________________
૩૦૦
શેષ અથવા પદાર્થ વિશેષથી થાય છે તેમજ જીવની મુક્તિ દશા રૂપ વિશેષમાં પુદગલને જીવથી વિભાગ થાય છે જેમ
દારિક આદિ વર્ગણાથી સિદ્ધ શરીર આદિથી જ્ઞાન ઘન અસંખ્યાત પ્રદેશને ધારક આત્મા ભિન્ન છે (૧૦)
અનભિભુત જહાં મૂર્તતારે અમૂર્તતા તિહાં નહિ જીહાં અભિભુત અમુર્તતારે
મૂર્ત અનંત્ય તેમાંથી—ચતુરાવા ભાવાર્થ–જ્યાં મુર્ત સ્વભાવ અભિભુત નથી ત્યાં અમૂર્ત સ્વભાવ છે જ નહીં અને જયાં આત્મ દ્રવ્યમાં કર્મ છે ત્યાં અમુર્તતા તિરેહીત નથી પરંતુ ત્યાંતો મુર્તતા - અત્યંત રહિત અનુગમથી છે. (૧૧)
વિવેચન--જયાં પુદગલ દ્રવ્યને મુર્તિ સ્વભાવ અભીભૂત નથી કિન્તુ પ્રકટ છે ત્યાં અમુર્તતા સ્વભાવ થતું નથી કારણ કે અમુ-તતા પુદગલથી ભિન્ન દ્રવ્યનો અત્યંત વિશેષ છે અને જયાં આત્મ દ્રવ્યમાં કર્મ હોય છે ત્યાં પણ અમુર્તતા અભિ ભુત નથી કેમકે ત્યાં અમુ-ર્તતા અંત્યથી ભિન્ન
