________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
प्रणत
www.kobatirth.org
R. 2. 21. ( साष्टागं प्रणम् 'to fall down on the eight limbs '; see अष्टाङ्ग दण्डवत् प्रणम् 'to bow by throwing oneself down on the ground quite prostrate and flat like a stick placed horizontally, touching the ground at all points ; cf. दण्डप्रणाम. ) - Caus. ( प्रणमयति ) To cause to bow down ; तामर्चिताभ्यः कुलदेवताभ्यः कुलप्रतिष्ठां प्रणमभ्य माता Ku. 7. 27. -2 To bend, incline.
प्रणत pp. 1 Bending, inclined, stooping. -2 Bowing to, saluting; सत्याहिं प्रणतपालभवान्पितम् Bhag -3 Humble. -4 Skilful, clever. -5 Crooked.
प्रणतिः / 1 A bow, salutation, obeisance; तब सर्वविधेयवर्तिनः प्रणतिं बिभ्रति के न भूभृतः Si. 16.5; R. 4. 88. -2 Submissiveness, humility, courtesy; स ददर्श वेतसवनाचरितां प्रणतिं बलीयसि समृद्धिकरीम् Ki. 6.5; निर्जितेषु तरसा तरस्विनां शत्रुषु प्रणतिरेव कीर्तये R. 11.89 – 3 Inclination, bending, stooping.
प्रणमित P. P. 1 Bent, bowed. -2 Offered or given respectfully.
प्रणामः 1 Bending, bowing, stooping. -2 A reverential salutation, obeisance, prostration, bow (used with dat. ); as in साष्टाङ्ग प्रणाम; Ku. 6. 91; मूर्ध्ना प्रणामं वृषभध्वजाय चकार 3. 62; अस्मै प्रणाममकरवम् K. 142. -Comp. -अञ्जलिः a respectful salutation with the hands folded together ; Ku. 4. 35; for अष्टाङ्ग see अष्टाङ्ग
प्रणवः 1 The sacred syllable om ; आसीन्महीक्षितामाद्यः प्रणवश्छन्दसामिव R. 1. 11; Ms. 2.74; Ku. 2. 12; प्रणवः सवेदेषु Bg. 7.8; तस्य वाचकः प्रणवः, Patañjala S. 27 ; प्राणदः प्रणवः प्रभुः Vishu Sahasranāma. -2 A kind of musical instrument (drum or ta bor ) -8 An epithet of Vispu or the Supreme Being.
प्रणवक: The Omkara.
प्रणश् 4 P. 1 To perish, die; स्मृतिभ्रंशाद् बुद्धिनाशो बुद्धिनाशात् प्रणश्यति Bg. 2.63; विद्युत् प्रणाशं स वरं प्रनष्टः Bk. 3. 14. -2 To vanish, disappear. -3 To escape.
प्रणाशः 1 Cessation, loss, disappearance; ज्ञात्वा प्रणाशं तु तदा जयन्तस्य Rām. 7. 28. 21; ध्रुवं प्रणाशः प्रहितस्य पत्रिणः Ki. 14. 9; 13. 33. -2 Death, destruction; भर्तुः प्रणाशादथ शोचनीयम् R. 14.1.
प्रणाशन Destroying, annihilating, removing. -नम् Destruction, annihilation; प्रणाशनाय प्रबलस्य विद्विषः R. 3. 60.
प्रनष्ट p. p. 1 Disappeared, vanished, not to be seen. - 2 Lost ; Pt. 4. 35. -3 Perished, dead. -4 Ruined, destroyed, annihilated. -5 Escaped. -Comp. -स्वामिक a. प्रनष्टस्वामिकं रिक्थं राजा व्यब्दं निधापयेत् Ms. 8. 30.
1064
प्रणस a. Having a prominent nose, large-nosed. प्रणाडिका, प्रणाडी 1 Intervention, interposition, medium. -2 Ved. A watercourse, drain.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
प्रणिहित
प्रणाय्य a. 1 Dear, beloved. -2 Upright, honest, straight-forward. -3 Disliked, disapproved ; न प्रणा जनः कच्चिन् निकाम्यं तेऽधितिष्ठति Bk. 6. 66. -4 Free from passion, indifferent to worldly attachments ( विरक्त ). —-4 Fit, worthy; प्रब्रूयात् प्रणाभ्याय वान्तेवासिने Ch. Up. 3. 11. 5.
प्रणालः, ली, -प्रणालिका 1 A channel, water-course, drain; कौसल्या व्यसृजद् बाष्पं प्रणालीव नवोदकम् Rām. 2. 62. 10; कुर्वन् पूर्णा नयनपयसां चक्रवालै: प्रणाली: Ua. S. 2; Si. 3. 44. -2 Succession, uninterrupted series. -3 Recension (of a text ). Intervention interposition.
प्रणाशः, -शनम् s. प. प्रणश्.
प्रणिगद् 1 P. To declare; समय एव करोति बलाबलं प्रणिगदन्त इतीव शरीरिणाम् Si. 6. 44.
प्रणिसित a. Kissed.
प्रणिधा 2 U. 1 To place, put or lay down ; prostrate; प्रणिहितशिरसं वा कान्तमार्द्रापराधम् M. 3. 12; तस्मात् प्रणम्य प्रणिधाय कायम् Bg. 11.44. -2 To set, put in, inlay or incase; यदि मणिस्त्रपुर्ण प्रणिधीयते Pt. 1. 75 (v. 1.). -3 To apply, fix upon, direct towards; भर्तृप्रणिहितेक्षणाम् R. 15.84; Bk. 6. 142. -4 To stretch out, extend ; मामाकाशप्रणिहितभुजं निर्दयाश्लेष हेतोः Me.. 108; नीवीं प्रति प्रणिहिते तु करे प्रियेण सख्यः शपामि यदि किंचिदपि स्मरामि K. P. 4-5 To send out (as spies ). -6 To place or lay in the front. -7 To include, enclose -3 To employ uses प्रणिहितमपि चतुर्यस्तमुक्तं हिनस्ति ए. 5. 13. -9 To resolve. -10 To think.
प्रणिधानम् 1 Applying, employing, application, use. -2 Great effort, energy. -8 Profound religious me ditation, abstract contemplation; सोऽपश्यत् प्रणिधानेन संततेः स्तम्भकारणम् R. 1. 74; 8 19; v. 2; तपःस्वाध्यायेश्वरप्रणिधानानि क्रियायोगः Patafijnia S; ईश्वरप्रणिधानाद्वा Patanjala. 23. -4 Respectful behaviour towards (with loc.); जानामि प्रणिधानं ते बाल्यात् प्रभृति नन्दिनि । ब्राह्मणेष्विह सर्वेषु गुरुबन्धुषु चैव ह ॥ Mb. 3.303.19. -5 Renunciation of the fruit of actions ( कर्मफलत्याग ). -8 Entrance, access. -7 (With Buddhists) A prayer, an entreaty.
affer: 1 Observing, spying out. -2 Sending out spies. -3 A spy, an emissary; अध्यापितस्योशनसापि नीतिं प्रयुक्तरागप्रणिधिर्द्विषस्ते Ku. 3. 6; R. 17.48; Ms. 7. 153; 8. 182. −4 An attendant, a follower. -8 Care, attention. -6 Solicitation, entreaty, request; ' प्रणिधिः प्रार्थने चरे' Yadava. -7 A method of driving an elephant; Matanga L. 12. 6. 8. ( There are three kinds of प्रणिधिs : by speech, feet and look.)
प्रणिधेयम् 1 Sending spies -2 Employing ring. प्रणिहित p. p. 1 Laid on, applied. -2 Deposited. -3 Outstretched, stretched forth; मामाकाशप्रणिहितभुजं निर्दया श्लेष हेतोः Me. 108. -4 Consigned, delivered, entrusted. - Having the attention fixed upon one object, with the mind concentrated, intent; ऋजुः प्रणिहितो गच्छंस्त्र सस्थावर
For Private and Personal Use Only
