________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मृणालिका
1286
मृदित
मृणालिका,-मृणाली 1 A lotus stalk or fibre; परिमृदितमृणालीम्लानमाम् Mal.1.22; or परिमृदितमृणालीदुर्बलान्याकानि U. 1.24; Ku.5.29. -2 A lotus plant or flower; मृणाली पदिग्धेव विभाति न विभाति च Ram 5. 19.6%3 तप्यमानामिबोष्णेन मृणालीमचिरोद्धृताम् 5. 19. 17.
मृणालिन् m. A lotus.
मृणालिनी 1 A louta-plant; बिभर्षि चाकारमनिर्वृतानां मृणालिनी हैममिवोपरागम् R. 16.7.-2 An assemblage of lotuses. -3 A place abounding with lotuses.
मृत pp. [मृ कर्तरि त] 1 Dead, deceased ; ये पराधीनतां यातास्ते बै जीवन्ति के मृताः H.2.22. -2 As good as dead, useless, inefficacious; मृतो दरिद्रः पुरुषो मृतं मैथुनमप्रजम् । मृतमश्रोत्रियं श्राद्धं मृतो यज्ञस्त्वदक्षिणः ॥ Pt. 2.98. -3 Calcined, reduced; मूर्छा गतो मृतो वा निदर्शने पारदोऽत्र रसः Bv. 1. 82. -तम् 1 Death; मृतेभ्यः प्रमृतं यान्ति दरिद्राः पापकारिणः Mb.12. 181.8.-2 Food obtained by begging, alms%3 मृतं तु याचित भेक्षम् Ms. 4.53 see अमृतम् (8). -Comp. -अङ्गम् । oorpse. -3793: the sun. (131) a woman whose offspring dies. -अशन a. being of the age 90 to 100 years. -37aTrer4 impurity contracted through the death ot a relation, see अशौच. -उद्भवः the sea, ocean. -कल्प, -प्राय a. almost dead, insensible. -कान्तकः । jackal; Nighanta-ratnakara. -गर्भा (a woman) whose foetus dies. -गृहम् a grave. -चेलम् shroud or garment of the dead (worn by Chandalas). -जीवन a. reviving the dead. -दारः a widower. -नन्दनः a kind of hall with 58 pillars 3 Vastuvidya. -निर्यातक: one who carries dead bodies to the cemetery; अनग्नयश्च ये विप्रा मृतनिर्यातकाश्च ये Mb. 18.28. 19. -पा: a class of persons of the lowest caste (who watch dead bodies, carry them to the cemetery, collect dend men's clothes, &c.); सप्तजातिशतान्येव मृतपाः संभवन्तु ये Ram. 1.59. 19. -प्रजा (a woman) whose children are dead. -भावः the state of death. -मत्तः, मत्तक: a jackal. -वस्त्रभृत् a. wearing adead man's clothes; Ms. 10. 35. -वासर: the day of anyone's death. -संस्कार: funeral or obsequial rites. -संजीवन a. reviving the dead.(नम्, -नी) the revival of a dead person. (-नी) a charm for reviving the dead. -सूतकम् bringing forth a still-born child. (-कः) a. particular preparation of quicksilver. -स्नानम् ablution after a death or funeral. -हारः,-हारिन् a. carrier of the dead.
मृतिमन् m. Mortality. मृतण्डः The sun. मृतामदः Blue vitriol. मृतालकम् A kind of clay.
मृत्तिका [मृद् तिकन् टाप्] 1 Clay, earth; Ms. 2. 182. -2 Fresh earth. -3 A kind of tragrant earth.
मृत्युः [मृत्युक्] 1 Death, decease; जातस्य हि ध्रुवो मृत्युधुवं जन्म मृतस्य च Bg. 2.27; मृत्योः स मृत्युमाप्नोति य इह नानेव पश्यति. -2 Yama, the god of death. -3 An epithet ot Brahman. -4 Of Vispu. -8 Of MÃy&. -8 Of Kali. -7 The god of love. -8 The worldly lite (संसार); (नमो) अनात्मने स्वात्माविभक्तमृत्यवे Bhāg. 10.86.48. -9 N. of the 8th astrological house. -10 The deity taking away life in the body; यान्यतानि देवत्रा क्षत्राणीन्द्रो वरुणः सोमो रुद्रः पर्जन्यो यमो मृत्युरीशान इति Bri. Up. 1.4.113; यमं कालं च मृत्युं च स्वर्ग संपूज्य चार्हतः Mb. 12. 200.3. -11 =अशनाया q.v.; Bri. Up. 1.2.1. -Comp.-तूर्यम् a kind of drum beaten at obsequial rites. -दatatal. -द्वारम् the door leading to death. -नाशक: quicksilver. -नाशनम् the drink of immortality, ambrosia. -पा: an epithet of Siva. - 17: the noose of death or Yama. -959: 1 the sugarcane. -2 the bamboo. -प्रतिबद्ध a. liable to death. -फलम् a kind of poisonous truit. -फला, ली the plantain. -बीजः,-वीज: a bamboo-cane. -भृत्यः sickness, disease. TTT m. Yama, the god of death. -लोक: 1 the world of the dead, the world of Death or Yama. -2 earth, the world of mortals; ot. मर्त्यलोक. -वञ्चन: 1an epithet of Siva. -2 a raven. -सूतिःfa. female crab; for explanation of this word read 941 कर्कटकी गर्भमाधत्ते मृत्यवे निजम् Puranam.
मृत्युंजयः An epithet of Siva; कण्ठालंकृतशेषभूषणममुं मृत्युंजयं भावये ॥ ( Mrityunjaya Manasa Puja S. 1.)
मृत्सा , -मृत्स्ना 1 Earth, clay. -2 Good earth or clay; त्वमादिरन्तो जगतोऽस्य मध्य घटस्य मृत्स्नेव परः परस्मात् Bhag. 8. 6. 10; क्वचिन्मृत्स्नाशित्वं क्वचिदपि च वैकुण्ठविभवः Visnu-mahimnas. 12. -3 A kind of tragrant earth. - Alaminous slate. -3 A chisel; L. D. B.
मृत्स्नः , -मृत्स्न म् Powder, dust.
मृद 9 P. (मृद्नाति, मृदित) 1 To squeeze press, rub; मम च मृदितं क्षौमं बाल्ये त्वदविवर्तनैः Ve. 5.40. -2 To trample or tread upon; crush, dash to pieces, kill, destroy, pound, bruise, pulverize; तानमर्दीदखादीच Bk. 15. 35% बलान्यमृदूनानलिनाभवक्त्रः R. 18.5. -3 To rub, stroke, rub against, touch; अस्मिन्नसौ मृदितपक्ष्मलरलका: Si. 4.61. - 4 To overcome, surp888. -8 To wipe away, rub off, remove. -8 ( In astr.) To pass through (as a constellation).-Caus. (मर्दयति) =मृद् q. v. above.
मृदित p. p.1 Pressed, squeezed ; सुरतमृदिता बालवनिता Bh. 2. 44. -2 Crushed, pounded, ground down,
मृतकः, -कम् Adead person, a corpse; उवाच मृतकोपान्ते पतितं मृतकोपमम् A. Ram.6.12.9; ध्रुवं ते जीवन्तोऽप्यहह मृतका मन्दमतयो न येषामानन्दं जनयति जगन्नाथभणितिः Bv. 4. 39. -कम् 1 Impurity contracted through the death of a relation. -2 Death. -Comp. -अन्तक: a jackal. -स्वमोक्त m. a royal sage; L. D. B.
मृतिः 1. Death, dying, आलम्ब्य शाखां कृतनिश्चया मृतौ A. Ram.5.3.58,
For Private and Personal Use Only
