________________
ભેદ શુધ્ધ દ્રવ્યારથે
દ્રય નિત્ય જીમ લીરે-જ્ઞાનના ભાવાર્થ—ઉત્પાદ અને ચયની ગણતાથી અને સતા ની મુખ્યતાથી બીજો ભેદ શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિને જાણવા અને એ બીજા ભેદથી દ્રવ્ય ને નિત્ય માનવું (૧૧)
વિવેચન-પાટું વ્યયબ્રષ્યિયુક્ત તતસત એવું તવા થનું વચન છે. એટલે જે પદાર્થની ઉત્પતિ, વિનાશ, અ ને સ્થીરતા છે તે પદાર્થ છે. હવે દિવ્યાર્થિક નયના આ બી. જા ભેદમાં ઉત્પાદ અને વ્યયની ગૂણતા અને સત્તાની એટલે નિત્યપણાની મુખ્યતા બતાવી અને જ્યારે ઉત્પાદ અને વ્યયને ગણ મનાય ત્યારે તે કેવળ સત્તા માત્ર માન્ય રહે છે અને તેથી આ નયથી દ્રવ્યના નિત્ય સ્વરૂપનું ગ્રહણ થાય છે અને જે નિત્ય છે તે ત્રણે કાળમાં નિશ્ચય સ્વરૂપે રહે છે અને તે લાગે છે પણ ઠીક કારણ કે ક્ષણ ક્ષણમાં વિનાશશિલ પર્યા
નું પરીણામીપણું હોય છે અને તે પર્યામાં અનિત્યપણાની ઉપલબ્ધિ જણાય છે પરંતુ જીવ પુદગલાદિ દ્રવ્યની જે સત્તા છે તે સદા અગ્યભિચારિણી છે અર્થાત્ નિત્ય ભાવના આશ્રયથી દ્રવ્યની સત્તા ત્રણે કાળમાં અવિચલિત
