________________
નિમંત્રણા સામાચારી
બીજા સુખોની ઈચ્છા વિચ્છેદ જ પામવી જોઈએ. જ્યારે આ શાસ્ત્રવચનમાં તો એની ના કહી છે.
यशो. सिद्धत्वज्ञानकृतः सामान्येच्छाविच्छेदस्तु नास्त्येव, किन्तु तत्र बलवद्द्द्वेषप्रयुक्त इत्यध्यात्ममतपरीक्षायां प्रपञ्चितम् । एवं चैककार्यस्य सिद्धत्वेऽपि तज्जातीयकार्यान्तरे इच्छा नानुपपन्ना ।
-
चन्द्र. - ननु यदि एकेषु विषयसुखेषु सिद्धत्वज्ञाने सत्यपि अन्येषु विषयसुखेषु इच्छा स्वीक्रियेत, तर्हि कस्यापि महात्मनोऽपि विषयसुखेच्छाविच्छेदो न स्यात् । यतः सर्वाण्यपि विषयसुखानि तु न कस्यापि सिद्धानि इति महात्मनोऽपि एकेषु विषयसुखेषु सिद्धत्वज्ञानेऽपि अन्येषु विषयसुखेषु सिद्धत्वज्ञानाभावात् तत्रावश्यं इच्छा भवेदेवेति कोऽपि महात्मा विषयसुखेषु निरभिष्वङ्गो न भवेदित्यत आह सिद्धत्वज्ञानकृतः इत्यादि । यदुक्तं भवता तद्युक्तमेव यदुत एकेषु विषयसुखेषु सिद्धत्वज्ञानमात्रात् सर्वसुखानां इच्छाया विच्छेदो न भवेदेवेति । तथा च भवदुक्तेयं आपत्तिरिष्टापत्तिरेवास्माकं । किन्तु तथापि महात्मानो विषयसुखनिरभष्वङ्गा अपि भवेयुः । यतः तत्र = असिद्धेषु विषयसुखेषु बलवद्वेषप्रयुक्तः = विषयसुखेच्छाविध्वंसनसमर्थो यो बलवान् द्वेषः “दुर्गतिकारणान्येतानि विषयसुखानि " इति ज्ञानजन्यः, तत्प्रयुक्तः सामान्येच्छाविच्छेदस्तु भवत्येवेति ।
एवं च एककार्यस्य=गोचर्यानयनादिरूपवैयावृत्यात्मकं यदेकं कार्यं तस्य सिद्धत्वेऽपि तज्जातीयकार्यान्तरे द्वितीयवारं गोचर्यानयनादिरूपं यत्कार्यान्तरं तस्मिन् ।
એટલે “વિષયસુખો સિદ્ધ થઈ ચૂકેલા છે'' એવા સિદ્ધત્વજ્ઞાન વડે તે વિષયસુખોને વિશે સંપૂર્ણપણે ઈચ્છાનો વિચ્છેદ થાય એ તો શક્ય નથી જ.
હા ! મુનિઓને જે વિષયસુખોની ઈચ્છાનો વિચ્છેદ થાય એ તે વિષયસુખોમાં એમની ઈચ્છા કરતા વધારે બળવાન એવા દ્વેષના કારણે થાય છે. “આ સુખો દુર્ગતિજનક છે” એવા જ્ઞાનથી તેમને તેમાં દ્વેષ ઉત્પન્ન થાય છે. આ દ્વેષ વિષયસુખોની લાલસા કરતા વધારે બળવાન હોવાથી એ દ્વેષ વિષયસુખોની ઈચ્છાનો વિચ્છેદ કરી नांचे छे.
આ વાત અમે અધ્યાત્મમત્તપરીક્ષામાં વિસ્તારથી કરેલી જ છે.
આ પ્રમાણે નક્કી થયું કે એક કાર્ય સિદ્ધ થઈ જાય, તો પણ તે જ કાર્યને સમાનજાતીય એવા બીજાકાર્યમાં ઈચ્છા થઈ શકે છે. એમાં કોઈ જ વાંધો નથી.
यशो. तेनैव च = उक्तहेतुनैव च किल इति स ! नमोऽस्तु' इति शक्रस्तववचनं समर्थितं = उपपादितम् । अत्रास्त्विति हि प्रार्थना, सा च सिद्धे नमस्कारे कथम् ? इति प्रत्यवस्थाने तदुत्कर्षस्याऽसिद्धत्वादेव तत्र तत्संभव इति ललितविस्तरायां भगवता हरिभद्रसूरिणा समर्थितम् ।
चन्द्र. – उक्तहेतुनैव=यतः एकस्मिन्कार्ये सिद्धत्वज्ञानेऽपि तज्जातीयकार्यान्तरे इच्छा संभवतीति अत
-
FEESSEEE
મહામહોપાધ્યાય યશોવિજયજી વિરચિત સામાચારી પ્રકરણ – ચન્દ્રશેખરીયા ટીકા + વિવેચન સહિત છ ૦૮
