Book Title: Jain Lakshanavali Part 1
Author(s): Balchandra Shastri
Publisher: Veer Seva Mandir Trust

View full book text
Previous | Next

Page 286
________________ ग्रागमभावच्यवनलब्धि ] १७७, ज्ञाता होकर उसमें उपयुक्त जीव को श्रागमभावचतुर्विंशतिस्तव कहते हैं । श्रागमभावच्यवनलब्धि - चयणलद्धिवत्थुपारो उवजुत्तो श्रागमभावचयणलद्धी । ( धव. पु. ६, पृ. २२८) । जैन - लक्षणावली च्यवनलब्धि नामक वस्तु का पारंगत होकर उसमें उपयुक्त जीव को श्रागमभावच्यवनलब्धि कहते हैं । श्रागमभावजिन जिणपाहुडजाणो उवजुत्तो आगमभावजिणो । ( धव. पु. ६, पू. ८) । taaron प्राभृत का ज्ञाता होकर उसमें उपयुक्त जीव को श्रागमभावजिन कहते हैं । श्रागमभावजीव - १. जीवप्राभूतविषयोपयोगाविष्टो मनुष्यजीवप्राभृतविषयोपयोगयुक्तो वात्मा आगमभावजीवः । ( स. सि. १-५ ) । २. तत्प्राभृतविषयोपयोगाविष्ट श्रात्मा श्रागमः । जीवादि - प्राभृतविषये णोपयोगेनाविष्ट ग्रात्मा श्रागमतो भावजीवो भावसम्यग्दर्शनमिति चोच्यते । (त. वा. १, ५, १०) । ३. तत्र जीवप्राभृतविषयोपयोगाविष्टः परिणत श्रात्मा श्रागमभावजीवः कथ्यते, मनुष्यजीव प्राभृतविषयोपयोगसंयुक्तो वाऽत्मा श्रागमभावजीब: कथ्यते । (त. वृत्ति श्रुत. १-५ ) । १ जीवविषयक अथवा मनुष्यजीव विषयक प्राभृत का ज्ञाता होकर उसमें उपयुक्त जीव को श्रागमभावजीव कहते हैं । श्रागमभावदृष्टिवाद - दिट्टिवादजाणो उवजुत्तो श्रागमभावदिट्टिवादो | ( धव. पु. ε, पृ. २०५) । दृष्टिवाद का ज्ञायक होकर उसमें उपयुक्त जीव को श्रागमभावदृष्टिवाद कहते हैं । श्रागमभावनन्दी - तत्राऽऽगमतो नन्दि-शब्दार्थस्य ज्ञाता तत्र चोपयुक्तः । (बृहत्क. मलय. वृ. २४) । नन्दी शब्द के अर्थ का ज्ञाता होकर जो तद्विषयक उपयोग से भी युक्त है उसे श्रागमभावनन्दी कहते हैं । श्रागमभावनमस्कार - स्थापना ( ? ) अर्हदादीनां श्रागमनमस्कारज्ञानं आगमभावनमस्कारः । (भ. श्रा. विजयो. टी. ७५३) । अरिहन्त प्रादि के नमस्कारविषयक श्रागम के ज्ञाता और उसमें उपयुक्त जीव को श्रागमभावनमस्कार कहते हैं । ल. २३ Jain Education International [ श्रागमभावबन्ध श्रागमभावनारक- - रइयपाहुडजाणो उवजुत्तो श्रागमभावणेरइश्रो णाम । ( धव. पु. ७, पृ. ३०) | नारकविषयक प्राभृत का ज्ञाता होकर जो जीव उसमें उपयुक्त है उसे श्रागमभावनारक कहते हैं । श्रागमभावपूर्ण - भावपूर्ण : ग्रागमतः पूर्णपदार्थः [र्थज्ञ: ] समस्तोपयोगी । ज्ञानसार वृ. १-८, पृ. ४) । जो 'पूर्ण' पद के अर्थ का ज्ञाता होकर तद्विषयक उपयोग से सहित हो उसे श्रागमभावपूर्ण कहते हैं । श्रागमभावपूर्वगत — चोदसविज्जाद्वाणपारो उवजुत्ता आगमभावपुव्वगयं । ( धव. पु. ६, पृ. २११ ) । चौदह विद्यास्थानरूप पूर्वो का पारंगत होकर जो जीव उसमें उपयुक्त है उसे श्रागमभावपूर्वगत कहते हैं । श्रागमभावप्रकृति[-जा सा श्रागमदो भावपयडी णाम तिस्से इमो णिद्द सो-ठिदं जिदं परिजिदं वायणोवगदं सुत्तसमं प्रत्थसमं गंथसमं णामसमं घोससमं । जा तत्थ वायणा वा पुच्छणा वा पडिच्छणा वा परियट्टा वा प्रणुपेणा वा थय-शुदि-धम्मकहा वा जे चामण्णे एवमादिया उवजोगा भावे त्ति कट्टु जावदिया उवजुत्ता भावा सा सव्वा आगमदो भावपयडी णाम । ( षट्खं. ५, ५, १३६ - धव. पु. १३, पृ. ३६०) । जो जीव प्रकृतिविषयक स्थित व जित श्रादि घोषसम पर्यन्त श्रागमाधिकारों से युक्त होकर तद्विषयक वाचना- प्रच्छनादि में व्याप्त भी हो उसे श्रागमभावप्रकृति कहते हैं । श्रागमभावप्रतिक्रमण - प्रतिक्रमणप्रत्यय श्रागमभावप्रतिक्रमणम् । (भ. प्रा. विजयो. टी. ११६) । प्रतिक्रमणविषयक श्रागम के ज्ञान से युक्त होकर जो जीव तद्विषयक उपयोग से भी सहित हो उसे श्रागमभावप्रतिक्रमण कहते हैं । श्रागमभावबन्ध — जो सो आगमदो भावबंधो णाम तरस इमो गिद्द सो— ठिदं जिदं परिजिदं वायनोवगदं सुत्तसमं प्रत्थसमं गंथसमं णामसमं घोससमं । जा तत्थ वायणा वा पुच्छणा वा पडिच्छणा वा परियट्टा वा अणुपेणा वा थय-शुदि धम्मकहा वा जे चामण्णे एवमादिया उवजोगा भावे त्ति कट्टु For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

Loading...

Page Navigation
1 ... 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446