________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
भाव्यता
1196
भास्
demonstrated. -6 To be determined or investigated. -7 To be convicted; व्यवरैः साक्षिभिर्भाव्यो नृपब्राह्मणसंनिधौ Ms. 8. 60. -व्य म् 1 What is destined or sure to happen in the tuture; it is to be; सदा प्रहृष्टया भाव्यं गृहकार्येषु दक्षया Ms.5. 150. -2 Futurity.
भाव्यता Futurity.
भावत (-ती/.), भावत्क (-की/.) Your honour's, your (respectfully); भावत्कं दृष्टवत्स्वेतदस्मास्वधि सुजीवितम् Bk.5.69.
rara a. Delicate, tender. भाष 1A. (भाषते, भाषित)1 To say, speak, utter | त्वयैकमीश प्रति साधु भाषितम् Ku.b.81; oft. with two acc.; भीतां प्रियामेत्य वचो बभाषे R.7.66%; आखण्डलः काममिदं बभाषे Ku. 3. 11; Bk. 9. 122. -2 To speak to, address%3 किंचिद्विहस्यार्थपति बभाषे R. 2.46; 3.51. -3 To tell, announce, declare ; क्षितिपालमुच्चैः प्रीत्या तमेवार्थमभाषतेव R. 2. 51. -4 To speak or talk about. - To name, call. -8To describe. -With अनु 1 to speak, say. -2 to communicate, announce%3; यथा यथा नरोऽधर्म स्वयं कृत्वानुभाषते Ms. 11. 228.
भाषक . [ भाष्-ण्वुल ] (At the end ot comp.) Speaking, talking about.
भाषणम् [भाष्-भावे ल्युट् ] 1 Speaking, talking, saying: -2 Speech, words, talk.-3 Kind words. -4 ( In drama) । Expression of satisfaction after the attainment of an 1 object. -oft Resembling.
भाषा [ भाष्-अ] 1 Speech, talk; as in चारुभाषः. -2 Language, tongue; सत्या न भाषा भबति यद्यपि स्यात् प्रतिष्ठिता Ms. 8. 164. -3 A common or vernacular dialect; (a) thespoken Sanskrit language (opp. छन्दस् or वेद); विभाषा भाषायाम् P. VI. 1. 181; (0) any Prakrita dialect (opp. संस्कृत); भाषाश्च विविधा नृणाम् Ms. 9. 332; see प्राकृत. -4 Definition, description; स्थितप्रज्ञस्य का भाषा Bg. 2.54. -5 An epithet of Sarasvati, the goddess of speech. -6 ( In law) The first of the four stages of a law-suit; the plaint, charge or accusation; यदावेदयते राज्ञे तद्भाषेत्यभिधीयते Y. -7 ( In music) N. of a Ragini. -Comp. -अन्तरम् 1 another dialect or language. -2 translation (१).-चित्रकम् a play on words, conundrum. -पत्रम् application (Mar. अजे); भाषापत्रं तु तज्ज्ञेयमथवविदनार्थकम् Sukra. 2. 309. -पाद: a charge, plaint; see भाषा (6) above. -सम: a figure of speech, which consists in so arranging the words of a sentence that it may be considered and read either as Sanskrit or Prakrita (one or more of its varieties); e.g. मजुलमणिमजीरे कलगम्भीरे विहारसरसीतीरे। बिरसासि केलिकीरे किमालि धीरे च गन्धसारसमीरे॥ S. D.642 (एष श्लोकः संस्कृतप्राकृतशौरसेनीप्राच्यावन्तीनागरापभ्रंशेष्वेकविध एव); किं त्वां भणामि विच्छेददारुणायासकारिणि । कामं कुरु वरारोहे देहि मे परिरम्भणम् Mal. 6. 11 (which is in Sanskrit or Sauraseni); so 6. 10. -समिति/ (with Jainas) moderation in speech.
भाषिक a. Belonging to common or vernacular speech. -कम् General rule.
भाषिका Speech, language.
भाषित p. p. [ भाष्-कर्मणि-क्त ] Spoken, said, uttered. -तम् Speech, utterance, words, language; आकारैरिङ्गितैर्गत्या चेष्टया भाषितेन च । नेत्रवक्त्रविकारैश्च गृह्यतेऽन्तर्गतं मनः ।। Ms. 8. 26. -Comp. -ईशा Sarasvati'; N. 11. 16. -पुंस्क = उक्तपुस्कq..
भाषित a. A speaker, talker.
भाषिन् a. 1(At the end ot comp.) Speaking, talking; as in 8769° &c. -2 Loquacious, talkative.
भाष्यम् [भाष्-ण्यत् ] 1 Speaking, talking. -2 Any work in the common or vernacular language. -3 Exposition, gloss, commentary; as in 2162.-4 Especially, a commentary which explains Sutras or a phorisms word by word with comments of its own; (97197 वयते यत्र पदैः सूत्रानुसारिभिः स्वपदानि च वर्ण्यन्ते भाध्य भाष्यविदो विदुः; संक्षिप्तस्याप्यतोऽस्यैव बाक्यस्यार्थगरीयसः। सुविस्तरतरा वाचो भाष्यभूता भवन्तु मे Si. 2.24; फणिभाषितभाष्यफकिका N. 2. 95. -8 N. of the great commentary of Patañjali on Pāņini's Sutras. -8 A sort of house. -Comp. -करः, -कार, -कृत् m.1 a commentator, scholiast. -2 N. of Patanjali. -भूत a. serving as a commentary; सुविस्तरतरा वाचो भाष्यभूता भवन्तु मे Si. 2.24.
भास् 1 . (भासते-भासित) 1 To shine, glitter, be bright; तावत् कामनृपातपत्रसुषमं विम्बं बभासे विधोः Bv. 2.74; 4. 18:; Ku.6.11; Bk. 10.61. -2 To become clear or evident, come into the mind; त्वदामादेवे दृष्ट कस्य चित्ते न भासते। मालतीशशभृल्लेखाकदलीनां कठोरता Chandr. 5.42.-3 To appear. -Caus. (भासयति-ते) 1 To brighten, irradiate, illuminate; अधिवसंस्तनुमवरदीक्षितामसमभासमभासयदीश्वरः R.9.213 न तद् भासयते सूर्यों न शशाको न पावकः Bg. 15.6. -2 To show, make clear or evident, manifest; अबभासन् स्वकाः शक्ती: Bk. 15.42.
भास्/ [ भास्-भावे-क्विप्] 1 Light, lustre, brightness 3B यदि भाः सदृशी सा स्याद् भासस्तस्य महात्मनः Bg. 11. 123 दृशा निशेन्दीवरचारुभासा N. 22.43; R.9.21; Ku.7.3. -2 A ray of light; रविकर संवलिताः फलन्ति भासः Ki.5.38,46%3 9.63 अस्तापास्तसमस्तभासि नभसः पारं प्रयाते रवौ Ratn. 1.243 4.16. -3 A reflection, an image. - Majesty, glory, splendour. -8 Wish, desire. -Comp. -करः 1 the sun; परिणतमदिराभं भास्करणांशुबाणैः Si. 11.49% R.11.73; 12.25%3 Ku.6.49; स स्तौति भास्करं भक्त्या नौति पापहरं हरम् । -2 hero. -3 fire. -4 an epithet of Siva. -6 N. of a celebrated Hindu astronomer who is said to have flourished in the eleventh or twelfth century A. D. (-रम्) 1 gold. -2 a kind of breach (made by thieves in
wall): पद्मव्याकोशं भास्करं बालचन्द्रम्......तत्कस्मिन् देशे दर्शयाम्यात्मशिल्पम् Mk. 3. 18. °अध्वन् the sky; स भास्कराध्वानमनुप्रपन्नः Ram.6.74.65. आवर्तः N. of a disease of the head (Mar. अर्धशिशी). पुतिः N. of Vispu; चन्द्रांशुर्भास्करयुतिः V.
For Private and Personal Use Only
