________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
निम्नित
909
नियमः
निम्नाभिमुखं प्रतीपयेत् Ku.b.53; न च निम्नादिव सलिलं निवर्तते मे ! नियतp. p. 1 Curbed, restrained; तं तं नियममास्थाय ततो हृदयम् S. 3. 2 (v.1.); Y. 2. 151; Rs. 2. 13. -2 A! प्रकृत्या नियताः स्वया Bg. 7. 20. -2 Subdued, controlled, blope, declivity. -3 A gap, chasm in the ground; self-possessed, self-governed. -3 Abstemious, tempeयो नेमिनिम्नैरकरोच्छायां घ्नन् सप्त वारिधीन् Bhag. 5.1.39. rate. -4 Attentive, intent. -5 Fixed, permanent, con-4Adpression, low part; जलनिबिडितवस्त्रव्यक्तनिम्नोत्रताभिः stant, steady; अन्यथासिद्धिशून्यस्य नियता पूर्ववर्तिता Bhasa. P. Mal. 4. 10. -BA mean act (हीनकर्म); निम्नेष्वीहां करिष्यन्ति -6(a) Certain, settled, sure; Pt. 1. 284. (0) Fixed; हेतुवादविमोहिताः Mb. 3. 190. 26.. -Comp. -अभिमुख a. प्रकृतिनियतत्वादकृतकः U.6. 14; fixed in number, limited; flowing downwards; क ईप्सितार्थस्थिरनिश्चयं मनः पयश्च निम्ना- बाणाः पञ्च मनोभवस्य नियतास्तेषामसंख्यो जनः (लक्ष्यः) Ratn.3.3. भिमुखं प्रतीपयेत् Ku. 5.5. -उन्नत a. low and high, -7 Inevitable. -8 Positive, definite. -9 Forming the depressed and elevated, uneven. -गतम् a low place. subject of consideration, relevant or irrelevant; see नगा a river, a mountain-stream; उदधेरिव निम्नगाशतेष्व- तुल्ययोगिता. -10 Maintained, observed (as a vow &c.); भवन्नास्य विमानना क्वचित् R. 8.8. -नाभि a. slender, thin. नियतैकपतिव्रतानि पश्चात्तस्मूलानि गृहीभवन्ति तेषाम् 5.7.20.
-11 Held back, fastened, tied; पशूनां त्रिशतं तत्र यूपेषु नियत निम्नित n. Deep, sunk; निम्नितोदरम् Mb. 7. 156. 61.
तदा Ram. 1. 14.32.-12 Connected with, dependent on; fart 1 P. (farala) To sprinkle, to water ; L. D. B. वाच्या नियताः सर्वे Ms.4.256. -13 (in gram.) Pronounनिम्ब: 1A tree with bitter fruits; आनं छित्वा कुठारेण
ced with अनुदात्त. -तम् (pl.)(in Sankhya) the organs of निम्बं परिचरेत्तु यः यश्चैनं पयसा सिस्चेनैवास्य मधुरो भवेत् ॥ Ram.
sense. -तम् ind. 1 Always, constantly. -2 Positively, -2 N. of a tree, Paribhadra ; निम्बस्तु पिचुमन्दे च पारिभद्र
certainly, invariably, inevitably, surely. -3 Forcibly.
-Comp. -काल a. Limited in timetemporary; Kasi. तरावपि -Comp.-अर्कः, -आदित्यः N. of the founder of a
on P. I.4.1. -मानस. of subdued mind. -वाचव Vaisnava sect. -तरुः 1 the Mandara tree. -2 the Nimba.
limited as to the use of words. -20 a. pious, religious. tree, -पञ्चकम् The five products (leaf, flower, bark, fruit and root) of fara.
faufa: f. 1 Restraint, restriction. -2 Destiny, fate, निम्बू /. A kind of जम्बीर (lime).
luck, fortune (good or bad); (sometimes personified निम्बूक: The common lime. -Comp. -पञ्चकम् the
as a goddess, the sister of A yati, both being daughters five fruits (citron, ईड, a lime, sweet lime, and लघु इंड).
of Meru and wives of Dhatri and Vidhatri); नियति
बलानु DR.; नियतेर्नियोगात् Si.4.34; Ki. 2. 12; 4.21. -3 -फलपानकम् lemon-syrup, lamonade; Bhāva. P.
A religious duty or obligation%3 नियतिः कारणं लोके नियतिः निम्लुक्ति , -निम्लोचः Sunset ; कृष्णामणिनिम्लोचे गाणे- कर्मसाधनम् । नियतिः सर्वभूतानां नियोगेष्विह कारणम् || Ram.4.25. ध्वजगरेण ह Bhag. 3. 2.7.
4. -4 Self-command, self-restraint. नियन्त्रणम.-णा IChecking, reserve, restraint; नि- नियन्त. Aharintear. Arivar: नियन्तरि व्याकलमक्तयन्त्रणानुयोगो नाम तपस्विजनः S. 1. -2 Restricting, confin- रज्जुके Si. 12.24. -2 A governor, ruler, masterreguing (to a particular sense); अनेकार्थस्य शब्दस्यैकार्थ
lator; न व्यतीयुः प्रजास्तस्य नियन्तुर्नेमिवृत्तयः R. 1. 17; 15.51. fa7-914 S. D. 2.-3 Guiding, governing. -4 Defining.
-3 A punisher, chastiser. -4 The Supreme Being. faufta p. p. Curbed, restrained, checked.-2 Guid
नियमः 1 Restraining, checking. -2 Taming, sub. ed, governed. -3 Restricted, confined to (a particular
duing.-3 Confining, preventing. -4 A restraint, check; sense, as a word).
वाचि नियमः U.2.23; अधर्मानियमः Ms. 8. 122. -B Restricनियम् 1 P. 1 To restain, curb, check, control, tion, limitation; Mb. 14. 13. 11. -8 A rule or precept, govern; प्रकृत्या नियताः स्वया Bg.7.203; (सुता) शशाक मेना न law (in general), usage ; नायमेकान्ततो नियमः 5. B. -7 नियन्तुमुद्यमात् Ku. 5.5; 'could not dissuade her', &c. -2 Regularity; कुसुमकुमारमूर्तिर्दधती नियमेन तनुतरं मध्यम् Ratn. To suppress, suspend, hold in (as breath, &c.); Ms. 1. 20. -8 Certainty, ascertainment. -9 An agreement, 2. 192; न कथंचन दुर्योनिः प्रकृति स्वां नियच्छति Ms. 10.59 promise, vow, engagement. -10 Necessity, obligation. does not suppress or conceal', &c. - To offer, give; -11 Any voluntary or self-imposed religious observance को नः कुले निवपनानि नियच्छतीति 5.6.25. -4 To punish, (dependent on external conditions); [The earliest chastise ; नियन्तव्यश्च राजभिः Ms.9.213. -8 To regulate or explanation of this expression is the one found in the direct in general; लोको नियम्यत इवात्मदशान्तरेषु 5.4.2.-8. SB. on MS.4.2.24.ct. कोऽयं नियमः। अनियतस्य नियतता। To attain, obtain; तालज्ञश्चाप्रयासेन मोक्षमार्ग नियच्छति Y.3.1153 प्रयोगातया सर्वे देशाः प्राप्नुवन्ति, न तु समच्चयेन । यदा समो न तदा Ms. 2. 93. -7 To put on, assume. -8 To place upon. विषमः । यदा विषमो न तदा समः। स एष समः प्राप्तश्चाप्राप्तश्च । यदा -Caus. (नियमयति) 1 To restrain, control, regulater न प्राप्तः स पक्षो विधि प्रयोजयति. This is very nicely stated in check, punish; नियमयसि विमार्गप्रस्थितानात्तदण्डः 5.5.8. -2 the Varttika-'नियमः पाक्षिके सति']; R. 1.94; Ki.5.40%B To bind, tasten; Si.7.56; R.5. 73. -2 To moderate, । (see Malli. on Si. 13. 23 ). -12 Any minor observance lessen, mitigate, relieve; छाया मैनियमितार्कमयूखतापःS.4.11; or lesser vow, a duty prescribed to be done, but which Ku.1.60.
iis not so obligatory as a यम q.v. शौचमिज्या तपो दानं
For Private and Personal Use Only
