karAya to unmAda, gAMDapaNa vagere doSo thaI zake che. (utsargamArga e che ke je sUtranA je yogo batAvelA che, te sUtranA te yogo maiM karatAM karatAM ja te bhaNI zakAya...) ya = vi-- Na paDinnavijjA sayaNAsaNAI, sijjaM nisijjaM taha bhattapANaM / gAme kule vA nagare va dese, mamattabhAvaM na kahiMpi kujjA // 8 // gA.8 gAthArtha : zayana, Asana, zayyA, niSadyA tathA bhojana-pAnanI pratijJA na E " F 219 *** Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dazavaikAlikasUga bhAga-4 hakika cUlikA-2 sUtra- 89 karAve. gAma, kula, nagara ke deza... kyAMya paNa mamatvabhAva na kare. 'na pratijJApayet' mAsAdikalpaparisamAptau gacchan bhUyo'pyAgatasya mamaivaitAni / dAtavyAnIti na pratijJAM kArayedgRhasthaM, kimAzrityetyAha-zayanAsane zayyAM niSadyAM tathA bhaktapAna miti tatra zayanaM-saMstArakAdi AsanaM-pIThakAdi zayyA-vasatiH niSadyAsvAdhyAyAdibhUmiH 'tathA' tena prakAreNa tatkAlAvasthaucityena 'bhaktapAnaM' khaNDakhAdyakadrAkSApAnakAdi na pratijJApayet, mamatvadoSAt / sarvatraitanniSedhamAha-'grAme' zAligrAmAdau 'kule vA' zrAvakakulAdau 'nagare' sAketAdau 'deze vA' madhyadezAdau / 'mamatvabhAvaM' mamedamiti snehamohaM na kvacit' upakaraNAdiSvapi kuryAt, tanmUlatvAdduHkhAdInAmiti // 8 // TIkArthaH mAsakalpa ke caturmAsakalpanI samApti thAya, eTale sAdhu tyAMthI anyasthAne jato hoya tyAre gRhasthanI pAse AvI pratijJA na karAve ke "huM jyAre pharI ahIM AvuM, [, tyAre mane ja A badhuM ApavuM." prazna : kaI vastune AzrayIne A pratijJA na karAve ? uttara H zayana = saMthAro vagere. Asana = pIThaka = bAjoTha vagere. zayyA = vasati, niSadyA = svAdhyAyabhUmi tathA bhaktapAna = te te kALa ane te te avasthAne ucita hoya evA prakAranA khaMDakhAdyaka drAkSApAna vagere. (khAMDanI cAsaNIvALA sATA vagere khaMDakhAdyaka " kahI zakAya. Azaya e ke "UnALAmAM huM AvuM to mane amuka amuka bhojana-pAna | " ApavA, ziyALAmAM huM AvuM to mane amuka amuka ApavA... ema yuvAnImAM AvuM, na A ghaDapaNamAM AvuM, mAMdagImAM AvuM, AcAryAdi banIne AvuM... tyAre amuka amuka zA | ApavuM. A badhuM. kramazaH kALa ane avasthAne anusAre bhojana-pAnanI pratijJA gaNAya.) AvI pratijJA na karAvavI. kemake emAM mamatvano doSa lAge che. sarvavastuomAM mamatvano niSedha darzAve che ke zAligrAma vageremAM ke | * zrAvakakulAdimAM ke sAketAdi nagaramAM ke madhyadezAdimAM "A mAruM che" ema ke snehAtmaka moha kyAMya = upakaraNAdimAM paNa na kare. kemake du:kha vagere A ke ke mamatvamUlaka che. mamatva ja badhAnuM mULa che. upadezAdhikAra evAha E F = Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 . dazavaikAlikasUtra bhAga-4 ju hu cUlikA-2 sUtra- 9 3 gihiNo veAvaDina kujjA, abhivAyaNavaMdaNapUaNaM vA / asaMkiliTehiM samaM vasijjA, muNI carittassa jao na hANI // 9 // upadezano adhikAra cAlu che, emAM ja kahe che ke gA.9. gAthArthaH gRhasthonI vaiyAvacca, abhivAdana, vaMdana ke pUjana na karavA. muni | asaMphilaSTonI sAthe vase, ke jenAthI cAritranI hAni na thAya. _ 'gahiNo' gRhasthasya 'vaiyAvRttyaM' gRhibhAvopakArAya tatkarmasvAtmano vyAvRttabhAvaM na kuryAt, svaparobhayAzreyaHsamAyojanadoSAt, tathA abhivAdanaM-vAGnamaskArarUpaM mA vandana-kAyapraNAmalakSaNaM pUjanaM vA-vastrAdibhiH samabhyarcanaM vA gRhiNo na kuryAd, / stu uktadoSaprasaGgAdeva, tathaitaddoSaparihArAyaiva 'asaMkliSTaiH' gRhivaiyAvRttyakaraNasaMklezarahitaiH stu sAdhubhiH samaM vasenmuniH 'cAritrasya' mUlaguNAdilakSaNasya 'yato' yebhyaH sAdhubhyaH | sakAzAnna hAniH, saMvAsatastadakRtyAnumodanAdineti, anAgataviSayaM cedaM sUtraM, | praNayanakAle saMkliSTasAdhvabhAvAditi sUtrArthaH // 9 // TIkArtha : gRhasthanI vaiyAvacca na karavI. arthAt gRhasthapaNAmAM ene upakAra thAya, ma te mATe tenA kAryomAM potAno vyAvRttabhAva = potAnuM emAM lAgI paDavuM e vaiyAvacca. | (dhaMdho-makAna vagere vastu apAvavI e enA gRhasthabhAvamAM upakAra karanArI che. arthAt ni, sAMsArika jIvanamAM upakAra karanArI che. eTale ja A dhaMdhAdi apAvavA vageremAM sAdhu ni 1 joDAya to e gRhasthonI vaiyAvacca karI kahevAya. paNa emane upadeza ApavA... vagere 7 nA kAryo to gRhibhAvanA upakAra mATe nathI. eTale e gRhasthanI vaiyAvacca karI na kahevAya. jA AmAM vizeSabAbato gItArtho pAsethI jANavI.) | A vaiyAvacca na karavI, kemake emAM sva-para baMnene akalyANano saMbaMdha thavA rUpa | doSa che. (sAdhunAM vrato bhAMge, gRhastha emAM nimitta bane... baMnene nukasAna thAya.) tathA abhivAdana = vANIvaDe namaskAra karavA. vaMdana = kAyAthI pramANa karavA. I pUjana = vastrAdithI arcanA karavI. sAdhu gRhasthone A badhuM na kare. kemake emAM uparano doSa lAge ja che. (baMnenuM ( akalyANa thAya.) S) tathA A doSanA parivArane mATe ja gRhasthonuM vaiyAvacca karavArUpa saMkaleza vinAnA ho Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema B. (c) dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-2 sUtra-10 cheevA sAdhuonI sAthe muni rahe ke je sAdhuo dvArA mUlaguNAdirUpa cAritranI hAni na thAya. ( . (prazna : e saMkaliSTa sAdhu sAthe rahevA chatAM pote cokho rahe, to zuM vAMdho ?) [, uttara : enI sAthe saMvAsa karavAthI tenA akAryonI anumodanA thavA vagere rUpa che : doSo lAgavAthI evA sAdhuo sAthe rahevAmAM cAritranI hAni thAya ja. paNa | " saMkalezarahita sAdhuo thakI A rIte saMvAsathI temane akRtyonI anumodanAdi vaDe | | cAritranI hAni na thAya. (kemake teo akRtya karatAM ja nathI.) (praznaH A sUTa zayyabhavasUrijIe raceluM che, to zuM te kALamAM AvA sAdhuo 1 hatA ? ke jethI emanI sAthe na rahevAnuM kahevuM paDe.). uttara : A sUtra bhaviSyakALanI apekSAe racAyeluM jANavuM. kemake jayAre A sUtra | na banavAyuM tyAre saMkaliSTasAdhuo na hatA. eTale te kALanA sAdhuone A badhuM kahevAnuM tuM rahetuM nathI.) asaMkliSTaiH samaM vasedityuktamatra vizeSamAhaNa yA labhejjA niuNaM sahAyaM, guNAhiaM vA guNao samaM vA / ikko'vi pAvAiM vivajjayaMto, viharijja kAmesu asajjamANo // 10 // / asaMkilanTonI sAthe rahevuM e kahyuM. ji A bAbatamAM vizeSa bAbata jaNAve che. gA.10 gAthArtha : guNAdhika ke guNathI samAna nipuNa sahAya na maLe, to pApone ! varjato, kAmomAM rAgI na thato ekalo paNa vicare. _jA sa kAladoSAd 'na yadi labheta' na yadi kathaJcit prApnuyAt 'nipuNaM' saMyamAnuSThAna- sa| nA kuzalaM 'sahAyaM' paralokasAdhanadvitIyaM, kiMviziSTamityAha-guNAdhikaM vA' jJAnAdiguNotkaTaM nA | ya vA, 'guNataH samaM vA' tRtIyArthe paJcamI guNaistulyaM vA, vAzabdAddhInamapi jAtyakAJcana- ya | | kalpaM vinItaM vA, tataH kimityAha-eko'pi saMhananAdiyuktaH 'pApAni' pApakAraNAnya* sadanuSThAnAni 'vivarjayana' vividhamanekaiH prakAraiH sUtroktaiH pariharan vihareducitavihAreNa * * 'kAmeSu' icchAkAmAdiSu 'asajyamAnaH' saGgamagacchanne ko'pi viharet, natu * * pArzvasthAdipApamitrasaGgaM kuryAt, tasya duSTatvAt, tathA cAnyairapyuktam-"varaM vihartuM saha * yA pannagarbhavecchaThAtmabhirvA ripubhiH sahoSitum / adharmayuktaizcapalairapaNDitairna pApamitraiH saha / / ) vartituM kSamam ||1||ihaiv hanyurbhujagA hiroSitAH, dhRtAsayazchidramavekSya cArayaH |astprvRtten ( 45 = = Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sula dazavaikAlikasUga bhAga-4 hukama A cUlikA-2 sUtra-10 ) janena saMgataH, paratra caiveha ca hanyate janaH ||2||tthaa-prlokviruddhaani, kurvANaM dUratastya jet / AtmAnaM yo'bhisaMdhatte, so'nyasmai syAtkathaM hitaH ? ||3||tthaa-brhmhtyaa surApAnaM, | steyaM gurvaGganAgamaH / mahAnti pAtakAnyAhurebhizca saha saMgamam // 4 // " ityalaM prasaGgeneti sUtrArtha: 0 TIkArtha : paDatAM kALanA kAraNe jo saMyamAnuSThAnamAM kuzaLa evo paralokanI sAdhanAmAM bIjo = paralokanI sAdhanAmAM sahAya karanAra sahAyaka sAdhu jo koIpaNa rIte na maLe : to... e sAdhu kevo viziSTa hoya ? e darzAve che ke jJAnAdi guNothI adhika hoya ke | | guNothI samAna hoya. (ahIM puti: mAM paMcamIvibhakti trIjIvibhaktinA arthamAM che.' na eTale ke guNothI tulya hoya.) vA zabdathI samajavuM ke guNothI hIna hoya to paNa " sAcA suvarNanA jevo vinIta hoya, arthAt guNavAna banavAnI pAtratAvALo hoya... (Ama svanI apekSAe guNAdhika, guNasamAna, ke hInaguNa vinIta evo sahAyaka na maLe to saMghayaNa vagerethI yukta e sAdhu pApanA kAraNabhUta kharAba anuSThAnone | " tyAgato, zAstramAM kahelA aneka prakAro vaDe e anuSThAnone varjato tathA IcchAkAma "| vageremAM saMgane nahi pAmato chato ekalo paNa vicare. paraMtu pArthastha vagere pApamitrono siMga na kare. kemake e saMga duSTa che. tti bIjAoe paNa kahyuM che ke, sAponI sAthe viharavAnuM thAya te sAruM ke luccA zatruo sAthe rahevAnuM thAya te | zA sAruM, paNa adharmayukta, capala, apaMDita, evA pApamitronI sAthe rahevuM sAruM nahi. zA | v gusse thayelA sarpo ahIM ja mAre, dhAraNa karAyelI talavAravALA zatruo chidrane ! tti joIne, taka meLavIne ahIM ja mAre. paNa khoTA kAmomAM pravartelA lokanI sAthe saMgavALo nA Maa jana paralokamAM ane ahIM haNAya che." tathA paralokaviruddha kArya karanArAne dUrathI choDI devo. je jAtane chetare che = duHkhI kare che te zI rIte bIjAne mATe hitakArI thAya ? tathA brAhmaNanI hatyA, dArunuM pAna, corI, gurunI strI sAthe saMbaMdha tathA A ja S) pApavALAonI sAthenA saMgamane paNa moTuM pApa kahe che. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * na You ta Peng dazavaikAlikasUtra bhAga-4 prasaMgathI saryuM. ya vihArakAlamAnamAha-- saMvaccharaM vA'vi paraM pamANaM, bIaM ca vAsaM na tahiM vasijjA / suttassa maggeNa carijja bhikkhU, suttassa attho jaha ANavei // 11 // vihAranAM kALanuM pramANa batAve che. gA.11 gAthArtha : TIkArthathI spaSTa thaze. yUlA -2 sUtra - 11 S S sta 'saMvatsaraM vApi' atra saMvatsarazabdena varSAsu cAturmAsiko jyeSThAvagraha ucyate | tamapi, apizabdAnmAsamapi, paraM pramANaM - varSARtubaddhayorutkRSTamekatra nivAsakAlamAnametat, 'dvitIyaM ca varSam' cazabdasya vyavahita upanyAsaH, dvitIyaM varSaM varSAsu cazabdAnmAsaM ca Rtubaddhena tatra kSetre vaset yatraiko varSAkalpo mAsakalpazca kRtaH, apitu saGgadoSAd dvitIyaM tRtIyaM ca parihRtya varSAdikAlaM tatastatra vasedityarthaH, sarvathA, kiM bahunA ?, sarvatraiva 'sUtrasya mArgeNa caredbhikSuH' AgamAdezena vartteteti bhAvaH, tatrApi naughata eva yathAzrutagrAhI syAt api tu sUtrasya 'artha:' pUrvAparAvirodhitantrayuktighaTitaH pAramArthikotsargApavAdagarbho yathA 'AjJApayati' niyuGkte tathA varteta, nAnyathA, yathehApavAdatoM nityavAse'pi vasatAveva pratimAsAdi sAdhUnAM saMstAragocarAdiparivarttena, nAnyathA, zuddhApavAdAyogAdityevaM ta ji | vandanakapratikramaNAdiSvapi tadarthaM pratyupekSaNenAnuSThAnena vartteta, na tu tathAvidhalokaryA taM na | parityajet tadAzAtanAprasaGgAditi sUtrArthaH // 11 // zA na TIDArtha : saMvatsaraM vApi mAM varSARtumA yAramahinAno ke utkRSTavagraha che. zA sa sa te saMvatsarazabdathI levAno che. (bAra mahinArUpI saMvatsara nahi.) nA nA api zabdathI bhAsa pe| samavo. ya A saMvatsara ke mAsa e kramazaH varSAmAM ane RtubaddhakALamAM utkRSTa pramANe che. eka sthAne rahevAnA kALanuM A utkRSTamApa che. comAsAmAM bIjuM varSa (comAsuM) ane ca zabdathI RtubaddhakALamAM bIjo mAsa te kSetramAM na vasavuM. ke jayAM eka varSAkalpa ane eka mAsakalpa karelo hoya. paraMtu saMgadoSanA bhayathI bIjA ane trIjA varSAdikALane tyAgIne tyArabAda tyAM vasavuM. (jyAM eka comAsuM thayuM, tyAM e pachI be varSa comAsuM na karAya, jyAM eka 224 55 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | dazavaikAlikasUtra bhAga-4 (c)sthiti cUlikA-2 sUtra-12 eN) mahIno rahyA, tyAM pachI be mahInA na rokAvAya...) to sarvathA vadhAre zuM kahevuM ? bhikSu sUtranAM mArge cAle. AgamanAM Adeza pramANe [ pravarte. temAM paNa oghathI ja = sAmAnyathI ja yathAzrutagrAhI na thAya. arthAt mAtra : zabdArthane grahaNa na kare. paraMtu sUtrano artha je pramANe AjJA kare = joDe, te pramANe sAdhu varte. paNa sUtranAM arthanI AjJAthI viparItapaNe pravRtti na kare. T emAM pUrvavAkyo ane pachInA vAkyonI sAthe virodha vinAno ane zAstranI 1 yuktiothI saMgata tathA pAramArthika utsarga ane apavAdathI garbhita evo artha e ja A sUtrano artha kahevAya. enI AjJA pramANe vartavuM. jemake ahIM apavAdathI nityavAsa karavAmAM Ave to paNa upAzrayamAM ja dareka | tu mahIne, dareka comAse sAdhuone saMthAro, gocarI vagerenA sthAnonuM parAvartana karavA vaDe , | ja vartavAnuM che. (mahIne mahIne upAzrayamAM jagyA badale, ane gocarInA gharo badale.) | paNa e vinA nahi. kemake jo e vinA varte, to e zuddha apavAda na gaNAya. te A pramANe vaMdana-pratikramaNAdimAM paNa sUtronA arthane pratyupekSaNa karavArUpa- a | na jovArUpa anuSThAna vaDe varte. arthAt sUrAnA arthane vicArI vicArIne vaMdanAdimAM pravRtti nI kare. paraMtu tevA prakAranI lokaherIthI = gatAnugatikatAthI = lokasaMjJAthI sUtranA arthane tyAgI na de. kemake emAM sUtranI AzAtanAno prasaMga Ave. ji evaM viviktacaryAvato'sIdanaguNopAyamAhana jo puvvarattAvararattakAle, saMpehae appagamappageNaM / ___kiM me kaDaM kiM ca me kiccasesaM, kiM sakkaNijjaM na samAyarAmi ? // 12 // A pramANe viviktacaryAvALAne saMyamamAM asIdana rUpa guNanI prAptinA upAyane " batAve che. gA.12 gAthArtha je pUrvarAtri ane aparAtrinA kALamAM AtmA vaDe AtmAne jue che ke "meM zuM karyuM ? mAruM karyuM kRtya bAkI che ? zuM zakya kArya nathI Acarato ? | yaH sAdhuH pUrvarAtrApararAtrakAle, rAtrau prathamacaramayoH praharayorityarthaH, saMprekSate / sUtropayoganItyA AtmAnaM karmabhUtamAtmanaiva karaNabhUtena, kathamityAha-'kiM me kRta'miti / chAndasatvAttRtIyArthe SaSThI, kiM mayA kRtaM zaktyanurUpaM tapazcaraNAdiyogasya 'kiM ca mama . 5) kRtyazeSaM' kartavyazeSamucitaM ?, kiM zakyaM vayo'vasthAnurUpaM vaiyAvRttyAdi 'na samAcarAmi' ( kisi kisa 225 migi Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , dazavaikAlikasUra bhAga-4 kahu A cUlikA-2 sUsa-13 hai na karomi, tadakaraNe hi tatkAlanAza iti sUtrArthaH // 12 // TIkArtha : pUrvarAtrino kALa eTale rAtrino pahelo prahara. aparAtrino kALa eTale ja rAtrino chelle prahara. A kALamAM sUtropayoganI nItithI = zAstramAM upayoga rAkhIne . | zAstra pramANenI nItithI kAraNabhUta AtmA vaDe karmabhUta AtmAne je jue che, ke zI rIte jue? e darzAve che ke "zaktine anurUpa evuM mArA vaDe zuM karAyuM? tathA | tapAcaraNAdi yogamAMthI kayuM ucitakartavya mAre bAkI che ? mArI uMmara ane avasthAne - anurUpa evuM kayuM zakya vaiyAvaccAdi kArya huM nathI karato ?" jo zakyAnuSThAna na karavAmAM Ave, to te kAryanA kALano nAza ja thAya che. kemake " e kALa kaMI pharI AvavAno nathI.) sUtramAM je e chAndasaprayoga hovAthI tRtIyAvibhaktinAM arthamAM SaSThI vibhakti simajavI. va - ka ba H. 5 = tathAkiN me paro pAsai kiMca appA, kiM vA'haM khaliaM na vivjjyaami| icceva sammaM aNupAsamANo, aNAgayaM no paDibaMdha kujjA // 13 // gA.13 gAthArtha bIjo mAruM zuM jue che? AtmA zuM jue che? huM kayA skUlitane Fka nathI varjato ? A pramANe samyapha joto anAgata pratibaMdha na kare. kiM mama skhalitaM 'paraH' svapakSaparapakSalakSaNaH pazyati ? kiM vA''tmA kvacinma" nAk saMvegApannaH?, kiM vA'hagamoghata eva skhalitaM na vivarjayAmi, ityevaM samyaganupazyan / | anenaiva prakAreNa skhalitaM jJAtvA 'samyag' Agamokte vidhinA bhUyaH pazyet 'anAgataM na pratibandhaM kuryAt' AgAmikAlaviSayaM nAsaMyamapratibandhaM karotIti sUtrArthaH // 13 // TIkArtha svapakSa - sAdhu-sAdhvI vagere ane parapakSa-ajaino mArI kaI bhUlone jue che ? (teone mAruM kayuM karyuM vartana bhUlarUpe lAge che ?) kyAMka kaMIka saMvegane pAmelo 1 AtmA potAnI kaI bhUlone jue che? huM sAmAnyathI ja bhUlone varjato nathI. (je bhUlo * * sAmAnya = choDI zakAya evI che, tevI kaI bhUlone huM nathI tyAjato ?) A pramANe FI *ii samyaguM joto sAdhu A ja prakAre bhUlane jANIne Agamokta vidhi vaDe pharI jue. tathA ja >> bhaviSyakAlasaMbaMdhI evo asaMyamapratibaMdha na kare. (A vakhate huM ATaluM to karIza ja... S = = = Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * - A - 6, 59 * * gupta ta bahu dazavaikAlikasUra bhAga-4 hu chu mAM cUlikA-2 sUtra-14 che. AvA prakArano asaMyamAnuSThAnono rAga, daDhatA na karavI...) kathamityAhajattheva pAse kai duppauttaM, kAeNa vAyA adu mANaseNaM / tattheva dhIro paDisAharijjA, Ainnao khippamiva kkhalINaM // 14 // gA.14 gAthArtha je kyAMya kAyAthI, vacanathI ke manathI duSyayukta karAyeluM jue. I dhIra tyAM ja pratisaMharaNa kare. jema AkIrNa = jAyaazva jhaDapathI khalinane grahaNa kare. IT 'yatraiva pazyet' yatraiva pazyatyuktavatparAtmadarzanadvAreNa 'kvacit' saMyamasthAnAvasare / dharmopadhipratyupekSaNAdau 'duSprayuktaM' durvyavasthitamAtmAnamiti gamyate, kenetyAha-kAyena -- "vAcA atha mAnaseneti, mana eva mAnasaM, karaNatrayeNetyarthaH 'tatraiva' tasminneva saMyamasthAnA| vasare 'dhIro' buddhimAn 'pratisaMharet' pratisaMharati ya AtmAnaM, samyag vidhi pratipadyata | ityarthaH, nidarzanamAha-AkIrNo javAdibhirguNaiH, jAtyo'zva iti gamyate asAdhAraNavizeSaNAt, taccedam-'kSipramiva khalinaM' zIghraM kavikamiva, yathA jAtyo'zvo / | niyamitagamananimittaM zIghraM khalinaM pratipadyate, evaM yo duSprayogatyAgena khalinakalpaM samyagvidhim, etAvatAuMzena dRSTAnta iti sUtrArthaH // 14 // TIkArtha : upara kahyA pramANe para vaDe ane AtmA vaDe darzana karavA dvArA " saMyamasthAnanA avasarabhUta dharmopadhinAM pratilekhanAdi je koI kAryamAM sAdhu potAnA ["aa AtmAne kAyAthI, vacanathI ke manathI kharAba rIte rahelo jue. te ja 1 " saMyamasthAnAvasarabhUta pratilekhanAdi je koI kAryamAM sAdhu potAnA AtmAne kAyAthI, zA vacanathI ke manathI kharAba rIte rahelo jue. te ja saMyamasthAnAvasarabhUta pratilekhanAdimAM "T nA buddhimAna sAdhu potAnA AtmAne pratisaMharI le. eTale ke temAM samyavidhine svIkArI le. nA va daSTAnta kahe che ke AkIrNa - vega vagere dvArA jAtimAnuM azva niyamitagamananAM nimittabhUta evA che khalinane jhaDapathI svIkAre. (ghoDAnAM moDhAmAM dorI vagere bAMdhI lagAma taiyAra karAya, ja! che jenA dvArA ghoDAnI gati-niyamita karI zakAya. jAtimAnuM ghoDo AvI lagAmane jaldI ke ja svIkAre.) ema je sAdhu duSTaprayogonA = duSTamana vagerenA tyAga vaDe khalinasamAna che e samyavidhine svIkAre... ATalA aMzathI ja A daSTAnta che. che. ahIM AkIrNa jhaDapathI khalinane grahaNa kare... A badhA vizeSaNo sAmAnya azvomAM huM | 45 E = E Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * , 1 4 HEREzAtisUkA mAga-4 EXAMAN yUlihA-2 sUtra-15-16 cuM na hoya. eTale asAdhAraNa A vizeSaNothI A azva tarIke jAtya azva ja grahaNa karavo. have . yaH pUrvarAtretyAdyadhikAropasaMhArAyAha jasserisA joga jiiMdiassa, dhiImao sappurisassa niccaM / tamAha loe paDibaddhajIvI, so jIaI saMjamajIvieNaM // 15 // jo puvvarattA... me 12bhI thAnA adhi:2no 75saM.2 421 / bhATe 4 cha / gA.15.gAthArtha : jitendriya, dhRtimAnuM, sapuruSa evA jenA nitya AvA prakAranA yoga che. lokamAM tene pratibaddhajIvI kahe che. te saMyamajIvana vaDe jIve che. yasya sAdhoH 'IdazAH' svahitAlocanapravRttirUpA 'yogA' manovAkkAyavyApArAta 'jitendriyasya' vazIkRtasparzanAdIndriyakalApasya 'dhRtimataH' saMyame sadhRtikasya 'satpuruSasya' pramAdajayAnmahApuruSasya nityaM' sarvakAlaM sAmAyikapratipatterArabhyAmaraNAntam 'tmaahuloke pratibuddhajIvinaM' tamevaMbhUtaM sAdhumAhuH-abhidadhati vidvAMsaH loke-prANisaMghAte pratibuddhajIvinaM-pramAdanidrArahitajIvanazIlaM, 'sa' evaMguNayuktaH san jIvati 'saMyamajIvitena' kuzalAbhisaMdhibhAvAt sarvathA saMyamapradhAnena jIviteneti sUtrArthaH // 15 // TIkArtha : jeNe sparzana vagere Indriyono samUha vaza karI lIdho che, je saMyamamAM dhRtivALo che, pramAdanAM jayathI je mahApuruSa che. evA je sAdhunAM sAmAyikanAM | svIkArathI mAMDIne maraNa sudhI AvA prakAranA yogo che = potAnA hitanI vicAraNA | ane pravRttirUpI vyApAro che, vidvAno A jIvalokamAM AvA prakAranA sAdhune | |pratibaddhajIvI = pramAda ane nidrAthI rahita jIvana jIvavAnA svabhAvavALo kahe che. A AvA prakAranA guNavALo sAdhu saMyamajIvana vaDe jIve che. arthAt kuzala vicAro * hovAthI sarvaprakAre saMyamapradhAna jIvana vaDe jIve che. zAstramupasaMharannupadezasarvasvamAhaappA khalu sayayaM rakkhiavvo, savvidiehiM susamAhiehiM / arakkhio jAipahaM uvei, surakkhio savvaduhANa muccai ||16||tti bemi // ___vivittacariA cUlA samattA // 2 // zAstrano upasaMhAra karatAM upadaMzanAM sarvasvane kahe che. TEE * * 444 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R G dazavaikAlikasUtra bhAga-4 cUlikA-2 sUtra-16 : gA.16 gAthArtha : susamAhita sarvaIndriyo vaDe AtmA satata rakSaNa karavo joIe. arakSita janmamArgane pAme che, surakSita sarvaduHkhonAM mokSane pAme che. ta 'AtmA khalvi 'ti khaluzabdo vizeSaNArthaH, zaktau satyAM paro'pi satataM' sarvakAlaM 'rakSitavyaH' pAlanIyaH pAralaukikApAyebhyaH, kathamityupAyamAha - 'sarvendriyaiH' sparzanAdibhiH 'susamAhitena' nivRttaviSayavyApAreNetyarthaH, arakSaNarakSaNayoH phalamAha - arakSitaH san 'jAtipanthAnaM' janmamArgaM saMsAramupaiti - sAmIpyena gacchati / surakSitaH punarvathA AmamapramAvena 'sarvavuM:hemya:' zarIramAnazemyo 'vimucyate' vividhak-anejai: prakArairapunargrahaNaparamasvAsthyApAdanalakSaNairmucyate / iti bravImIti pUrvavaditi sUtrArthaH // 16 // sta TIkArtha : sarvakALa AtmA paralokasaMbaMdhI apAyomAMthI rakSaNa karavA yogya che. jItu stu zabda vizeSa artha darzAvavA mATe che. zakti hoya to pa2nuM paNa rakSaNa karavuM joIe. prazna : AtmAnuM rakSaNa kevI rIte karavuM ? uttara H e upAya batAve che ke sparza vagere Indriyono potapotAnA viSayomAM vyApAra=pravRtti baMdha thaI jAya, to enA dvArA AtmAnuM rakSaNa karI zakAya. AtmAnA arakSaNa ane rakSaNanuM phala batAve che ke nahirakSAyelo te janmamArgane saMsArane pAme che, sAmIpyathI prApta kare che. paNa AgamapramANe apramAdathI surakSita thayelo AtmA zArIrika ane mAnasika badhA duHkhomAMthI vividha rIte aneka prakAre - pharIthI e duHkhonuM grahaNa karavAnuM na thAya e rIte parama svasthatAnI prAptirUpI prakAra vaDe mukta thAya che. ji = na zA vrarvImi e pUrvanI jema samajavuM. iti zrIharibhadrasUriviracitAyAM dazavaikAlikabRhadvRttyAM dvitIyA cUlikA ya = saMpUmAM rA viviktacaryA nAmanI dvitIyacUlikA vyAkhyAna karAI. // ii dasaveAliaM suttaM samattaM // 229 na ta na gA sa nA maiM Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G p dazavaikAlikasUtra bhAga-4 graMtha upasaMhAra, ni. 370, 371 zrI haribhadrasUriviracitaTIkopasaMhAraH / yaM pratItya kRtaM tadvaktavyatAzeSamAha cha mAsehiM ahI ajjhayaNamiNaM tu ajjamaNageNaM / chammAsA pariAo aha kAlaga samAhIe // 370 // jene AzrayIne A dazavai. karAyeluM che, tenI kahevA jevI bAkInI bAbatone jaNAve } ni.370 gAthArtha : Aryamanaka vaDe cha mAsamAM A adhyayana bhaNAyuM. cha mAsa paryAya. samAdhithI kALa pAmyo. SaDbhirmAsaiH 'adhItaM' paThitam 'adhyayanamidaM tu' adhIyata ityadhyayanam - idameva dazavaikAlikAkhyaM zAstraM, kenAdhItamityAha - AryamaNakena - bhAvArAdhanayogAt ArAdyAtaH sarvadharmebhya ityAryaH AryazcAsau maNakazceti vigrahastena, 'SaNmAsAH paryAya' itti tasyAryamaNakasya SaNmAsA eva pravrajyAkAlaH, alpajIvitatvAt, ata evAha - ' atha ta kAlagata: samAdhine 'ti 'atha' uktazAstrAdhyayanaparyAyAnantaraM kAlagata Agamoktena vidhinA mRtaH, samAdhinA - zubhalezyAdhyAnayogeneti gAthArthaH // 370 // atra caivaM vRddhavAda:yathA tenaitAvatA zrutenArAdhitam evamanye'pyetadadhyayanAnuSThAnata ArAdhakA bhavantviti // ta // 371 // TIkArtha : je bhaNAya te adhyayana. A ja dazavaikAlika nAmanuM zAstra Aryamanake cha mAsanA kALa vaDe bhaNyuM. e muni bhAva-ArAdhanAyoga dvArA badhA heyadharmothI dUra gayelA che, mATe te Arya. Arya evA A manaka A pramANe samAsa karavo. na na zA zA te Aryamanakano cha mahinA ja pravrajayAkALa che, kemake te alpajIvanavALA hatAM. |F AthI ja kahe che ke samAdhithI kALa pAmyA. nA ya atha zabda lakhelo che, eTale artha A pramANe ke kahevAyelA zAstranuM adhyayana ane cha mAsanAM paryAya pachI tarata ja AgamamAM kahelI vidhithI zubhalezyA ane dhyAnanAM yogathI mRtyu pAmyo. ahIM A pramANe vRddhavAda che ke jema tenA vaDe ATalA zrutathI ArAdhanA karAI, ema bIjAo paNa A adhyayananA anuSThAna dvArA ArAdhaka thAo. ANaMdaaMsupAyaM kAsI sijjaMbhavA tarhi therA / jasabhaddassa ya pucchA kahaNA a viAlA saMghe 230 sa Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hu dazavaikAlikasUra bhAga-4 ha jANa graMthaupasaMhAra, ni. 301 ni,371 gAthArtha tyAM sthavira zayyabhavasUrie AnaMdaazrutapAta karyo, yazobhadranI 0 pRcchA, kathana, saMghamAM vicAraNA. AnandAzrupAtam' aho ArAdhitamaneneti harSAzrumokSaNam 'akArSaH' kRtavantaH / * 'zayyambhavAH' prAgvyAvarNitasvarUpAH 'tatra' tasmin kAlagate 'sthavirAH' zrutaparyAya-* / vRddhAH pravacanaguravaH, pUjArthaM bahuvacanamiti, yazobhadrasya ca-zayyambhavapradhAnaziSyasya na gurvazrupAtadarzanena kimetadAzcarya miti vismitasya sataH pRcchA-bhagavan ! na mo kimetadakRtapUrvamityevaMbhUtA, kathanA ca bhagavataH-saMsArasneha IdRzaH, suto mamAyamitye- mo | vaMrUpA, cazabdAdanutApazca yazobhadrAdInAm-aho gurAviva guruputrake varttitavyamiti na / sta kRtamidamasmAbhiriti, evaMbhUtapratibandhadoSaparihArArthaM na mayA kathitaM nAtra bhavatAM doSa sta | iti guruparisaMsthApanaM ca / 'vicAraNA saMgha' iti zayyambhavenAlpAyuSamenamavetya mayedaM zAstraM niryaDhaM kimatra yuktamiti nivedite vicAraNA saMghe-kAlahAsadoSAt - prabhUtasattvAnAmidamevopakArakamatastiSThatvetadityevaMbhUtA sthApanA ceti gAthArthaH // 371 // TIkArtha': "aho ! AnA vaDe ArAdhanA karAI e pramANe harSanAM AMsuo va | zayyabhavasUrie pADayA temanuM varNana pUrve thaI gayeluM che. te muni kALa pAmyA tyAre zruta ane paryAyathI vRddha pravacanaguru evA emaNe Na AnaMdAzrupAta karyo. ahIM pUjAne mATe, bahumAnane mATe bahuvacanano prayoga karelo che. te guruno azupAta joIne zayyabhavagurunAM mukhya ziSya yazobhadravijayajI "A zuM [ Azcarya" ema vismaya pAmyA, ane emaNe pRcchA karI ke "bhagavad ! pUrve kyAreya A to Iii rIte azrupAta karyo nathI, te A zuM?" - zayyabhavasUrie kahyuM ke "saMsArano sneha AvA prakArano che. A mAro putra hato." gAthAnA ja zabdathI samajavuM ke e pachI yazobhadravijayajI vagerene pazcAttApa thayo ke "are ! gurunA putrane vize to gurunI jema vartavuM joIe. paNa amArA vaDe A na karAyuM." gurue emane AzvAsana ApI zAMta karyA ke "AvA prakAranA pratibaMdhadoSanAM " (tamArA enA pratyenA atirAgarUpI doSanAM) parihArane mATe ja meM tamane kaheluM nahi. " * emAM tamAro doSa nathI." * zayyabhavasUrijIe saMghane nivedana karyuM ke Ane alpaAyuSyavALo jANIne mArA vaDe ja cheA zAstra uThThata karAyeluM che. AmAM zuM yogya che ?" 45 ka = = = = = Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazavaikAlikasUtra bhAga-4 graMthaupasaMhAra, jJAnanaya e pachI saMghamAM vicAraNA thaI ke "kALanI hAni thaI rahI che, A doSanA kAraNe A adhyayana ghaNAM jIvone upakArI che, AthI A adhyayana bhale raho." A pramANe sthApanA thaI. arthAt grantha rahevA devAmAM Avyo. na " ukto'nugamaH, sAmprataM nayAH, te ca naigamasaMgrahavyavahAraRjusUtra-zabdasamabhirUDhaivambhUtabhedabhinnAH khalvoghataH sapta bhavanti / svarUpaM caiteSAmadha Avazyake sAmAyikAdhyayane nyakSeNa pradarzitameveti neha pratanyate / iha punaH sthAnAzUnyArthamete jJAnakriyAnayAntarbhAvadvAreNa samAsataH procyante- jJAnanayaH kriyAnayazca tatra jJAnanayadarzanamidam - jJAnameva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNaM, yuktiyuktatvAt, tathA cAha - NAyaMmi gihiavve S agiNhiavvaMmi ceva atthammi / jaiavvameva ii jo uvaeso so nao nAma // 1 // 'NA' jJAte samyakparicchinne 'giNhiavve 'tti grahItavya upAdeye 'agihiavve 'tti agrahItavye'nupAdeye heya ityarthaH, cazabdaH khalUbhayorgrahItavyAgrahItavyayorjJAtatvAnukarSaNArtha upekSaNIyasamuccayArtho vA, evakArastvavadhAraNArthaH, tasya caivaM vyavahitaH prayogo draSTavyaH| jJAta eva grahItavye tathA'grahItavye tathopekSaNIye ca jJAta eva nAjJAte, 'atthammi 'tti arthe ta aihikAmuSmike, tatraihiko grahItavyaH srakcandanAGganAdiH agrahItavyo viSazastrakaNTakAdiH upekSaNIyastRNAdiH, AmuSmiko grahItavyaH saddarzanAdiragrahItavyo mithyAtvAdirUpekSaNIyo vivakSayA abhyudayAdiriti tasminnarthe, 'yatitavyameve 'ti anusvAralopAdyatitavyam 'evam' ji anena prakAreNaihikAmuSmikaphalaprAptyarthinA sattvena pravRttyAdilakSaNaH prayatnaH kArya ityartha: ji na / itthaM caitadaGgIkartavyaM, samyagjJAte pravartamAnasya phalAvisaMvAdadarzanAt, tathA cAnyairapyuktam- na zA" vijJaptiH phaladA puMsAM, na kriyA phaladA matA / mithyAjJAnAtpravRttasya, phalaprApterasaMbhavAt zA ta smai ya // 1 // " tathA''muSmikaphalaprAptyarthinA'pi jJAna eva yatitavyaM, tathA cAgamo'pyevameva sa nA vyavasthitaH, yata uktam- "paDhamaM nANaM tao dayA, evaM ciTThai savvasaMjae / aNNANI kiM nA ya kAhI, kiMvA NAhIi cheapAvagaM ? // 1 // " itazcaitadevamaGgIkartavyaM, yasmAttIrthakaragaNadharairagItArthAnAM kevalAnAM vihArakriyA'pi niSiddhA, tathA cAgamaH - " gIattho a vihAro biio gIatthamIsio bhaNio / etto taiavihAro NANuNNAo jiNavarehiM // 1 // " na yasmAdandhenAndhaH samAkRSyamANaH samyak panthAnaM pratipadyata ityabhiprAyaH / evaM tAvatkSAyopazamikaM jJAnamadhikRtyoktaM, kSAyikamapyaGgIkRtya viziSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva vijJeyaM, yasmAdarhato'pi bhavAmbhodhitaTasthasya dIkSApratipannasyotkRSTatapazcaraNavato'pi na tAvadapavargaprAptirjAyate yAvajjIvAjIvAdyakhilavastuparicchedarUpaM kevalajJAnaM notpannamiti, 232 na Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r E - IE hu dazavaikAlikasUra bhAga-4 hu chu graMthaupasaMhAra, jJAnanaya 3 " tasmAjjJAnameva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNamiti sthitam, 'iti jo uvaeso so , Nao NAmaM ti 'iti' evamuktena nyAyena ya 'upadezo' jJAnaprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma, jJAnanaya ityarthaH, ayaM ca jJAnavacanakriyArUpe'sminnadhyayane jJAnarUpamevedamicchati, | jJAnAtmakatvAdasya, vacanakriye tu tatkAryatvAttadAyattatvAnnecchati guNabhUte cecchatIti gAthArthaH / / I am jJAnanA:, anugama kahevAI gayo. have nayo.. te naigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, | samabhiruDha, evaMbhUta A bhedathI sAmAnyathI sAta che. A badhAnuM svarUpa pUrve AvazyakamAM sAmAyikaadhyayanamAM vistArathI kahevAyeluM che. eTale ahIM vistArAtuM nathI. ahIM to sthAna zUnya na rahe e mATe A 7 nayono jJAna | ane kriyA nayamAM samAveza karavA dvArA A 7nayo samAsathI=saMkSepathI kahevAya che. jJAnanaya ane kriyAnaya. temAM jJAnanayanuM darzana = mata = vicAraNA A che. jJAna ja aihika ane Amumbika = pAralaukika phalonI prAptinuM pradhAnakAraNa che. 1 kemake e yuktiyukta che. kahyuM che ke "grAhya ane agrAhya artho jaNAye chate ja yatna karavo A pramANe je upadeza, te naya che." jJAti- sArI rIte jaNAyela. trei upAdeya.. Le = anupAdeya = heya. ra zabda grahItavya ane agraNItavya e baMnemAM FR jJAtatva dharmane kheMcavA mATe = joDavA mATe che. eTale ke upAdeya ane heya baMne padArtha vinA ne jJAta bane tyAre... ema darzAvavA mATe che. athavA to upekSaNIya nAmanA trIjA padArthano 1 nA samuccaya = saMgraha karavA mATe zabda che. pUrva kAra avadhAraNa arthavALo che. teno A nA E pramANe vyavahitaprayoga jovo = karavo. jJAte parva. paNa na jJAne temAM aihika grAhya artha - mALA, caMdana, strI vagere. " agrAhya artha - jhera, zastra, kAMTA vagere. " upekSaNIya artha - ghAsa vagere. pAralaukika grAhya artha - samyagdarzanAdi. " agrAhya artha - mithyAtvAdi " upekSaNIya artha - vivakSAe svargAdi, (mokSanI apekSAe svarga upekSaNIya che, ' che. ema vicakSA pramANe te upekSya che.) * * * Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo Ahama dazavaikAlikasUga bhAga-4 ki . graMthaupasaMhAra, jJAnanaya ' , gamadhyameva ahIM gAthAmAM anusvArano lopa thayelo hovAthI gamadhyamevaM ema A pATha samajavo. ("yatna karavo ja joIe" ema kriyAnI pradhAnatAvALo ja kAra jJAnanaya che : na bole.) eTale artha Avo thAya ke grAhya vagere artho jaNAya pachI ja, te arthomAM - AlokaparalokanA phaLanI prAptinI IcchAvALA jIve pravRtti karavA vagerarUpa prayatna karavo * * joIe. (paNa ajJAtamAM to nahi ja.) - A vAta A pramANe svIkAravI ja joIe. kemake samyapha jaNAyelA arthamAM ja pravRtti karanArAne phalano avisaMvAda, phalaprApti dekhAya che. bIjAoe paNa kahyuM che ke "jJAna puruSone phaladAyI che, kriyA phaladAyI manAyI - nathI. kemake mithyAjJAnathI pravRtta thayelAno phalaprAptino asaMbhava che." tuM tathA pAralaukika phaLanI prAptinI IcchAvALAe paNa jJAnamAM ja yatna karavo joIe. juo, Agama paNa eja pramANe vyavasthita che. arthAtu Agama paNa A ja hakIkata jaNAve che. kemake AgamamAM kahyuM che ke "prathama jJAna, pachI dayA, A rIte sarvasaMyata | 7 rahe. ajJAnI zuM karaze ? zuM puSpApane jANaze ?" vaLI A kAraNasara paNa A vAta Ama svIkAravI joIe. kemake tIrthakaro ane jo | gaNadharoe ekalA agItArthonI vihArakriyAno paNa niSedha karelo che. AgamamAM kahyuM | che ke, "gItArtha vihAra, bIjo gItArthamizrita vihAra kahevAyelo che. A sivAya trIjAvihAranI jinavaroe rajA ApelI nathI." A rajA nathI ApI kemake aMdha vaDe kheMcIne laI javAto aMdha samyaphamArgane pAmato. nathI... e abhiprAya che. Ama A badhuM kSAyopathamikajJAnane AzrayIne kahyuM. kSAyikajJAnane AzrayIne paNa viziSTa phaLasAdhakatA jJAnanI ja jANavI. kemake | " saMsArasamudranA kinAre rahelA, dIkSA pAmelA, utkRSTatapa ane cAritravALA evA paNa "| "aa arihaMtone paNa tyAMsudhI mokSanI prApti thatI nathI, jyAM sudhI jIva, ajIva vagere * saghaLI vastuonA bodharUpa kevalajJAna utpanna na thAya. tethI jJAna ja aihika-Amukhika * phalonI prAptinuM pradhAna kAraNa che, ema nakkI thayuM. * A upara pramANe je jJAnanI pradhAnatAne kahevAmAM tatpara je upadeza, te naya jJAnanaya che ja che. A adhyayana jJAna, vacana ane kriyA e traNa svarUpa che, Ama chatAM A naya A $s | 5 adhyayanane jJAnarUpa ja mAne che. (A adhyayana zrutajJAnarUpa che, vacanarUpa che, ane te 45 = = = Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YER zAtisUbhAga-4 graMthasaMhAra, dhyAnaya che. AmAM sAdhukriyAonuM pratipAdana hovAthI e rIte kriyArUpa che.) kemake A adhyayana ( (nanayana bhate) zAnAtmache. vayana bhane uiyA me to zAna1 cha, meTale, te : jJAnane AdhIna che. eTale A naya A adhyayanane vacana kriyA rUpa Icchato nathI. gauNa | * tarIke Icche che. (vaktAne jJAna che, eTale te dazavai. bole che. Ama vacana e jJAnathI janya che. e vacana pramANe zrotAne jJAna thAya, pachI kriyA thAya che, Ama kriyA paNa jJAnane ja AdhIna che.) na sAnanaya vAyo. ____adhunA kriyAnayAvasaraH, taddarzanaM cedam-kriyaiva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprApti-| / kAraNaM, yuktiyuktatvAt, tathA cAyamapyuktalakSaNAmeva svapakSasiddhaye gAthAmAha-'NAyaMmi | giNhiavve' ityAdi, asyAH kriyAnayadarzanAnusAreNa vyAkhyA-jJAte grahItavye agrahItavye caiva arthe aihikAmuSmikaphalaprAptyarthinA yatitavyameveti, na yasmAtpravRttyAdilakSaNaprayatna|vyatirekeNa jJAnavato'pyabhilaSitArthAvAptirdRzyate, tathA cAnyairapyuktam-"kriyaiva phaladA | ta puMsAM, na jJAnaM phaladaM matam / yataH strIbhakSyabhogajJo, na jJAnAtsukhito bhavet // 1 // " t| sma tathA''muSmikaphalaprAptyarthinA'pi kriyaiva kartavyA, tathA ca maunIndravacanamapyevameva smai vyavasthitaM, yata uktam-"ceiakulagaNasaMghe AyariANaM ca pavayaNasue a / savvesuvi | teNa kayaM tavasaMjamamujjamaMteNaM // 1 // " itazcaitadevamaGgIkartavyaM, yasmAttIrthakaragaNadharaiH / ji kriyAvikalAnAM jJAnamapi viphalamevoktaM, tathA cAgamaH-"subahuMpi suamahIaM kiM kAhI ji na crnnvippmukkss?|aNdhss jaha palittA dIvasayasahassakoDIvi // 1 // " dRzikriyAvikala- na zA tvAttasyetyabhiprAyaH, evaM tAvatkSAyopazamikaMcAritramaGgIkRtyoktaM, cAritraM kriyetyanarthAntaraM, zA sa kSAyikamapyaGgIkRtya prakRSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva vijJeyaM, yasmAdahato'pi bhagavataH | nA samutpannakevalajJAnasyApi na tAvanmuktyavAptiH saMjAyate yAvadakhilakarmendhanAnalabhUtA nA ya hasvapaJcAkSarodgiraNamAtrakAlAvasthAyinI sarvasaMvararUpA cAritrakriyA nAvApteti, ya | tasmAtkriyaiva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNamiti sthitam iti jo uvaeso so Nao | NAmaM ti ityevamuktena nyAyena ya upadezaH kriyAprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma, kriyAnaya ityarthaH, ayaM ca jJAnavacanakriyArUpe'sminnadhyayane kriyArUpame vedamicchati, / tadAtmakatvAdasya, jJAnavacane tu tadarthamupAdIyamAnatvAdapradhAnatvAnnecchati guNabhUte cecchatIti, "gAthArthaH ||uktH kriyAnayaH, r * * % * % Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ma dazavaikAlikasUtra bhAga-4 kisa ka graMthaupasaMhAra, kiyAnaya : have kriyAnayano avasara che. | tenI mAnyatA A che. kriyA ja aihika, Amumbika phalonI prAptinuM kAraNa che. kemake yuktiyukta che. A I naya paNa potAnA pakSanI siddhine mATe uktalakSaNavALI ja jayaMmi. gAthAne kahe che.] (baMne nayo svapakSanI puSTi mATe A ekaja gAthA bole che, mAtra emAM jIva kAranuM sthAna badalIne potapotAnA abhiprAyane puSTa kare che ....) kriyAnayadarzananAM anusAra A gAthAnI vyAkhyA A pramANe che ke grAhya ane A " agrAhya padArtho jaNAye chate aihika, AmukhikaphalanI prAptinI IcchAvALAe yatna karavo ja joIe. kemake pravRtti vagere rUpI prayatna vinA to jJAnavALAne paNa ISTaarthanI | na prApti dekhAtI nathI. bIjAoe paNa kahyuM che ke "kriyA ja puruSone phaladAyI che, jJAna . | phaladAyI manAyuM nathI. kemake strI ane bhojananA bhogano jJAtA jJAnathI sukhI thato | nathI." | a, tathA AmuSmika phaLanI prAptinI IcchAvALAe paNa kriyA ja karavI joIe. te jinezvaronuM vacana paNa A ja pramANe vyavasthita che. kemake kahyuM che ke caitya, kula, gaNa, | saMgha, AcArya, pravacana ane zrata. tapamAM ane saMyamamAM udyamavALAe A badhA ja | padArthomAM potAnuM kartavya bajAvI dIdhuM samajavuM. (ahIM tapAdimAM udyama ja mukhya darzAvyo | che...) . vaLI A kAraNasara paNa A vAta A pramANe svIkAravI joIe. kemake tIrthakaro | | ane gaNadharoe kriyA vinAnAonuM jJAna paNa niSphaLa ja kahyuM che. AgamamAM kahyuM che ! " ke cAritrathI vipramuktane atighaNuM paNa bhaNAyeluM zruta zuM karaze ? jema pragaTelA lAkho | I" karoDo divAo paNa aMdhane zuM lAbha kare ? kahevAno bhAva e che ke aMdha jovAnI kriyA mA | vinAno hovAthI dIpaka ene nakAmA che. A to lAyopathamikacAritrane AzrayIne kahyuM. cAritra ane kriyA e arthAntara = " judA judA padArtho nathI paNa eka ja che. eTale cAritranaya e ja kriyAnaya che. A kSAyikacAritrAne AzrayIne paNa utkRSTa phaLasAdhakatA cAritranI ja jANavI. kemake FI * utpanna thayelA kevalajJAnavALA evA paNa arihaMta bhagavaMtone paNa tyAM sudhI mokSanI che * prApti thatI nathI. jayAM sudhI saghaLA karmo rUpI IMdhanane bALavA mATe agni samAna, hrasva ke che. pAMca akSaro bolavAmAM jeTalo kALa lAge. eTalo kALa rahenArI sarvasaMvararUpa che vaE nI = ' = Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hi8 * * dazavaikAlikasUra bhAga-4 nA graMthaupasaMhAra, pramANanaya jI e cAritrakriyA prApta na thAya. | tethI kriyA ja aihika ane AmukhikaphalonI prAptinuM pradhAnakAraNa che, e nakkI che. | thayuM. * * E It 1 . A je upadeza te naya che arthAt uktanyAyathI kriyAnI pradhAnatA darzAvavAmAM tatpara | | evo je upadeza, te kriyAnaya. A adhyayana jJAna, vacana ane kriyArUpa che. chatAM A naya to Ane kriyArUpa ja | mAne che. kemake A adhyayana (AnA mate) kriyAtmaka che. jJAna ane vacana to kriyAne mATe ja grahaNa karAtAM hovAthI te apradhAna che. ane eTale ene Icchato nathI. gauNarUpe "| Icche che. kriyAnaya kahevAI gayo. ___itthaM jJAnakriyAnayasvarUpaM zrutvA'viditatadabhiprAyo vineyaH saMzayApannaH sannAhakimatra tattvam ?, pakSadvaye'pi yuktisaMbhavAt, AcAryaH punarAha-"savvesipi nayANaM bahuvihavattavvayaM nisAmettA / taM savvanayavisuddhaM jaM caraNaguNaTThio sAhU // 1 // " athavA jJAnakriyAnayamataM pratyekamabhidhAyAdhunA sthitapakSamupadarzayannAha-'savvesiM gAhA' 'sarveSAmapi' mUlanayAnAm, apiMzabdAttadbhedAnAM ca 'nayAnAM' dravyAstikAdInAM 'bahuvidhavaktavyatAM' sAmAnyameva vizeSA eva ubhayameva vA'napekSamityAdirUpAm athavA nAmAdInAM nayAnAM kaH ji kaM sAdhumicchatItyAdirUpAM 'nizamya' zrutvA tat 'sarvanayavizaddhaM sarvanayasaMmataM vacanaM ji na yaccaraNaguNasthitaH sAdhuH, yasmAtsarvanayA eva bhAvaviSayaM nikSepamicchantIti gAthArthaH // na zA namo varddhamAnAya bhagavate, vyAkhyAtaM cUDAdhyayanaM, tadvyAkhyAnAcca samAptA zA sa dazavaikAlikaTIkA / samAptaM dazavaikAlikaM cUlikAsahitaM niyuktiTIkAsahitaM ca // nA // ityAcAryazrIharibhadrasUriviracitA dazavaikAlikaTIkA samAptA // nA A pramANe jJAnanaya ane kriyAnayanAM svarUpane sAMbhaLIne tenA abhiprAyane nahi | | jANI zakelo ziSya saMzayane pAmelo chato kahe che ke "AmAM sAcuM zuM? kemake baMne pakSamAM ja yuktiono saMbhava che." # AcArya kahe che ke "badhA nayonI ghaNAM prakAranI vaktavyatAne sAMbhaLIne te ja sarvanayavizuddha jANa, ke je cAritraguNamAM rahelo sAdhu.." e athavA = = = 6 9 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S dazavaikAlikasUtra bhAga-4 jJAna ane kriyA nayanAM pratyekanAM matane kahIne have sthitapakSa dekhADatAM kahe che ke savvesi pi... sta che . (2) vizeSa ja padArtha che. (2) sAmAnya ane vizeSa baMne che, paNa paraspara apekSA vinAnA che. (AmAM sAmAnya, vizeSa, anapekSaubhaya... A badhA padArtho anya granthamAMthI jANI levA.) athavA to nAmanaya, sthApanAnaya vagere nayonI bahuvidha prarUpaNAo, jemake kayo naya kone sAdhu mAne ?... vagere. A badhI prarUpaNAne sAMbhaLIne tuM jANa ke te vacana sarvanayane te saMmata che ke "caraNaguNasthita evo sAdhu." smai prazna : badhA nayone A zA mATe mAnya che ? graMthaupasaMhAra, pramANanaya sarveSApi eTale mUlanayo... api zabdathI tenA bhedo. e nayo dravyAstikanaya, paryAyAstikanaya vagere. teonI aneka prakAranI prarUpaNAo che. te A pramANe (1) sAmAnya ja padArtha pramANapakSane cUDA adhyayana vyAkhyAna karAyuM. tenA vyAkhyAnathI dazavaikAlika TIkA samApta thaI. 238 cUlikAsahita, niryukti ane TIkAsahita dazavaikAlika samApta thayuM. A pramANe AcArya haribhadrasUriviracita dazavaikAlika TIkA samApta thaI: *** r E G uttara : kemake tamAme tamAma nayo bhAviSayaka nikSepane Icche che. (cAritraguNa = cAritrapAriNAma e bhAva che.) ane tamAma nikSepAo bhAvane to mAne ja che. jema ni be jaNa vacce jhaghaDo thAya, emAM madhyastha rAkhavo hoya, to ekane koIka mANasa madhyastha ni 7 tarIke mAnya nathI, bIjAne che. anya koIka mANasa ekane mAnya che, bIjAne mAnya nathI. 7 jJa paNa trIjo koI mANasa evo che, je badhAne madhyastha tarIke mAnya che. ema vaiSadhArI sAdhu, sa nAmadhArI sAdhu, vagerene sAdhu mAnavAmAM nayone paraspara matabheda paDe... e zakya che. paNa je cAritra pariNAmavALo sAdhu e tamAme tamAma nayone mAnya che. kemake tyAM bhAvanikSepo che. ane bhAvanikSepAne to badhA ja svIkAre che. nA ya A viSayamAM vizeSabAbato anyagranthothI jANavI. vadharmAna bhagavAnane namaskAra thAo. F s ya Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na mA ta Err zA ma nA ya dazavaikAlikasUtra bhAga-4 mahattarAyA yAkinyA, dharmaputreNa cintitA / AcAryaharibhadreNa, TIkeyaM ziSyabodhinI // 1 // * dazavaikAlike TIkAM vidhAya yatpuNyamarjitaM tena / mAtsaryaduHkhavirahAdguNAnurAgI bhavatu lokaH // 2 // graMthasamApti na yAkinImahattarAnAM dharmaputra AcArya haribhadravaDe A ziSyabodhinI TIkA ciMtavAI banAvAI che. dazavaikAlikanI TIkAne banAvIne je puNya meLavAyuM, tenA vaDe loka IrSArUpI duHkhanA virahadvArA guNAnurAgI thAo. = S iti zrImaddharibhadrAcAryaviracitA sacUlikadazavaikAlikavyAkhyA samAptA // dazavaikAlikasUtra hAribhadrIvRttinuM bhASAMtara = vivecana samApta thayuM. navasArI, mahAvIranagara jaina saMgha divALI - vi.saM. 2063 sabhASAMtara dazavaikAlikasUtra bhAga-4 saMpUrNa 239 ta Qu Er zA F nA ya * * * Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * pustako * * - 29 5 dazavaikAlikasUra bhAga-4 che pa.pU. paMnyAsazrI candrazekharavijayajI ma.sAheba likhita-prerita-anuvAdita adhyayatopayogI sAhitya (1) nyAyasiddhAMta muktAvali bhAga-1,2 (2) vyAptipaMcaka (mAthurI TIkA) (3) siddhAntalakSaNa bhAga-1,2 (4) sAmAnya nirukti (5) oghaniyukti bhAga-1,2 (6) oghaniyukti sAroddhAra bhAga-1,2 (7) sAmAcArI prakaraNa bhAga-1,2 (8) jaina zAstronA cUMTelA zloko bhAga-1,2 (9) dazavaikAlika sUtra - (hAribhadrI TIkA) bhASAMtara bhAga-1 thI 4 6, :- A * la * - saMyamajIvanopayogI - upadezAtmaka sAhitya... (1) gurumAtA (2) have to mAtra ne mAtra sarvavirati ! (3) saMvigna saMyamIonI niyamAvali (4) munijIvananI bAlapothI bhAga-1,2,3 (5) aSTapravacanamAtA (6) vizvanI AdhyAtmika ajAyabI: ApaNAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto bhAga-1,2 (7) zUnya banIne pUrNa banuM (8) kyAre banIza huM sAco re saMta ! (9) dazavaikAlika cUlikA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || nAmaIStu takSma ninAmanAya // zramaNa bhagavAna mahAvIradevanA zAsanamAM sauthI chelle sudhI TakanAruM eka mAtra sUtra eTale dasakAlika sUtra! mAtra cha mahinAmAM Atmahita sAdhI zakAya e mATe bAra aMgomAMthI uddhAra karAyelA 700 zloko eTale dasakAlika sUtra ! 'dIkSA lIdhA bAda pratyeka saMyamIe jene avazya gokhavuM joIe evuM aNamola sUtra eTale dasavekAlika sUtra ! AvA mahAna AgamasUtra upara zrI bhadrabAhusvAmIe niryuktio racI, to 1444 granthanA racayitA zrI haribhadrasUrijIe rahasyothI bharapUra vRttinI racanA karI. ramaNIya chatAM ati agharI e vRtti TIkA vAMcavI, eno bhAvArtha samajavo kharekhara agharo che. mATe ja hajAro saMyamIo A aNamola granthanA rahasyothI vaMcita rahe che. e hajAro saMyamIo upara upakAra karavAnI eka mAtra pavitra bhAvanAthI A bhASAMtara grantha prakAzita karyo che. agharA padArtho vadhu saraLa karavAno purUSArtha karyo che. paNa zakya che ke chamasthatAdi doSonA kAraNe mArI paNa kSati thaI hoya, e mATe punaH punaH kSamA mAMgu chuM ane saMyamIone vinaMti karuM chuM ke A granthano talasparzI abhyAsa karIne mArI bhAvanAne saphaLa banAvavAmAM mane sahAya kare. guNahaMsavi. ma.