________________
न
છૂટાવિ માં આવિ શબ્દ છે, એનાથી આ જાણવું કે અધોલોકની ચૂડા સીમન્તક નરકાવાસ છે. તીર્કાલોકની ચૂડા મેરુ પર્વત છે. ઉર્ધ્વલોકની ચૂડા ઈષત્પ્રાક્ભારા સિદ્ધશિલા છે. (૧ થી ૭ નારક એ અધોલોક, એમાં ૧લી નારકનો સૌથી ઉપરનો મો 5 નરકાવાસ સીમન્તક નામનો છે. એટલે એ અધોલોકમાં સૌથી ઉપર હોવાથી 5 સ્તુ અધોલોકચૂડા‘ ગણાય. તીઠ્ઠલોકમાં મેરુપર્વત સૌથી ઉપર હોવાથી એ તિર્કાલોકચૂડા સ્તુ કહેવાય.)
H
દશવૈકાલિકસૂત્ર ભાગ-૪
ચૂલિકા-૧ નિયુક્તિ-૩૬૧ ક્ષેત્રચૂડા એટલે ચૌદરાજલોકરૂપી ક્ષેત્રની સૌથી ઉપર રહેલા લોકનિષ્કુટ તરીકે ઓળખાતા ક્ષેત્રભાગો.
अइरित्त अहिगमासा अहिगा संवच्छरा अ कालंमि । भावे खओवसमिए इमा उ चूडा મૈં મુળેસા રૂર્દશા
त
નિ.૩૬૧ : અતિરિક્ત, અધિકમાસો અને અધિક વર્ષો કાળમાં ચૂડા છે. ક્ષાોપશમિકભાવમાં આ ચૂડા જાણવી.
મેરુપર્વતની ચૂડા પાંડુકંબલા નામની શિલા, તે સિવાયના પર્વતોની ચૂડા તેના શિખરો વગેરે. આ પાંડુકંબલાદિ આમ તો દ્રવ્ય જ છે, પણ ક્ષેત્રની પ્રધાનતા ગણીને એમને ક્ષેત્રચૂડા તરીકે ગણેલા છે. એમ જાણવું.
E
जि
अधिका: ‘અતિરિતા' પુષિતાતાત્ સધળા ‘અધિમાસા:' પ્રતીતાઃ, संवत्सराश्च षष्ट्यब्दाद्यपेक्षया 'काल' इति कालचूडा, 'भाव' इति भावचूडा क्षायोपशमिके भावे इयमेव द्विप्रकारा चूडा ' मन्तव्या' विज्ञेया क्षायोपशमिकत्वाच्छुतस्येति गाथार्थः ॥
न
મ
शः
शा
# 1
स
ना
ટીકાર્થ : ઉચિતકાળ કરતાં અધિક એવા જે અધિકમાસો છે. તે તથા ૬૦ વર્ષ વગેરેની અપેક્ષાએ અધિકવર્ષ છે, તે કાળચૂડા ગણાય. (તે તે વર્ષોમાં જે અધિકમાસ આવે, તેમાં એ અધિકમાસો કાળની ચૂડા કહેવાય. દા.ત. બે અષાઢ આવ્યા, તો બીજો અષાઢ એ કાળચૂડા કહેવાય. એમ ૬૦ વર્ષે એકવર્ષ અધિક થાય. એવા કોઈક ગણિતની અપેક્ષાએ આ અધિકવર્ષ જણાવેલું લાગે છે.)
य
ભાવચૂડામાં વિચારીએ, તો ક્ષાયોપશમિકભાવમાં આ બે પ્રકારની ચૂડા જ ભાવચૂડા જાણવી. કેમકે આ બે શ્રુતરૂપ છે, અને શ્રુત ક્ષાયોપશમિકભાવ છે.
तत्रापि प्रथमा रतिवाक्यचूडा, अस्याश्चानुयोगद्वारोपन्यासः पूर्ववत्तावद्यावन्नामनिष्पन्ने निक्षेपे रतिवाक्येति द्विपदं नाम, तत्र रतिनिक्षेप उच्यते - तत्रापि नामस्थापने
૧૩
