________________
વિવચન-બે અસ્તિત્વ સ્વભાવને નથી ગ્રહણ કરતા તે જેમ પરભાવની અપેક્ષાથી નાસ્તિત્વ છે તેમ સ્વભાવની અપેક્ષાથી નાસ્તિત્વનું ગ્રહણ થઈ જવાથી આ સર્વજગત શુન્ય થઈ જશે માટે સ્વકીય દ્રવ્ય ક્ષેત્ર આદીની અપેક્ષાથી અસ્તિ સ્વભાવને અવશ્ય માનવું જોઇએ અને એજ રીતે પારદ્રવ્ય આદીની અપે ક્ષાથી નાસ્તિવભાવ પણઅવશ્ય સ્વીકારવું જોઈએ અને અન્યના દ્રવ્ય ક્ષેત્ર આદીની અપેક્ષાથી અસ્તિ સ્વભાવને સ્વીકાર કરવાવા બાના મતથી સર્વ સ્વભાવથી અસ્તિત્વ સિદ્ધ થઈ જવાથી સંપૂર્ણ જગત એક રૂપજ થઈ જશે પણ સર્વથી સમસ્ત જગતનું એક રૂપ થવુ સર્વ શાસ્ત્રથી વિરુદ્ધ છે માટે પરની અપેક્ષાથીનાસ્તિસ્વભાવજ યુક્ત છે. જેમસત્તા તત્કાળ કુરાયમાન થાય છે તેમ અસત્તા તે જ ક્ષણે પ્રકટ થતી નથી જેમ મૃત્તિકાનું બનેલું શકેરૂં છે તેમાં જે ગંધ રહેલી છે તે જળના સ્પર્શ વગર જાણું શકાતી નથી, માટે તાત્પર્ય એવું છે કે શેકોરામાં રહેલી ગંધ. અસત્ય નથી પણ સત્ય છે, જળના સ્પર્શ વગર ગંધ નથી જણાતી તેમાં વસ્તુની વિચિત્રતાનું જ કારણ છે કેટલાક પદાર્થોના ગુણ સ્વભાવથી જાણી શકાય છે અને કેટલાક -પાર્થના ગુણ જે વ્યંજક છે તેને મળવાથી જણાય છે કે વાત જણાવની વિચિત્રતા છે(૬)
