Book Title: Jain Lakshanavali Part 1
Author(s): Balchandra Shastri
Publisher: Veer Seva Mandir Trust

View full book text
Previous | Next

Page 387
________________ उपशमसम्यक्त्व] २७८, जैन-लक्षणावली [उपशान्तकषायप्रतिपात उपशमसम्यक्त्व-१. दसणमोहणीयस्स उव- वि दादं कमेण णो सक्कं । उवसंतं च णिधत्तं णिसमेण उवसमसम्मत्तं होदि। (धव. पु. ७, पृ. काचिदं चावि जं कम्मं ।। (जं कम्म उदए दादं णो १०७)। २. सत्तण्हं पयडीणं उवसमदो होदि उव- सक्कं तमुवसंतं ।) (धव. पु. १५, पृ. २७६ उ.; समं सम्म । (कातिके. ३०८)। ३. सत्तण्हं उवसमदो गो. क. ४४०)। २. यत्कर्मोदयावल्यां निक्षेप्तुमशउवसमसम्मोxxx1(गो. जी. २६); दंसणमोह- क्यं तदुपशान्तम् । (गो. क. जी. प्र. टी. ४४०)। वसमदो उप्पज्जइ जं पयत्थसहहणं। उवसमसम्मत्त- २ जो कर्म उदयावली में न दिया जा सके उसे उपमिणं पसण्णमलपंकतोयसमं । (गो. जी. ६५०; शान्त कहते हैं। भावत्रि. )। ४. कोहच उक्कं पढम अणंतबंधीणि उपशान्त कषाय-१. सर्वस्य (मोहस्य) उपशणामयं भणियं । सम्मत्तं मिच्छत्तं सम्मामिच्छत्तयं मात् क्षपणाच्च उपशान्त कषायः क्षीणकषायश्च । तिण्णि ॥ एएसि सत्तण्ह उवसमकरणेण उवसमं (त. वा. ६, १, २२)। २. उपशान्तः कषायो येषां भणियं । (भावसं. दे. २६६-६७)। ५. प्रशमय्य ते उपशान्तकषाया.।xxx उक्तं च-सकयाततो भव्यः कर्मप्रकृतिसप्तकम् । प्रान्तर्मुहुर्तकं पूर्व हलं जलं वा सरए सरवाणियं व णिम्मलयं । सयसम्यक्त्वं प्रतिपद्यते ॥ (अमित. श्रा. २-५१)। लोवसंतमोहो उवसंतकसायनो होदि ॥ (प्रा. पंचसं. ६. अनन्तानुवन्धिचतुष्कस्य दर्शनमोहत्रयस्य चोद- १-२४; धव. पु. १, पृ. १८९ उद्.; गो. जी. ६१)। याभावलक्षणप्रशस्तोपशमेन प्रसन्नमलपंकतोयसमानं ३. अधो मले यथा नीते कतकेनाम्भोऽस्ति निर्मलम् । यत्पदार्थश्रद्धानमुत्पद्यते तदिदमुपशमसम्यक्त्वम् । उपरिष्टात्तथा शान्तमोहो ध्यानेन मोहने ॥ (पंचसं. (गो. जी. जी. प्र. टी. ६५०)। ७. मिथ्यात्वमिश्र- अमित. १-४७) । ४. उपशान्ता उपशमिता विद्यसम्यक्त्वानन्तानुबन्धिक्रोध-मान-माया-लोभानां सप्ता- माना एव सन्त: संक्रमणोद्वर्तनादिकरणविपाकप्रदेशोनां प्रकृतीनामुपशमात् कतकफलयोगात् जलकर्दमो- दयायोग्यत्वेन व्यवस्थापिताः कषायाः प्राग्निरूपितपशमवत् उपशमसम्यक्त्वम् । (कातिके. टी. ३०८)। शब्दार्था येन स उपशान्तकषायः। (पंचसं. मलय. ८. अस्त्युपशमसम्यक्त्वं दृङ्मोहोपशमाद्यथा। पुंसो- वृ. गा. १-१५; कर्मस्त. गो. वृ. २, पृ. ७३)। ऽवस्थान्तराकारं नाकारं चिद्विकल्पके ॥ (पंचाध्यायी ५. परमोपशममूर्ति निजात्मस्वभावसंवित्तिबलेनोप२-३८०)। शान्तमोहा एकादशगुणस्थानवतिनो भवन्ति । (बृ. १ दर्शनमोहनीय के उपशम से उत्पन्न होने वाले द्रव्यसं. टी. १३)। ६. जो उवसमइ कसाए मोहस्संसम्यक्त्व को-तत्त्वार्थश्रद्धान की-उपशमसम्यक्त्व बंधिपयडिबुहं च । उवसामग्रो त्ति भणियो खवयो कहते हैं। णामं ण सो लहइ ।। (भावसं. दे. ६५५)। ७. उपशमसम्यग्दृष्टि-१. उवसमसम्माइट्ठी णाम xxx सूक्ष्मसाम्परायचरमसमयानन्तरोत्तरसमये कधं भवदि ।। उवसमियाए लद्धीए ।। (षट्खं. २, १, वीतरागविश द्धिपरिणामविज भितयथाख्यातचारित्रो७४-७५) । २. समीची दृष्टिः श्रद्धा यस्यासो सम्य- पयुक्तो यो जीव: स सकलोपशान्तमोहः सन्नुपशान्तग्दष्ट: ।xxxएदासि (अणताणुबधिच उक्कस्स कषायनामा भवति । सकल:-प्रकृतिस्थित्यनुभागदंसणमोहत्तयस्स च) सत्तण्हं पयडीणमुवसमेण उव- प्रदेशसंक्रमणोदीरणादिसमस्तक रणगोचरः, उपशान्तः समसम्माइट्ठी होइ । (धव. पु. १, पृ. १७१); दंस- -उदयायोग्यो मोहो यस्य स उपशान्तमोहः । (गो. णमोहणीयस्स उवसमेणेदस्स (उवसमसम्माइट्ठिस्स) जी. म. प्र. टी. ६१)। ८. साकल्येनोदयायोग्याः उप्पत्तिदसणादो। (धव. पु. ७, पृ. १०६)। कृताः कषाय-नोकषाया येनासाबुपशान्तकषायः। (गो. २ प्रौपशमिक लब्धि से-अनन्तानुबन्धी चार और जी. जी. प्र. टी. ६१) । दर्शनमोहनीय तीन, इन सात प्रकृतियों के उपशम १ सम्पूर्ण मोह कर्म का उपशम करने वाले ग्यारहवें से-जीव उपशमसम्यग्दृष्टी होता है। गणस्थानवर्ती जीव को उपशान्तकषाय कहते हैं। उपशान्त-१. द्वाभ्यामाभ्यां (उदीर्ण बध्यमाना- उपशान्तकषायप्रतिपात-सो च उवसंतकसायभ्यां) व्यतिरिक्तः कर्मपुद्गलस्कन्धः उपशान्तः। स्स पडिवादो विहो भवक्खयणिबंधणो उवसामण(धव. पु. १२, पृ. ३०३); उदए संकम उदए चदुसु द्धाखयणिबंधणो चेदि ।xxxउवसंतद्धाए खएण Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

Loading...

Page Navigation
1 ... 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446