________________
૧૮૪
અને કાર્ય એકજ કારણથી ઉત્પન્ન થયા છે ન્યાયને એ સિ દ્ધાંત છે કે જે દ્રવ્ય જે દ્રવ્યના નાશથી ઉત્પન્ન થએલછે તે એકજ દ્રવ્યના ઉપાદાન કારણથી ઉપાદેય છે. જેમકે જ્યારે ઘટ દ્રવ્ય ને નાશ થવાથી મુકુટ ઉત્પન્ન થયે તે ઘટ દ્રવ્યના નાશનું ઉપાદાને કારણે જે સુવણે છે તેજ મુકુટનું કારણ છે આ રીતે ઘટને નાશ અને મુકુટની ઉત્પતિ એકજ સુવર્ણ રૂપ કારણથી થયેલ છે. આ રીતે એકજ સુવર્ણના કા રણથી એકજ કાળે પૂર્વ પર્યાયને નશિ, ઉત્તર પર્યાયની ઉત્પ નિત અને મૂળ દ્રવ્યનું ધ્રુવપણું એ ત્રણે લક્ષણ સાથે રહે છે આ પ્રમાણે ત્રણે લક્ષણે કરીને સહીત એકજ વસ્તુના રાણે લક્ષણ એક સમયમાં છે તે પણ સુખ દુઃખ અને માધ્યસ્થપણું એ ત્રણે પ્રકારની શક્તિ જણાતી હોવાથી તેમાં ભિન્નતા પણ આમ થવી જોઈએ આજ હેતુથી સ્થાત્ ઉત્પન્ન થાય છે સ્યાત્ નષ્ટ થાય છે અને સ્થાત્ પ્રવ છે એવા વાકયને પ્રાગ કરવે પડે છે, ઉપને એ મૂળ પાઠમાં પણ જેવા શબ્દ છે તે સ્થાત્ અર્થને જ સૂચક છે જેમકે સપર્ક કાળે કહેવાય છે પરંતુ સર્પના પેટને ભાગ કાળે નથી અને શેષનાગ જે કહેવાય છે તે તે વળી સફેદજ છે તે પણ સ્માત શબ્દના પ્રયોગથી એવું સંબોધન થઈ શકે છે. ત્રિપાદિનું મહા
