________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
धित
862
धीर
-
fera a. 1 Placed, bestowed. –2 Satisfied, pleased.
for ind. An interjection of censure, menace or displeasure (fie', 'shame', 'out upon', 'what a pity' &e. usually with acc.); धिक् तां च तं च मदनं च इमां च मां च Bh. 2.2; धिगिमां देहभृतामसारताम् R.8.50%; धिक् तान् धिक् । तान् धिगेतान् कथयति सततं कीर्तनस्थो मृदङ्गः; धिक् सानुजं कुरुपति धिगजातशत्रुम् Ve.3.11; sometimes with nom., voc. and gen. also3 घिरू मूर्ख, धिगर्थाः कष्टसंश्रयाः Pt.1; धिगस्तु हृदयस्यास्य &c. -Comp. -दण्डः reprimand, censure; वाग्दण्ड प्रथमं कुर्याद् धिग्दण्डं तदनन्तरम् Ms.8.129.-पारुष्यम् abuse, reproach, reviling.-वाद: a reproachtul speech, censure.
fo8 U. To despise, disregard, contemn, reproach. धिक्कारः,-धिक्क्रिया Reproach, contempt, disregard. धिक्कृ त a. Censured, reproached. -तम् Reproach, censure, contempt.
धि 1 A. (धिक्षते)1 To kindle. -2 To live. -3 To be harassed. -4 To be weary.
ferraut: A man of a mixed tribe (sprung from a Brahmana. and a female of the Ayogava tribe); (ब्राह्मणात्) आयोगव्यां तु धिग्वणः Ms. 10. 15.
धिप्सु . Wishing to deceive, deceptive; भूयस्तं धिप्सुमाहूय Bk. 9. 33.
धिन्व् See धि II. धिष् 3 P. (दिधेष्टि) To sound. धिष् / धिषणा q.v. below.
धिषण: N. of Brihaspati, preceptor of the gods; बुद्धपा यो धिषणाधिकः Parnal. 3. 15. -णम् A dwellingplace, an abode, residence; यत्रात्मयोनिधिषणाखिललोकपद्मम् Bhag. 3. 28.25. -णा 1 Speech. -2 Praise, hymn. -3 Intellect, understanding, विशुद्धवोत्पत्त्या पतति न च तत्पापधिषणा Mv.6.83; आर्यपुत्रार्यधिषण, प्राणनाथ, शुभवत Kalikhandam. - Earth. - A cup, bowl. -Comp.-अधिपःN. of Brihaspati.
धिष्ठित a. 1 Well-placed ; शाल्वो बेहायसं चापि तत्पुरं व्यूह्य धिष्ठितः Mb. 3. 15.3.-2 Lodged, fixed; अथ तं बालकं वीक्ष्य नेत्राभ्यां धिष्ठितं हृदि Bhāg. 12. 10.32. -3 Taking a bold stand, stood boldly; अथ दानवसंघास्ते विकृताननमूर्धजाः। उदकोशन्महाराज धिष्ठिते मयि भारत | Mb.3.22.4.
-8 Fire (m. also). -4 A star, an asterism; frogata यथा Mb. 5. 184.6. -3 A quarter of the sky (मण्डल); य एष दिवि धिष्ण्येन नाकं व्याप्नोति तेजसा Mb.1.171.6. -Comp. -अधिपतिः , -पः The guardian of a quarter of the sky; Bhāg.
धी4 A. (धीयते) 1 To disregard, disrespect. -2 To propitiate. -3 To hold, contain. -9 To accomplish, fulfil.
धीः [ध्यै भावे विप् संप्रसारणं च ] 1 (a) Intellect, understanding; धियः समग्रैः स गुणैरुदारधीः R. 3. 30; ef. कुधी, सुधी &c. धियो यो नः प्रचोदयात् Gayatrimantra3 तत्राज्ञानं धिया नश्येदाभासात्तु घटः स्फुरेत् Vedantasara. (6) Mind; दुष्टधी wicked-minded; स्थितधीः किं प्रभाषेत Bg. 2.54; R. 3. 30. -2 Idea, imagination, fancy, conception; न धियां पथि वर्तसे Ku.6.22; ध्यायन्ति चान्यं धिया Pt. 136. -3 A thought, intention, purpose, propensity; इमामहं वेद न तावकी धियम् Ki. 1. 37. -4 Devotion, prayer. -5 A sacrifice. -6 Knowledge, science. -7(in Horoscope) The fifth house from the लम. -Comp.-इन्द्रियम् an organ of perception (=ज्ञानेन्द्रिय व.v.मनः कर्णस्तथा नेत्रं रसना च त्वचा सह। नासिका चेति षट् तानि धीन्द्रियाणि प्रचक्षते ॥ -गुणाः (pl.) intellectual qualities : they are:-शुश्रूषा श्रवणं चैव ग्रहणं धारण तथा । ऊहापोहोऽर्थविज्ञानं तत्त्वज्ञानं च धीगुणाः॥ Kamandaka. (sing.)(नमा) अखिलधीगुणाय Bhag.8.3.28.-पतिः (धियांपतिः) Brihaspati, the preceptor of the gods. -मन्त्रिन्m ., -सचिव: 1a minister for counsel (opp. कर्मसचिव 'a minister for action or execution'). -2 a wise or prudent adviser. -विभ्रमः hallucination. -शक्तिः f. intelletual quality or faculty.-सखः a counsellor, adviser, minister.
धीमत a. Wise, intelligent, learned. -m. An epithet of Brishaspati.
धीश् = दीक्ष. q.v.
sta a. 1 Sucked, drunk; see. -2 Reflected upon, thought about. -3 Propitiated. -n. (pl.) thoughts, meditations.
धीतिःf. 1 Drinking, sucking. -2 Thirst. -3 Ved. The fingers. -4 Thought, notion. - Devotion. -8 Disrespect, disregard.
धीदा 1 Intellect. -2 A daughter, virgin.
धीर a. [धियं राति रा-क, धियमीरयति ईर-अण् वा उप० स० Tv.] Brave, bold, courageous%3 धीरोद्धता गतिः 0.6. 19. -2 Steady, steadfast, firm, durable, lasting, constant; निषेदुषीमासनबन्धधीरः R. 2.6. -3 Strong-minded, persevering, self-possessed, resolute, of firm resolve or purpose; धीरा हि तरन्त्यापदम् K. 175%; विकारहेतौ सति विक्रियन्ते येषां न चेतांसि त एव धीराः Ku.1.59.-4 Composed, calm, collected. - Sedate, sober, grave, solemn; सागरधीरचेताः R.18.4. -6 Strong, emergetic. -7 Wise, prudent, intelligent, sensible, learned, clever; तमेव धीरो विज्ञाय प्रज्ञा कुवति ब्राह्मणः Bri. Up. 4.4.21. धृतेश्च धीरः
धिष्ण्य a. Ved. 1 To be praised or meditated upon. - 2 Worthy of a high place. -3 Mindful, attentive. -4 Benevolent, liberal; धिष्ण्या वनतं गिरः Rv.1.3.2. -ठण्यः 1A place for the sacrificial fire; अमी वेदिं परितः क्लप्तधिष्ण्याः 8.4.8.-2N. of Sukra, preceptor of the demons. -8 The planet Venus. -4 Power, strength. -हण्यम् 1A seat, an a bode, site, place, house; न भौमान्येव धिष्ण्यानि हित्वा ज्योतिर्मयान्यपि R.15.59%3; उदग्रधिष्ण्यं गगनेऽवगाढम् Bu. Oh.1.23 विवेश धिष्ण्यं क्षितिपालकात्मजः 4.102.-2 A meteor.
For Private and Personal Use Only
