________________
સંપુર્ણ જીવ અજીવ પર્યાય રૂપજ કાળ છે એમે કહેવામાં વિરોધ નથી લેકાકાશ પ્રદેશનું પ્રમાણ કાલ છે એવું છે વચન છે કે સર્વ ઉપચારથીજ માનવા યોગ્ય છેમુખ્ય શક્તિ થિી તે તે પર્યાય રૂપ કાળ છે એજ સૂત્ર સંમત છે માટે વાલ્વે. એ સૂત્રમાં એ પદથી કાલ સર્વ સમંત કે.
વ્ય નથી એમ સ્કુટ થાય છે આથી પણ પ્રદેશને અભાવ સૂત્રને અનુસરી જે કાળના અણુપણાનું કથન કરે છે ત્યારે પણ આ સર્વ ઉપચારથી પર્યાય વચન આદી સાથે યુક્ત કરીને ઉપચારતા પ્રાપ્ત થાય છે. વળી આકાશ આદિન વિભાગ પણ પરમાણું રૂપ છે કેમકે કાજળના ચુર્ણથી પુર્ણ ડાબલીની પેઠે પુદગલથી ભરેલા જગતમાં એ કઈ પણ આકાશને પ્રદેશ નથી કે જે પરમાણુથી ઠાંસીઠાંસીને ભરેલા ન હેય માટે તમારે હેતુ યોગ્ય નથી. (૧૮)
(હવે ઉપચાર પ્રકાર દર્શાવે છે)
પર્યાયે જેમ ભાષ્યો દ્રવ્ય સંખ્યારથ ઉપચાર અમદેશતારે જ કારણે તેમ અણુતાનેરે સાર–સમ ૧૯
