________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पटाक:
963
पटाक: A bird. पटाका (= पताका q.v.). पटालुका A leech.
पटि, टी/. 1 The curtain of a stage. -2 A cloth. -3 Coarse cloth, canvas. -4 A sereen of cloth sur'rounding a tent. -8 A coloured garment. -Comp. -क्षेप: tossing aside the curtain (of the stage); used as a stage-direction to denote the hurried entrance of a character on the stage; of. अपटीक्षेप.
पटिका Woven cloth.
पटिमन्m .1 Dexterity, cleverness. -2 Sharpnoss. -3 Acidity. -4 Harshness, roughness, -5 Violence, intensity &c.
पटीर a. 1 Beautiful, lovely. -2 High, tall. -: [ पट् ईरन् ] 1 A ball for playing with. -2 Sandal-wood -3 Cupid, the god of love. -रम् 1 Catechu.-2 A Sieve -8 The belly. -4 A field. 6 A cloud. -6 Height -7A radish. -8 Rheumatism. -9 Catarrh. -Comp. -जन्मन् m. sandal-tree ; वहति विषधरान् पटीरजन्मा Bv.1.74
पटु . (T or ट्वी f.; compar. पटीयस् , superl. पटिष्ठ) 1 Clever, skilful, dexterous, proficient; पाटीर तव पटीयान् कः परिपाटीमिमामुरीकर्तुम् Jagannatha; ef. also अघटितघटनापटीयसी; (usually with a loc.) वाचि पटुः &c. -2 Sharp, acrid, pungent. -3 Sharp, smart (as intellect), intelligent. -4 Violent, strong, sharp, intense; अयमपि पटुर्धारासारो न बाणपरंपरा V.4.13 U.4.3.-BShrill, clear, sharp-sounding; किमिदं पटुपटहशखमिश्रो नान्दीनादः Mu.63 पटुपटहध्वनिभिर्विनीतनिद्रः R.9.71, 73%3 Mal.5.4. -8 Apt, disposed ; स्मर्तुमधिगतगुणस्मरणाः पटवो न दोषमखिलं खलूत्तमा; Si. 15. 43. -7 Harsh, cruel, hard-hearted. -8 Sly, cunning, crafty, roguish. -9 Healthy, sound; मृदुसूर्योः सुनीहाराः पटुशीताः समाहिताः (शून्यारण्याः )Ram. 3.16.12.-10 Active, busy. -11 Eloquent, talkative, -12 Blown, expanded. -18 Hard, rough, fierce.-14 Contumelious (as a speech). -टः,-टn. A mushroom (छत्रा). - Salt. -Comp. -करण a. having sound organs. -कल्प, -देशीय व. Pretty clever, tolerably sharp. -qual a shrill bell; Mb. -तृणम्, -तृणकम् a kind of pungent grass. -त्रयम् a. collection of three salts (Mar. सेंधव, बिडलोण व संचळखार). -मति a. clever-minded. -रूप a very clever.
पटिमन् m. Sharpness, pungency.
पटुता, त्वम् 1 Cleverness. -2 Skilfulness, proficiency. -3 Activity, power of working; अगानि प्रसभं त्यजन्ति पटुताम् Mu.3.1.
पटोल: A species of cucumber (Mar. पडवळ); सामसाध्येषु कार्येषु यो दण्ड योजयेद् बुधः। स पित्ते शर्कराशाम्ये पटोल कटुकं पिबेत् || Pt. 3. 132; also पटुक. -लम् A kind of cloth.
पटोलक: An oyster. सं. ई. को....१२.
पट्टः,-ट्टम् 1A slab, tablet (for writing upon), plate in general; शिलापट्टमधिशयाना S.350 भालपट्ट &c. - A royal grant or ediet, पटे वा ताम्रपट्टे वा स्वमुद्रीपरिचिहितम् । अभिलेख्यात्मनो बंश्यानात्मानं च महीपतिः॥ 1.1.319. -3 A tiara, diadem; निर्वृत्तजाम्बूनदपट्टबन्धे न्यस्तं ललाटे तिलकं दधानः R. 18.44 पट्टः शुभदो राज्ञां मध्येऽष्टावगुलानि विस्तीर्णः। सप्त नरेन्द्रमहिप्याः पडू युवराजस्य निर्दिष्टः॥ चतुरगुलविस्तारः पट्टः सेनापतेर्भवति मध्ये। द्वे च प्रसादपट्टः पञ्चैते कीर्तिताः पट्टाः॥ Bri. S. -4 A strip; निर्मोकपट्टाः फणिभिर्विमुक्ताः R. 16. 179 -BSilk; पट्टोपधानम्; K. 173 Bh. 3.74; 80 पशुकम् . -8 Fine or coloured cloth, cloth in general.-7 An upper garment; गलितमिव भुवो विलोक्य रामं धरणिधरस्तनशुक्लचीनपट्टम् Bk. 10.61. -8 A fillet or cloth worn round the head, turban; especially, a coloured silk turban; भारः परं पट्टकिरीटजुष्टमप्युत्तमागं न नमेन्मुकुन्दम् Bhag 2.3.21; त्रासार्ता ऋत्विजोड धश्चपलगणहृतोष्णीषपट्टाः पतन्ति Ratn. 1.4. -9 A throne. -10 A chair or stool. -11 A shield. -12 A grinding stone. -13A place where four roads meet. -14A city, town. -18 A bandage, ligature; बद्धेषु व्रणपट्टकेषु Ve. 6. 1. -ट्टी 1 An ornament for the forehead. -2 A horse's girth. -Comp. -अंशुकः 1asilk cloth. -2 an upper or outer garment. -अभिषेक: the conseeration of the tiara. -अहाँ the principal queen. -उपाध्याय: a writer of royal grants and other documents. -कर्मकर: a weaver. -जम् a sort of cloth. -देवी, -महिषी,-राज्ञी the principal queen. -बन्धः , बन्धनम् 1 wearing dress. -2 binding the head with a crown or turban. -रागः sandal. -वस्त्र, -वासस् a. attired in woven silk or coloured cloth; जीणों कन्था ततः किं सितममलवर पट्टवस्त्र ततः किम् Bh. 3.74. -शाला a tent. -सूत्रकारः a silk-weaver.
पट्टक: 1A plate of metal used for inscriptions or royal edicts. -2 A bandage. -3 A document; (also n.)
पट्टकिल: The tenant of a piece of land (by royal edict).
पट्टनम्, -नी A city.
पट्टिका 1 A tablet, plate; as in हृतपट्टिका. -2 A document. -3 A piece or fragment of cloth: वल्कलकदशाद्विपाट्य पट्टिकाम् K.149. - A piece of silkem cloth. -BA ligature, bandage. -Comp. -ati a silk-weaver.
पट्टलम् A coating, multitude ; वाजिराजिमुखोत्खातधूलीपट्टलपाटलाम् Parnal. 4. 12.
पट्टला A district, community.
पट्टि (ट्टी)शः (सः) A kind of spear with a sharp edge (Mar. पट्टा); कणपप्रासपटिश &c. Dk.; (पटिशो लौहदण्डी यस्तीक्ष्णधारः क्षुरोपमः Vaijayanti); भुशुण्डिभिश्चक्रगदर्टिपट्टिशैः......शिरांसि चिच्छिदुः Bhāg.8. 10. 36.
पट्टोलिका 1 A kind of bond or lease (भूमिकरग्रहणव्यवस्थापकः पत्रभेदः Tv.). -2 A written legal opinion.
पत् 1 P.(पठति, पठित) 1 To read or repeat aloud, recite, rehearse; यः पठेच्छृणुयादपि. -2 To read or recite
For Private and Personal Use Only
