Sanskrit English Dictionary Part 02

Author(s): P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan

Page 499

प्रागल्भ्यम्
1128
प्राच
प्रागल्भ्य म् 1 Boldness, confidence3 निःसाध्वसत्वं प्रागल्भ्य म् । S.D. -2 Pride, arrogance. -3 Proficiency, skill. -4 Development, greatness, maturity; बुद्धिप्रागल्भ्य , तमः- प्रागल्भ्य &c. -BManifestation, appearance; अवाप्तः प्रागल्भ्यं परिणतरुचः शैलतनये K. P. 10 'which has appeared'. -6
Eloquence ; प्रागल्भ्यहीनस्य नरस्य विद्या शस्त्रं यथा कापुरुषस्य हस्ते (where प्रा° may mean ' boldness' also); प्रागल्भ्यमधिकमाप्तुं वाणी बाणो बभूवेति Subhas.: प्रागल्भ्यमभ्यस्तगुणा च । aroft Mal. 3. 11. -7 Pomp, rank. -8 Resoluteness, determination. -9 Impudence. -Comp. -बुद्धिः boldness of judgment.
AMIT: A house, building. प्रागीत्यम् Celebrity, excellence. प्रागुण्य म् Right position or direction.
प्राग्रम् The highest point. -Comp.-सर a. first, foremost; त्वमहतां प्राग्रसरः स्मृतोऽसि नःS.5. 15. -हर a. chief, principal; विश्वावसुप्राग्रहरैः प्रवीणः Ku.7.483 R. 16. 23.
प्राग्राट: Thin coagulated milk. 957 a. Chief, foremost, best, most excellent; 41 प्राग्यान् यथा ज्येष्ठान् Mb.6.64.41.
sala: War, battle. TERT: Trickling out, dropping, oozing.
प्राघुणः, प्राघुणकः, प्राघुणिकः, प्राघूर्णः, प्राघूर्णकः, प्राघूर्णिकः A guest, visitor; चिरापराधस्मृतिमांसलोऽपि रोषः क्षणप्राघुणिको बभूव By. 2.663; श्रवणप्राघुणिकीकृता जनैः (कथा) N. 2.56%3 Pt. 3. 119. प्राघूर्णिका Hospitable reception. प्राङ्गम् A small kind of drum (पणव).
प्राङ्गणम् (नम्) 1 A court, courtyard. -2 A floor (as of the house).-3 A kind of drum.
प्राच, प्राञ्च (-ची/.) 1 Turned towards the front, in front, foremost. -3 Eastern, easterly. -3 Prior, previous, former. -m. (pl.) The people of the east. -2 Eastern grammarians. -Comp. -अग्र a. (प्रागन) having the point turned towards the east. -अनुरागः (प्रागनुरागः) former affection. -अभावः (प्रागभावः) 1 antecedent non-existence, non-existence of a thing previous to its production, as of an effect previous to its production ; प्रागभावस्तथा ध्वंसोऽप्यत्यन्ताभाव एव च । एवं त्रैविध्यमापन्नः संसर्गाभाव इष्यते ॥ Bhasa. P. -2 (in law) non-possession of property (that may be possessed ). -अमिहित (प्रागमिहित)a. mentioned before. -अवस्था (प्रागवस्था ) the former state3 न तर्हि प्रागवस्थायाः परिहीयसे Mal.4 you are none the worse for it'. -आयत(प्रागायत) a. extending towards the east. -उक्तिःf. (प्रागुक्तिः ) previous utterance. -उत्तर (प्रागुत्तर) a. north-eastern. inher: ( greuter: ) first appearance
(of a disease). -उदञ्च . (प्रागदञ्च ) north-eastern. -उदीची (प्रागुदीची)f the north-east. -कर्मन् (प्राक्कर्मन् ) 1.1 an action done in a former life. -23 preliminary medical treatment. -3 a preliminary action in general. -कालः (प्राक्कालः)a former age. -कालीन (प्राकालीन) a. belonging to the former times, old, ancient. -कूल (प्राक्कूल) a. haring the points turned towards the east (said of Kusa grass); प्राक्कूलान् पर्युपासीनः पवित्रैश्चैव पावितः Ms. 2. 75. (-लम्) the point of a. blade of such Kusa grass. -कृतम् (प्राक्कृ तम्) an act done in a former life. -केवलa. (प्राकेवल) manifested from the first in a distinct form. -गामिन् (प्राग्गामिन्) 1going before, preceding. -2 a precursory forerunner. -going eastward.-चरणा (प्राक्च रणा) the female organ of generation. -चिरम् (प्राचिरम्) ind. in due or good time, before too late. -जन्मन् (प्राग्जन्मन्)., जातिः (प्राग्जातिः)fa former hirth.
ज्योतिषः (प्राग्ज्योतिषः) 1 N. of country, also called Kamarupa. -2 (pl.). the people of this country (-षम्) N. of a city. ज्येष्ठ: an epithet of Vispu. -दक्षिण a. (प्राग्दक्षिण) south-eastern. -देशः (प्राग्देशः) the eastern country. -द्वार, द्वारिक. (प्रारद्वार &c.) having doors facing the east. न्यायः (प्रान्यायः) the plea of a former trial, res judicata; आचारेणावसन्नोऽपि पुनर्लेखयते यदि। सोऽभिधेयो जितः पूर्व प्रान्यायस्तु स उच्यते ।। -पदम् (प्राक्प दम्) the first member of a compound. -प्रहार: (प्राक्प्रहारः) the first blow. -फलः (प्राकफलः) the bread-fruit tree. -फ (फा) ल्गुनी (प्राक्फल्गुनी) the eleventh lunar mansion, (पूर्वा). भवः 1 the planet Jupiter. -2 N. of Brihaspati. -फाल्गुनः, -फाल्गुनयः (प्राक्फाल्गुन: &c.) the planet Jupiter. -भक्तम् (प्रागभक्तम्) talking medicine before meals.-भवः (प्राग्भवः) a previous life. -भागः (प्राग्भागः) 1 the front. -2 the fore-part. -भारः (प्राग्भारः) 1 the top or summit of a mountain; प्राग्भारेषु शिखण्डिताण्डवविधौ मेधैर्वितानाम्यते Mal.9. 15. -2 the front part, fore-part or end (of anything); क्रन्दत्फेरवचण्डडात्कृतिभृतप्राग्भार भीमैस्तटैः Mal. 5. 19. -3 a large quantity, heap, multitude, flood; तिमिरप्राग्भारमुच्चाटयन्......विजयते ज्ञानप्रदीपो हरः Bh. 3. 129; Mal.5.29. -भावः (प्राग्भावः) 1 previous existence. -2 excellence) superiority. -मुख (प्राङ्मु ख) a. 1 turned towards or facing the east; तां प्राङ्मुखीं तत्र निवेश्य तन्वीम् Ku.7.13%3B Ms. 2. 51; 8. 87.-2 inclined towards, wishing, desirous ot. -रूपम् (प्राग्रूपम् ) Previous symptom (of disease). -लग्नम् (प्राग्लग्नम् ) horoscope. -वंशः (प्राग्वंशः) 1a kind of sacrificial room having its columns turned towards the east 3 श्लाघ्यस्त्यागोऽपि वैदेह्याः पत्युः प्राग्वंशवासिनः R. 15.61. (प्राचीनस्थूणो यज्ञशालाविशेषः Malli.; but some interpret the word to mean 'a room in which the friends and family of the sacrificer assemble'); केचिद् बभजुः प्राग्वंशं पत्नीशालां तथाऽपरे Bhag. 4.5.14. -2 a former dynasty or generation. -वचनम् (प्राग्वचनम्) anything formerly decided; statement by the ancient authorities;