________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
मुखंपचा
a.
ways of embezzlement namely misrepresentation of the source of income; Kau. A. 2. 8. -fagr a species of cockroach: -वैरस्यम् bad taste in the mouth. - व्यादानम् gaping, yawning. -शफ a abusive, foul-mouthed, scurrilous. -शाला entrance-hall, vestibule. -शुद्धि: /. washing or purifying the mouth. - a rhinoceros. - शेषः an epithet of Rahu. -शोधन a. 1 cleansing the mouth. 2 pungent, sharp. (-) the sharp favour, pungency. ( -नम् 1 cleansing the mouth. -2 cinnamon. - शोधिन् m. the citron tree. -शोष: dryness of the mouth. - श्रीः f. beauty of countenance', a lovely face. -संदेशः furope. संधिः m. A kind of fague; S. D. 6th Parichchoda. -संभवः a Brāhmapa. -सुखम् facility of pronunciation, phonetic ease. -सुरम् the nectar of the lips ( अधरामृत ) -स्राव: saliva. -हासः cheerfulness or liveliness of countenance; सकमलमुखहासं वीक्षितः पद्मिनीभिः Si. 11. 47.
मुर्खपच: A beggar, mendicant.
मुखर . [ मुखं मुखव्यापारं कथनं राति रा क Tv. cf. P. V. 2. 107 Vart. also] 1 Talkative, garrulous, loquacious; मुखरा खल्वेषा गर्भदासी Ratn. 2; मुखरतावसरे हि विराजते Ki. 5. 163 तद्रूपवर्णनमुखर K. 180 Bk. 2,51. -2 Naisy, making a continuous sound, tinkling, jingling (as an anklet &c.); स्तम्बेरमा मुखरा खलकर्षिणस्ते R. 5. 72; अन्तःकूजन्मुखरशकुनो यत्र रम्यो वनान्तः U. 2. 25, 20; Ma1.9.5; मुखरमधीरं त्यज मञ्जीरं रिपुमिव केलिषु लोलम् Git. 5; Mk. 1. 35 तोयोत्सर्ग स्तनितमुखरी मा स्म भूः Mo. 9. -8 Sounding, resonant or resounding with (usually at the md of comp.); स्थाने स्थाने मुखको निराणाम् . 2. 14 मुखशखरे ( लताकुधे) Grt. 23 गोदावरीमुखरकन्दरगिरिः U. 1; R. 13.40 – 4 Expressive or indicative of. -5 Foul-mouthed, abusive, scurrilous. -6 Mocking, ridiculing. -र: 1A crow. -2 A leader, the chief or principal person ; यदि कार्यविपत्तिः स्यान्मुखरस्तत्र हन्यते H. 1. 27. -3 A conch-shell - री The bit of a bridle.
मुखरता Talkativeness, noisiness; स्तुवनिड्रेमि त्वां न खलु ननु घृष्टा मुखरता Siva-mahimna 9.
मुखरयति Den. P. 1 To make resonant or noisy, cause to sound or echo. -2 To make (one) talk or speak; अत एव शुश्रूषा मां मुखरयति Mu. 3. -3 To notify, declare, announce.
मुखरिका 1 The bit of a bridle. -2 Conversation; मुललितमुखरिकामृतेनाप्यायमानः Bhāg. 5. 25.7 (v. 1. मुखरिता ).
मुखरित a. Made noisy or resonant with, ringing or noisy with गण्डोजीनालामुखरितस्ताभावे शूलपाणेः Mal.1.1.
मुखरीकृ8 U. 1 To make resonant or noisy with. -2 To cause to resound. -3 To cause to speak or talk; इदानीं विज्ञापनाय मुखरीकरोति Mu. 7.
मुखीय . Being at the top or head, being foremost.
or in the front.
1276
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मुग्धता
मुख्य a. [ मुखे आदौ भवः यत् ] 1 Relating to the mouth or the face ; अथ ह य एवायं मुख्यः प्राण: Ch. Up. 1.2.7; Ms. 5. 141. -2 Chiel, principal, foremost, first, pre_eminent, prominent ; चन्दनस्य च मुख्यस्य पादपैरुपशोभितम् Mb. 12. 160. 8 द्विजातिमुख्यः, बारमुख्या योधमुख्याः &c. -8 Foremost, recited first; मुख्येन वा नियम्येत MS. 10. 5. 60 ( where explaining मुख्य, शबर writes मुख्यत्वं नाम रथन्तरस्य प्रथमाधी तत्वम्) - A loader guido. -यम् 1A princi pal rite or ordinance. -2 Reading or teaching the Vedas. - 3 The month reckoned from new moon to new moon.
–4 The category called अपूर्व (in पूर्व-मीमांसा ); मुख्यभेदे यथाधिकारं भावः स्यात् MS. 7.1.1 ( where शबर explains मुख्य by अपूर्व) Comp. -अर्थः the primary or original (as opp. गौण) meaning of a word. उपायाः the four chief stratagems ( साम, दान, भेद and दण्ड ) - क्रमः the order of the principal act; मुख्यक्रमेण वाज्ञानां तदर्थत्वात् MS. 5.1.14. चान्द्रः the chief lunar month. नृपः, -नृपति: sovereign momarch, paramount sovereign. - मन्त्रिन् m. the prime minister.
मुख्यता, -त्वम् Pre-eminence, first rank or position. मुख्यशः, मुख्यतः ind. Chiefly principally, above all. मौख. Belonging to teachers: शातियीन मौसीयकुलहृदयमित्र संकीर्तनम् Kau. A. 2.10.28.
मुख (खु) ण्डी A kind of weapon. मुगृहः A kind of gallinule.
मुग्ध a. [ मुद्दत ] 1 Stupefied, fainted. -2 Perplexed, infatuated. -8 Foolish, ignorant, silly, stupid; शशाङ्क केन मुग्धेन सुधांशुरिति भाषितः Bv. 2. 29; अयि मुग्धे काऽन्या चिन्ता प्रियासमागमस्य V. 3. 4 Simple, artless, innocent अपूर्व कर्मचण्डालमयि मुग्धे विमुञ्च माम् U. 1.46; Mal. 7.1 दृष्टोत्साहयतियकितो मुनिभिः Mo. 14. - Err ing, mistaken. -6 Attractive by youthful simplicity (not yet_acquainted with love ), child-like ; ' ( कः ) अयमाचरत्यचिनये मुग्धासु तपस्विन्या S. 1.24 0.6353 R. 9. 34. -7 ( Hence) Beautiful, lovely, charming, pretty हरिरिह मुग्धयनिकरेानिति केलिपरे GTL. 11 U. 3.5 -8 New ( as the moon ); मालतीनयनमुग्धचन्द्रमाः Mal. 9. 21 (com. बालचन्द्रः ) -ग्धा A young girl attractive by her youthful simplicity, a pretty young maiden; (regarded as a variety of Nayika in poetic compositions); काचं मणिकामनमे मुग्धा निम्ति किमत्र चित्रम् Uab. -Comp. -अक्षी a lovely-eyed woman ; वियोगो मुग्धाक्ष्याः स खलु रिपुघातावधिरभूत् U. 3. 44. आनना having a lovely face. -आलोक a. lovely to look at; दशनमुकुलैमुग्धा लोकं शिशुर्दधती मुखम् U. 1. 20 - दृश् a. fair-eyed. -धी, - बुद्धि, -मति a. silly, foolish, stupid, simple. -बोधम् N. of a celebrated grammar by Vopadeva. -भावः simplicity, millinon विलोकितम् beautiful glance. -स्वभावः artlessness, simplicity.
मुग्धता, स्यम् 1 Silliness. -2 Artlessnoon, simplicity. -8 Loveliness, charmingness,
For Private and Personal Use Only
