________________
દશવૈકાલિકસૂત્ર ભાગ-૪
ચૂલિકા-૧ નિયુક્તિ-૩૬૦ પાંચ ચૂડાઓ આચારાંગના ઉત્તરતંત્ર રૂપ છે તેમ. (ચૂડા અને ચૂલિકા બંને એક જ છે... તંત્ર-શાસ્ત્ર).
આ ઉત્તરતંત્ર શ્રુતગૃહીતાર્થ છે. એટલે કે જેનો અર્થ દશવૈકાલિક નામના શ્રુતદ્વારા ગ્રહણ થઈ જ ગયેલો છે, એવું આ ઉત્તરતંત્ર છે... આ પ્રમાણે એ શબ્દનો વિગ્રહ સમાસ ખોલવો.
પ્રશ્ન : જો એવું હોય, તો આ ચૂડા અર્થહીન બની ગઈ. કેમકે તેનો અર્થ તો આવી જ ગયો છે.
ન
न
મો
ઉત્તર : આ ચૂડાઓ સંગ્રહણી છે. અર્થાત્ દશવૈ. વડે કહેવાયેલા અને નહિ 1 કહેવાયેલા પદાર્થોનાં સંક્ષેપ રૂપ આ ચૂડાઓ છે. (આમાં સંક્ષેપથી આ દશવૈ.ના બધા સ્તુ જ પદાર્થો તથા બીજા પણ પદાર્થો આવી જાય છે, માટે એ ઉપયોગી છે.)
द्रव्यचूडादिव्याचिख्यासयाऽऽह
=
E E F
त દ્રવ્યચૂડા વગેરેનું વ્યાખ્યાન કરવાની ઈચ્છાથી કહે છે.
નિ.૩૬૦ : દ્રવ્યમાં સચિત્તાદિ, કુકડાની ચૂડા, મણિચૂડા, મયૂરચૂડા, ક્ષેત્રમાં લોકનિષ્કુટ, મંદરચૂડા, કૂટાદિ
य
दव्वे सच्चित्ताई कुक्कुडचूडामणीमऊराई । खेत्तंमि लोगनिक्कुड मंदरचूडा अ कूडाई ॥३६०॥
'द्रव्य' इति द्रव्यचूड़ा आगमनोआगमज्ञशरीरेतरादि, व्यतिरिक्ता त्रिविधा जि न 'सचित्ताद्या' सचिता अचित्ता मिश्रा च यथासंख्यं दृष्टान्तमाह- कुक्कुटचूडा सचित्ता न मणिचूडा अचित्ता मयूरशिखा मिश्रा । ' क्षेत्र' इति क्षेत्रचूडा लोकनिष्कुटा उपरिवर्त्तिनः, शा | समन्दरचूडा च पाण्डुकम्बला कूटादयश्च तदन्यपर्वतानां, क्षेत्रप्राधान्यात्, आदिशब्दा| दधोलोकस्य सीमन्तकः तिर्यग्लोकस्य मन्दर ऊर्ध्वलोकस्येषत्प्राग्भारेति गाथार्थः ॥
स
ना
ना
ટીકાર્થ : : દ્રવ્યચૂડા આગમથી, નોઆગમથી જ્ઞશરીર, નોઆગમથી ભવ્યશ૨ી૨ વગેરે છે. યુ નોઆગમથી તવ્યતિરિક્ત દ્રવ્યચૂડા ત્રણ પ્રકારની છે. (૧) સચિત્ત (૨) અચિત્ત (૩) મિશ્ર. સંખ્યા પ્રમાણે - ક્રમપ્રમાણે દૃષ્ટાન્ત કહે છે.
त
૧૨
(૧) કુકડાની ચૂડા-કલગી સચિત્ત છે. (૨) (સર્પાદિના મસ્તક ઉપર રહેલ) મણિરૂપી સ ચૂડા અચિત્ત છે. (૩) મોરની શિખા મિશ્ર છે. (અમુકભાગ સચિત્ત છે. અમુક અચિત્ત છે.)
