________________
૪૩
દ્રવ્ય રૂપ છતિ કાર્યનીજી તિરે ભાવની શકિત આવી ભવે નીપજે
ગુણ પર્યાયની વ્યકિતરે–ભવિકા પાટા ભાવાર્થ–કાર્યરૂપ કારણમાં કાર્યની દ્રવ્યરૂપે તિભાવની શકિત છે. ગુણપર્યાયની વ્યકિતથી સામગ્રી મળે ત્યારે પ્રગટ ભાવે કાર્ય ઉત્પન્ન થાય છે. (૮)
વિવેચન–જ્યાં સુધી કાર્ય ઉત્પન્ન નથી થયું હતું ત્યાં સુધી કારણમાં સ-તારુપે દવ્યની તીભાવની શક્તી રહેલી હોય છે, અને તેજ શક્તિમાં જ્યારે સંપુર્ણ સામગ્રીને ગ. થઈ જાય છે ત્યારે ગુણ અને પર્યાય પ્રગટ થવાથી પિતાની મેળે પ્રકટ થાય છે અને કાર્ય જણાઈ આવે છે, અહીં આ કાર્યના પર્યાયની સમાનતાથી તીરભાવ અને આવીભવને પણ કાર્યનાનિયામકસમજવા જોઈએ કારણ કે તેથી કરીને આવીભવને સત્ અસત્ વિકલ્પથીદૂષણ લાગતું નથી, તીરભાવ અને આવીભવ ને અનુસરીને પર્યાયની કલ્પના કરવામાં આવે છે. ઉદાહરણ તરીકે ઘટ રૂપ કાર્ય નહિ દેખાવાથી મૃતિકાના પીંડમાંથી ઘટ ની જે શક્તિ રહેલી છે તે સામાન્ય શકતી છે. કુંભકાર, ચાક,
