________________
E > E
દશવૈકાલિકસૂત્ર ભાગ-૪
पश्चात्परितप्यत इत्येतत्समानं पूर्वेणेति सूत्रार्थः ॥५॥
ટીકાર્થ : પૂર્વે શીલનાં પ્રભાવનાં કારણે સાધુ અભ્યુત્થાન, આજ્ઞાકરણવગેરે દ્વારા માનનીય હતો. અર્થાત્ લોકો તેને આ રીતે માન્ય કરતા. પણ શીલનાં ત્યાગને લીધે જ્યારે તે અમાનનીય બને છે, ત્યારે અત્યંત તુચ્છસ્થાનમાં ફેંકાયેલા શેઠની જેમ તે સાધુ પાછળથી પરિતાપ કરે છે. (ગરીબ બની ગયેલા શેઠે એવા તુચ્છસ્થાનમાં રહેવા જવું પડે...) એ પૂર્વવત્
ચૂલિકા-૧ ગાથા - ૬-૦
न
जया अथेरओ होइ, समइक्कं तजुव्वणो । मच्छु व्व गलं गिलित्ता, स पच्छा मो પરિતમ્બડ઼ IIFI
S
ગા.૬. ગાથાર્થ : અતિક્રાન્તયૌવનવાળો તે જ્યારે સ્થવિર થાય. ગલને ગળ્યા બાદ માછલો જેમ, તેમ પાછળથી તે પરિતાપ કરે છે.
यदा च स्थविरो भवति स त्यक्तसंयमो वयः परिणामेन, एतद्विशेषप्रतिपादनायाहसमतिक्रान्तयौवनः, एकान्तस्थविर इति भाव:, तदा विपाककटुकत्वाद्भोगानां मत्स्य इव ‘गलं' बडिशं ‘गिलित्वा' अभिगृह्य तथाविधकर्मलोहकण्टकविद्धः सन् स पश्चात्परितप्यत इत्येतदपि समानं पूर्वेणेति सूत्रार्थः ॥ ६ ॥
ટીકાર્થ : સંયમનો ત્યાગ કર્યા બાદ જયારે તે સાધુ ઉંમરનો પરિણામ થવા દ્વારા સ્થવિર બને છે, (એ જ વાતને વિશેષથી બતાવવા માટે કહે છે કે) યૌવનને ઓળંગી
स
જાય છે, એટલે કે એકાંતે ઘરડો બને છે. ત્યારે ભોગો વિપાકમાં કડવા હોવાના કારણે શા.જેમ માછલું તીક્ષ્ણખીલા પર લાગેલા માંસને ખાધા બાદ ત્યાં લોઢાનાં કાંટાથી વીંધાઈ શ स જાય અને પાછળથી પશ્ચાત્તાપ કરે કે મેં આ ન ખાધું હોત તો સારું થાત. તેમ આ સાધુ ના પણ તેવાપ્રકારના કર્મોરૂપી લોઢાના કાંટાઓથી વીંધાયેલો છતો પાછળથી પશ્ચાત્તાપ કરે ના ય છે. આ પણ પૂર્વની સાથે સમાન જ છે. (સંસારમાં જઈ ભોગો ભોગવ્યા, એનાથી અંતે ય ભયાનક રોગાદિ થાય, તો એને ઘોર પશ્ચાત્તાપ થાય અને એટલે જ એમ થાય કે “મેં દીક્ષાત્યાગ કરી ઘણું ખોટું કર્યું.”)
एतदेव स्पष्टयति
जया अ कुकुडुंबस्स, कुतत्तीहिं विहम्मइ । हत्थी व बंधणे बद्धो, स पच्छा परितप्पइ ॥७॥
૧૯૩
