________________
૧૪
| વિવેચન–સ્વજાતિ ઉપચરિત અસદભુત વ્યવહારને આ ર્થ એમ સમજવાને છે કે જેમાં પિતાની શકિતથી ઉપચરિત અસદભુત વ્યવહાર હોય તે ઉદાહરણ તરીકે એ મ કહેવું કે પુત્ર આદિ જે કહે તે હું જ છું, મારામાં બધું આવી જાય છે. અહીંઆ હું કહું છું તેને અર્થ હું આત્મા થ અને પુત્રાદિ તે પર પર્યાય છે તેથી હું પુત્રાદિ છું એ સંબંધ કલ્પના રૂપ છે. વળી આ પુત્ર મિત્ર સ્ત્રીઆદિ સઘળા મારા છે અર્થાત્ એ સઘળા મારી સાથે સંબંધ રાખનાર છે હવે અહિં આ પુત્ર આદિના વિષય હું અને મારા પણને જે કથન છે તે ઉપચરિતથી ઉપચાર કરે છે તે એમ કે સ્વવીર્યના પરીણામને લીધે પુત્ર આદિ પિતાના આત્માને જ ભેદ છે અને તેથી પુત્રાદિ જુદા છે તે પણ પરંપરાથી અભેદ સંબંધને ઉપચા ૨ કરી શકાય છે અને પુત્રાદિ પિતાના શરીરના પર્યાયરૂપ હેવાથી પિતાની જ જાતિ છે પણ હું અને મારું એ વ્યવહાર તે કલ્પ નાથી જ થાય છે જે તેમ ન હેતે પિતાનાજ શરીરથી ઉત્પ ન થએલી જૂ વિગેરે પણ શરીર સાથે સંબંધ ધરાવે છે તે તેમાં પુત્રાદિ વ્યવહારનું કથન કેમ નથી કરાતું.? માટે હું અને મારૂં એ માત્ર કલ્પના છે. (૧૭) અને હું વસાદિ છું એમ કહેવું તે સંબંધી પણાનું વાચક છે અને વસ્ત્રાદિ એ
