________________
લખીયે પુદગલ ભેદ સહજ ચેતનારે ગુણ વલી જાણી
જીવ અરૂપ. અવેદ–સમ છે ૨૦ છે : ભાવાર્થવર્ણ ગંધ રસ અને સ્પર્શાદિક ગુણેથી પુદ ગલના ભેદ જાણવા અને સ્વાભાવિક ચેતના ગુણવાળ રૂપ રહિત અને વેટ રહિત એવે જીવ પદાર્થ છે, (૨૦)
વિવેચન—વગંધ રસ અને સ્પર્શ આદિ ગુણેએ કરીને સહિત હોવાથી પદગલ દ્રવયના અન્ય ધર્માસ્તિકાય આદિ દ્રવ્યથી ભેદ જાણી શકાય છે. શ્વેત, પીળ, લીલે, રાતે અને કાળે એ પાંચ વર્ણ છે. સુગંધ તથા દુર્ગધ એ બે ગંધ છે. તીખે કડ કસાએલે ખાટે મીઠું અને ખારે એ છે રસ છે ઠડે ઉષ્ણ કઠોર કોમળ હલકે ભારે ચીકણે અને લૂખે એ આઠ જાતના સ્પર્શ છે. આ સર્વ પુદગલના ભેદ છે. અને સ્વભાવથી ઉત્પન્ન જે ચેતને તેનાથી યુક્ત હેવાથી સ 4 અચેતન દ્રવ્યથી જીવ ભિન્ન છે અને વ્યવહાર નથી રૂપ તથા વેદને ધારક છે. પરંતુ નિશ્ચયથી છવા રૂપ રહિત અને વેદ રહિત છે કારણ કે જીવ સત્તા માત્ર નિર્ગુણ તથા વિકાર રહિત છે (૨૦)
