________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
नवता
नवधा
-2 a ceremony performed on first eating the new rice. -अम्बु . fresh water. -अह: the first day of a fortnight. -इतर a. old; न च योगविधेनवेतरः स्थिरधारा परमात्मदर्शनात् (विरराम); R.8.22.-उद्धृतम् fresh butter. -ऊढा, -पाणिग्रहणा 1a newly married woman, a bride; आस्ता मानसतष्टये सुकृतिनां नीतिनवोढेव वः 6.1.185. Bh.1.43 नवपाणिग्रहणां वधूमिव (सदयं वुभुजे) R.8,7. -2 a kind of heroine (in dramas); "लज्जाभरपराधीनरतिनवोढा"; बलानीता पार्श्व मुखमनुमुखं नैव कुरुते, धुनाना मूर्धानं क्षिपति वदनं चुम्बनविधौ । हृदि न्यस्तं हस्तं क्षिपति गमनारोपितमना, नवोढा वोढारं रमयति च सन्तापयति च | Ras. M. -कारिका,-कालिका,-फलिका 1 a woman newly married. -2 a woman in whom menstruation has recently commenced. -छात्र: a fresh student, novice, tyro. -द्वीप: N. of a place (modern Nuddes, at the confluence of भागीरथी and जलगी).-नी/.,-नीतम tresh butter; अहो नवनीतकल्पहृदय आर्यपुत्रः M. 3. दुग्धोत्थं नवनीतं तु चक्षुष्यं रक्तपित्तनुत् Ayurveda."धेनु: A cow made of butter, fit to be offered to a Brahmana. -नीतकम्, -नीतजम् 1 clarified butter. -2 fresh butter. -पाठक: a new teacher. -प्रसूता a woman who has lately brought forth (achild ). -प्राशनम् eating of new rice. -मल्लिका, -मालिका a kind of jasmine. -यज्ञः an offering of the first fruits of the harvest. -यौवनम् tresh youth, bloom or prime of youth. (-ना)a young woman. -रजस्/. agirl who has recently menstruated. -वधूः,-वरिका 1 a newly-married girl. -2 a daughter-in-law.-वल्लभम् a kind of sandal. -वस्त्रम् new cloth. -शस्यम् the first fruits of the year's harvest. -शशिमृत् m. an epithet of Siva; रक्षाहेतोर्नवशशिभृता वासवीनां चमूनामत्यादित्यं हुतवहमुखे संभृतं तद्धि तेजः Me. 45. -श्राद्धम् । श्राद्ध performed on odd days after death i.e. on the third, fifth, seventh, ninth, eleventh. -सार:akind of Ayurvedic decoction; नवसारो भवेच्छद्धश्शूर्णतोयैर्विपाचितः। दोलायन्त्रेण यत्नेन भिषभियोगसिद्धये ॥ Vaidyachandrika. -सूतिः , -सूतिका 18 milch-cow. -2 a woman recently delivered.
नवता, त्वम् Freshness, novelty; क्षणे क्षणे यन्नवतामुपैति तदेव रूपं रमणीयतायाः Si.4.17.
नवनम् The act of praising or extolling.
नवीकृ8U. 1 To make new, renew, revive. -2 To refresh.
नवीन, नव्य 1.1 New, fresh, recent नवीननीरदश्यामं रक्तपङ्कजलोचनम् Brav. P. 2. 163 8.36.-2 Modern.
नवीभावः Becoming new, renovation.
नवन् um. a. (always pl.). Nine; नवतिं नवाधिकाम् R. 3. 69; see comp. below. (At the begining of comp. नवन् drops its final न्). -Comp. -अङ्ग: a kind of Ayurvedic mixture; विश्वामृताब्दभूनिम्बैः पञ्चमूलीसमन्वितैः । कृतः कषायो हन्त्याशु वातपित्तोद्भवं ज्वरम् Vaidyakam. -अशीतिःf. eighty-nine. -आर्चिस् m., -दीधितिः the planet Mars. -कपालः (नवकपालेषु संस्कृतः) a cake-offering prepared and presented on nine poteherds; Ait. Br. 1. 15
-कृत्व स् ind. nine times. -ग्रहा: m.(pl.) the nine planets. (the sun, the moon, planets,राहु and केतु); see under ग्रह. - nine-fold, consisting of nine. -चण्डिका f. the nine चण्डिकाs (शैलपुत्री, ब्रह्मचारिणी, चन्द्रघण्टा, कूष्माण्डा, स्कन्दमाता, कात्यायनी, महागौरी, कालरात्रि, सिद्धिदा); Chandi Patha. -चत्वारिश a. forty-ninth. -चत्वारिशत् / forty-nine. -छिद्रम्,-द्वारम् the body (having nine apertures 3 Bee ख). नवद्वारे पुरे देही नैव कुर्वन् न कारयन् Bg. 5. 13. -त्रिंश a. thirty-ninth. -त्रिंशत् /. thirty-nine.-दश a. nineteenth. -दशन् (pl.) nineteen. -दुगों Durga in her nine forms. i. 8. (कुमारिका, त्रिमूर्ति, कल्याणी, रोहिणी, काली, चण्डिका, शांभवी, दुर्गा, भद्रा).-धातु m. Nine metals ; हेमतारारनागाश्च ताम्ररक्षेच तीक्ष्णकम् । कांस्यकं कान्तलोहं च धातवो नव कीर्तिताः॥ -नवतिःf. ninety-nine. -fareT m. (pl.) the nine treasures of Kubera.ie. महापद्मश्च पद्मश्च शक्खो मकरकच्छपौ। मुकुन्दकुन्दनीलाश्च खर्वश्च निधयो नव ॥ -पश्चमम् an inauspicious combination of ग्रहs a particular type of राशिकूट; पाणिग्रहो यदि भवेन्नवपञ्चमः सन्तानहानिमतुलो मुनयो वदन्ति Jyotistattvam. -पश्चाश a. fifty-ninth. -पञ्चाशत् f. fifty-nine. -रत्नम् 1 the nine precious jewels; i.e. मुक्तामाणिक्यवैदूर्यगोमेदा वज्रविद्रुमौ । पद्मरागो मरकतं नीलश्चेति यथाक्रमम् ।। -2 the nine gems' or poets at the court of king Vikramaditya:- धन्वन्तरिक्षपणकामरसिंहशक्कुवेतालभट्टघटकपरकालिदासाः । ख्यातो वराहमिहिरो नृपतेः सभायां रत्नानि वै वररुचिर्नव विक्रमस्य ।। -रसा: m. (pl.) the nine sentiments in poetry; see under अष्टरस and रस also. -रात्रम् 1 a period of nine lays. -2 the first nine days of the month of Asvind held sacred to Durga. -विशa. twenty-ninth. -विशति:/. twenty-nine. -विध a. nine-fold, of nine kinds or sorts.
अन्नानि .. (pl.)= सूप, शाक, मिष्टान्न, जेमन (ओदनादि), उपदंश (मूलकादि), वितर्दश (pickles etc.), सन्धान (मद्यादि), रोचन ( pickled raw fruit, Mar. कोशिंबीर), व्यञ्जन (flower boiled in buttermilk etc.). -व्यूहः an epithet of Visnu. -शतम् 1 one hundred and nine. -2 nine hundred. - : m. N. of Vişņu or Siva. -74: f. (pl.) nine शक्तिsie. प्रभा, माया, जया, सूक्ष्मा, त्रिशुद्धा, नन्दिनी, सुप्रभा, विजया, सिद्धिदा. -शायक: N. given to nine inferior tribes; they are:-गोपो माली तथा तैली तन्त्री मोदकवारुजी। कुलालः कर्मकारश्च नापितो नवशायकाः। Parasara.-पष्टिःf.sixty-nine. -सप्ततिः seventy-nine. -सरः, -रम् a kind of ornament consisting of nine pearls.
नवक a. consisting of nine. -कम् 'The aggregate of nine.
नवत .. (-ती/.) Ninetieth. -तः 1 An elephant's painted housings. -2 A woollen cloth, blanket. -3 A cover, wrapper in general.
नवतिः f. Ninety; नवनवतिशतद्रव्यकोटीश्वरास्ते Mu. 3. 273 R. 3.69.
नवतिका 1 Ninety. -2 A paint- brush (said to contain 90 hairs).
नवधा ind. In nine ways, ninetold.
For Private and Personal Use Only
