________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
नैष्ठयम्
-5 Completely familiar with or versed in. -6 Vowing perpetual abstinence and chastity. -7 Obligatory; चैष्ठिकं कर्म त्रयाणां भूरिदक्षिण Mb. 12. 68.23. फः [निशा मरणं तत्पर्यन्तं ब्रह्मचर्येण तिष्ठति निष्ठा ठक्] A perpetual] [religious student who continues with his spiritual precept or even after the prescribed period, and vows life-long abstinence and chastity; निवेदितो नैष्टिकसुन्दरस्तया Ku. 5. 62; cf. नैष्ठिको ब्रह्मचारी तु वसेदार्थनिधी Y.1.49 and उपकुर्वाण also.
नैष्ठयम् Constancy, steady adherence to rule, firm belief, steadfastness.
नैसुर्यम् Crucity, harslanese, severity जनकृपानपुर्व मुत्सृज्यताम् Sādhana panchaka Stotra 4.
नैसर्गिक a. ( - की / . ) Natural, inborn, innate, inhe rent; नैसर्गिको सुरभिणः कुसुमस्य सिवा मर्ध्नि स्थितिर्म मुरवताडनानि Mal. 9.49; R. 5.37; 6.46. अहं ममेदमिति नैसर्गिकोऽयं लोकभ्यवहारः Sankara bhagya
नैस्त्रिशिक: A swordsman.
नैहारः . Produced by mist or fogs तम्बां तमोवहारम् Bhag. 10. 13. 45.
नो ind. ( न + उ ) No, not; often used like न q. v.; न च तत् प्रेत्य नो इह Bg. 17.28; Pt. 5. 24; Amaru. 6, 8, 10, 62; गोप्याधिभागे नो वृद्धिः सोपकारेऽथ हापिते Y. 2. 59.
नो चेत् If not, otherwise ; नो चेत्त्वामिह को जानीते काककदम्बकलिहिते द्यूते Uab.
नोदनम् [दभावे युद्] 1 Impelling, driving urging onward. -2 Removing, driving away, dispelling. -8 Catting, splitting.
नोदयितृ a. One who urges forward or propels ; समीरणो नोदयिता भवेति व्यादिश्यते केन हुताशनस्य Ku. 3. 21.
नोधा ind. Ninefold, in nine parts; नोधा विधाय रूपं स्वं सर्वसंकल्पविधिः Bhag 3.23347.
942
a sailor,
नो / 1 A ship, bont, yeared महता पुम्यपण्येन कति कायनौस्त्वया Santi. 3. 1. -2 N. of a constellation. -3 Time: नौः काले नरणापि Nm. -Comp. -आरोहः (नावारोहः ) 1 a passenger on board a ship. -2 a sailor. - कर्णधारः a helmsman, pilot. -कर्मन् n. the occupation of a sailor; निपादो मार्ग दार्स नौकर्मजीविनम् Ms. 10. 34. -क्रमः bridge of boats. -चरः, -उपजीवकः, 1.-जीविकः boatman; यादोनाथः शिवजलपथः कर्मणे नौचराणाम् R. 17. 81. - तार्य a. navigable, to be traversed in a ship. -दण्डः an oar - यानम् navigation. -यायिन् a. going in a boat, a passenger; एष नौयायिनामुक्तो व्यवहारस्य निर्णय: Ms. 8. 409. -वाहः a steersman, pilot, captain. - व्यसनम् shipwreck, नौव्यसने विपन्नः S. 6. -साधनम् fleet, navy; naufrage; वङ्गानुत्खाय तरसा नेता नौसाधनोद्यतान् R. 4.36.
नौका A small boat, a boat in general; क्षणमिह सज्जनसंगतिरेका भवति भवार्णवतरणे नौका Moha M. 6. -Comp. -दण्ड:
an oar.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
न्यश्चनम्
न्यक् ind. An adverb, prefixed to कृ or भू, to imply ' contempt ', ' degradation' or ' humiliation'. न्यकाक्नका / A worm of ordure; L. D. B.
न्यक्कृ 8 U. To insult, contemn, slight, degrade, humiliate.
न्यक्करणम्, न्यक्कार: Humiliation, degradation, disrespect, contempt, insult; न्यक्कारो हृदि वज्रकील इव मे तीव्रं परिस्पन्दते Mv. 5. 22; 3.40; अयं हि न्यक्कारो जननि मनुजस्य श्रवणयो G. L. 32.
न्यग्भू 1 P. To become low or humble. - Caus. 1 To despise, contemn. -2 To humiliate, subdue, overcome; न्यग्भावयिता शत्रून् Dk.
न्यग्भावः 1 Humiliation, degradation. -2 Making inferior, subordination. -3 Being brought or come down न्यग्भावं परमं वायोः शाल्मले त्वमुपागतः Mb. 12. 155. 2.
न्यग्भावित 1 Humiliated, degraded, slighted. -2 Surpassed, excelled, made inferior or secondary (अप्रधानीकृत); ग्यम्भावितवाच्यव्यपव्य जनक्षमस्य शब्दार्थयुगलस्य K.P.1.
न्यक्ष a. 1 Low, inferior, vile, mean. -2 Whole, entire. -क्ष: 1 A buffalo. -2 An epithet of Parasurāma.. -क्षम् 1 The whole. -2 A kind of grass.
भ्यग्रोधः 1 Tho (Indian fig tree जटाः कृत्वा गमिष्यामि न्यग्रोधक्षीरमानय Rām. 2.5268. -2 A fathom (measured by the arms extended ) - 3 The Samī tree. -4 An epithet of Visnu. -धी ( -धिका) N. of a plant (Mar. उंदीरकानी ). -Comp. -परिमण्डल a man being a fathom in circumference; ( thus described :- महाधनुर्धराश्चैव त्रेतायां चक्रवर्तिनः । सर्वलक्षणसंपन्ना न्यग्रोधपरिमण्डलाः ॥ ). - परिमण्डला an excellent woman; (she is thus described :-- स्तनौ सुकठिनौ यस्या नितम्बे च विशालता । मध्ये क्षीणा भवेदा सान्ययोधपरिमण्ड (Subedak) पूर्वामिव श्यामा न्यग्रोधपरिमण्डला Bk. 5. 18.
न्यकु 1A kind of antelope सयोन्यभिरसदिग्धं व्याघ्रैः पदं तेषु निधीयतेऽद्य R. 16. 15. -2 N. of the sage .-3 A student staying with his Guru. Nm. न्यच्छम् A mole upon the body.
न्यच् 1 P. 1 To go down bend down; Mal. 5.22. -2 To incline. -3 To diminish, pass away; न्यञ्चति वयसि प्रथमे Bv. 2. 47.
न्यञ्च् a. ( -नीची / ) 1 Going or turned downwards, turned or bent down. -2 Lying on the face. -3 Low, contemptible, base, mean, vile; Si. 15. 21 ( where it also means निम्न or downward ). न्यञ्चस्तं प्राप्य मद्विधाः Bk. 5. 36. - Slow, lazy. -5 Whole, entire.
न्यञ्चनम् 1 A curve. -2 A hiding place. -3 A hollow. -नी The lap.
For Private and Personal Use Only
