________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
तन्तुका
780
तन्दालु
(Opp. आवापः)-33 The order of the world; यतः प्रवर्तते तन्त्रं यत्र च प्रतितिष्ठति Mb. 14.20. 14. -34 A detail ( matter or thing) which is subservient to (ie. serves the purpose of ) several things simultaneously; साधारणं भवेत् तन्त्रम् SB. on. MS. 12.1.1. -Comp. -काष्ठम् =तन्तु
18 q. v. -a: an expert, scientist; Bhag. 10.36. 28. -भाव: Simultaneity; यथा एकेकस्य सत्त्वस्य हस्तिनोऽश्वस्य वा दर्शनमेकैकेन कृत्स्नमभिनिवर्त्यते एवमेव सत्रे तन्त्रभावो भवेत् । SB. on. MS.6.2.2. -युक्तिः The plan of a treatise; Kau. A. 15. -वापः, -पम् 1 weaving. -2 a loom. -वायः 1a spider. -2 a weaver; (तन्त्रवापः also).
तन्त्रक: A new garment (unbleached cloth); वसानस्तन्त्रकनिमे सर्वाङ्गीणे तसत्वचौ Bk.4.10.
तन्त्रणम् Maintenance of order, discipline,government; न जीवत्यधनः पापः कुतः पापस्य तन्त्रणम् Mb.5.107.11.:
weaving. -वायः1a spider. -2 a weaver; तन्तुबायो दशपलं दद्यादेकपलाधिकम् Ms. 8.3973 तन्तुवायास्तुन्नवायाः ... Siva. B.31. 19. -3 weaving. °दण्ड: a loom. -विग्रहा plantain. -शाला a weaver's workshop. -संतत . woven, sewn. (तम्) woven cloth. -संततिःf., -संतानः weaving. -सार: the betel-nut tree.
तन्तुकः 1 The mustard seed. -2 (At the end of comp.) A thread, rope. -की A vein or any tubular vessel of the body.
तन्तुनः, -णः A Bhark. तन्तुरम्,-लम् The fibrous root of a lotus.
तन्त्र 10 U. (तन्त्रयति-ते, तन्त्रित) 1 To rule, control, govern; प्रजाः प्रजाः स्वा इव तन्त्रयित्वा 5.5.5. -2 To perform or go through in order; तेन तन्त्रयतस्तन्त्रं वृत्तिः स्यात्तत्तदाचरेत् Mb. 12.215.21. -3 To maintain by discipline, keep in order. -4 (A.) To support, maintain (as a family).
तन्त्रम् 1A loom; तदाऽपश्यत् स्त्रियौ तन्त्र अधिरोप्य सुवेमे पटं वयन्त्यौ Mb. 1. 3. 144. -2 A thread. -3 The warp or threads extended lengthwise in a loom; सिरीस्तन्त्रं तन्वते अप्रजज्ञयः Rv. 10.71.9. -4 Posterity. - An uninterrupted series. -8 The regular order of ceremonies and rites, system, framework, ritual; कर्मणां युगपद्भावस्तन्त्रम् Katy.; अशक्यं हि उत्तरं तन्त्रं कर्तुम् | SB. on MS. 10. 2.57. -7 Main point; प्रकर्षतन्त्रा हि रणे जयश्री: Ki. 3. 17. -8 Principal doctrine, rule, theory, science%3 विधिनोपचरेद्देवं तन्त्रोक्तेन च केशवम् Bhag. 11.3.47; जितमनसिजतन्त्रविचारम् Git.2. -9 Subservience, dependence; as in स्वतन्त्र, परतन्त्र; दैवतन्त्रं दुःखम् Dk.5. -10 A scientific work. -11 A chapter, Section, as of a work तन्त्रैः पञ्चाभरेतच्चकार सुमनोहरे शास्त्रम् Pt.1.-12 A religious treatise teaching magical and mystical formularies for the worship of the deities or the attainment of superhuman power; Ks. 23.63%; Bri.S. 16. 19.-13 The cause of more than one effect. -14 A spell. -16 A chief remedy or charm; जानन्ति तन्त्रयुक्तिम् Ms. 2.1.-16 A drug, medicament. -17 An oath, ordeal. -18 Raiment. -19 The right way of doing anything. -20 Royal retinue, train, court. -21 A realm, country, authority. -22 (a) Government, ruling, administration; लोकतन्त्रविधानम् Mb. 3. 162.1; 13.63.53 लोकतन्त्राधिकारः5.5. (0) Arrangement or machinery of government; सर्वमेव तन्त्रमाकुलीभूतम् Mu.1; 2.1. -23 An army; पराजिताः फल्गुतन्त्रैः Bhag. 10.54.15. -24 A heap, multitude. -26 A house. -26 Decoration.-27 Wealth.-28Happiness.-29Model. -80 Supporting a family; My. 2.17. -31 Providing for the security and prosperity of a kingdom; Mb. 1. 103. 26. -32 A group of acts or subsidiaries common to Beveral प्रधानकर्मs or things ; यत् सकृत्कृतं बहूनामुपकरोति तत् तन्त्रमित्युच्यते। तथा बहूनां ब्राह्मणानां मध्ये कृतः प्रदीप: SB. on MS. 11.1.1; तन्त्रं साधारणो धर्मग्रामः I SB. on MS. 12. 1. 1.
तन्त्रता 1 Arranging into a system. -2 Dependence, subjection.
तन्त्रा Sleepiness; ef. तन्द्रा.
तन्त्रायिन् . The sun; तन्त्रायिणे नमो द्यावापृथिवीभ्याम् Vaj. 38. 12.
arra. 1 Having threads, made of threads. -2 Having chords or wires (as a lute). -3 Having a Tantra, or following one. -m. 1 A musician. -2 A soldier. -n. An act having a group of subsidiaries common with some other act, a main act (प्रधानकर्म); तन्त्रीणि प्रधानानि । SB. on MS. 12.1.1. -Comp.-समवायः Simultaneity of (several) main acts 3; तन्त्रिसमवाये चोदनातः समानानामैकतन्त्र्यम् MS. 12. 1. 1.
तन्त्रिः ,-त्री/.1 A string, cord; न लब्धयेद्वत्सतन्त्रीम् Ms.4.38. -2 A bow-string. -3 The wire of a lute%3 इमास्तन्त्रीः सुमधुरा: Ram.7.93.133; तन्त्रीमाद्रो नयनसलिलैः सारयित्वा कथंचित् Me. 88.-4 Asinew. -5A tail. -8A young woman having peculiar qualities. -7 A lute. -8N. of the plant Amrita. -Comp.-भाण्डम् the Indian lute. -मुख: peculiar position of the hand.
aft a. Occupied with the affairs of government; त्वं तन्त्रिलः सेनापती राज्ञः प्रत्ययितः Mk. 6. 16/17.
तन्त्रण (Instr. used adv.) Simultaneously. (Opp. पर्यायेण); द्वितीया च विभक्तिस्तन्त्रेणोभाभ्यां संबध्यते । SB. on MS.6. 1.513; पर्यायेण क्रियायामेवं दोषः । तन्त्रेण तु क्रियायां भवति क्वचित् संभवः ISB. on MS. 6.2.2.
तन्द्र . 1 Tired, fatigued. -2 Laxy. -न्द्रम् Ved. A
तन्द्रा 1 Laasitude, weariness, fatigue, exhaustion. -2 Sleepiness, sluggishness 3 तन्द्रालस्यविवर्जनम् 1.3.1683 Mv.7.42; II. 1. 33; Bhag. 12.3. 30.
तन्द्रालु . 1 Tired, exhausted. -2 Sleepy, slothful.
For Private and Personal Use Only
