________________
૧૦
પુદ્દગલ
ઉત્પાદ છે આજ વિષય પનવા અને ઠાણાંગ સુત્રમાં કહેલે છે પુદ્ગલ ત્રણ પ્રકારે પરિણત છે (૧) પ્રયોગ પરિણત ( ૨ ) મિશ્ર પતિ અને (૩) વિશ્વસા પરિવ્રુત આ ત્ર માં પ્રથમ જે પ્રયાગ પરિણત પુદ્ગલ છે તે જીનના પ્રત્યેત્ર થી અર્થાત્ જીવના યાપારથી સયુક્ત શરીરાદ્ધિ ચિત્ત છે. મિશ્ર પરિણત એ છે કે જે પુદ્ગલ જીવથી મુક્ત છે જેમકે કલેવર આદિ અને વિશ્રસા પરિણત એછે કે જે સ્વભાવથીજ પરિણતછે જેમકે ઈંદ્રનું ધનુષાદિ પ્રકારના સિદ્ધાંત હાવાથી અહીયાં સ્વભાવથી ઉત્પન્ન થવા વાળા જે વિશ્રસા નામના ભેદુ છે તેના બે પ્રકાર બતાવ્યા છે તેમાં ચેતન સ્ક ંધ અચેતન પુદ્ગલેને સમુદાય ) થી ઉત્પન્ન સમુદય નામના પ્રથમ ભેદ છે અને સચિત્ત મિશ્રથી ઉત્પન્ન અર્થાત્ ચેતન સર્હુિત પુદ્ગલેથી મળેલા પુદ્ગલેથી "ઉત્પન્ન એકત્વ પ્રકારના ધારક શરીર આદિના વણું આદિના નિર્ધાર સજ્ઞક દ્વિતીય ભેદ છે આ બંનેમાં એ વિશેષતા છે કે સ્વાભાવિક પરિણમનમાં અચિત્ત પુટ્ટુગલેથીજ અયત્ન સાધ્ય વ્યવહારને ઊપદેશ કરેલછે અને એકત્વિક વિશ્રસે પદિમાં સચિત અચિત્ત અને પ્રકારના પુદગલેથી સાધ્ય ન્ય હારના ઉપદેશ છે (૨૦)
