________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
नामिका
R. 9. 15. 6 A near relation. -7 A Kṣatriya -8 Home. -9 A field; Nm. -भिः f. Musk (i. e. मृगनाभि ). [ N. B. नाभि at the end of Bah. comp. becomes नाभ when the comp. is used as epithet; as पद्मनाभः . ] -Comp. -आयतेः the envity of the navel कण्टकः, कृषिका, -गु (गो) लकः ruptured navel. -गन्धः the odour of the musk; नाभिगन्धैर्मृगाणाम् Me 54 -जः, -जन्मन् m. -भू: epithets of Brahmā. नाडी, नालम् 1 the umbilical cord; तदब्कराभ्याच्युतनाभिनाला R. 5. 7. -2 rupture of the navel. -मूलम् the part of the body immediately under the navel. -वर्धनम् 1 cutting or division of the umbilical cord. प्राम् नाभिवर्धनात् पुंसो जातकर्म विधीयते Ms. 2. 29. -2 rupture of the navel. -3 oorpuleney. वर्षम् N. of one of the nine is belonging to Jambudvipa and named after Nābhi, the son of Agnidhra. -वीथि: 2 road proceeding from the central part of a village or town; Kāmikāgama 25.1.
नाभिका A cavity shaped like a navel.
नाभिल . [ नाभिरस्त्यस्य सिध्मा० लच् ] Relating to or coming from a navel.
नाभीलम् 1 The cavity of the navel. -2 Pain. -3 A ruptured navel. - 4 The groin of a woman.
नाभ्य a. [ नाभि यत् ] Relating to, proceeding from being in, the navel, umbilical. -भ्यः An epithet of Siva.
नाभोगः 1 A god. -2 A snake; नाभोगभोज्यो हरिणाधिरूढः सोऽयं गरुत्मानिव राजतीन्दुः Rām. Ch. 6.84. ( Mark the paranomasia in the words नाभोगभोज्य and हरिणाधिरूढ ).
"
2
नाम ind. A particle used in the following senses :1 Named, called, by name ; हिमालयो नाम नगाधिराजः Ku. 1. 1; तन्नन्दिनीं सुवृत्तां नाम Dk. 7. -2 Indeed, certainly, truly, forsooth, verily, to be sure; मया नाम जितम् V. 2. 17.; विनीतवेषेण प्रवेष्टव्यानि तपोवनानि नाम S. 1; आश्वासितस्य मम नाम V. 5.16 when I was iust consoled'; तन्नाम निष्ठुराः पुरुषाः Mk. 5.32 ' that means men are cruel ' -3 Probably, perhaps ; oft with मा ; अये पदशब्द इव मा नाम रक्षिणः Mk. 3 ' herhaps ( but I hope not) that of guards' मा नाम अचार्य कुर्यात् M. 4.4 ponibility: तवैव नामानगति: Ku. 3. 19; त्वया नाम मुनिर्विमान्यः Ś.5.20 is it possible &c. (implying censure); frequently used with af in the sense of I wish', would that', — is it likely that &c. ' ; see under अपि - 8 A feigned or pretended sution protence (अलीक); कान्नतिको नाम भूत्वा Dk. 130; 80 भीतो नामावप्लुत्य 104 as if afraid ', परिश्रमं नाम विनीय च क्षणम् Ku. 5. 32. -6 ( With imperati ves) Granted, though, it may be, well, it may be; तद् भवतु नाम शोकावेगाय K. 328; अतनुषु विभवेषु ज्ञातयः सन्तु नाम S. 5. 8; Bh. 1. 16; एवं नामास्तु 'be it so, it you like '; करोतु नाम नीतिज्ञो व्यवसायमितस्ततः H 2 14 " though he may exert himself'; Mal. 10. 7. -7 Anger or censure ; ममापि नाम दशाननस्य परैः परिभवः G. M.;
C
888
नामन्
(the_sentence_may imply censure' also); किं नाम विस्फुरन्ति शस्त्राणि 43 ममापि नाम सत्यैरभिभूयन्ते गृहाः S. 6. -8 Wonder; आश्चर्यमन्धो नाम पुत्रं द्रक्ष्यति Sk. -9 Recollection. is often used with the interrogative pronoun and its derivatives कथम्, कदा &c. in the sense of ‘possibly', ‘indeed’, 'I should like to know '; अयि कथं नामैतत् U. 6; R. 16. 82; Bh. 2.44; H. 1. 104; को नाम राज्ञां प्रियः Pt. 1. 146; को नाम पाकाभिमुखस्य जन्तुर्द्वाराणि दैवस्य धातु . 7.4.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
नामन् N. [ म्नायते अभ्यस्यते नम्यते अभिधीयते अर्थोऽनेन वा ] 1 A name, appellation, personal name (opp. गोत्र ); किं नु नामैतदस्याः M. 1. 1; नाम ग्रहू 'to address or call upon by name,' नामप्राइमरोदीत् सा Bk. 5, 5; नाम कृ or दा, नाम्ना or नामतः कृ ' to give a name, call, name '; चकार नाम्ना रघुमात्मसंभवम् R. 3.31; 5.36; तौ कुशलवौ चकार किल नामतः 15.32; चन्द्रापीड इति नाम चक्रे K. 74; मातरं नामतः पृच्छेयम् S. 7. -2 The mere name; संतप्तायसि संस्थितस्य पयसो नामापि न ज्ञायते Bh. 2. 67 'not even the name, i. e. no trace or mark is seen' &c.; Pt. 1.250. - 8 ( In gram.) A noun, substantive (opp. आख्यात); तन्नाम येनाभिदधाति सत्त्वम्; सत्त्वप्रधानानि नामानि Nir. 4 A word, name, synonymous word; इति वृक्षनामानि 6 Substance (opp. गुण ). -6 Water. 7 Ved. Mark, sign, token. -8 Form, mode, manner. -Comp. -अङ्क a marked with a name ; नामाकराणशराङ्कितम् (रथम्) R. 12.108. अनुशास नम्, -अभिधानम् 1 declaring one's name. -2 a dic tionary, lexicon. -अपराध: abusing (a respectable man) by name, calling names. -आख्यातिक a relating to nouns and verbs. -आवली a list of names (of a god ). - करणम्, -कर्मन् n. 1 the ceremony of naming a child after birth. -2 a nominal affix -ग्रहः, -ग्रहणम् addressing or mentioning by name, utterance of the name, calling to mind the name; पुण्यानि नामग्रहणान्यपि महामुनीनाम् K. 43; Ms. 8 271; R. 7.41; 6. 67. -ग्राहम् ind. by naming, by mentioning the name; नामग्राहमरोदीत् सा भ्रातरौ रावणान्तिके Bk. 5. 5. -त्यागः abandonment of name; स्वनामत्यागं करोमि Pt. 1 ' I shall forego my name '. -द्वादशी kind of religious ceremony, the worship of Durgā daily under one of her 12 names, i.. गौरी, काली, उमा, भंश, दुर्गा, अन्ति, सरस्वती, मङ्गला, वैष्णवी, लक्ष्मी, शिवा and नारायणी -धातुः a nominal verb, denominative base (a8 पार्यायते पश्यति &०.) -धारक, धारिन् .. bearing only the name, in name only, nominal; (तथा) अर्थेन विहीनोऽत्र पुरुषो नामधारक: Pt. 2. 84. - धेयम् 1a name, appellation वनज्योत्स्नेति कृतनामधेया 5.11 किं नामचेया सा M. 4; R. 1. 45; 10. 67; 11. 8; नामधेयस्य ये केचिदभिवादं न जानते Ms. 2. 123 -2 the ceremony of naming a child. ● शब्दः a word or an expression which forms the name of a thing or an act ; चोदकाच्च नामधेयशब्दो बलवत्तरः । ŚB. on MS. 12. 1. 14. नाभिकः an epithet of Vispu. -निर्देशः indication by name. -मात्र • having only the name, nominal, in name ; काचे मणिर्मणौ काचो येषां बुद्धिः प्रवर्तते । न तेषां सनिधौ भृत्यो नाममात्रोऽपि तिष्ठति ॥ Pt. 1. 77; 2. 86.
a
a.
For Private and Personal Use Only
2
