________________
૨૫
તેથી તિય લક્ષણ સંભવે
નહિ તે થાય અભાવે-છના ૧૭ ભાવાર્થ_એમ જે ભાવ ક્ષણ સંબધે પણ પર્યાયથી પ. રિણમે છે તે તેજ ભાવથી ત્રિવિધ લક્ષણ યુકત સંભવે છે નહિંતર તે અભાવ રૂપ થાય (૧૭) આ વિવેચનઆ રીતે જે (ભાવ) પદાર્થ ક્ષણના સંબં ધથી પણ પર્યાયથી પરિણમનને પ્રાપ્ત થાય છે તે તેજ ભાવ થી ત્રિવિધ લક્ષણ સંપન્ન નહિ માને તે તે અભાવ રવરૂપજ થઈ જશે આમાં વિશેષ સમજવાનું એ છે કે ક્ષણ શબ્દ થી દ્વિતિયાદિ ક્ષણનું ગ્રહણ કરવું પ્રથમ ક્ષણે ભાવેની સાથના સંબંધથી પર @ામને નાશ થયે અને બીજા ક્ષણના સંબ ધથી પરીણામ ઉત્પન્ન થયું અને બંને ક્ષણુના સંબંધ માત્રથી ધૃવત્વ છે આ પ્રકારે કાળના સંબંધથી ત્રિવિધ લક્ષણનો સંભવ કહેવામાં આવ્યું અને જે કદી એમ ન હોય તે વસ્તુ આ વસ્તુ થઈ જશે કેમકે ઉત્પાદ વ્યય અને ધ્રવ્ય સંબંધજન્યતાજ ભાવનું લક્ષણ છે અને એ વિવિધ લક્ષણ સંબંધના અભાવમાં તે પદાર્થ શશવિષાણુ (સસલાનાં શીંગડાં)ની પેઠે અભાવ રૂપતાને પામી જશે (૧૭) . . .
