________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
849
द्विधा
1 a bird.-2 a month.-पश्चाश (द्वि-द्वा-पश्चाश) a. fiftysecond. -पञ्चाशत् /-(द्वि-द्वा-पञ्चाशत्) fifty-two.-पथम् 1 two ways. -2 a cross-way, a place where two roads meet. -पद 800 द्विपादू below. -पदa. having two feet (as a verse).-पद: a biped, man. -पदिका,-पदी a kind of Prakrita. metre.-पाद, a. two footed; द्विपाद बहुपादानि तिर्यम् गतिमतीनि च Mb. 14.37.-पादः 1 a biped, man.-2 a bird. -3a god. -पाद्यः,-द्यम् a double penalty. -पायिन् m. an elephant. -फालबद्धः hair parted in two; N.1.16. -बाहु: man; Ks. 53.94. -बिन्दुःa. Visarga (:). -भातम् twilight. -भुजः an angle. -भूम a. having two floors (as a palace). -भौतिक: a horse possessing two elements out of the live; द्वयोर्लक्षणसंबन्धात् तुरगः स्याद् द्विभौतिकः Yuktikalpataru.-मात, मातृज: an epithet of 1 Ganesa. -2 king Jarasandha. -मात्र: a long vowel (having two syllabic instants); एकमात्रो भवेद् ह्रस्वो द्विमात्रो दीर्घ उच्यते Siksa. -मार्गी a eross-away. -मुखा 1 a leech. -2 a kind of water-vessel; °अहिः, उरग: a doublemouthed snake. -:1a bee; ct. द्विरेफ. -2 = बर्बर q.v. -मुनि ind. the two Munis, Panini and Katyayana; द्विमुनि व्याकरणस्य, विद्याविद्यावतारभेदाद् द्विमुनिव्याकरणमित्यपि साधु Sk. -मूर्वा N. of a plant, presumably some hemp. Matanga. L.9.20.-यामी Two night-watches = 6 hours. -रद: an elephant; सममेव समाकान्तं द्वयं द्विरदगामिना R.4.43 Me.61.°अन्तक: अराति, अशनः 1 a lion.-2 the Sarabha. -रसनः a snake. -रात्रम् two nights.-रूप.1 biform. -2 written in two ways. -8 having a different shape. -4 bi-colour, bipartite. (-पः) 1 a variety of interpretation or reading. - 2 a word correctly written in two ways. -रतस् m. a mule. -रेफ: a large black bee (there being two 'Ra's in the word भ्रमर), अनन्तपुष्पस्य मधोहि चूते द्विरेफमाला सविशेषसङ्गा Ku. 1. 273 3. 27, 36. -लयः (in music)double time (?); साम्य of two things (like गीत and वाद्य); द्विलयान्ते चचेरी V.4.35/36.-वक्त्रः 1a double-mouthed serpent. -2 a kind of demon; एकवक्त्रो महावक्त्रो द्विवक्त्रो कालसंनिभः Hariv.-वचनम् the dual number in grammar. -वज्रक: a kind of house or structure with 16 angles (sides).-वर्ग: The pair of प्रकृति and पुरुष, or of काम and क्रोध; जज्ञे द्विवर्ग प्रजही द्विवर्गम् Bu. Ch. 2. 41. -वाहिका a wing. -विश (द्वाविंश) a. twenty-second. -विशतिः (द्वाविंशति) twenty-two. -विध a. of two kinds or sorts ; द्विविधः संश्रयः स्मृतः Ms. 7. 162. -वेश (स)रा a kind of light carriage drawn by mules. -व्याम, -व्यायाम a. two fathoms long. -शतम् 1 two hundred. -2 one hundred and two. -शत्य a. worth or bought for two hundred. -शफ a. clovenfooted. (-फा) any cloven-footed animal. -शीर्षः an epithet of Agni%3; also द्विशीर्षकः, सप्तहस्तः चतुःशृङ्गः सप्तजिह्वो द्विशीर्षक: Vaisvadeva. -श्रुति a. comprehending two intervals.-षष् a. (pl.) twice six, twelve. -षष्ट (द्विषष्ट, द्वाषष्ट) a. sixty-second. -षष्टिः f.(द्विषष्टिः , द्वाषाष्टिः) sixty-two. -सन्ध्य a. having a morning and evening twi-light. -सप्तत (द्वि-द्वा-सप्तत) a. seventy-second. -सप्ततिः /. (द्वि-द्वा सप्ततिः
"त. / seventy
) seventy सं.ई. को.......
two. -सप्ताह: a fortnight. -सम a. having two equal sides. -समत्रिभुज: an isosceles triangle. -सहस्राक्ष: the great serpent Sesa. -सहन, -साहस्र .. consisting of 2000. (-सम्) 2000. -सीत्य, -हल्य a. ploughed in two ways,ie. first length-wise and then breadth-wise. -सुवणे a. worth or bought for two golden coins. -स्थ (ष्ठ) a. conveying two senses 3 भवन्ति च द्विष्टानि वाक्यानि यथा श्वेतो धावति अलम्बुसानां यातेति SB. on MS. 4.3.4.-हन m. an elephant. -हायन, -वर्षे a. two years old; शुके द्विहायनं वसं क्रौञ्चं हत्वा त्रिहायनम् Ms. 11. 134. -हीन ..ot the neuter gender. -हृदया a pregnant woman. -होत m. an epithet of Agri.
fat a. 1 Two-fold, forming a pair, consisting of two; Bri. S.13.3.-2 Second. -3 Happening the second time. -4 Increased by two, two percent; द्विक शतं वृद्धिः Ms. 8. 141-42. See द्विक under द्वि also. -क: 1 A crow. -2A chakravaka bird; 'वयं काका वयं काका जल्पन्तीति खगे द्विकाः' Udb. -Comp. -पृष्ठ: the two-humped oamel.
द्वितय.(-यी/.) Consisting of or divided into two, double, twofold; द्रुमसानुमतां किमन्तरं यदि वायौ द्वितयेऽपि ते चलाः R.8.90%3 sometimes used in pl. -यम् A pair, couple ; आधिकं शुशुभे शुभंयुना द्वितयेन द्वयमेव संगतम् R. 8.6.
द्वितीय a. Second; त्वं जीवितं त्वमसि मे हृदयं द्वितीयम् U. 3. 26; Me. 85%; R. 3. 49. -य: 1 the second in a family, a son. - A companion, partner, friend (usually at the end of comp.); प्रयतपरिग्रहद्वितीयः R. 1. 957 Ku.3.35% 80 छाया , दुःख° &c. -3 The second letter of a class. -4 The second person (in gram.).-या 1 The second day of a lunar fortnight. "चन्द्र the young moon; द्वितीयाचन्द्र इवाधिकतरं शोभते प्रियवयस्यः Ratn. 4. 2/3. -2 A wife, companion, partner; द्वितीयां मदभीष्टाय भार्यार्थ स्वीकरिष्यसि Ks. 98.33. -3 ( In gram.) The accusative case. -यम् The half. -14 ind. A second time, again. -Comp. -आश्रमः the second stage or period of the religious life of a Brahmanasie.गार्हस्थ्य .-वयस् a. having arrived at the second stage of life.
द्वितीयाक 8 U. To plough twice.
द्वितीयकa.1 Second; also द्वितीयिक. -2 Happening the second time. -3 Returning every second day (as a fever).
द्वितीयाकृत a. Ploughed twice (as a field). द्वितीयिन् a. (-नी/.) 0ecupying the second place. द्वितीयवत् . having as a companion; धृत्या द्वितीयवान् भवति Mb. 3.318.48.
fara 1 A pair, couple. -2 The number 'two'. -8 Duality. -4 The dual. -5 Reduplication.
feet a. Divided into two parts, split asunder. द्विधा ind. 1 In two parts ; द्विधा भिन्नाः शिखण्डिभिः R. 1.39; Ms. 1. 12, 323 द्विधेव हृदयं तस्य दुःखितस्याभवत् तदा
For Private and Personal Use Only
