________________
દશવૈકાલિકસૂત્ર ભાગ-૪
मध्य १० नियुक्ति - 3४3-३४४
છે. આવું છે, તેથી નિરુક્ત = વ્યુત્પત્યર્થ આ પ્રમાણે થાય કે જે શાસ્ત્રનીતિથી તપવડે કર્મને ભેદે છે તે ભિક્ષુ.
न
किं च -
भिदंतो अजह खुहं भिक्खू जयमाणओ जई होइ । संजमचरओ चरओ भवं खिवंतो भवंतो
उ || ३४३ ||
વળી
નિ.૩૪૩ ગાથાર્થ : જેમ ક્ષુધાને ભેદતો ભિક્ષુ, યતના કરતો યતિ, સંયમને આચરતો ૭ ચક, ભવને ખપાવતો ભવાન્ત થાય.
स्तु
‘भिन्दंश्च' विदारयंश्च यथा 'क्षुधं' कर्म भिक्षुर्भवति, भावतो यतमानस्तथा तथा गुणेषु स एव यतिर्भवति नान्यथा, एवं 'संयमचरकः' सप्तदशप्रकारसंयमानुष्ठायी चरकः, एवं 'भवं' संसारं 'क्षपयन्' परीतं कुर्वन् स एव भवान्तो भवति नान्यथेति तगाथार्थः ॥
=
प्रकारान्तरेण निरुक्तमेवाह -
... भिक्खमत्तवित्ती तेण व भिक्खू खवेइ जं व अणं । तवसंजमे तवस्सित्ति वावि अन्नोऽवि पज्जाओ ||३४४॥
न
ટીકાર્થ : જેમ ક્ષુધાને કર્મને ભેદતો સાધુ ભિક્ષુ થાય. ભાવથી યતના કરતો એટલે કે તે તે પ્રકારે ગુણોમાં પ્રયત્ન કરતો તે જ યતિ થાય છે. એ સિવાય યતિ ન થાય. એમ ૧૭ પ્રકારના સંયમનું આચરણ કરતો તે ચરક થાય છે. એમ ભવને સંસારને અલ્પ નિ કરતો, તે ભવાન્ત થાય છે. પણ એ વિના ભવાન્ત ન થાય.
जि
न
न
शा
शा
स
स
ना
ना
બીજાપ્રકારે નિરુક્તને જ કહે છે.
य
य
નિ.૩૪૪ ગાથાર્થ : જે કારણથી ભિક્ષામાત્રવૃત્તિવાળો છે, તે કારણથી ભિક્ષુ છે. અથવા જે કારણથી ઋણને ખપાવે છે (તે કારણથી ક્ષપક) તપસંયમમાં તપસ્વી पा पर्याय छे.
અન્ય
‘यद्’ यस्माद् ‘भिक्षामात्रवृत्तिः ' भिक्षामात्रेण सर्वोपधाशुद्धेन वृत्तिरस्येति समासः, तेन वा भिक्षुर्भिक्षणशीलो भिक्षुरितिकृत्वा, अनेनैव प्रसङ्गेन अन्येषामपि तत्पर्यायाणां निरुक्तमाह- क्षपयति 'यद्' यस्माद्वा 'ऋणं' कर्म तस्मात्क्षपणः क्षपयतीति क्षपण
१४३
S
त
