________________
૧૭ર
નયમાં ઉપચાર છે, અને નિશ્ચય નયમાં ઉપચાર નથી એટલી વિશેષતા છે અર્થાત એકનયની મુખ્ય વૃતિ રહે છે ત્યારે અન્ય નય નીઉપચાર એટલે ગણુ વૃતિ રહે છે. સ્યાદ્વાદ રત્નાકરમા આવાત છે જેમકે તિપિતાના અર્થની સત્યતાનું અભિમાન સઘળા નામાં પરસ્પર હોય છે અને સત્યતા તે સમ્ય દ્રશનના સંગથી થાય છે. માટે તાત્પર્ય એવું છે કે જ્યારે એક નય મુખ્યપણે હોય ત્યારે બીજા નય ગણપણે હોય અને એ ગણપણું તેજ ઉપચાર છે ઉદાહરણ તરીકે નિશ્ચય નયથી “આત્મા” એ શબ્દ છે તેનું મુળ સ્વરૂપ સિદ્ધના જેવું છે તે આત્મા સાથે જે જડપણનું સંબોધન તે ગાણુથી છે. વ્યવહારથી આત્માને સંસારી કહેવાય છે અને જન્મ મરણ આદિ કરતે તે દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચ નારકી વિગેરે રૂપથી કહી શકાય છે. વ્યવહાર દશામાં અનંત ગુણદિપણું જે નિશ્ચયથી કહેલું છે તે ગણ દેખાય છે. (૨૦)
તેણે એ ભાષ્ય ભાખ્યું રે આદરિયે નિરધાર તત્વ અરથ નિશ્ચય ગ્રહરે જન અભિમત વ્યષહાર પ્રાણી મારા
