Dashvaikalik Sutram Part 04

SR No.: 005766
Original Sutra Author: N/A
Author: Gunhansvijay, Bhavyasundarvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
Publication Year: 2009
Total Pages: 254
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & agam_dashvaikalik
File Size: 6 MB

Page 21

દશવૈકાલિકસૂત્ર ભાગ-૪
અધ્ય. ૮ નિયુક્તિ -૩૦૨
વ્યાવ્યા-‘ષ:' અનન્તરોવિતો ‘ત્રિવિધ: પ્રશિધિ:' રૂન્દ્રિયનોઽન્દ્રિયıક્ષળઃ ‘શુદ્ધ’ કૃત્તિ નિર્વેષો મવૃત્તિ, યવિ ‘યો:’ વાઘામ્યન્તર ચેષ્ટયો: ‘તસ્ય’ રૂન્દ્રિયષાયવત: ‘તેષાં ચ’ इन्द्रियकषायाणां सम्यग्योगो भवति, एतदुक्तं भवति-यदि बाह्यचेष्टायामभ्यन्तरचेष्टायां चतस्य च प्रणिधिमत इन्द्रियाणां कषायाणां च निग्रहो भवति ततः शुद्धः प्रणिधिरितरथा वशुद्धः, एवमपि तत्त्वनीत्याऽभ्यन्तरैव चेष्टेह गरीयसीत्याह, अत एवमपि तत्त्वे प्रशस्तं चारु, तथाऽप्रशस्तमचारु लक्षणं प्रणिधेः 'अध्यात्मनिष्पन्नम्' अध्यवसानोद्गतमिति || થાર્થ: ॥
卡
S
ટીકા : અનંતર દર્શાવેલો બે પ્રકારનો પ્રણિધિ ઈન્દ્રિયપ્રણિધિ અને નોઈન્દ્રિયપ્રણિધિ એ તો નિર્દોષ થાય જો બાહ્ય અને અભ્યન્તરચેષ્ટાઓમાં ઈન્દ્રિયકષાયવાળાનો અને ઈન્દ્રિયકષાયોનો સમ્યગ્ યોગ હોય.
કહેવાનો ભાવ એ છે કે બાહ્યચેષ્ટાઓમાં અને અભ્યન્તરચેષ્ટાઓમાં પ્રણિધિવાળા જીવનો નિગ્રહ થયો હોય અને તે જીવની ઈન્દ્રિયો તથા કષાયોનો પણ 1 એ ચેષ્ટાઓમાં નિગ્રહ થયો હોય તો એનો એ પ્રણિધિ શુદ્ધ ગણાય. જો આવો ત મેં નિગ્રહ થયો ન હોય તો એ પ્રણિધિ શુદ્ધ ન ગણાય.
(મુખ્યત્વે વચન અને કાયા સંબંધી ચેષ્ટાઓ એ બાહ્યચેષ્ટાઓ અને મન સંબંધી ચેષ્ટાઓએ અભ્યન્તર ચેષ્ટાઓ. સાધુનો આત્મા આ ચેષ્ટાઓમાં નિયંત્રણવાળો fન હોવો જોઈએ, ગમે તેમ પ્રવૃત્તિકરનારો ન હોવો જોઈએ. એમ સાધુની ઈન્દ્રિયો નિ અને કષાયો પણ આ ચેષ્ટાઓમાં સ્વચ્છંદપણે વર્તે એ ન ચાલે એ નિયંત્રિત હોવા જોઈએ. આમ બને તો જ સાધુની પ્રણિધિ શુદ્ધ.)
મ
न
शा
शा
આમ હોવા છતાં પણ તત્ત્વનીતિથી
મ
તાત્ત્વિકદૃષ્ટિએ = ૫૨માર્થથી તો અભ્યન્તરચેષ્ટા જ અહીં મહાન છે એ વાત હવે બતાવે છે કે... (પૂર્વાર્ધમાં બાહ્ય અને અભ્યન્તર બંને ચેષ્ટાઓમાં આત્માદિનો નિગ્રહ હોવાથી જરૂરિયાત જણાવી,
ना
ना
य
य
હવે એમાં બાહ્યચેષ્ટાને ગૌણ કરી અભ્યન્તરચેષ્ટાની પ્રધાનતા દર્શાવે છે.)
S
=
=
અતઃ = વપિ તત્ત્વ આ રીતે હોવા છતાં પણ પ્રણિધિનું પ્રશસ્ત સારું અને અપ્રશસ્ત ખરાબ લક્ષણ અધ્યવસાયથી નિષ્પન્ન છે. (અર્થાત્ અધ્યવસાય શુદ્ધ તો પ્રણિધિ શુદ્ધ અને અધ્યવસાય અશુદ્ધ તો પ્રણિધિ અશુદ્ધ.)
एतदेवाह
.
=
r
F