________________
૧૭૬
છે. ઇત્યાદિ રીતીથી વ્યવહાર નયના અર્થ છે તથા જે નિશ્ચય નયમાં ઉધૃત પર્યાય છે તે પણ વ્યવડાર નયના ભેદ છે. એ હેતુથી એમ પણ કહેલું છે કે નિશ્ચય નયથી ભમર પંચ વર્ણ અર્થાત પાંચ રંગના છે. અને વ્યવહાર નથી તે માત્ર કાળા રંગનાજ છે. ઈત્યાદિ રીતીથી સિદ્ધાંતમાં પ્રસિદ્ધ છે ઉત્કી પર્યાય છે તે પણ વ્યવહાર નયને જ ભેદ છે અને જે કાર્ય કારણ તથા નિમિત્ત નિમિત્તની એકતા છે તે પણ વ્યવહાર નયનેજ વિષય છે જેમકે આયુવ્રત છે, અહિંઆ ધૃતરૂપ જે આયુના કારણરૂપ કહેલું છે તેમાં આયુરૂપતા માની છે. અથવા જેવી રીતે પર્વત બળે છે, માચડે માંચ શબ્દ કરે છે, ભાલા ઘુસે છે, ગંગામાં શેષ છે ઈત્યાદિ જે રૂપી વિષયક અનેક વ્યવહાર ભાષા છે તે સર્વ વ્યવહાર નયના વિષયને ધારણ કરવાવાળી જ જાણવી. તાત્પર્ય એવું છે કે જે વ્યકિત. ને ભેદ છે તથા જે ઉત્કટ પર્યાય છે અને જે કાર્ય કારણની એકતા છે ઈત્યાદિ સર્વ વ્યવહાર નયનાજ ભેદ છે. (૨૩)
(હવે સંક્ષેપમાં સમાધાન કરે છે.)
એમબહુવિષયનિરાકારીરે કરતાં તસ સંકોચ
