________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
पक्षता
पक्षता 1 Alliance, partisanship. -2 Adherence to a party. -3 Taking up a side or argument. -4 Forming a part of. 5 Maintaining or defending a thesis. -6 The essential nature of a proposition. -7 Being the minor term or subject of a syllogism.
पक्षतिः / 1 The root of a wing; अलिखञ्चञ्चुपुटेन पक्षती N. 2. 2; fwagafe: U. 3. 43; Si. 11. 26; 1 Bazda Parquet Siva B. 20. 16. -2 The first day of a lunar fortnight.
पक्षवत् . 1 Winged. -2 Balonging to a party. -3 of good family, well-born; रूपान्वितां पक्षवता मनोज्ञां भार्यामयत्नोपगतां लभेत् सः Mb. 13. 57. 40.
पक्षस् n. 1 A wing. -2 The side-part of a carriage. –3 The leaf of a door. -4 The wing of an army. -5 A half or division. -6 A half month. -7 The side or shore of a river. -8 A side in general. -9 Part, view, alternative ; पूर्वस्मिन् पक्षसि त्र्यनीका विपरिवर्तते ŚB. on MS. 10. 5. 55.
पालुः A bird.
पक्षिणी [पक्षतुल्य दिवसो अस्थाः इनि पू] 1 A femwnlo bird. -2 A night with the two days enclosing it; ( द्वाकाकरात्रि पक्षिणीत्यभिधीयते) 8 The day of full moon. -$ A children's malady ( पूतना) Glrvidya.
पक्षिन् a. ( - णी /- ) [ पक्ष अस्त्यर्थे इनि ] 1 Winged ; ये पक्षिणः प्रथममम्बुनिधिं गतास्ते Si. 5. 31. -2 Furnished with wings. -3 Siding with adhering to the party of. m. 1 A bird. -2 An arrow. -3 An epithet of Siva. -Comp. इन्द्रः प्रवरः, -राज, राजः सिंहः, स्वामिन ॥ epithets of Garaja. फीट: an insignificant bird. - तीर्थम् N. of a sacred place in South India. -पतिः an epithet of Sampati. -पानीयशालिका a trough or reservoir for watering birds. -पुङ्गवः an opithet of Jatāyu. −2 N. of Garuda. -बालकः, -शावकः a young hird. मार्ग: the air. -शार्दूलः (in music) a kind of dance. - शाला 1 a nest. -2 an aviary.
पक्षिलः 1 N. of the saint Vatsyayana. -2 A helper; Girvana.
पक्षीकृ To appropriate, become master.
a.
पक्षीय . ( At the end of oomp.) Belonging to a side or party, siding with, adhering to the side of; as कुरुपक्षीयाः &c.
पक्ष्मन [[प-मनिन] 1 An eyelash सलिलगुरुभिः पक्ष्मभिः Mo. 91.49; R. 2. 19; 11. 36. -2 The filament of a flower. 3 The point of a thread, a thin thread. -4 A wing. –5 The leaf of a flower. -6 A whisker ( मुखोपरिस्थकेश ); बाल्यात् प्रसुप्तस्य महाबलस्य सिंहस्य पक्ष्माणि मुखाल्लुनासि Mb. 3. 268.6. -7 The hair ( of a deer ); निसर्गचित्रोज्ज्वलसूक्ष्मपक्ष्मणा (लसत् ) Si. 1. 8. -Comp. - कोप:, - प्रकोपः irritation produced in the eye by the lashes turning inwards. -पातः Closing of the eyes ; also पक्ष्मसंपातः.
946
पक्तिः
पक्ष्मल 1 Having strong, long or beautiful eyelashes; पक्ष्मलाक्ष्याः Ś. 3. 24. -2 Hairy, shaggy; मृदितपक्ष्मलरल्लकाङ्गः Śi. 4. 61. -3 Downy, soft. -Comp. - दृश् f. a woman with long eyelashes.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पक्ष्य a. [ पक्षे भवः यत् ] 1 Produced or occurring in a fortnight. -2 Siding with. -3 Lateral. 4 Changing every half month. -क्ष्य: A partisan, follower, friend, ally; ननु वज्रिण एव वीर्यमेतद्विजयन्ते द्विषतो यदस्य पक्ष्याः V. 1. 18.
पङ्कः, -कम् [ पञ्च विस्तारे कर्मणि करणे वा घम् कुत्वम् ] 1 Mud, elay, mires अनीला पकर्ता भूतिमुदकं नावतिष्ठते S. 2. 841 पङ्कक्लिन्नमुखा: Mk. 5.14; Ki. 2.6; R. 16.30 -2 Hence a thick mass, large quantity; कृष्णागुरुपक: K. 30. -3 A slough, quagmire. 4 Sin. 8 Ointment, unguent ; पोऽरुणः सुरभिरात्मविषाण ईदृक् Bhāg. 5. 2. 11. -Comp. -कर्वट: a marsh, an alluvium. -कीरः a lapwing. -क्रीडः, -क्रीडनकः a hog - ग्राहः a Makara or crocodile. -छिद् m. the clearing-nut tree, ( कतक, the fruit of which is used in purifying muddy water); मन्दोऽयमन्दतामेति संसर्गेण विपश्चितः । पङ्कच्छिदः फलस्येव निकषेणाविलं पयः ॥ M. 2. 8. -जम् a lotus. ( -जः ) the Sarasa bird. ज, जन्मन् m. an epithet_of_Brahma. कोश: a lotus-bud; ( स्तनद्वयम् ) तिरश्चकार भ्रमराभिलीनयोः सुजातयोः पङ्कजकोशयोः श्रियम् R. 3. 8. नाभः an epithet of Vishu; सुतोऽभवत् पकजना भकल्पः R. 18. 20. - जन्मन् n. a lotus. (m.) the Sārasa bird. -दिग्ध .. soiled with mire or mud. -भाज् a sunk in mud. -भारक a. muddy, soiled. -मण्डुकः a bivalve conch. - रुह् n., - रुहम् a lotus. -वासः a crab. -शू (सू) रण the fibrous edible root of a lotus.
पङ्कजिनी 1 A lotus plant कृतिपेदेनमि मुखान्तविसर्पिपाजन्याः Ki. 10. 33. -2 A group of lotus plants or lotuses. -3 A place abounding with lotuses. -4 The flexible stalk of a water-lily.
पङ्कय Don. P. ( पङ्कयति ) To make muddy, besmear; ग्लानिदोषच्छिदः स्वच्छाः स मूढः पङ्कयत्यपः Ki.11.19.
पङ्कारः 1 Moss. -2 A dam, dike. -3 Stairs, a ladder, a flight of steps.
पङ्किन a. Muddy, filled with mud, soiled.
फिल a. Muddy, foul, turbid, dirty; Śi. 17. 8.
-लः A boat.
पढ़केनम् A lotus.
पदके, हम A lotus; यत्पादपरहसेवया भवानहारचीनिर्जितदिग्गज असून Bhag. 7. 15. 68 विष्णुपादादि० स्तोत्रम् 13. -ह: The crane or Sārasa bird.
पकेशय
a. Dwelling in mud.
पङ्कणः The hut of a Chandala ; see पण.
पङ्क्तिः /. [ पञ्च विस्तारे क्तिन्] 1 A line, row, range, series; दृश्येत चारुपदपक्तिरलक्तकाका V. 4. 16; पक्ष्मपक्तिः R.. 2. 19; अतिKिu. 4. 15 सहस्रधात्मा व्याक पयोमुर्चा
For Private and Personal Use Only
