________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
690
चक्रम्
-2 Disjunction ( but, still, yet); शान्तमिदमाश्रमपदं स्फुरति । भ्याशे) चकारस्ये अक्षिणी विरज्येते Kau. A. 1. 20. 17. च बाहुः 5. 1. 14. -3 Certainly, determination, (indeed -Comp.-अक्ष a.(=-दृश्); इतश्चकोराक्षि विलोकयेति R.6.59. certainly, exactly, quite, having the force of एव); -दृश् a. having (eyes like those of a Chakora_bird) अतीतः पन्थानं तव च महिमा वाङ्मनसयोः G.M.; ते तु यावन्त beautiful eyes%3; अनुचकार चकोरदृशां यतः Si.6.48. नेत्र एवाजी तावांश्च ददृशे स तैः R.12.45.-4 Condition (if= चेत्); (=-दृश्); द्विरदेन्द्रगतिश्चकोरनेत्र: Mk. 1. 3. -व्रतम् The जीवितुं चेच्छसे (= इच्छसे चेद्)मूढ हेतुं मे गदतः शृणु Mb; लोभ- vow i. e. the ha bit of a Chakora bird of drinking श्वास्ति (अस्ति चेद् ) गुणेन किम् Bh.2.45v.1. -It is often nectar from the moon; चकोरव्रतमालम्ब्य तत्रैवासन दिवानिशम् used expletively (पादपूरणार्थे); भीमः पार्थस्तथैव च G. M. Ks. 76. 11. -चकोराय To act like a Chakora bird; (Lexicographers give, besides the above, the following चकोरायितुमेते च प्रवृत्ते यावदुन्मुखे Ks. 89.41. senses of which are included in the general idea of
चक्क् 10 P. (चक्कयति) 1 To suffer. -2 To give or copulation; 1 अन्वाचय joining a subordinate fact with a principal one; भो भिक्षामट गां चानय%3; 800 अन्वाचय. -2 समा
inflict pain, trouble. हार collective combination; as पाणी च पादौ च पाणिपादम् -3 चक्कल a. [Un. 1. 108.] Round, circular. इतरेतरयोग or mutual connection%3; as प्लक्षश्च न्यग्रोधश्च प्लक्ष
चक्नस: Dishonesty, erookedness, fraud; Vop. 26. 30. न्यग्रोधौ. -4 समुच्चय aggregation; as पचति च पठति च). च is frequently repeated with two assertions (1) in the sense चक्रम् [क्रियते अनेन, कृ घअर्थे क नि द्वित्वम् Tv.] 1 The of 'on the one hand-on the other hand', 'though-yet', wheel of a carriage; चक्रवत्परिवर्तन्ते दुःखानि च सुखानि च to denote antithesis; न सुलभा सफलेन्दुमुखी च सा किमपि चेद- म. 1. 173. -2 A potter's wheel. -3 A sharp circular मनङ्गविचेष्टितम् V.2.994.33; R. 16.73; or (2) to express
missile, weapon, a disc (especially applied to the simultaneous or undela yed occurrence of two events weapon of Visnu). -4 An oil-mill; दशसूनासमं चक्र (no sooner than, as soon as); ते च प्रापुरुदन्वन्तं बुबुधे चादि- दशचक्रसमो ध्वजः Mb. 13. 125.9.-5A circlering%3 कलापपूरुषः R. 10.6%3 3.40; 11.50,813 Ku.3.58,66%3 S.6.7% चक्रेषु निवेशिताननम् Rs. 2. 14. -8 A troop, multitude, Mal.9.39. -Comp.-आदिaGana of Panini (includ- collection, Si. 20. 17. -7 A realm, sovereignty: Fatý ing the indeclinable particles, P. I.4.57). -कार: the स्वचक्र परचक्रमुक्तम् Bu. Ch.2.15%; ct. चक्र सैन्यरथाङ्गयोः। particle च; P. II. 3. 72, Kasi. -समास: a Dvandva राष्ट्रे दम्भान्तरे...| Medini. -8 A province, district, a group com pound; Vop.
of villages. -9A form of military array in a circle.
-10 A circle or depression of the body. -11 A cycle, चक् 1U.(चकति-ते, चकित)1 To be satiated, be con
eycle of years. -12 The horizon; यावदावर्तते चक्र तावती मे tented or satisfied. -2 To repel, resist. -3 To shine.
वसुन्धरा Ram. 2.10.36.-13 An army, a host.-14 Section चकित .[चक्-कर्तरिक्त] 1Shaking, trembling (through
of a book. -15 A whirlpool. -16 The winding of a foar); भय, साध्वस Me.27. -2 Frightened, made to
river. -17 An astronomical circle; Ter the zodiac. tremble, startled; व्याधानुसारचकिता हरिणीव यासि Mk.1.173
-18 Circular flight of birds &c.). -19 A particular Amaru. 46; Me. 14; R. 10.73; Sivamahimnastotra 2.
constellation in the form of a hexagon. -20 Range, -3 Afraid, timid, apprehensive; चकितविलोकितसकलदिशा department in general. -21 The convolutions or spiral Git.2; पौलस्त्यचकितेश्वराः (दिशः) B. 10. 73. -तम् 1 Trem
marks of the शालिग्राम.-22 A crooked or fraudulent conbling. -2 Alarm, fear. -तम् ind. With fear, in a
trivance. -क्र: 1 The ruddy goose (also called चक्रवाक); startled manner, alarmingly, with awe; चकितमुपैमि तथापि
पद्मोल्लासविधायिनि सत्पथदीप्तिकृति चक्रभव्यकरे Vis. Guna. 274. पार्श्वमस्य M.1.11; सभयचकितम् Git.53 Santi. 4.4.-Comp.
-2 A multitude, troop, group. -Comp. -अङ्ग: 1a -चकित a greatly alarmed. -हृदय a. faint-hearted.
gander having a curved neck. -2 a carriage. -3 the
ruddy goose (चक्रवाक); चक्राज्ञान् स च नित्यं वै सर्वता वनगोचचकास् 2 P. (Rarely A.)(चकास्ति-स्ते, चकासाञ्चकार, अच- रान् Mb. 12. 268. 36. (-ङ्गी) a goose. (-ङ्गम् ) a parasol. कासीत् , चकासित)1 To shine. be bright; गण्डश्चण्डि चकास्ति
-370: 1 a juggler, snake-catcher. -2 a rogue, knave, नीलनलिनश्रीमोचनं लोचनम् Git. 10; चकासतं चारुचमूरुचर्मणा cheat. -3 a particular coin, a dinara. -37f8afarm. Si. 1.83 Bk. 3.37.-2 (Fig.) To be happy or prosper
the orange tree. -अरः, (-रम्) the spoke of a wheel: ous; वितन्वति क्षेममदेवमातृकाश्चिराय तस्मिन् कुरवश्चकासते Ki.1.17. चक्रारपक्तिरिव गच्छति भाग्यपतितः। Svapna.1.4. -अश्मन् । -Caus. To cause to shine, illuminate; Si. 3. 6. With a machine to hurl stones at a distance; अयःकणपचक्राश्मवि to shines be bright.
भुशुण्डपुद्यतबाहवः Mb. 1. 227. 25. -आकार, -आकृति . चकासित a. Shining, splendid, bright.
circular, round. -थायुधः an epithet of Visnu.
-आवतेः whirling or rotatory motion. -आह्वः, -आह्वयः चकोरः [ चक्-तृप्तौ ओरन् Un. 1.64 ] A kind of bird,
the ruddy goose; -ईश्वरः 1 ' lord of the discus', the Greek partridge said to feed on moon beams); N. of Visnu. -2 the officer in charge of a ज्योत्स्नापानमदालसेन वपुषा मत्ताश्चकोराङ्गनाः Vb. 1. 11; इतश्च- district. -ईश्वरी N. of the Jaina goddess of learning. कोराक्षि विलोकयेति R.6.59; 7.25%3 स्फुरदधरसीधवे तव वदन- -उपजीविन् m. an oil-man. -कारकम् 1a nail. -2a 'चन्द्रमा रोचयति लोचनचकोरम् Git. 10. (चकोरकः also.)(विषा- kind of perfume. - TGT: the plant Cassia Tora. Tus:
INHEALTHREE
For Private and Personal Use Only
