Book Title: Vastupal Charitra
Author(s): Mahodayvijay
Publisher: Jain Prakashan Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023188/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrIghasatupAla caritrI. uMnA 50 ja / salADa ALE ASICO A LIGION T Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIjinaharSagaNikRta zrIvAstupAla caritra bhASAMtara ' ' INNERS preraka : muni zrI mahodaya vijayajI ma. sa. t Kra ja prakAzaka zrI jaina prakAzana maMdira 309/4, khatrInI khaDakI, dezIvADAnI poLa, amadAvAda 380 001. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zrI jazavaMtalAla zAha zrI jaina prakAzana maMdira, 309/4, khatrInI khaDakI, dozIvADAnI piALa, amadAvAda 380 001 saMvardhita AvRti bIjI mUlya ; amUlya zrI pArzva prinTarI 147/1, taMbaLIne khAMce, dezIvADAnI piLa. amadAvAda 380 001. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjaya rava. munizrI caMdravijayajI mahArAja sAheba #i Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa zramaNajIvananA je parama vAtsalya-nidhi, parama gurudevazrIe suMdara hitazikSA vaDe mArA jIvananuM ghaDatara karyuM te paropakArI, parama hitecchu svargastha guru-bhagavaMta zrI caMdravijayajI mahArAjAnA parama pAvana AtmAne bhaktibharyA haiye A caritra samarpita karuM chuM. muni mahadaya vijayajI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezake zrI dharmaprasAraka sabhA taraphathI chapAvavAmAM Avela prAcIna vakhatanuM zrI vastupAla caritra mArI pAse hatuM, je meM vAMcyuM, bIjI vAra lakSya pUrvaka vAMcyuM, vAre vAre vAMcyuM ane mAruM haiyuM kamaLa-pAMkhaDInI mAphaka praphulita thatuM gayuM. - deva-guru-dharmathI vAsita AtmAne A zrIvAstupAla caritra chapAvavAnI preraNA thaI ane mArA AtmAne vicAra karavA preryo. vAraMvAranI AvI vicAraNAne pariNAme mane thayuM, je zrAvaka A vAMcaze te game te nAstika haze te Astika banaze. Astika ane dharmAbhimukha banatAM vitarAga paramAtmA tIrthaMkare jevA "savi jIva karuM zAsana rasI" evA uttamottama bhAva bhAvI pite taraze ane jagatane tAraze. A dhyeya pUruM karavA meM zrIvAstupAla caritra chapAvavAnuM nakkI karyuM. je ke "sArA kAmamAM so vighana" e nyAye mane paNa A zubha kAmamAM ghaNuM vidane naDayAM paraMtu punyAda vApyate rAjya, punyAda vApyate jaya, punyAda vApyate lakSamI, yato dharma tata jaya. -e nyAye mArA zubha dhyeyamArganAM badhAM vidane dUra thayAM ane zrIvastupAla caritra chapAyuM ene mane ati AnaMda che. muni mahadaya vijaya ma. sA. * agAuthI grAhake thayela suzrAvanI bhuri bhuri anumodanA. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (viSayAnukamika) prathama prastAvamAM-maMgaLAcaraNa, caritraprAraMbha, aNahilapura pATaNamAM arAja maMtrI, AbhUzAhanI putrI kumAradevI, haribhadrAcAryanuM ciMtavana, zAsanadevInuM kathana, adharAja ne kumAradevIne vivAha, azvarAjane suMTAlaka nagaramAM nivAsa ne kumAradevIthI thayela traNa putra, madhadeva, vastupALa, tejapALa-vastupALanuM lalitAdevI sAthe ne tejapALanuM anupamAdevI sAthe pANigrahaNa, adharAjanuM svargagamana, vastupALanuM mAtA sahita mAMDalamAM AvIne rahevuM, kumAradevInuM svargagamana, naracaMdra sUrinuM padhAravuM, temanI dezanA, tIrthayAtrAnI jAgrata thayela IcchA, gurue batAvela dhavalakapuramAM abhyadaya, yAtrAthe prayANa, haDAlaka gAme AvavuM, dravyanA rakSaNa nimitte tene bhUmimAM dATavA javuM, tyAMthI nidhAna nIkaLavuM, nidhAna sahita pAchA AvI anupamAdevInI salAha pUchavI, teNe ApelI uttama salAha, tIrthayAtrA karIne vaLatAM dhoLakAmAM AvavuM, rAjaguru somezvara sAthe maitrI. kanojanA rAjA bhUvaDe potAnI putrI mahaNalane dAyajAmAM gujarabhUminuM ApavuM, mahaNalanuM maraNa pAmIne vyaMtarI thavuM ane te ja nAmathI gurjarabhUminI adhiSThAyikA thavuM, teNe varadhavaLa rAjAne svapnamAM AvIne vanarAjathI mAMDIne tenA pitA sudhInuM kaheluM vRttAMta, chevaTe lecchothI gurjarabhUminuM rakSaNa karavA mATe vastupALa tejapALane maMtrI banAvavAnI karelI bhalAmaNa, prabhAte tenuM pitA pAse AvavuM, baMnene thayela eka vicAra, semezvara purohitanuM AvavuM, teNe ApelI temanA vicArane puSTi, varadhavaLa rAjAnI AjJAthI baMne maMtrInuM temanI pAse AvavuM, varadhavale temane maMtrI thavA mATe kareluM AmaMtraNa, vastupALa tene svIkAramAM karelI zarata, varadhavale karelo Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 caritra-rahasya tenA svIkAra, teNe ApelA khaMbhAta ane dheALakA saMbaMdhI sa adhikAra, vastupALa ane tejapALane ma MtrIpaNAnI prApti. pRSTha 1 thI 21. dvitIya prastAvamAM--vastupALa tejapALanuM upAzrayamAM AvavuM, tyAM devaprabha gurue temane Apela upadeza, temAM batAvela dravya bhAva upakAranuM svarUpa, vyApakArathI paNa thatA apUrva lAbha upara bharata rAjAnuM dRSTAMta ( pRSTha 26 thI 34), maMtrIne paropakAramAM ja tatpara rahevAnI gurue karelI bhalAmaNu, temaNe tenA karele svIkAra, maMtrIe karela ekAMta vicAra, rAjakAnuM hAtha dharavuM, temAM batAvelI vicakSaNatA, vIradhavaLa rAjAne meLavI ApelA puSkaLa dravyabhaMDAra, vIradhavaLane laIne vastupALanuM saurASTramAM nIkaLavuM, vathaLImAM AvavuM, tyAM vIradhavaLanA sALAe sAMgaNa ne cAmuMDanuM rAjya, tene vaza thavA. mATe kahevarAveluM kaheNa, teNe yuddha karavAnA mekalelA uttara, temanI bahena jayalatAnuM tene samAvavA javuM, teoe ApelA aniSTa uttara, jayalatAe tenA Apela sakhta pratyuttara, baMne pakSanuM paraspara thayeluM yuddha, vIradhavaLanA thayela jaya, vIradhavaLe karela vaNathaLImAM praveza, sAMgaNuM ne cAmuMDanA putrane tyAMnuM pAchuM ApeluM rAjya, tyAMthI giranAra taraphe prayANu, giranAra tIrthanI karelI yAtrA, rAjA pAse maMtrIe kareluM e tInuM mAhAtmya, tyAMthI devapattana, drIpapattana ane tALadhvaja thaIne dheALake AvavuM. bhadrezvaramAM bhImasiMha nAme rAjA-tene AjJA pALavAnu` vIradhavaLe kahevarAvavuM--teNe te na mAnavI--tenI sAthe yuddhanI taiyArI-mAravADamAM AvelA jAlAra nagarathI sAmaMtapAla vagere traNa rAjaputranu` rIsAIne nIkaLavuM-Azraya nimitte dhALake AvavuM-vastupALane maLavuM-vastupALe karelA temanA satkAra-vIradhavaLa rAjA sAthe temane karAvelA meLApa- temaNe sevaka tarIke rahevA mATe karelI dara varSe khe be lakSanI kramsanI mAgaNI-kRpaNa evA vIradhavaLa rAjAe tenI karelI nAmaMjurI-vastu Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra-rahasya pALe rAkhavAnI ApelI salAha-varadhavale kabula na karavI-traNe rAjaputranuM tyAMthI nIkaLIne bhImasiMhane maLavuM-teNe temane rAkhI levA -bhImasiMhe vIradhavaLa pAse mokalela dUta-vIradhavaLane yuddha mATe karelI preraNA-varadhavale Apela javAba-baMne rAjAonuM yuddha mATe prayANa -paMcagrAma pAse ekaThA thavuM-vastupALa traNa rAjaputrone na rAkhavAnuM smaraNa karAvavuM-vIradhavaLe batAveluM zaravIrapaNuM-sAmaMtapALAdikane saMdezo-raNakarmanI taiyArI-paraspara yuddha-sAmatapALAdike batAvela parakrama-vIradhavaLane ghAyala karI tenA uparavaTa azvane laI javo-vIradhavaLa rAjAnuM eka rAtrImAM ja pAchA taiyAra thaI javuM-bhImasiMhane tenA maMtrIoe saMdhi karavAnI ApelI salAha-baMnenI thayelI saMdhi vIravaLanuM pAchA vaLavuM-mAgamAM karela dharmakArya--satyapura (sAcora)mAM pabirAjatA vIraprabhunA mAhAtmyanuM maMtrIe sAMbhaLavuM-rAjA pAse tejapALane mUkIne vastupALanuM satyapuranI yAtrA mATe javuM-mArgamAM ane tyAM teNe karela aneka dharmakArya_yAtrA karIne pAchA AvavuMkarkarApuramAM viradhavaLane maLavuM-tyAMthI dhoLake AvavuM maMtrIe yuktithI sAmaMtapALAdikane pitAne AdhIna karavA-temanI sahAyathI bhImasiMhane karelo mULathI ucheda-bhadrezvarane tAbe karavuM-aneka rAjAo pAse ANu manAvavI-pRSTha 21 thI 62. tRtIya prastAvamAM--godharAmAM ghUghuLa nAme rAjA-tenI pAse AjJA manAvavA mATe vastupALe mokalele dUta-dUtanI vAgdhArA-ghUghuLane javAba-paraspara vivAda-yuddha karavAnuM AveluM chevaTa-dUtanuM pAchA AvavuM-ghUghuLe zaradeva nAmanA bhaTTa sAthe varadhavaLane mokalela kAja, ne kAMcaLInI bheTa-vIradhavaLe ghUghuLa sAthe yuddha karavA javA mATe bIDuM lenAranI karela rAjasabhAmAM mAgaNa-tejapALa maMtrIe karela tene svIkAra-viradhavale karelo paMcAMga prasAda-baMne maMtrInuM ghare AvavuMyuddhanA prayANa mATe goThavaNa karIne temaNe karelI jinapUjA-tyAMthI dharmazALAe AvavuM -guru mahArAje ApelI dezanA-jinapUjAnuM batA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra rahasya veluM phaLa-puSpapUjA upara kahelI suMdara zreSThInA putranI kathA (pRSTha 68 thI 78)-maMtrIe grahaNa karela trikALa pUjAne niyama-tejapALe. kareluM godharA tarapha prayANa-godharAnI sIma pAse AvIne gAyanA gokuLane vALavuM-gavALAe ghUghuLa rAjA pAse jaIne karela pekAra -dhUghuLanuM yuddha mATe nIkaLavuM-tejapALa maMtrIe karelI yukti ane chaLabheda-dhUghuLanuM temAM phasAvuM-ghUghuLe batAvela parAkrama-tejapALanA sainyanuM pAchuM haThavuM-tejapALe Apela utsAha-sainyanuM sajaja thavuM- tejapALe kareluM bhaktAmaranA be kAvyanuM smaraNa-kapada yakSane aMbikAdevInuM thayeluM nirIkSaNa-utsAhamAM vRddhi-ghUghuLa sAthe sAmasAmA thavuM -maMtrIe ApeluM kAjaLa ne kAMcaLInuM smaraNa-paraspara thayela yuddhapariNAme ghUghuLa rAjAne pADI daI bAMdhI laIne kASThapaMjaramAM pUrI devo-lakSmI meLavIne tejapALanuM chAvaNImAM AvavuM-godharAnA killAnuM khaMDita karavuM-godharAmAM praveza-rAjamahelamAMthI puSkaLa dravya ane amUlya vastuonuM grahaNa karavuM-ghUghuLanA bhANejane tyAMnI gAdI para besADavo-ANa manAvavI-tyAMthI nIkaLI vaDodare AvavuM-tyAM karAvelAM caityAdi dharmakAryo-tyAMthI darbhAvatI (DabhoI) AvavuM-tyAM karelAM dharmakAryo-tyAMthI pAvAgaDha AvavuM-pAvAgaDha giri para caDavuM- tyAM karelA vicAra-te giri para karAvela sarvatobhadra caitya-dhavalakkapura AvavuM-dhavalakapuramAM praveza-vIradhavaLa rAjAe ApeluM atizaya mAna -pAMjarAmAM pUrelA ghUghuLa rAjane tenI mokalelI kAMcaLI paherAvavI ane kAjaLanI DabI gaLe bAMdhavI-asahya apamAna thavAthI teNe karela AtmaghAta-vIradhavaLa rAjAe tejapALane Apela moTI bakSIza-semezvara rAjakavie karela tejapALanI stuti-tejapALanuM ghare AvavuM- anyadA tenuM dharmazALAe javuM-gurue Apela dezanA-baMne bhAIoe karela sadvicAra-dravyane saphaLa karavAnI karelI dhAraNa-temaNe karelAM dharmakAryo. pRSTha 62 thI 84. - caturthI prastAvamAM-vastupALanuM staMbhatIrtha tarapha prayANa-tyAM Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra-rahasya 5 durjanene Apela daMDa-eka vaNikaputranuM tenI pAse AvavuM-agnizauca vastranI bheTa dharavI-vastupALe karela tene pUrachA-vaNiputre tenA uttaramAM kahelI sadIkanA julamanI hakIkta-maMtrIe tene badale apAvavAnI ApelI kabulAta-maMtrInA vicAra-sadIka pAse mokalela bhaTTateNe kahela maMtrIne saMdezo-sadIkane uttara-maMtrIe kahevarAvelA chevaTanA zabda-sadIkanI bedarakArI-vadUya nAmanA baMdaranA zaMkha nAmanA rAja sAthe sadIkanI maitrI-sadake tene ApelA khabara-zaMkha rAjAe vastupALane lakhela patra-vastupALe mokalAvela uttara-zaMkha rAjAe karelI yuddhanI taiyArI-vastupALanuM vaddaya nagara tarapha yuddha mATe prayANa -mArgamAM aneka rAjAonuM maLavuM-zaMkha rAjAne khabara maLatAM teNe kareluM sAmuM prayANa-baMne sainyanuM maLavuM-paraspara thayeluM dANu yuddha-kapadI yakSa ne aMbikAdevInA prabhAvathI zaMkha rAjAnuM nisteja thaI javuM- raNabhUmimAMthI zaMkha rAjAnuM palAyana karI javuM-vastupALa maMtrIne thayela vijaya-maMtrInuM staMbhatIrtha pAchuM AvavuM-sadIkanA ghara pAse javuM-sadIkanA subhaToe karela aTakAva-maMtrIe meLavela jaya-sadIkanA makAnamAMthI meLavela puSkaLa Rddhi-maMtrInuM pitAnA AvAsamAM AvavuM -tyAMthI dhavalakapure AvI varadhavaLa rAjAne saMtuSTa karavo-varadhavaLa rAjAe vastupALanI stuti karanArane ApelI bakSIza-vastupALane Apela traNa biruda-maMtrInuM punaH staMbhatIrthe javuM-velAkuLa dezanA rAjAnuM AvIne maLavuM-maMtrIe tenA zatruone nasADIne teonA rAjya para pAchA sthApana karavA, maMtrIne maLeluM rAjesthApanAcAryanuM cothuM biruda-maMtrInuM staMbhatIrtha pAchuM AvavuM-kapada yakSe ane siMhavAhinI (aMbikA) devIe prasanna thaIne baMne maMtrIne batAvelI nidhAnabhUmi-tenA vaDe maMtrIe karelAM aneka zubhakAryo-te vakhatanI prazaMsanIya janasthiti-maMtrInA khAsa sainyanuM ane anya saMpattinuM varNana-temanI zubha pravRtti-ekadA naracaMdra guru pAse gamana -temaNe Apele annadAnanI zreSThatAsUcaka upadeza-maMtrIe karAvelI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra rahasya dAnazALAo-temAM karelI aneka prakAranI sagavaDa-guru pAse punaH gamana, temaNe Apela sAta kSetra saMbaMdhI vistIrNa upadeza-maMtrIe karAvavA mAMDelAM jinacaitya, jinapratimAo ane jIrNoddhAra-naracaMdra guru pAse punaH gamana-temaNe Apelo supAtradAnAdi dAna saMbaMdhI upadeza-maMtrIe karavA mAMDelo tene amala-aNagaLa jaLa vAparavAthI lAgatA doSa saMbaMdhI svavicAraNA-maMtrIe tene mATe karele baMdobasta -guru mahArAje batAveluM staMbhatIrthanuM apUrva mAhAtmya-maMtrInuM yAtrAthe saMgha sahita tyAM javuM-khaMbhAtamAM maMtrIe karela snAtrotsava -tyAMnA upAzrayamAM guruvaMdanAthe javuM-tyAM rahelA maThAdhIpa malavAdIe kahela ardha zleka (pRSTha 128)-maMtrInuM te sAMbhaLIne cAlI nIkaLavuM -khaMbhAtamAM karela mahotsa-pharIne malavAdI gurunuM maLavuM -paraspara vArtAlApa-malavAdIe ApeluM eka mAravADInuM dRSTAMta-maMtrInI karelI prazaMsA-maMtrIe mAgelI kSamA-prathama kahelA ardha zleka saMbaMdhI mAgela khulAsa-malavAdIe kareluM tenuM spaSTIkaraNa ane zlokanuM kaheluM uttarArdha (pRSTha 134)-maMtrIe malavAdIne mekalela pracchanna dravya-teNe karele asvIkAra-sevake dravya mUkIne cAlyA AvavuM-malavAdInuM maMtrI pAse AvavuM-temaNe batAveluM pitAnuM yathArtha svarUpa mekalela dravyanI vyavasthA saMbaMdhI prazna-maMtrIe bharUca tarapha javAne batAvele vicAra-gurue batAvela bhagukacchanuM mAhAsya-tyAM pUrvokta dravyane vyaya karavAnI ApelI salAha-bharUcamAM maMtrIe karelA cetyAdinuM varNana-tyAMthI dhavalakapura AvavuM-punaH staMbhapura javuM ane tyAM karAvelAM aneka zubha kAryonuM vistRta varNana. pRSTha 84 thI 143. pAMcamA prastAvamAM-ekadA prAtaHkALe darpaNamAM mukha jotAM vastupALe mastaka para dIThela zubhra keza--te uparathI karelA zubha vicAre -racaMdra guru pAse javuM-temaNe ApelI dharmadezanA-temAM batAveluM samakitanuM vistRta svarUpa ane tenA bheda-samakita guNathI prApta thatA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra-rahasya parama lAbha upara naravarma rAjAnI kathA ( pRSTha 147 thI 191)-gurue batAvela yatidharma ne gRhastha dharmanuM saMkSipta svarUpa-bane maMtrIoe svIkArela samyaktvayukta gRhasthadhama-samakitanI nirmaLatA mATe maMtrIe karelI apUrva saMdhabhakti-maMtrIe karela svAmivAtsalyanuM vAMcavA yogya varNana (pRSTha 162 thI 64)-maMtrIe karela samyaktvanuM udyApana (ujamaNuM.). ekadA viradhavala rAjAnA hAthamAMthI sevake laI lIdhela mudrikArAjAe sevakane karela saMtuSTa-maMtrIe viradhavaLa rAjAne tene mahArAjyAbhiSeka karavA mATe karelI prArthanA-rAjAe yuktipura:sara karelo tene asvIkAra-vastupALe vIradhavaLa rAjane dharmiSTha banAvavA-devaprabha gurunA upadezathI rAjAne prApta thayela tyAgavRtti--maMtrIne thayela tIrthayAtrA karavAne sadvicAra-guru mahArAjane Avela tadiSaya preraNAvALA lekha--guru mahArAjane karela AmaMtraNa-nacaMdra sUri pAse maMtrInuM AvavuM-maMtrIe karela prazna-temaNe Apela uttara-maMtrIe pUcheluM baMne tIrthonuM mAhAtmya-gurue prathama kahela siddhAcaLanuM mAhAsya ne utpatti vagere-tenI aMdara bharatacakrIe karela tIrthayAtrA vagerene adhikAra-indra bharata cakrIne kaheluM ujayaMta tIrtha (giranAra)nuM mAhAbhya-guru mahArAjAe kahele tIrthayAtrAne vidhi-143 thI 184. chaThThA prastAvamAM-gurune upadeza sAMbhaLI maMtrIe karelI saMghapatipadanI mAgaNa-naracaMdra sUrie te kArya mATe yuktipura:sara temanA kuLakramAgata gurunI batAvelI AvazyakatAyAtrA prasthAnanA muhUrtane karelA nirNaya-temanA kuLakramAgata vijayasena sUrinuM padhAravuM -temaNe karelo saMghapatipadane vAsakSepa-tIrthayAtrAnI taiyArI-prayANane divasa-prayANusamayanuM varNana-kavioe karelI prazaMsA-maMtrIe karela prayANatIrthayAtrAnI sAmagrInuM varNana (pRSTha 191-02)-aMbikA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 caritra-rahasya devI ne kaMpIyakSanuM sahagamana-anukrame vadhu mAnapura AvavuM-vamAna-puramAM rahetA ratna zreSThIne dakSiNAvatta zaMkhanA adhiSThAyake svapnamAM. kahela kathana ratna zreSThIe vastupALanA saMdhanI ane temanI karelI. apUrva bhakti-dakSiNAvartta zaMkha grahaNa karavAnI tenI maMtrI pratye prArthanA-maMtrIe karela svIkAra-ratna zreSThIne sadhamAM sAthe laI maMtrInuM AgaLa prayANu--dha ke AvavuM-maMtrIe tyAM karelAM caityAdi kAnA-anukrame zatru Mjaya samIpa pahoMcavu-girirAjanAM darzana thatAM karela utsava-maMtrInuM giri para ArAhaNu-yugAdi jinane bheTavA--maMtrIe prathama prabhunA karelA snAtrotsava ( pRSTha 203 thI 209)tejapALa vageree prabhune dharAvelAM AbhUSaNA iMdramALa paheravAnA maheAMtsava-tenA mATe thayela caDAve!-TImANaka gAmanA TIlA nAmanA zrAvake sarvasva ApavAthI matrIe tene paherAvelI iMdramALa-TIlA zrAvakanu dhare AvavuM teNe Apela munidAna tenI strIne thayela khedanuM pradarzana-TIlAe tene samajAvatAM munidAna upara kahelI sAgara zeThanI kathA ( pRSTha 212 thI 214)-TIlAne prApta thayela nidhAna~ma trIe TIlAne Apelu TImANAnuM svAmItva-ma MtrI samIpe zeAbhana zilpIe rajU karelI maMtrInI mAtAnI mUrtti-maMtrIne tene jotAM thayela kheda-- naracaMdra gurue karelA tenA pratikAra vastupALe khenuM kAraNa jaNAvavuM -gurue kAInA paNa sarvAM manAratha siddha thatA nathI te saMbaMdhI Apela. vyAkhyAna-maMtrIe kADhelA chevaTanA udgAra-maMtrIe karelI Aphrijinastuti--kavikRta prazaMsA-giranAra tarapha prayANu--tAladhvajapure Agamana-- tyAMthI mahuvA, aMjAra, kADInAra, dIva thaIne prabhAsapATaNa AvavuM- dareka sthAne karelAM caityAdi--prabhAsapATaNamAM karelA sAmezvaranA mahimA -samudraprazaMsA-tenA adhiSThAyake dakSiNAvartta za MkhanuM ApavuM tyAMthI vaNathaLI thaIne junAgaDha AvavuM-ujjayaMta, girinAM da"nataduparI AreAhaNa-tyAM karela utsava-maMtraputra caitrasiMhe paherelI iMdramALa-- nemi prabhune dareke paherAvelAM pRthak pRthak AbhUSaNA--matrIkRta mahA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra-rahasya tsavo-kavionI stuti-maMtrIe batAvelI anivArya udAratA-parvata parathI nIce UtaravuM-maMtrIe ane tenA parivAre zatruMjaya upara ne tene lagatAM sthAnamAM karelAM puNyakAryone saravALe (pRSTha 228 thI. 232)-giranAra upara ane tene lagatAM gAma ane zaheromAM karAvelAM tamAma puNyakAryono saravALo (pRSTha 232 thI 236)-maMtrInuM dhavalakapura tarapha prayANa-tyAM pahoMcavuM -viradhavaLa rAjAnuM sAme AvavuM -purapraveza mahatsava-vIradhavaLa rAjAe karela saMghanI bhakti-maMtrIe dareka agraNIne karela dravyanA vyaya saMbaMdhI pRcchA-AbhaDazAhanA putra AsapALane uttara sAMbhaLI tene karelo tiraskAra-pAchaLathI Apela. kSamA-maMtrIe karelI saMghabhakti ane satkArya pRSTha 185 thI 239. satama prastAvamAM-varadhavaLa rAjAnI sabhAmAM carapuruSanuM Agamane-teNe kahelI yoginIpura (dIlhI) thI majadIna bAdazAhanA AgamananI hakIkata-rAjAne utpanna thayelI ciMtA-have zuM karavuM ? te saMbaMdhI teNe karelI maMtrIne pRchA-maMtrIe Apela AzvAsanamaMtrInuM lazkara sahita bAdazAhanI sAme prayANa-pATaNa pahoMcavuMtyAM mahayulA devIe Apela svapna-temAM batAvelI yukti ane pitAnI sahAyakatA-tyAMthI karela AgaLa prayANu-pAlaNapura, caMdrAvatI thaI abuMdAgiri pAse AvavuM-tyAM thayela yavanasainya sAthe yuddhayavanonuM parAsta thaI nAsI javuM-maMtrIe prApta karela vijaya-tyAMthI pATaNa AvavuM-tyAM karelAM aneka zubha kAryo-anukrame dhavalakapura AvavuM- rAjAe kareluM paMcAMga prasAda-paurajanoe karelA mahotsava-mANijyasUri sAtheno saMbaMdha-maMtrInuM staMbhatIrtha pura AvavuM-temanI sAthe. thayela meLApa-kavikRta stuti. sapAdalakSa deza (mALavA)ne nAgapuramAM rahenArA puNyazAhanuM zatruMjayanI yAtrA mATe prayANa-dhavalakkapurane mArga tajIne tenuM anya. mAge gamana-maMtrIne paDelI khabara-tene thayela kheda-tejapALane saMgha. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 caritra-rahasya sAme mokalavo-tenA AgrahathI pUrNasiMhanuM dhavalakkapura AvavuM-- maMtrInuM sAme javuM-maMtrIe karelI saMdhanA sarva manuSyanI apUrva bhakti-1800 mANunuM svahaste karela pAdaprakSAlana-maMtrInuM tenI sAthe zatruMjaya javuM- jisnAtra prasaMge tyAM Avela vicAra-pUrNasiMha pAse karelI mammANa pASANu apAvavAnI mAgaNI-teNe karela svIkAra -maMtrInuM dhavalapura AvavuM-pUrNasiMhanuM giranAranI yAtrA karIne nAgapura javuM. tejapALa maMtrInuM yAtrAthe nIkaLavuM-bhagukaccha AvavuM-tyAM karela jIrNoddhArAdi zubha kAryo-sopArakapuranI yAtrAnA phaLanuM zravaNate bAju prayANa-tyAMnI yAtrA karI navasArI, surata ane khaMbhAta thaIne dhoLake AvavuM-dareka ThekANe karelAM navIna aityAdi zubha kAryo. majadIna bAdazAhanI mAtAnuM haja karavA nIkaLavuM-khaMbhAta AvavuM -maMtrIne paDelI khabara-teNe gupta rIte luMTAvI levI-teNe karelI maMtrI pAse pharyAda-maMtrIe tene bahumAna ApI tamAma vastu maMgAvI apAvI-tenI sAthe hajayAtrA karAvavA mahka javuM-tyAM maMtrIe bAMdheluM - ArasanuM toraNa-vaLatAM pitAne ghare lAvIne daza divasa rAkhavAmuktAphaLanA hAranI karelI bakSI-majadInanI mAtAnA AgrahathI tenI sAthe dillI patine maLavA javuM-dilothI dUra paDAva karIne rahevuM- majadInanI mAtAne dillImAM praveza-teNe bAdazAha pAse maMtrInAM karelAM vakhANa ane batAvele hAra-bAdazAhe batAvelI tene maLavAnI icchA -mAtAe tenI sAthe AvavAnI karelI vAta-bAdazAhanuM tene maLavA - sAme javuM-pUrNa siMhe maMtrIne ApelI khabara-maMtrInuM sAme AvavuM -teNe bAdazAhane karelI azva, gajAdinI bheTa-bAdazAhanuM prasanna thavuM -bAdazAhe karele satkAra-bAdazAhanA AgrahathI amANI pASANanI karelI mAMgaNI-bAdazAhe karela svIkAra-maMtrInuM tyAMthI gopagiri thaI nAgapura javuM-nAgapuranA rAjAne karelI sahAya-tyAMthI citoDa AvavuM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra-rahasya - 11 -tyAMthI nIkaLI kapilakedanA rAjAne jItI daMDa laI pharatA pharatA pATaNa AvavuM-tyAM potAnA kuTuMbane teDAvI jJAtijanone karela satkAradareka sthAne teNe karelAM catyAdi-maMtrIe sAMbhaLeluM zaMkhezvara tIrthanuM mAhAsya-maMtrInuM yAtrAthe tyAM javuM-tyAM teNe karAvela jIrNoddhAratyAMthI Lake avivuM-vIradhavaLa rAjAnI prasannatA-teNe Apela dravya mArgamAM ja yAcakane daI devuM-kavioe karela stuti-pUrNa siMhe mekalelA mammANa pASANa-maMtrIe tenI karAvelI mUrtAio-nAgendrAcArya pAse maMtrIe sAMbhaLelI jagazcandrasUrinI prazaMsA-temane vaMdana karavA. maMtrInuM khaMbhAta AvavuM-temanI pAse jaIne kareluM vaMdana-maMtrIe rAkheluM vRddhagachanuM tapagaccha nAma. maMtrIe sAMbhaLela paMcamI tapanuM mAhAyu-maMtrIe karela te. tapa-prApta kareluM te tapanuM udyApana (pRSTha 262)-maMtrIne thayelI AcArya padAropaNa saMbaMdhI mahotsava karavAnI IcachA-udayaprabhasUri vagerene AcAryapada ApavAne maMtrIe karela utsava-kavioe karelI camatkArika stutio-prativarSa sIdAtA janene sahAya karavAmAM keTI dragsane vyaya karavAne maMtrIe karela abhigraha. pRSTha 239 thI 265. AThamA prastAvamAM-maMtrIe nAgendra guru pAse sAMbhaLela arbudagirinuM mAhAtamya-tadaMtargata vimaLa maMtrIe karela te tIrthanA uddhAranI savistara hakIkata (pRSTha 266 thI 70)-maMtrIne temanAthajInuM citya karAvavAne guruno upadeza-maMtrIe karela te kAryane svIkAra tejapALane jaNAvela vicAra-teNe Apela puSTi-te kArya mATe tejapALane caMdrAvatI mokalava-tyAMnA rAjAne sAthe laI tenuM arbudagiri. para caDavuM-tyAM dravyadAna vaDe sarvane karelA prasa-zrImAtAnA prasAdathI tyabhUmine nirNaya karIne ArAsaNa AvavuM-tyAM Arasa kaDhAvavAne karelo baMdobasta-caitya mATe karela khAta muhUrta-zobhana vagere 500 kArIgarone baMdobasta karI vastupALa pAse AvavuM-vastupALe Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 caritra-rahasya kaseATInA pASANunu banAvarAveluM temanAthajInuM apUrvI biMba-te laIne tejapALane pharI arbudAcaLa meAkalavA--teNe caityanA kAryamAM joyelI maMdatA tenA sALAe karelA bacAva-tejapALe karela tene tiraskAra-anupamAdevIe zeAbhana mIstrIne maMdatAnA kAraNanI karelI pRcchA -zAlane batAvela kAraNa-tejapALe te sAMbhaLIne anupamAdevIne pUchyuM --teNe batAvela peAtAnA vicAra ne lakSmInI asthiratA-maMtrIe anupamA devIe zIghratA thavA mATe pUchela upAya--teNe batAvelI yAjanA--tejapALe karelA tAtkALika tenA amala~tyAMthI keTalIka yAtrA karIne dheALake AvavuM- gheADA vakhatamAM caitya pUrNa thayAnI AvelI vadhAmaNI-maMtrInuM vIradhavaLa rAjA sahita pratiSThA karavA mATe prayANu-aneka AcAryanuM tyAM padhAravuM-pratiSThA mahe|tsavanuM vana-maMtrIe karelA sarvAMnA yathAcita * satkAra-yazAvIra maMtrI ne vastupALa maMtrIneA vANIvine--zilpazAstramAM pravINa yazeAvIrane maMtrIe karelI caityanA guNadoSanI pRcchA -teNe ApelA TukA uttara-acalezvaranI yAtrA karI vIradhavaLa rAja sAthe maMtrInu dhALake AvavuM--a gira para karelAM zubha kAryo kavikRta stuti. maMtrIe sAMbhaLelu* vIza sthAnaka tapanuM mAhAtmya-vIza sthAnakanuM varNana (pRSTha 281 thI 83)-maMtrIe karela te tapa-prAMte karela te tapanuM udyApana-maMtrIe sAMbhaLela caturdazI tapanuM mAhAtmya-teNe karelA te tapa. kAI du ne vIradhavaLa rAjAnA kAna bharavA-vIradhavaLanuM kATikane veSe vastupALane tyAM jovA AvavuM--tyAM joyelI gAThavaNu-eka munine vaheArAvatAM anupamAdevIe kahelAM vacaneA-te sAMbhaLI vIradhavaLanI thayelI prasannatA-maMtrIne khabara paDavAthI teNe karelA vIradhavaLa rAAne! -satkAra-vIradhavaLa rAnae karelI anupamAdevInI praza MsA, anyadA anala dravyavyaya mATe rAjAe karelI hAsyamAM pRcchA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritra rahasya 13 -maMtrIe potAnA lalATanI chAyA paDe tyAM nidhAna prakaTa thavAnI karelI vAta-rAjAe karelI tenI khAtrI-kapadI yakSanI prasannatA-varIsiMha kavie karelI prazaMsA. lalitAdevIe kareluM namaskAra tapanuM udyApana (pRSTha 287)anupamAdevIe karela naMdIzvara tapa-prAMte kareluM te tapanuM udyApanasaukhelatAdevIe karela namaskAra maMtrane koTI jApa-prAMte kareluM tenuM udyApana. varadhavaLa rAjAne vIsala ne vIrama nAmanA be putra-vIrame eka vaNika upara vAparelI kraratA-vIradhavaLa rAjAne paDelI tenI khabarateNe vIramano karelo atyaMta tiraskAra-teNe dhoLakA choDI javuM- vIrame vasAveluM vIramagAma-varadhavaLa rAjAnuM maraNa-vIramanuM dhULake AvavuM-tenuM nirAza thaIne pAchuM javuM-viradhavaLanI aMtakriyAvIsalane rAjaye besADavo-teNe vIrama sAthe karela vigraha-vIramanuM nAsIne jAvAlIdurga tarapha jatA rahevuM-tenA sasarAno lIdhelo Azraya -teNe karavA mAMDelI dhADacerI-maMtrIe mokalele tenA sasarA upara lekha-vIramanuM mRtyu-vIsalanI rAjyavRddhi-teNe vasAvela vIsalapura gAma -DAhalezvara narasiMha rAjA sAthe virodha-teNe karelI dhoLakA upara caDAI-vIsaladevane lAgela bhaya-tejapALanuM DAhalezvaranI sAme yuddha karavA nIkaLavuM-DAhalezvare karelI salAha ane Apela daMDa-tejapALanuM dhoLake AvavuM-vIsaladeve Apela sanmAna-vastupALanuM yAtrAthe javuM -devendrasUrie Apela upadeza-vIsaladeve tenA mAmA siMhane ApelI rAjasattA-tejapALanI jagyA nAgaDane ApavI-eka muninI gaphalatathI siMhanA mastaka para paDelI dhULa-teNe munine mArela mAra-varatupALe karAvela tene karacheda-siMhanuM rAjasenA sAthe maMtrInA ghara para caDI AvavuM-maMtrInA khAnagI sence karelo avarodha-yuddhanI taiyArI-rAjagurunuM vastupALa pAse AvavuM-teNe batAvela zAMtinA vicAre Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 catri-rahasya maMtrIe batAvelI ugratA-somezvaranuM vIsaladeva pAse AvI tene samajAvavuM-paraspara karAvelI saMdhi--jainamunionuM apamAna kAI na karI zake evo daDha karAra-vIsaladeve eka divasa rAjyadravyane pUchelo hIsAba -vastupALa Apela uttara-maMtrIne Avela vara--teNe kuTuMbane bolAvIne pitAnI aMtAvasthAnI karelI vAta-zatruMjayatIrthe javAnI batAvelI icchA-yAtrAnI taiyArI-maMtrIe mAgelI vIsaladevanI rajA-rAjAe batAvela viveka-maMtrInuM nAgaDane tyAM javuM-nAgaDe batAvele viveka -maMtrIe karelI bhalAmaNa-zatruMjaya tarapha prayANu-mArgamAM maMtrIne thayela vizeSa vyAdhi-teNe karela aNusaNa-aMta samayanA tene sadvicAra. -maMtrInuM svargagamana (pRSTha 301-maMtrInA kuTuMbAdikane thayela pArAvAra zoka-kapada yakSanA AdezathI zatruMjayanI bhUmi para laI jaIne karelo agnisaMskAra-tejapALa vagerenuM Lake AvavuM-rAjAne thayelA zaka-teNe karela tejapALane satkAra-zaMkhezvara yAtrAe jatAM tejapALanuM svargagamana-vardhamAnasUrie zaMkhezvaranI yAtrAne lIdhe abhigraha-temane mArgamAM ja svargavAsa-temanuM zaMkhezvaranA adhiSThAyaka deva thavuM-teNe sImaMdharasvAmIne pUchelI vastupALa vagerenI gatiprabhue vastupALa, tejapALa ne anupamA devInA vartamAna bhavAdikanI kahelI hakIkata (pRSTha 304)-nAgapuranA rahenAra subhaTazAhanuM zaMkhezvaranI yAtrAe nIkaLavuM-tenuM mArgamAM luMTAvuM-teNe prabhune karelI vijJapti-AdhaSThAyakanuM prakaTa thavuM-tenI tamAma cIja pAchI maLavI -adhiSThAyake karelo khulAse. vastupALa tejapALe karelAM satkAryonI ekaMdara saMkhyA (pRSTha 305 thI 307)-kartAnuM caritraracanA saMbaMdhI kathana-caritrakAranI prazasti-pRSTha 266 thI 309. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya munizrI amRtavijayajI ma. sA. parama pUjya sva. munizrI caMdravijayajI ma. sA. pUjaya munizrI mahodaya vijayajI ma. sA. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImajinaharSagaNiviracita zrIvAstupAla caritra bhASAMtara zrImAnahan zivaHsvAmI nAbhibhUH puruSottamaH / puSNAtu bhaktiniSNAnAM zriyaM sarvAtizAyinIm // jagatanuM hita karanArA tathA jagatanA svAmI ane purUSamAM uttama evA zrImAn Adi jina bhaktivaMta janone sarvotkRSTa lakSmI Apo tathA mokSamArgano prakAza karanArA evA ajitanAtha vigere sarve tIrthakaro sukha-zreNine vistAra kare. je sUryanI jema pitAnAM vacanarUpa kiraNothI aMdhakAranA samUhane dUra kare che ane samyak tattvano prakAza kare che evA zrI gurUne namaskAra thAo. zrI sarvajJanA mukha-kamaLamAM rAjahaMsI samAna ane zveta kAMtivALI evI tathA saMsAranA tApane dUra karavAmAM sajaLa nadI samAna evI zrI sarasvatI devI jayavaMta varte. zrI vIra-zAsanamAM potAnA prabhAvakapaNuthI pRthvImAM prasiddha thayelA evA saMprati rAjA pramukha aneka zrAvake thaI gayA che; paraMtu lakSmI ane sarasvatInI ekatra lIlA va. 1 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara batAvanArA tathA nAnA prakAranAM satkarma-puNya karavAmAM pradhAna zrI vastupAla samAna keI thayela nathI. A saMbaMdhamAM eka kavie kahyuM che ke - 'anvayena vinayena vidyayA, vikrameNa sukRtakrameNa ca / kvApi kopi na pumAnupaiti me, vastupAlasadRzo dRzoH pathi // vaMza, vidyA, vinaya, vikrama ane sukRtamAM vastupAla samAna anya koI purUSa kyAMI paNa mArI najare Avato nathI." vaLI zuddha yazavALA ane puNyanA atha evA te maMtrIe apUrva jinAlaye, addabhuta maMdira, devatAonAM sthAnake, dAnazALAo, paraba ane yAtrAe vigeremAM trIza abaja, tetara karoDa, sAta lAkha ane be hajAra pramANu dravyane vyaya karyo, vaLI puNyavaMta evA pUrvajonA ati nirmaLa kuLamAM utpanna thaI prabhAvamAM adbhuta tathA zrI jinazAsanane prabhAva (mahimA) vadhAravAthI je cAre dizAomAM prasiddha thayA ane atyaMta udAra evA jeNe pitAnI saMpattithI aneka sujJa janane kubera samAna zrImAnuM banAvI dIdhA evA zrImAn sacivezvara vastupAla cirakALa vijayavaMta varto. vaLI pitAnA kuLane dIpAvanAra tathA sarva karmomAM tIkSNa buddhivALe e bIje tejapAla nAme bhAI jene saMpUrNa sahAya ApanAra hato, tathA atyaMta gariSTha evA dharmabhAvane lIlAthI je vahana karate hate te vastupAla maMtrI sarvatra prazaMsAne kema na pAme? evA sapuNyarUpa jaLanA mahAsAgara samAna zrI vastupAlanuM Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ullAsa 1 le zlekabaMdha caritra huM yathAmati racavAne prayAsa karuM chuM.. caritra prAraMbha satkRtyarUpa vRkSenA kSetra samAna tathA divya anaMta sukhanA AsvAdarUpa prazasta (dhAnya) saMpattithI samanvita evA A ja bharatakSetramAM svarganA eka pradeza samAna guja2 nAme deza che, je avinazvara lakSmInuM janmasthAna ane saMkhyAbaMdha zrImaMtothI suzobhita che. vaLI dayAthI sadA Adra ane bahu janone upakAraka evI mahApurUSonI cittavRtti samAna jyAM samasta kSetrabhUmi rasavatI ane bahu dhAnyathI lokane upakAra karanArI che, vaLI je dezamAM pratigrAme jinabhavana tathA vane sumana (deva-puSpa) vaDe manahara hovAthI naMdana-vana samAna suzobhita lAge che, te dezamAM vasudhAnA abhinava vaiibhava tathA svastikarUpa tathA bhuvanamAM addabhuta evuM aNahilapura nAme prakhyAta pattana (pATaNa) che. jyAM vasanArA lokee "zatruo pAse dInatAthI prArthanA karavI ane yAcakanI prArthanAno bhaMga kare -e be vAta janmathI joI ke sAMbhaLI ja nathI; vaLI jyAMnA loko viveka, vinaya, nyAya, sudAna ane dhanathI vizvanA bhUSaNarUpa ane vikhyAta che. pRthvInA alaMkArarUpa kIrtinA kayArA samAna, gurjara-rAjAonA te nagaramAM prAgvATa (paravADa) nAme unnata vaMza hato. bIjA vaMze (vAMsa) mAtra uparathI sAra jevA ane aMdarakhAne pilA heI sadA patrane dhAraNa kare che-ane A vaMza te kiyAsAra (aMtaramAM sArarU5) heI. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara pAtra (purUSa) paraMparAne dhAraNa kare che. je vaMzamAM utpanna thayelA sAkSAt addabhuta kAMtivALA nararatnAe vasudhAnI jema sarasvatIne paNa vizeSe vibhUSita karI hatI. te nagaramAM. caulukayavazI rAjAnA rAjyabhArane dhAraNa karavAmAM dhuraMdhara ane kIrtti-latAnA maDaparUpa evA ma`Dapa nAme matrI hatA. zubhane ja mAtra grahaNa karanAra evA te maMtrI cANAkya pAsethI caturAi, bRhaspati pAsethI vANI ane samudra pAsethI gAMbhIya nA pATha zIkhyA hatA. tene atula mahimAnA sAgararUpa ane rAjya calAvavAnI cAlAkIthI jagatamAM prakhyAta thayelA caDaprasAda nAme putra hatA. hasta-kamaLathI svIkAra karela gRhiNInI jema rAja-vyApArarUpa mudrAthI je kadApi vyasta na hatA . arthAt rAjamaMtrIpaNuM jIMdagI pata karyuM' hatuM. samudrathI ca`dranI jema tenAthI mahAuyavaMta sAma nAme putra thayA, jenA janmatAM ja AkAzanI jema tenI mAtA adhika prakAzamAn thaI. ahA ! A koI sAma (ca'dra) kharekhara judA ja prakAranA hatA, kemake kalaMka rahita jenA udaya thayA ane padmAkara (padmonA samUha)ne jeNe sarvatra prakAzita karyA. vidhAtAe guNa-ratnAnA bhaMDAra AnAmAM sthApana karyAM che-ema dhArIne siddharAje paNa jene peAtAnA ratnAnA bhaMDAra para (bhaMDArIpade) sthApana karyAM evA te sAmanA andharAja nAme putra thayA, ke je IMdranA jevA parAkramI, jinazAsanarUpa kamaLanA udaya karavAmAM sUrya samAna 4 * candra teA sakalakI heAya che ane tenA uyathI pAtrA mI'cAI jAya che. A sAma (candra)nA janmathI tethI vilakSaNa banyuM. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ullAsa 1 le ane pavitra bhAvALo hate. vaLI bAlyAvasthAthI ja jeNe jagatanA hitakArI vizuddha samyaktvayukta jainadharmanI sAthe caulukya-rAjyanI dhurAne paNa dhAraNa karI hatI, arthAt rAjamaMtrI thayo hate. tathA sajajanenI sthitithI zobhanAra ane pitAnA vaMzanI unnati karanAra evA teNe sadA dAnathI Adra evA pitAnA hastathI hastirAjane paNa jItI lIdhe hato. e adharAjanA samayamAM potAnI guNazreNithI samasta sajajanene prasanna karanAra tathA prAgvATa vaMzanA maMDaLarUpa e AbhUzAha nAme caulukya-rAjane senApati thaye. kRSNa samAna parAkramI evA teNe samasta rAjAonA mAnanuM mardana karyuM hatuM ane dAnalIlAthI samasta yAcakane dhanavAna banAvI dIdhA hatA. kahyuM che ke "pUrve prAgvATa vaMzamAM sAmaMtasiMha purUSa thaye, teno zAMta caritravALo zAMti nAme putra thaye, tene brahmanA nAme putra thaye, tene Amadatta nAme putra thayo, tene nAgaDa nAme putra thaye ane tene atyaMta buddhimAnuM e AbhU nAme putra daMDapati thaye." te AbhUmaMtrIne lakSmI samAna lakSmI nAme bhAryA hatI ane te potAnI zakti pramANe nirdoSa jinabhakti karatI hatI. jenA supAtradAnathI jANe vazIbhUta thaI hoya evI lakSmI, guNavaMta evA tenA svAmInA maMdirane kadApi mUkatI na hatI. te daMpatIne pitAnA lAvaNya ane vinayathI sarvatra vikhyAta ane zIla-zIlAnI eka + hAthIne mada jhare te dAna kahevAya che. tethI Ane mada jharatA hatirAjanI upamA ApI che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara bhUmikArUpa kumAradevI nAme putrI thaI, te jinendra tathA munione vaMdana karavAthI tathA sadA supAtre dAna devAthI gagAnA jevI nirmaLa jaNAvA lAgI. have te avasaramAM sUri-maMtranA jApanA adbhuta mAhAtmyathI atIta anAgata samasta vastusvarUpane jANanArA, tathA jagatamAM zreSTha evI cAra prakAranI vidyAnA jANunArAomAM agresara ane anupama brahmatejanA svarUpa haribhadra nAme AcArya pRthvItaLa para vicaratA hatA. vaLI jemanI buddhi zubha dhyAnathI ahuja ujjavaLa thaI hatI evA te mahAtmA ekadA zrIpattanamAM padhAryA. durdinathI kamaLanI jema tevA prakAranA uttama prabhAvakanA abhAve ane paDatA kALanA prabhAve Ata matane nisteja joine rAtre smara NAvasare aMtaramAM tee A pramANe ciMtavavA lAgyA ke-'puNyanRtyAthI kRtajJajanAmAM agresara evA sa`prati rAjA jinazAsanamAM jema prauDha prabhAvaka thaI gayA, tathA sarva prANIo para dayA rAkhanAra, yAnu akhaMDa sAmrAjya pravartAvanAra ane tattvanA prakAza karavAmAM sUrya samAna evA kumArapAla rAjA jema parama zrAvaka thaI gayA, temaja zAsananA udyota' karavAmAM sUrya samAna evA vAgbhaTTa ane AmrabhaTTa pramukha ma`trIe paNa jinazAsananA prabhAvaka thaI gayA tevA A bhAratabhUmimAM zrI vIrazAsanamAM dharmarAne dhAraNa karavAmAM rara have kANu thaze?' A pramANenu* ciMtavana karatAM temanA zubha dhyAnathI AkarSAyela Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ullAsa 1 le keI zAsanadevI saMtuSTa thaI tarata ja prakaTa thaIne bolI ke-"he mahAtman ! pitAnA pAvana caritrathI sajajanene mAnanIya, vibhUtithI prakhyAta tathA akhaMDa parAkramI e AbhU nAme daMDapati ahIM rahe che tene prazasta vinayathI yukta ane jANe vasudhA para kaI sAkSAt devI AvI hoya evI kumAradevI nAme putrI che. je satIomAM zreSTha, zIlalIlAthI addabhuta udaya pAmanArI, padminI, padmanA saurabhyayukta zarIravALI ane mRgInAM jevAM lezanavALI che. vaLI koyalanA jevA madhura AlApavALI, rAjahaMsIne jevI sArI gativALI, rohiNanA jevA sArA AcAravALI ane lakSmInA jevI manohara che. tenI kukSithI caMdra ane sUrya samAna mahA tejasvI be putraratna utpanna thaze ane te jinazAsanane vadhAre prakAzita karaze. anukrame vRddhi pAmatA evA te baMne bhAIo saMprati rAjA samAna vasudhApara jinazAsanane vijayavAvaTe pharakAvaze, paraMtu mAre Adeza prakAzatAM prabhAte adharAja maMtrIne te kumAradevI dekhADavI." ema kahIne devI tarata adazya thaI gaI. pachI dhyAnane samApta karIne AcArya dharma-karmamAM tatpara thayA. have prabhAte dharma-dezanA sAMbhaLavAne Avela strIvargamAM tene tathA prakAranI jeIne nimittazAstranA jANanAra AcArya mahArAja, tenA asAdhAraNa saubhAgya, bhAgya, zIla ane kaLAnA udayane jotA chatA adhika Azcarya pAmyA. pachI sajAmAM ziromaNi tathA tenA guNathI jenuM mana kheMcAyela Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara che evA adyarAja maMtrIne AcArya bhagavaMte devIe darzAvela svarUpa kahI batAvyuM. pariNAme sUrimahArAje kahela devatAnA AdezathI te kumAradevI adyarAja maMtrInI ardhAMganA thai ane lakSmIthI kRSNanI jema e patnIthI adharAja ma`trI sujJa janAmAM asAdhAraNa khyAtine pAmyA. vaLI gaMgA jema peAtAnA nailya guNathI traNa jagatane pAvana kare che tema e satIe peAtAnA guNAthI mAta, tAta ane patinAM traNe kuLane pAvana karyA". L ekadA jANe sAkSAt peAtAnA skurAyamAna bhAgyanI racanA hoya evI te kumAradevI sahita potAnA piravArane laI ne svajaneAnI anumatithI azvarAja caulukaya rAjAe prasanna thaine arpaNa karelA suhAlaka nAmanA nagaramAM jaI ne rahyo. tyAM paNa kalpalatA samAna te strInA prabhAve matrI trivarga (dharma, artha ane kAma)nA udayayukta sarvAMga sapattithI vRddhi pAmavA lAgyA. anukrame kumAradevIe potAnA adbhuta zaucathI gaMgAnA pravAhanI jema sumanasA(devA ane sujJA)ne paNa prazaMsanIya evA traNa putrAne janma ApyA. temAM prathama malludeva nAme putra thayA. je yazasvI purUSAmAM agresara tarIke prakhyAta thayA ane je purUSaranathI A vasuMdharA ratnagarbhA kahevANI. e mahadeva ane kaustubhamAM eTalI ja bhinnatA hatI ke--e mahRdevanA hradayamAM sadAjita hatA ane kaustubha tA sadA jinanA hRdayamAM rahetu hatuM. bIjo Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ullAsa 1 leA vastupAla nAme putra thayA, je sujJa janAne pALanAra tathA alibaMdha (khaLavAn zatruone, bIjA pakSamAM li rAjAne AMdhavA)mAM kuzaLa jANe sAkSAt purUSAttama (kRSNa) hoya tevA hatA. vastupAlanA vastutvane te te sarasvatI ja jANatI ke je niraMtara tenA vana-kamaLamAM vAsa karIne rahetI hatI. matrIemAM cadra samAna chatAM vastupAlanI zu caMdranI sAthe samAnatA thaI zake ? na thai zake, kAraNa ke A teA prasanna thatAM manuSyAne vasudhA ApatA hatA ane candra te mAtra sudhAja ApI zake che. tathA jeNe mAtra cha ja guNI (taMtue)thI kAi evA apUrva ane mahAn kIrti -paTa banAvyA ke jenAthI teNe pata ane samudra sahita vasuMdharAne AcchAdita karI dIdhI. tyArapachI trIjo tejapAla nAme putra thayA, ke je rAjyabhAranI kurAne vahana karanAra tathA sarva prajAnA sAkSAt sukRtAyarUpa hatA. tejapAlarUpa viSNunuM adbhuta caritra kANu jANI zake ? ke jenA uttararUpa vivaramAM traNe jagata* kharAkhara suvyavasthita rahela che. tyAra pachI te adharAjane jAlDamA pramukha sAta putrIe thai, je peAtAnA bhAgya ane saubhAgyanI sapattithI ucca samAvanImAM+ prakhyAta thaI. anukrame vRddhi pAmatA vastupAla ane tejapALa peAtAnA ane pakSanI vRddhi karavA lAgyA. e banne bhrAtA * tejapALa traNa jagatanA yathArtha svarUpane vettA hatA. | uMcI sAta pRthvImAM arthAt devalAkamAM. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI vastupAla caritra bhASAMtara jagatamAM nyAya, dharma, kaLA, vidyA, teja, bhAgya ane saubhAgya vigere guNenA te eka priyamelaka tIrthapaNAne pAmyA. have vastupAlane manuSyalakamAM addabhuta sauMdaryavALI tathA vasudhA para jANe svarganI navIna devI utarI AvI hoya. evI lalitAdevI nAme prANapriyA thaI. je Icchita dAna ApanAra hovAthI sukhanI eka latArUpa jANe bIjI kalpalatA jevI hatI, ane rUpasaMpattimAM jeNe raMbhAnI sAthe parama mitrAI karI hatI. tathA tejapAlane anupamA nAme strI thaI ke je dharmiSTha ane apratima prajJA (buddhi)thI sarvatra anupama hatI, jenA mAnasa (mana-savara)mAM saddhikarUpa rAjahaMsa, sudeva ane sugurUnI upAsanArUpa rAjahaMsI sahita niraMtara vAsa karI rahyo hato tathA jenA vAsabhuvanamAM sadvicAra, gRhAcAra ane dharmanA AdhArarUpa kriyAo thatI hatI ke jethI te sAkSAt sarasvatInI. jevI mAnya thaI paDI hatI. have ahaMbhUjA, dayA, dAna, tIrthoddhAra tathA pUjyapUjana-vigere gRharithane ucita satkRtyane saMpUrNa tana, mana ane dhanathI ArAdhIne sva-vyApArakarmamAM bahaspatine. madada karavA jANe belAvela hoya e adharAja svargastha thaye. eTale tAta saMbaMdhI viyoganA zekane sUcavanAra evA te nagarane tyAga karI, sukRta zreNine ArAdhanAra evI pitAnI mAtAne sAthe laIne lokavyavahArane jANanAra evA vastupAle pitAnA baMdhuonI sAthe bhUmi Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. ullAsa 1 le maMDalanA maMDanarUpa evA maMDelI nagara (mAMDala)mAM AvIne nivAsa karyo. tyAM paNa sarva karatAM adhika satkRtya. AcaratAM tAparahita ane kurAyamAna prabhAvavALA evA te baMne lekamAM parama prasiddhine pAmyA. pachI mAta-pitAnuM gaurava karavAthI paNa manuSya sarvotkRSTa ane mAnanIya thAya. che, ema dhArIne vastupAla pitAnI mAtAnI sevA vizeSe. karavA lAgyo, "jeNe akhalita bhaktithI niraMtara mAtAnI sevA karI teNe bAMdhela ameya puNyarAzinuM pramANa keNa karI zake ?" jagatamAM te mAtA paNa dhanya che ke jeNe. pratidina pitAnA putranI prakRSTa bhakti joI che ane te. putra paNa slAdhya che ke jeNe pitAnI mAtAnA caraNa sevIne ekI sAthe sarva tIrthanuM phaLa meLavyuM che. pUrve reNukAne. baMdhanamAM nAkhIne pachI pazcAttApapUrvaka samaraNa karatAM jema kRSNa vizeSe mAtRbhakti karI tema purUSomAM zreSTha e vastupAla paNa vizeSe mAtRbhakti karavA lAgyA. anukame. aneka puNyakRtya karIne jANe potAnA svAmInI bhakti karavAnI IcchatI hoya tema kumAradevI paNa svarge gaI. anyadA mAtRviganA zekathI jemanuM mana atyaMta vyAkuLa banI gayuM che evA te bane maMtrIone vaMdAvavo. mATe tapa-lakSmIthI sUrya samAna tejasvI ane temanA mAtRpakSamAMthI thayelA evA naracaMdranAme munIzvara tyAM padhAryA. te hakIkata jANavAmAM AvatAM dharmazALAmAM AvIne satkRtyanI sthitimAM tatpara evA te baMne bhAIoe paMcAMga praNAma Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrIvastupAla caritra bhASAMtara pUrNAMka temane vaMdana karyu. eTale saukhyAvaline vadhAranAra evI dha lAbharUpa AziSa ApIne te munie temane puNya-kA saMbaMdhI cAga-kSemanI pRcchA karI ane saMsAraaraNyanA svarUpane yathAsthita darzAvanArI dezanA ApI. temanI dezanA sAMbhaLIne te banne bhAIe zAkamukta thayA. ekadA zuzruSAyukta manavALA te banne maMtrIonI AgaLa te mahAtmAe maneAhara rasavALI evI A pramANe dharma-dezanA ApI. pASANamAM ciMtAmaNi ratnanI jema sarva bhavAmAM te ja bhava zreSTha che ke je bhavamAM vidhipUrvaka jinabhakti karavAmAM Ave che. mananI prasannatApUrvaka karavAmAM AvelI jinabhakti kalpalatAnI jema prANInA dAridrayane tatkALa dUra karI apUrva sa`pattine Ape che. kahyu` che ke H-- 66 " binaMdramAivi, viveonatA satI / niyAya dukhetI: sarvA, tte sauthaeN ziyAvadhi '' / / "vivekathI ekavAra paNa jinabhakti jo karavAmAM Ave tA te sa` durgatine dUra karIne zivasukhane Ape che," duHkha ane durgatine bhedanArI evI jinabhaktine pUrvanA zAstrajJa purUSoe kusumapUjA-vigere bhedathI pAMca prakAranI kahelI che. e sabadhamAM ja kahyuM che ke " puSpAdikathI pUjA, jinAjJAnuM pAlana, devadravyanI rakSA, mahAtsava ane tI yAtrA ema jinabhakti pAMca prakAre kahevAmAM Avela che." temAM * dharma zravaNanI icchA. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ulAsa 1 le 13 1. jagatanA pUjyapaNAne IchatA evA sujJa purUe puSpa ane gaMdhAdika vastuothI aSTa prakAre bhagavaMtanI pUjA. karavI. sugaMdhathI vyAsa ane tAjA evA zatapatrAdika pupethI je jagasvAmInI pUjA kare che, te rAjyalakSmIne svAmI. thAya che. e pramANe gaMdha ane dhUpAdikathI bhagavaMtanI pUjA. karatAM prANI te pUjAne anusaratuM keTigaNuM phaLa meLave che. 2. samyak zraddhA pUrvaka jinezvaranA kahyA pramANe vidhisahita je anuSThAna karavuM te AjJAbhakti kahevAya che. e AjJAbhakti kSaNa mAtra paNa jenAM aMtaramAM sthiti kare che te zubhAmAne avazya muktine lAbha prApta thAya che. ane e vinA badhuM dharmAnuSThAna, kAcI mATInA kuMbhamAM. rahela jaLasamAna che ema sujJa jeno kahI gayA che. jenA mastaka para jinAjJA eka puSpamALA samAna zebhe che tenI AjJA samasta jagat zeSanI jema potAnA zirapara dhAraNa 3. sujJa janoe devadravyanuM game te rIte paNa rakSaNa karavuM. tenuM rakSaNa karavAthI prANIne avazya Asanna siddhitA prApta thAya che. vratI yA gRhastha hoya paNa devadravyanuM haraNa karanAra raurava narakamAM ja jAya che, ane cAMDAlanI jema te, niMdApAtra thAya che. kahyuM che ke "devadravya yA gurUdravyathI vRddhi pAmela dhana kuLano nAza kare che ane maraNa pachI narakamAM ghasaDI jAya che." devadravyanA nAzathI thayela pApa sarva pApa karatAM vadhAre bhayaMkara che, mATe devadravyanI rakSA * karavAmAM satata prayAsa kare. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 14 zrIvastupAla caritra bhASAMtara 4. jagatane pAvana karanAra evA jinazAsanamAM je purUSa mahotsava kare che te jagatanA netrane eka mahatsavarUpa thAya che. te ja samRddhimAna purUSa sUryanI jema prazaMsA pAme che ke je jinazAsanane vividha utsathI dedIpyamAna kare che. 5. samasta jagatamAM prasiddha evA zatruMjayAdika tIrthonI sujJa janee mokSa-lakSamInI dAnazALArUpa yAtrA avazya karavI. tIrthayAtrA karatAM prANIne je puNya prApta thAya che tenuM pramANa to kevaLI bhagavAna ja jANI zake. kahyuM che ke "tIrthayAtrA karavAthI zubha dhyAna, asAra lakSmInuM phaLa, cAra prakAranA sukRtane lAbha, tIrthonnati ane tIrthaMkarapadanI prApti eTalA guNo pragaTa thAya che." A pramANenAM gurU mahArAjanAM vacana sAMbhaLIne te baMne tIrthanI yAtrA karavAne IrachanAra ane pavitra bhAvane dhAraNa karanAra evA pradhAne temane vaMdana karIne ekAMtamAM pUchayuM ke-he mahAtman ! je atyAre huM tIrthayAtrA karUM to bhaviSyamAM mAro kaMI vizeSa abhyadaya thAya tema che? gurU bolyA ke "he bhadra! tuM jyAre yAtrA karIne (dhavalakka) dhoLakAmAM AvIza tyAre rAjya-vyApAranA lAbhathI tAre mahAn udaya thaze." pachI niraMtara udaya pAmatI prajJAnA tejathI sUryano tiraskAra karanAra evA te maMtrIe tejapAla maMtrInI saMmati lIdhI ane pitAnA gharanuM sarvasva laIne siddhine Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ullAsa 1 le 15 sUcavanArA zakunothI prerita thaI tejapAlanI sAthe tIrthacAtrA karavA cAlyA. zAstranirdiSTa vidhithI potAnA svajano sahita mArge cAlatAM te baMne bhrAtA haDAlakapura (mAMDaLa pAse haDALA gAma)mAM AvyA. pachI AgaLa saurASTramAM kaMIka asvAthya joIne bhagavaMtanI pUjA karI sAMje te baMne A pramANe vicAravA lAgyA ke "bhaviSya kALanA gikSemane mATe ahIM bhUmimAM kaMIka dhana dATI rAkhIe. kAraNa ke te vinA gRhavyavahAra cAlI na zake. eka kavie kahyuM che ke-jenI pAse dhana hoya te nara kulIna, paMDita, prazaMsApAtra, guNajJa, vaktA ane darzanIya paNa teja gaNAya che, kAraNa ke dhanamAM badhA guNo rahelA che." pachI gharanuM sarvasva gaNI jatAM traNa lakSapramANu dravya thayuM. temAMthI eka lakSa dravya laIne rAtre te banne bhAIo kayAMka pracchanna sthAne dATavA cAlyA. ardha rAtre eka (vaTa) vRkSanI nIce Aste Ate keTalAmAM bhUmi khodavA lAgyA, tevAmAM temanA jAgrata thayelA puNyanA prabhAvathI sonAmahorothI bharela, zubhane ApanAra tathA kAmakuMbha samAna pUrNa kuMbha pragaTa thayo. te joIne aMtaramAM vismaya pAmatA te banane bhAIe vicAravA lAgyA ke-"aho ! puNyane kevo prabhAva ke ahIM ulaTuM nidhAna pragaTa thayuM!" pachI siddhinA keSarUpa paMca parameSThInuM smaraNa karI AnaMdapUrvaka potAnA dravya sAthe te nidhAna paNa laIne te banne bhAI o svasthAne AvyA ane sarasvatInI jevI udAra ane sAra buddhi ApanArI tathA sadA mAnya evI (tejapALanI strI) Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara anupamA devIne te kahevA lAgyA ke-"ame sva-nidhAna dATavAne mATe gayA hatA tyAM ulaTuM A suvarNa-nidhAna pragaTa thayuM, mATe have manasvinI ! amane pariNAme guNakArI evI salAha Ape ke e nidhAnanI amAre zI. vyavasthA karavI ? A pramANe sudhAnI miThAzane paNa jIte evI vastupALa maMtrInI vANI sAMbhaLIne prasanna ane lajajAthI natamukhI thaIne te belI ke-" drapArjana karatAM utpanna thayela rabhArathI (karmanA bhArathI) jANe adhogatie javAne IcchatA hoya evA prANIo potAnuM dhana bhUmimAM dATe che, mATe ucca padavIne IcchanAra janoe to tema na karatAM potAnuM dhana, jagatanI daSTimAM Ave tevA sarvotkRSTa sthAne sthApavuM joIe. tene mATe zatruMjaya ane ujjayaMta (giranAra) e be tIrtha zreSTha gaNAya che, ke jyAM ArUDha thatAM prANune mukti atyaMta najIka thatI jAya che. kahyuM che ke nyAyapArjita dhanathI je ekvAra paNa tIrthayAtrA karavAmAM Ave to te avazya hajAro ane karaDe bhavanA pApane dhvasta kare che. mATe AtmahitAthI purUSoe avazya e bane tIrthamAM pitAnI lakSmIno vyaya karavo ke jethI lAkho varaso thatAM paNa te anyathA na thAya. (arthAt lAkha varaso sudhI tenuM phaLa maLatAM paNa te phaLa apUrNa na thAya.) A pramANe svAdiSTa pacya samAna anupamA devInAM vacane nIcA mukhavALI-vastupAla pitAnA jyeSTha hevAthI. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 ullAsa 1 lA sAMbhaLIne te ane maMtrI harSita thai peAtAnu sava dhana sAthe laIne AgaLa cAlyA, ane pratigrAme amita prabhA-. vALI jinapratimAene namaskAra karatA, tridhA zIla pALatA, vividha utsavA karatA, sadA tapamAM sthita evA munione vaMdana karatA ane gaurava sahita svAmivAtsalya karatA evA te anukrame zatruMjaya tathA gIranAra tIrtha para AvyA. tyAM dhananA vyayapUrvaka vidhithI yAtrA karIne te ane dharma, kAma ane artha-sa`pattinA dhAmarUpa ane vIradhavala rAjAnI rAjadhAnI evA dhoLakAmAM AvyA. pachI kapardi devanA AdezathI tyAM ja sthiti karatAM temane guNAmAM moTA, caulukaya rAjAnA gurU ane sanmatinA eka nidhAnarUpa sAmezvara nAmanA brAhmaNanI sAthe kSIra ane nIra samAna prIti thai. kahyuM che ke "prathama kSIre (dudhe) peAtAnI sAthe maLelA jaLane peAtAnA samasta guNI arpaNa karyA. mAlike tene uSNa karavA culApara mukayuM. eTale kSIra maLatuM joine jaLe peAtAnA upakArIne maLavA na detAM peAte aLavA mAMDayuM. kSIrane te joine kheda thayA eTale teNe te ekadama uchaLIne agnimAM paDavAnI taiyArI karI tyAre mAlike temAM pANI chAMTI tenA mitraneA pAchA meLApa karAvyo eTale kSIra zAMta thayuM. A pramANe mitranI Apatti joine manamAM khedya pAmatAM kSIra agnimAM paDavAne taiyAra thayuM ane jaLanA phrI samAgamathI te zAMta thayuM te kharAkhara che. sajjanAnI maitrI AvA prakAranI ja hoya che." 2 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara - have kAnyakuja (kanAja) dezanA tilaka samAne ane parama saMpattivALA kalyANakaTaka nAmanA nagaramAM chatrIsa lAkha gAmanA ezvaryathI IMdra samAna ane atizaya tejanA bhaMDArarUpa bhUvaDa (bhUyaDa) nAme rAjA hato. teNe prasanna thaIne mahazula nAmanI potAnI putrIne dAyajAne ThekANe sadAne mATe A gujarabhUmi ApI. pitAnA prasAdathI gujarAtanuM svAminIpada pAmIne ahIna tejavALI evI teNe cirakAla e bhUmi bhogavI. pachI anukrame zubha dhyAnathI te maraNa pAmIne vyaMtarI (devI) thaI ane te bhUminI pUrvanA nAmathI prasiddha evI adhiSThAyikA thaI. ekadA sukhazayyAmAM sukhe nidrAmAM sutela ane dhavala udayavALA zrImAnuM vIradhavala rAjAnA pUrvanA atizaya puNyathI AkarSAyela ane aMtaHpuranI bhUmikAne prakAzita karanAra evI te devIe pratyakSa thaIne pragaTa vANIthI tene kahyuM ke he rAjana ! pUrve gujarAtamAM cApotkaTa (cAvaDA) vaMzamAM sUrya samAna tejasvI ane mahAbhujAvALe vanarAja nAme rAjA thaI gayo. teNe jANe iMdrano bhAgIdAra hoya tema ganI zobhAne laIne vikrama saMvat 802 mAM mahIpITha para vizvavikhyAta evuM aNahilapura nAme nagara vasAvyuM, ane zrI zIlAcAryanA upadezathI teNe e nagaramAM zrI pAzvanAthanI pratimA sahita ane suvarNa-kuMbhathI zobhAyamAna evuM paMcAsara nAme jinacaitya karAvyuM, tathA nyAyanA nidhAna evA teNe sATha varSa paryata rAjya karatAM prajAnA aneka kaMTake urachedIne A vasudhAne rAjanvatI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ullAsa 1 : 19 anAvI, tyAra pachI IMdra samAna prakhyAta evA tenA cAgarAja nAmanA putre pAMtrIsa varSa paryata rAjaya karyuM. pachI zatruono nAza karanAra evA kSemarAja rAjAe dharma ane nyAyanA utkarSathI pacIza varasa rAjya karyuM. tyAra pachI ogaNatrIza varasa bhUyaDa rAjAe ane vIza varasa vairisiMha rAjAe rAjya karyuM. tyAra bAda sUrya samAna tejasvI evA ratnAditya rAjAe paMdara varasa A pRthvInuM pAlana karyuM, tathA sAta varasa sAmaMtasiMha rAjAe rAjya karyuM. e pramANe satya evA cAvaDAvaMzanA sAta rAjAo thayA. have kAnyakujanA svAmI evA zrImAn bhUyaDa rAjAne kahyuM samAna karNAditya nAmano putra rAjA thaye. tene putra caMdrAditya, teno romAditya ane teno putra bhuvanAditya ema anukrame cAra rAjAo thayA. have bhuvanAdityanA jagatanA jaMtuone jIvADanAra saMpattivALA rAja, bIja ane daMDaka (Dalakka) nAme traNa putra sodara thayA. temAM nirdoSa, purUSomAM zreSTha, vidyAvAnuM ane kautukI e rAja pRthvImAM bhramaNa karate anukrame pATaNamAM AvI pahoMcyo. tenI azvakrIDAthI camatkAra pAmela sAmaMtasiMhe strIomAM mugaTa samAna evI pitAnI lIlAvatI nAme plena tene paraNAvI. temane mUlarAja nAme putra thaye ke je ani-saMbhavapaNAthI zaMbhunI jema prakhyAta ane atula zebhAvALo thayo. vikrama saMvat (900) mAM traNe prakAre vIra ziromaNi ane caulukya-vazamAM caMdramA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara samAna e mULarAja rAjA thayA, ane prajAne ha pamADanAra evA teNe svarganA rAjyane IMdranI jema e mahArAjyane pAMcAvana varasa bhogavyuM. tyAra pachI tejamAM sUryasamAna, kaLAvAnuM ane kAMtimAn evA cAmuMDarAja bhUpatie tera varasa rAjya karyuM. te pachI zatruene dAsa banAvanAra evA vallabharAja thayA, ke je peAtAnA guNAne lIdhe cha mahinAmAM rAmanI jevA lAkapriya thaI paDayA. arthAt cha mahinA ja rAjya karyuM.... pachI kalpavRkSa samAna dAtAra ane prajAne sukha ApanAra evA durlabharAje sADA agIyAra varasa rAjya karyuM. te pachI dAtArAmAM agresara ane bhIma parAkramavALA tathA punaH sAmava'zane zaNagAravAne bhImasamAna evA bhIma rAjA thayA, ke jeNe zatruonI paraparAnA uccheda karIne khetAlIza varasa ekachatra rAjya 20 karyuM. tyAra pachI vidyAvizArada janAne kalpavRkSasamAna evA ka deva rAjAe egaNIza varasa rAjya ryuM... ke jenA manamAM devabhaktinA rasa satra vyApta hatA ane abhigraha vizeSathI je devatAone paNa zlAghya hatA. tenI pachI pRthvInA bhArane dhAraNa karavAmAM purUSottama samAna evA jayasiMha nAme rAjA thayA, ke jene ali (anya rAjAe ane balavAna) nA baMdhane mATe vAmana sthiti (vAmanapaNuM) karavAnI jarUra paDI nahI- e AzcaryanI vAta che. sujJAmAM zreSTha evA teNe zatru Mjaya mahAtIrthaM para *kRSNane tA baLirAjane bAMdhavA mATe vAmanapaNuM karavuM paDayuM hatuM. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ullAsa 1 le 21 jinezvara bhagavaMtanI pUjA nimitte bAra gAma arpaNa karyA hatAM. tathA pATaNamAM eka sthaLe ja jagatanA sauMdaryanI saMpatti darzAvavAne teNe lokyasuMdara nAme maMdira karAvyuM hatuM ane siddhapura nagaramAM teNe prajAne AnaMda ApanAra ane kelAsa parvata samAna unnata e ziva-prAsAda karAvyA hatA. kahyuM che ke-madanabhrama rAjAe daMDa tarIke ApelA evA cha-- karoDa gurUdragsane vyaya karI jeNe siddhapuramAM caudase pUtaLIo sahita zaMbhunuM divya maMdira baMdhAvyuM. jagatanA maMDanarUpa evo te siddharAja jayavaMta varte." vaLI jeNe sajjana vyavahArI pAse giranAra tIrtha para traNe jagatamAM utkRSTa evuM zrIneminAthanuM citya karAvyuM, ane tyAM uMcA suvarNa tathA pIttaLanuM manohara biMba karAvatAM bahoMtera kareDa krammone vyaya karyo. athI janene abhISTa ApanAra evA e rAjAe pacAsa varSa paryata gujarAtanI pRthvInuM rAjya karatAM siddharAja evuM biruda prApta karyuM hatuM. tenI pachI karUNAmRtanA sAgararUpa ane vikramAdityasamAna zrImAn kumArapAla rAjA thayo. kahyuM che ke-pitAnI AjJAne vaza ane vizALa evA pitAnA aDhAra dezamAM prasAra pAmelI hiMsAne cauda varasa paryata pitAnA tejathI sarvathA dUra karAvIne potAnA pApane nAza karavA jaina rAjA kumArapAle potAnA kIttistaMbha samAna caudase jina maMdira baMdhAvyAM." trIza varasa ane ATha mAsa sudhI rAjya karatAM jeNe jainadharmanuM aizvarya ekAtapatrarUpa karI dIdhuM. te pachI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara zatruma`DaLane bhayabrAMta karanAra evA ajyapAla rAjAe satyAvIza varasa rAjya bhAgaLyuM. tyAra pachI vijJajanAmAM prakhyAta evA mULarAja nAme rAjA thayA-teNe traNa varasa, ATha mAsa ane be divasa rAjya bhAgaLyuM. tyArapachI nirmAMLa yazavALA evA bhImarAje eka varasa eka mAsa ane cAvIsa divasa rAjya karyuM. te pachI aIrAja rAjA thayA-je zarIranI zezabhAmAM kAmadeva jevA ane teja tathA lakSmInA teA eka dhAmarUpa hatA. tenI pachI atyAre mahA aliSTha ane sthira udayavALA evA tame lavaNaprasAda ane vIradhavala baMne pitA-putra rAjA thayA che. paraMtu kalikAlanA vaze mAtmya-nyAyamAM tatpara evA pApI mleccha rAjAe atyAre gAyanI jevI A pRthvInI karthanA karI rahyA che. mATe pavitra manavALA evA zrImAn vastupAla ane tejapAla nAmanA ane bhrAtAone tame pradhAna khanAvA ke jethI caturaMga senAnI sAthe divase divase tamArA rAjya, pratApa ane dharmanI avazya vRddhi thAya. kahyuM che ke-- 22 "rAnA nayajJaH Sivo viveI, yatiH kSamAvAn vinayI dhanADhyaH / vidvAn kriyAvAn yuvatiH satI ca, bhavaMti sarvatra maholyAya '' / / ? / / * nyAyI rAjA, vivekI pradhAna, kSamAvAna yati, vinayI dhanavAn, kriyAvAnuM vidvAna ane satI strI-e satra Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 ullAsa 1, le mahadayane mATe ja thAya che, arthAt mahadayane pAme ja che." huM A gurjara vasudhAnI adhiSThAyikA maheNulA nAme devI chuM, ane sarvatra prasaratA tamArA puNyathI AkarSAIne tamane kahevA AvI chuM." A pramANe kahIne vIjaLInI jema pitAvI deha-kAMtithI nabhastalane prakAzita karatI te devI tarata ja adazya thaI gaI A pramANenA svamanI prAptithI zubhane IchanAra e vIradhavala rAjA nidrAne tyAga karIne A pramANe ciMtavavA lAgyo ke-"aho! mArA mahAjajavala puNyathI ja devIe A saMpattinA sthAnarUpa upadeza Ape che, mATe ene mAre tarata ja amala kara joIe. jema netra vinA mukha ane staMbha vinA gRha na zobhe, tema uttama maMtrI vinA rAjya kadApi zobhatuM nathI. vaLI vedavidyArahita brAhmaNo, zIlarahita maharSi e ane maMtrihIna rAjAe -e traNe pitAnA mULanuM ja uchedana karanArA che. kAraNa ke bhujabalavALA rAjAo lamIne upArjana kare che ane maMtrIo tene nyAyapUrvaka vadhAratA jAya che. jo ke ratnone te samudra ja pedA kare che, paNa tene saMskAra karanArA jhaverIo hoya che. jema vicakSaNa strI tathA putra sahita gharamAM mahA unnati thAya-tema prAjya kAryovALA rAjayamAM je sarvanuM rakSaNa karanAra maMtrI hoya te mahodaya thAya che. pachI prabhAte jenuM mukhakamaLa vikasvara che e rAjA baMdhIjananA vijayanAda tathA vAjIMtronA dhvani sAthe Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara jAgrata thaye. ane prabhAte devArcana, pAtradAna, dInadayA, mAtapitAnI bhakti ane kRpAlutra-e pAMca prAjya puNyane utpanna kare che. e sUktinuM smaraNa karatAM karUNAnA sAgara evA rAjAe zaucAcArathI pitAnA dehane nirmaLa karIne devArcana karyuM, supAtre dAna dIdhuM, dInajananI sAra saMbhALa lIdhI ane pachI nirmaLa manathI pitAnA tAtanA caraNomAM namaskAra karavA te pitAnA AvAsamAM Avyo. tyAM nehI, vinayI ane nyAyI evo caulukaya bhUpAla pitAnA tAtanA caraNa kamaLane namaskAra karIne tenI AgaLa beThe ane rAtrie devatAe Apela Adeza yathAsthita kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLIne lavaNuprasAda rAjA tene kahevA lAge ke - e pramANe ja Adeza te devIe dvidhA nizAMte (aMtaHpuramAM ane rAtrinA aMte) sutelA ane kaMIka nidrAne prApta thayelA evA mane paNa Apyo che." pachI paraspara saMvAda karatAM tene vedavAkyasamAna satya samajIne manamAM vismaya pAmatA evA te baMne pitAputra parama harSa pAmyA. evA avasaramAM zrImAnuM semezvaranA nAmathI prasiddha evo temano kulagurU temane svasti vAMcana saMbhaLAvavAne tyAM AvyuM. eTale tene yathAyogya satkAra karI aMtaramAM AnaMda pAmatA temaNe devatAe kahela vRttAMta potAnA te purehitane kahI saMbhaLAvyo. te pramANenuM rAjAnuM kathana sAMbhaLIne atyaMta pramoda pAmatA purohite kahyuM ke "tamAro pUrvane puNya prabhAva jAgRta thayA che, ke jethI dAkSAyaNI devIe sAkSAt pitAnA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *ullAsa 1-le 25 dazana ApI prasanna thaIne Aryajene ucita evA kAryano tamane upadeza Apyo che. kAraNa ke "devatAo sAkSAta thAya, rAjAo sadA prasanna rahe ane gharamAM yatheccha saMpatti Ave-e dharmanuM mAhAsya che-ema saMta jane kahe che." mATe devatAnA kahyA pramANe e maMtrIone akhaMDita bhAgya ane saubhAgyayukta adhikAra Apo ke jethI ApanA rAjyane udaya thAya. kAraNa ke rAjAe nyAyaniSTha, guNomAM gariSTha ane buddhimAM viziSTa evA pradhAnane ghaNA puNyathI ja meLavI zake che. vaLI he deva ! kSAra jaLanuM pAna karavAthI jema kSaNavAramAM zarIranI zobhA nAza pAme che tema kumaMtrIne rAjyamAM sthApana karatAM prajAnI lakSamIne nAza thAya che. jema sapanA mukhamAM ke teNe Dazela kalevaramAM rUdhira rahetuM nathI-tema duSTa adhikArI AvatAM rAjA ke prajAne dhanane lAbha thato nathI. vaLI vanarAja paNa devane paNa ati durlabha evI A gurjara dezanA ezvaryanI saMpatti mahA amAtyanA baLathI ja pAmyo hato. he rAjana ! ApanI pAse devIe je maMtrivane nivedana karyA che te rAjavyApArane bahu sArI rIte calAvI zake tevA che, nyAyazAstramAM vizArada che, bahetara kaLAomAM kuzaLa che, sarva dazAmAM premALa che, jinadharmanA dharI che ane purUSottama samAna che. vaLI te zatruMjaya tathA giranAranI yAtrA karIne atyAre rAjasevAne mATe ja ahIM AvyA che. teo pahelAM mane maLelA paNa che. he deva! have je Apa Adeza ApatA ho te temane ahIM lAvIne huM Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara ApanI samakSa hAjara karUM. purohitanAM A pramANenAM vacane sAMbhaLI temaNe Adeza Apyo eTale baMne rAjAne Adeza thatAM purohita sArA vezavALA ane vinIta evA te baMnene rAjAnI pAse teDI lAvyA. pachI uttama vastunI bheTa mUkIne potAnA laghu baMdhu sahita vastupAla, prasAdathI madhura (prasanna) AkAravALA evA tAtasahita vIradhavala rAjAne namyo. eTale sanmAna ane Asana ApatAM temanuM AMtarika gaurava sAcavIne pitAnI AjJAthI viradhavala rAjA bAlyA ke -"tamArI AkRti tamArAmAM guNa-samRddhi sUcave che, namratA kula-vizuddhi darzAve che, vANI zAstrabodha sUcave che ane saMyama vayanI adhikatA sUcave che. ApanA jevA purUSethI svAmInA pitRkuLa slAyatAne pAme che, manoratharUpa vRkSa saphaLa thAya che ane yazanI sAthe lakSamI vRddhi pAme che. aho ! jyAM yauvanamAM paNa kAmavikAra nathI, dhana ke vinayanI maryAdAno vyatikrama nathI ane durjana, sAthe paNa jyAM lezamAtra kapaTabhAva nathI evI A tamArI navIna AkRti koNe banAvI che ? A bhUtala para je te prakAranA dharmakarmathI saMpatti maLavI te sulabha che paNa jenAthI uttama purUSaratnanI prApti thAya evAM sukRte atyaMta durlabha che. nyAyadharmamAM nipuNa ane sUrya candra samAna mahAtejasvI evA tamArA jevA be baMdhue atyAre amArA lecananA atithi thayA e amArA pUrva puNyano ja prabhAva samaja. Aje ociMte ekI sAthe amArA gharamAM cAre bAjuthI purNayane prabhAva prakaTa thaye jaNAya Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t". ullAsa 1 le ra7: che ke jethI rAjyabhArane vahana karavAmAM apUrva dhArI samAna tame amArA nagaramAM AvyA. amane pitA putrane je A mahArAjya prApta thayuM che temAM tamane mukhya. pradhAna banAvavAno amAro daDha vicAra thayo che, tethI garjanA karatA hAthI, ao, ane padAtiothI paripUrNa A rAjya nyAya, vinaya ane dharmanA sAkSIrUpa A samasta lakSmI tathA jenAthI traNe jagatane upakAra thaI zake evo. A rAjyakArabhAra atyAre ame tamArA hasta-kamaLamAM sepIe chIe." A pramANenI prasAdathI madhurI tathA AnaMdAmRtane. jharanArI evI rAjAnI vANI sAMbhaLIne te baMne bhAIo vicAravA lAgyA ke "ahe! A samartha rAjAoe pUrve sAMbhaLavAmAM ke jovAmAM paNa nahIM Avela evuM je mahAmAna ApaNane ekAeka ApyuM te kharekhara dharmane ja prabhAva che. kahyuM che ke - premALa patnI,vinayI putra, guNI baMdhu, mAyALu svajana. atyaMta catura mitra, sadA prasanna svAmI, nirlobhI anucara ane subaMdhu (svajano) tathA mahAmunionA upagamAM Ave tevuM dhana-A zubhazreNi pUrva puNyanA udayathI koIkane ja prApta thAya che. A pramANe vicAra karI pitAnI daMtapaMktinA prakAzathI vasudhAne dhavalita karato vastupAla rAjAne kahevA lAgyA. ke-"he deva ! te ja sevako puNyavaMta ane guNavaMta janomAM agresara gaNAya che ke jene potAno svAmI prasanna mukhakamaLa. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara sAthe madhura rIte khelAve che. A pRthvImAM rAjA samAna anya kAI tItha nathI ke jenu mukhakamala jevAthI sajjanAnA apAyarUpa pAtaka satvara naSTa thAya ane abhISTa sapatti prApta thAya. prasAdasahita mukhavALA rAjAnI dRSTi jyAM jyAM vilAsa kare che, tyAM tyAM zucitA, kulInatA, dakSatA ane subhagatA prApta thAya che; chatAM kaIka mAre Apane vijJapti karavAnI che te Apa kharAkhara dhyAna daine sAMbhaLeA, kAraNa ke sajjaneAnI vANImAM nyAyanI sAthe kaMIka kAratA paNa rahelI hAya che, paraMtu te sAMbhaLavAnA adhikAra Apane ja che. he deva ! je sArA hatA te teA traNe yuga gayA ane atyAre te kaliyuga varte che ke jemAM sevaka ke svAmImAM kRtajJatA prAye dekhAtI nathI. ajJAnavaDe rAjAnI dRSTi naSTa thayelI hAvAthI te leAbhAMdha sevakAne ja adhikArI banAve che ane tee temane eve mAge dArI jAya che ke jyAM teo vyAkuLa thaIne tarataja vinAza pAme che. keAI paNa sevaka sarvathA leAbharahita vRttithI svAmInI samatAyukta sevA karatA nathI, tathApi sujJa jane e evA AcAra rAkhavA ghaTita che ke jethI paraleAkane Adha na Ave tathA A leAkamAM niMdA na thAya. sad janAnA upakAra thai zake ane zatruonA apakAra thai zake teTalA mATe sunna janA rAjAnA Azraya kare che, kevaLa peAtAnuM uttara-pUraNa tA kANa karatuM nathI ? tethI he deva ! nyAyane AgaLa karI, khala 28 *392. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ' ullAsa 1 lo 28: janene dUra kahADI, sahaja zatruono jaya karI ane zrIpatinA caritrane Adara karIne je Apa vasudhAne uddhAra karavA mAgatA he te Ape karelo pragaTa Adeza (hukama) mAre zirasAvadha che, nahi te Apane svasti thAo. he nAtha ! ApanI anupama rAjyavyavasthAno adhikAra pAmIne mAre rAjabhavananA bhaMDAranI sAthe prajAne paNa unnatie lAvavI che, anya rAjaputro (rajaputa) vigerenA anyAya dUra karavAnA che ane devagurUnI trividha rIte sevA bajAvavI che. paraMtu ame maMDalInagarathI pitAnA kuTuMba ane dhana sAthe atyAre ApanI sevA karavA ahIM AvyA chIe, ane hAla sAdhunI ratnatrayInI jema athavA zaMbhunA traNa guNanI jema amArA gharamAM traNa lAkha dravya che. jyAre kaI cADIyA vigerenA kahevAthI ApanA hRdayamAM amArI upara viparItabhAva pedA thAya tyAre ApanI IcchA pramANe amArI pAse atyaMta dussaha zarata karAvIne te dhana ane amArA parivAra sAthe amane mukta karavA. A saMbaMdhamAM ApanA kulagurunI sAkSIe Ape amane vacana ApavuM paDaze." A pramANe kahIne vastupAla maMtrIzvara virAma pAmyA, eTale mitanA miSe snehasahita prasAdarUpa amRta varasAvatAM rAjAe kahyuM ke-"A sarvAga sAmrAjya ane A rAjya-saMpatti, e badhuM ame tamane ja svAdhIna karIe chIe, ane A saMbaMdhamAM zaMbhunI AjJA temaja pitA tathA sAmezvara gurU sadAne mATe mArA sAkSIbhUta Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :30. zrIvAstupAla caritra bhASAMtara (jamAna) che." A pramANe vikasita manathI satya vANI kahIne aMtaramAM prasanna thayelA culuka rAjAe sukRtabhAgI evA te baMne maMtrIzvarenA kara-kamaLane suvarNa-mudrAthI suzobhita banAvI dIdhA ane prasanna thayelA rAjAe mahA parAkramI evA vastupAlane mahA addabhuta zobhAvALA evA zrIstaMbhatIrtha (khaMbhAta)nI tathA dhavalakka nagaranI prabhutA (kula sattA) ApI. svAbhAvika prajJAnA prakarSathI nirmaLa tejavALA evA te baMnene rAjA taraphathI samasta rAjasattA soMpavAmAM AvatAM kuladevatAnA addabhuta mAhAsyathI tathA temanA puNyanA prabhAvathI jagatamAM temanI atizaya khyAti prasaravA lAgI. te vakhate tIrthakarane janma thatAM ane sUryane udaya thatAM jIvaleka jema parama utkarSane pAme, tema rAjamaMdiramAM mahodaya thavA lAgyA ane athajanonA manorathanI zreNinI sAthe deza, keza, ao tathA hastIonI saMpattimAM rAjA tathA jinazAsana mahodayane pAmyA. pachI vidanonI zAMtine mATe supAtre dAna ApI nagaranA samasta lokone vivekathI prasanna karIne atithinI jemaNe pUjA karI che evA tathA aneka kSatriyethI sevAtA evA te baMne maMtrIzvaro rAjAe ApelA eka prauDha maMdiramAM nivAsa karIne rahyA. e vakhate jemane utsAha vadhAravAmAM Avelo che evA nagaravAsIoe vividha bheTa dharIne te rAjyadatta maMdiramAM praveza karatI vakhate temane vardhApana-mahatsava karyo. A avasare vedavidyAmAM kuzaLa tathA zAMti-kamane karatA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ullAsa 1 le - 31 evA brAhmaNe bahu ja AnaMda sAthe vedaccArapUrvaka temane AzIrvAda ApavA lAgyA, badhAM lokone AnaMda pamADanArA evA baMdIjane jaya jaya zabda bolavA lAgyA tathA sadhavA strIo maMgalane mATe uMce svare dhavalamaMgala gAvA lAgI. pachI pitAnA laghu bAMdhavasahita jagama kalpavRkSa samAna e vastupAla maMtrIzvara samasta prajAnA manorathane pUravA lAgyA. e pramANe rAjyalakSmI tathA sarvAdhikAranI sthiti pAmIne caMDapa vaMzanA mauktikamaNisamAna ane tejapAla subaMdhue jeno utsAha vadhAre che evA tathA kalikAlarUpa kuMjarane je siMha samAna che evA sujJa zrImAnuM vastupAla maMtrI saptAMga rAjyane udaya karatA chatA prajAne ApavA lAgyA. iti mahAmAtyazrIvastupAlacaritre tapAgacchAdhipati somasuMdarasUri zrIjayacaMdrasariziSyapaMDitazrIjinaharSagaNikRte harSA ke maMtri-nareMdravaMza-devatAdeza-rAjyavyApAraprApti ghano nAma prathama: tAva: |2 . Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva vastupAla matrI niratara pavitra thaIne atizaya bhAvathI sa abhISTane ApanAra evA zrIjinezvaranI pUjA karatA hatA. kahyuM che ke, * he bhavya jane ! vipula ane anupama ma'gaLanA kAraNarUpa, dutisaMtatinA tApane dUra karanAra tathA prANIonA sa manAthane pUrNa karanAra evI jinapUjA tame niratara karaze.' ekadA peAtAnA parivAra sAthe tathA subuddhinA sAgara evA peAtAnA badhu tejapAla sAthe pauSadhazALAmAM AvIne vastupAla maMtrIzvare bhaktipUrvaka Agamane jANanArA evA devaprabha gurUne vaMdana karyuM, kAraNa ke guNavaMta janAnI samyak prakAre pUjA karavI eja vivekavRkSanu phaLa che. te prasage gurUmahArAje tenI AgaLa puNyarUpI ArAmane sudhAnI nIka samAna, pApane dUra karanAra tathA mArgane batAvanAra evI A pramANe dha dezanA ApI zarIre AreAgya, bhAgyanA abhyudaya, svajanAmAM prabhutva, bhuvanamAM mahattva, cittamAM viveka ane gharamAM vitta e manuSyane puNyanA prabhAvathI prApta thAya che. A jagatamAM parama hitakAraka eka dharma ja jayavaMtA varte che ke-je madhurahita janane khaMdhusamAna che, mitrarahitane mitrasamAna che, vyAdhinI vyathAthI behAla thayelAne sArA auSadha samAna che, rAtadivasa daridratAthI jemanu mana pIDita che evA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva 33 janene te dhanasamAna che, anAthane nAtha che ane guNahIna janane guNanA nidhAnarUpa che. sarva dharmomAM upakArane utkRSTa gaNele che ane dharma sarvathA sukhakara che e vAta sarva darzanane saMmata che. upakAra dravyathI ane bhAvathI-emabe prakAre kahelo che, sujJa janoe sarva prANIo para yathAzakti upakAra kare. duHkhathI Atta thayelA evA nIca jane paNa je te tapa te kare che, paNa loko para upakAra karavAne to mahAjane ja samartha thAya che. vaLI kahyuM che ke "apakAra karavAne to viSadhare (dujana) paNa samartha che, paraMtu upakAra karavo te IMdrane paNa duSkara che." A jagatamAM keTalAka vidvAne hoya che, keTalAka gIo hoya che, keTalAka guNomAM vidagdha hoya che, keTalAka madenmatta hAthIonA kuMbhasthalane bhedanArA prasiddha ane prauDha vIrajana hoya che, keTalAka sadAcArI hoya che, keTalAka rUpavaDe suMdara hoya che ane keTalAka moTA pratiSThita hoya che; paraMtu jenI zakti sadA paropakAramAM ja vaparAya che evA purUSa to jagatamAM viralA hoya che. dIna, daridra, nirAdhAra ane duHkhita, tathA sudhAtRSAnI pIDAthI atyaMta pIDita evA prANIo para pavitra dayA lAvI pitAnI zakti pramANe anna-pAnAdika ApIne je temane zAMti ApavI tene tattvajJa purUSae dravya-upakAra kahe che, ane te paNa A jagatamAM adabhUta saubhAgya saMpattinA parama sthAnarUpa che. ane jJAna, va. 3 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 zrIvastupAla caritra bhASAMtara darzana, cAritra, tapa, kSamA, samyakatva ane zIlayukta mahAtmAonI atyaMta bhakti karavI tathA niHspRha bhAvathI zebhatA evA janAmAM samyajJAna ane kiyAdika guNono Aropa karavo te bhAva-upakAra kahevAya che. saMpatti ane zarIranuM prauDha aizvarya pAmIne prAyaH puNyavaMta purUSe ja anya prANIo para upakAra karI zake che. svarga ane mokSanA sukho tathA cakavatI vigerenI saMpatti-e dvividha upakAranuM ja phaLa che-ema sujJa jana kahe che. temAM mAtra dropakArathI paNa A bhava ane parabhavamAM aneka prakAranI sukha saMpatti prApta thAya che. te saMbaMdhamAM bharata rAjAnuM daSTAMta A pramANe che - bharatakSetramAM iMdrapurI samAna ane addabhuta lakSamInA dhAmarUpa bhegapura nAme nagara che. tyAM bharata nAme rAjA rAjya karato hato. te bhAgya ane saubhAgyanuM nidhAna tathA pitAnI kIrtirUpa kapUranI sugaMdhathI bhAratabhUmine vAsita karato hato. vaLI te dvidhA dharmakaLA (dharma ane dhanurvidyA)mAM kuzaLa, dvidhA samiti (saMgrAma ane rAjasabhA)mAM tatpara, ane dvidhA kSamAbhut (rAjA ane kSamavAnuM)mAM mukhya hato, chatAM te traNe prakAre vIra hatA. vaLI te rAjA potAnA aMtaHkaraNamAM saMgrAma vakhate zatrusamUhane tathA dAna vakhate suvarNa samUhane tRNasamAna gaNato hato. tene prazasta zarIranI zobhAthI sarva strIomAM agresara ane nIlakamala * dharmavIra, zarIra, kSamAvIra. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva 35 samAna locanavALI sulocanA nAme mahArANI hatI. te vivekavatI, ane jenA ubhaya pakSa (pAMkha)nI zobhA vizuddha che evI haMsasamAna vilasita gati karanArI tathA pitAnA bhartAnA mAnasa (sarovara)mAM vAsa karanArI hatI. temane nirmaLa sadaguNathI vasudhAmAM prakhyAta ane bhadragajenI je parAkramI mahIcaMdra nAme putra hatuM. te rAjAne rAjAprajAnA kAryono bejo uThAvavAmAM dhuraMdhara, buddhizALI ane kulIna evA bhUyI pramukha maMtrIo hatA. sarva aizvaryanA sukha-sAgararUpa e bharata rAjA paropakAra sivAya azva ke hastInI kIDAmAM, gIta, kAvya ke kathAmAM, yuvationI lIlAmAM ke nATaka vigerenA prekSaNamAM leza paNa raMjita thato nahote. ekadA sukRta-jaLanA pravAharUpa evA te rAjAe maMtrIone kahyuM ke-" mahIcaMdra yuvarAja kumAranI sAthe sArI buddhivALA evA tame samasta rAjyanI evI rIte saMbhALa rAkho ke jethI lokamAM nyAya ane dharmane bAdhA na Ave ane huM tenI sarva ciMtA tajI daIne hRdayane abhISTa evI vastuonuM nirnidAna dAna ApI prANIo para yathAzakti upakAra karI zakuM. jyAM svArtha karatAM parArtha (paropakAra) adhika bhAse che-teja purUSa A lokamAM rahyA chatAM dethI paNa vakhaNAya che, pitAnA prANa ane dhanano vyaya karIne paNa manuSya popakAra karavo. sa ya karavAthI jeTaluM puNya na * niyANa vinAnuM-sukhabhogAdi phaLaprAptinI AzA vinAnuM. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 zrIvastupALa caritra bhASAMtara thAya teTalu puNya paropakAra karavAthI prApta thAya che." A pramANe ma`trIone kahI temane rAjyakAnI dhurAnA agrapadapara sthApana karIne jeNe pApakAranI ja eka dvIkSA grahaNa karI che evA ane dAkSiNya-guNavALA janAmAM agresara evA bharata rAjA peAte yathAyeAgya sarva janAnA manArathane pUrNa karavA lAgyA. ekadA nAnA prakAranA prANIone vividha prakAranA vyAdhiothI grasta thayelA joine ciMtAtura thayela rAjA A pramANe ciMtavavA lAgyA ke 'koI paNa prakAranA satkama thI huM skurAyamAna guNazreNivALA rAjA thayA chu, paNa mRtyu, vyAdhi ane viyAgathI vyAkula thatA prANIonuM rakSaNa karavAne mArAmAM kaI paNa sAmarthya nathI, tethI A mArI saMpattinI sAthe eka sAmAnya ja'tunI jema mArU prauDha anvaya paNa vRthA che. ane tethI ca'cAnara (cADIyA) nI jema ceAga-kSemathI rahita heAvAthI mArU' rAjApaNa' nAma mAtraja che. kAraNa ke rAgathI paravaza thaI dharmarAjanA dhAmamAM jatA (mRtyu pAmatA) eka sAmAnya manuSyanuM rakSaNa karavAnI paNa mArAmAM zakti nathI." A pramANenI ciMtAthI grasta thayA chatA pAtAnA bhavananI sAtamI bhUmipara jaI nidrA mATe jeveA te zayyA pAse jAya che tevAmAM tenI zayyAmAM sukhanidrAe sutela, suvarNa samAna kAMtithI bhAsura ane sArI AkRtivALA evA koI purUSa tenA jovAmAM AvyA, ane * sukha meLavI ApavuM te yoga ane tenuM rakSaNa karavuM te kSema. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 37 dvitIya prastAva tenI pAse skurAyamAna tithI gRhAMgaNane prakAzita karanAra evI eka guTikA paDelI jovAmAM AvI. eTale vismayanA AvezathI viveza thayela te rAjA guTikA hAthamAM laIne pite pelA purUSane vAyu nAkhavA lAgyA. evAmAM avidyAnI jema IAinA kAryane aTakAvanAra evI nidrAno tyAga karIne pelo degI tarata ja AkAzamAM uDyo paNa vadhAre uDI na zakavAthI nabhastalathI te ja palaMgapara pAchA paDatAM samIpe rahelA rAjAne joIne te gI atyaMta bhayabhrAMta thaI gayo. tene tevI avasthAmAM jaIne rAjA dayA lAvIne belyo ke- he bhadra! tuM bhaya na pAma, paNa tuM koNa che ane kayAMthI Avela che ? te kahe." eTale te be ke "huM dUra dezamAM rahenAra ane kSatriyavaMzamAM utpanna thayela anaMgaketu nAme guTikAsiddha purUSa chuM. guTikAnA prabhAvathI svecchAe zrIparvata para javA mATe bahu mArga olaMghatAM zrAMta thayela hovAthI vizrAMtine mATe ApanI zadhyAne rakSaka vinAnI joIne durvinIta ane jaDabharata evo huM te para suto ane nidrAvaza thaye. he rAjan ! atyAre jAgrata thaIne AkAzamAge uDatAM guTikAnA abhAve uDI na zakatAM huM pAcho paDyo, mATe te vize ! he karUNAsAgara ! aparAdhI evA mArA para prasanna thaIne prANIone paramapriya evuM mane jIvitadAna Apo." A pramANenAM tenAM vacano sAMbhaLIne kRpALu rAjA Adara sahita belya ke- he bhadra! kaMI paNa bhaya rAkhyA vinA A zayyAne Azraya laI tuM tArI icchA pramANe haju paNa nidrAsukha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ? e pachI rAtA zrIvAstupAla caritra bhASAMtara le, ane huM tArI AgaLa besIne tane pavana nAMkhIza. kAraNa ke sukRdayathI ja bolAvyA vinA atithi ghare Ave che." A pramANenAM rAjAnAM vacana sAMbhaLI tarataja zayyAmAMthI uThI vinayathI rAjAnA caraNakamaLane namaskAra karIne te bolyo ke-he mahArAja! ema karavuM Apane ucita nathI, kAraNa ke ApanA guNo surAsura ane manuSyone AdaraNIya che. vaLI sarva prANIo para ane vizeSe sajajanopara akRtrima upakAra karavAthI tame A bhAratabhUmimAM eka tilakasamAna che." A pramANenA tenA kathanathI rajita thayelA rAjAe tenI guTikA tene pAchI ApI. kAraNa ke mahApurUSane anyanI saMpattinI IcchA hatI ja nathI. e vakhate pelo purUSa balya ke- he deva ! mArA para prasAda karIne kAmadhenunI jevI amUlya ane Icchita ApanAra A guTikAne Apa grahaNa kare. enA prabhAvathI vecchAe AkAzamAM jaI zakAya che ane enA jaLa-chaMTakAvathI vividha prakAranA vyAdhio nAza pAme che. te sAMbhaLIne rAjA bolyA ke-"pArakuM kaMI paNa leta nathI, paraMtu he sujJa! enI prAptinuM sthAna tuM mane kahe." A pramANene Adeza thatAM te vidyAsiddha purUSa bolyo ke- "he svAmin ! dakSiNa dizAmAM malayAcalanA maMDanarUpa zazAMka samAna maMDalAkAra, nAnA prakAranA vRkSothI virAjita ane bhuvanamAM addabhuta evuM rAmazekhara devanuM eka bhavana che. te Azca kArI evI divya zobhAthI devAMganAone kIDA karavAnA saMketarathAna samAna ane AthI janenA mane rathane pUranAra Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva che. tyAM rahIne tapAvelA sIsAnA rasasamAna ane prANIone trAsakArI evuM tenuM snAtrajaLa je manuSya cha mAsa paryaM'ta potAnA mastakapara dhAraNa kare. he vibhA ! te purUSane cha mAsanA aMte AvI guTikA satvara prApta thAya che, paNa sattvahIna purUSa teA agnisamAna te jaLathI bhasmaja thaI jAya che." 39 A pramANenI hakIkata sAMbhaLIne rAjAe te purUSane visarjana karyA ane pAte peAtAnI zakhyAmAM zAMtithI kSaNabhara nidrAvaza thayA. pachI tenA vacanane yathAsthita mAnI ajananA ceAge peAtAnA rUpanuM parAvarttana karI, kAI paNa parivArajana na jANe tevI rIte sattvazAlI jAmAM agresara evA rAjA hAthamAM khaDrega laine adha rAtre dakSiNa dizA tarapha cAlatA thayA. raste cAlatAM aneka tIrthone vaMdana karatA ane aneka vanapradezAnuM nirIkSaNa karatA te rAjA anukrame malayAcalanI cUlikApara pahoMcyA. tyAM sugadhI candanavRkSAthI jenuM sarvAMga sugaMdhamaya thaI gayela che eve te rAjA cAre bAju parvatanI zeAbhAne jovA lAgyA. pachI anukrame te jagatane AnaMda ApanAra saudayavALA ane ramaNIya maNimaya evA rAmazekhara devanA bhavanamAM pahoMcyA, pachI ati nirmALa evA vApI-jaLamAM snAna karI temAMthI kamaLA laIne teNe AdarapUrvaka rAmazekhara devanI pUjA karI. evAmAM guTikAne meLavavA mATe kaSTa sahana karatA, sattvahIna ane snAna-jaLanA tApathI jemanA zarIra traNamaya Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara thaI gayA che evA agAuthI tyAM beThelA ghaNuM purUSa rAjAnA jovAmAM AvyA. eTale rAjAe kaI eka purUSane pUchayuM ke tamArA jevA ahIM keTalA manuSya che?" te bolyo ke ame ahIM ekase manuSyo chIe." eTale rAjAe ciMtavyuM ke mAre ahI kAryasiddhi thavI duHsAdhya che. tathApi satvanuM avalaMbana karIne gaMgAnA pravAhane mahAdeve mastaka para dhAraNa karyuM hatuM tema snAnajaLa dhAraNa karavAne rAjAe potAnuM mastaka praNAlI nIce sthApana karyuM. eTale vIjaLInA udyotasamAna ane kAyara janone trAsanA kAraNarUpa jaLa rAjAnA mastaka para paDatA camakavA lAgyuM. ane sthira AsanathI beThelA rAjAnI AgaLa te jaLapravAhamAMthI skurAyamAna prabhAvavALI eka guTikA tarata ja pragaTa thaI. tene hAthamAM laIne duHkhI prANIo para premALa e rAjA ciMtavavA lAgyuM ke A lokonA manoratha haju sudhI apUrNa che te tyAre agAu mArAthI mAre svArtha kema sadhAya ? kAraNa ke daSTigocara thayelA sudhA-tRSAthI pIDita janene nirAza rahevA daIne mahApurUSone bhejana karavuM yukta nathI, tema mane bhISTa meLavavAnI ciMtAmAM nimagna thayelA A badhAne mUkIne mAre pitAne svArtha sAdhI le yogya nathI." A pramANe ciMtavIne rAjAe te guTikA kaI eka purUSane ApI dIdhI. e rIte bIjI guTikA meLavIne bIjAne ApI. evA avasare nareMdranA atula sattvathI saMtuSTa thayela rAmazekhara deva pratyakSa thaIne A pramANe kahevA lAge ke Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva - 41 "aho ! rAjAomAM mugaTa samAna narendra ! samasta vizva karatAM tamAruM satva, dhiya ane AMtarika kArUNya kaMI - alaukika ja che. aho ! lokamAM ke zAstramAM jovAmAM ke sAMbhaLavAmAM paNa nathI AvI evI anupameya tamArI manovRtti ane paropakAra buddhi che. cha mAsa kaSTa sahana karatAM paNa A eka guTikA prApta na thAya tevI be guTikA tamArA sattvathI tame eka ja divasamAM prApta karI, ane te baMne tRNanI jema eka kSaNavAramAM anya athI janene ApI dIdhI. te sattvathI huM rAmazekhara nAme deva tamArA para saMtuSTa thaye chuM. mATe he rAjan ! tame manovAMchita phaLane ApanAra vara mAgo. kAraNa ke anagha (nirdoSa) evuM devadarzana keIne paNa niSphaLa thatuM nathI." rAmazekhara devanAM A pramANenAM vacane sAMbhaLIne vinIta rAjAe tene namaskAra karIne kahyuM ke-"he zreSTha deva ! mArA pavitra puNyodayathI jo tame mArA para saMtuSTa thayA che, te maunAvalaMbI evA A sarva janone tamArA caraNarUpa kalpavRkSanI sevAnA rasika banAvI emanA manoratha pUrNa kare." rAjAnA AvA niHspRhatAvALA vacana sAMbhaLIne adhika raMjita thayela yakSarAja rAjAne kahevA lAgyo ke-"he rAjana ! A loko sattvahIna hovAthI mArA prasAdane egya nathI, chatAM ApanuM vacana IMdrane paNa anatikama' che to he rAjan ! mArA jevA eka sAmAnya devanI zI vAta?" ema kahIne rAjAnA 1 ullaMghI na zakAya evuM. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara anugrahathI te deve pilA pratyeka manuSyane ekeka guTikA ApIne sarvanA mane ratha pUrNa karyA. pachI adhika prasanna thayelA te deve sarva abhISTArthane sAdhanArI eka divya guTikA rAjAne arpaNa karI. eTale te devane namaskAra karI te guTikAnA mahA prabhAvathI garUDanI jema lIlApUrvaka AkAzamAge jatAM te kautukI rAjA rAkhaphaTanI bhUminA bhAla tilaka samAna ariSTapura nagare pahoMcyo. te nagaranI bahAranA atizaya AnaMdane ApanArA udyAnamAM bhramaNa karatAM rAjAe sAdhuonI zreNIthI susevita evA sutratAcAyane joyA eTale kRtyane jANanAra e rAjA paMcAMga. namanapUrvaka temane vaMdana karIne temanI AgaLa beThe. ane A pramANe dharmadezane sAMbhaLI - "A apAra saMsAramAM mahAbhAgyane manuSya janma. pAmIne je prANI viSaya sukhamAM lIna thaI dharma sAdhana karatuM nathI te bhUkhe janomAM ziromaNi samudramAM buDatAM zreSTha nAvane mUkI daIne paththaranI zilA levAne mathe che. dharmathI sArA kuLamAM janma, zarIranI suMdaratA, saubhAgya, dIrgha AyuSya, baLa, nirmaLa yaza, vidyA ane artha-saMpatti. prApta thAya che. mahA bhayaMkara evI saMsArarUpI kAMtAramAM dharma ja niraMtara rakSaNa karanAra che, samyak prakAre ArAdhelo. dhama svarga ane mokSane paNa Ape che. e dharma-sudeva, sugurU ane sudharma-e traNa tattvanI zraddhAnapUrvaka sAdhu ane. ja aTavImAM. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva zrAvakanA bheduthI e prakAre kahevAmAM AvelA che." ItyAdi dezanA sAMbhaLIne rAjAe te vakhate zrI gurUnI pAse samyagdarzanathI pavitra evA zrAvakadharma aMgIkAra karyA. pachI gurUmahArAjane bhaktipUrvaka namaskAra karIne jana- sapattine jotAM kautukI rAjAe nagaramAM praveza karyAM. evAmAM rASathI rakta thayelA rAjapurUSo koi sArI AkutivALA purUSane vadhyabhUmi tarapha lai jatA hatA. te joIne nagarajanAne vismaya pamADatA, mahAtejasvI tathA pavitra dayArUpa amRtaneA sAgara evA rAjA raste jatAM te rAjapurUSa| pAsethI tarata ja pelA vadhya purUSane uThAvIne AkAzamAM uDayo. ane sattvazAlI evA te vAyuvegathI tarata ja peAtAne nagare AvyeA. tyAM te peAtAnAM sAta bhUmivALA bhavanamAM AkAzamAge utaryAM. tarata ja nagarajanAnA sarva vyAdhi ekI sAthe dUra thaI gayA. e avasare sabhramathI jenuM vastra skhalita thayuM che evA mahIca dra kumAre matrI vigere parivAra sahita tyAM AvI tAtanA caraNamAM namaskAra karyAM ane nyAya-dharmanI abhivRddhithI sava prajA AnaMda pAmI. 43 pachI pAtAnA kumAra vigerene rAjAe pUchyuM ke'samasta prajA vizrva rahita ane AbAda che ? eTale civAdika khAlyA ke-he svAmin! ApanA prasAdI sa sukhI che.' anyadA sAthe lAvelA pelA purUSanuM sakriyAvaDe sanmAna Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -44. zrIvastupAla caritra bhASAMtara karIne tenA svarUpane jANavAnI IcchAthI jeTalAmAM rAjA tene kaMIka pUchavA jAya che, tevAmAM koI suMdarakAra purUSa AkAzamAMthI utarIne atizaya manahara eka hAra rAjAne arpaNa karyo. eTale potAnA zarIranI jevA manahara te muktAhArane hAthamAM laIne rAjAe tene kahyuM ke-he bhadra! tuM koNa che? ane A muktAhAra zA kAraNe tuM mane ApavA Icche che ?" te purUSa praNAma karIne bolyo kehe deva ! devane paNa durlabha eve A hAra tamane zA kAraNe huM arpaNa karavA mAguM chuM te sAMbhaLo." A bharatakSetramAM siMhaladvIpanA maMDanarUpa jayAvata nAme nagara che. tyAM ratnaprabha nAme rAjA rAjya kare che. atyaMta sauMdarya-saMpattivALA evA te rAjAne ratnAvatI nAme rANI che, te jagatamAM prazastinI jema nirmaLa prabhAthI adabhuta, pativratA, guNavatI, jaina dharma parAyaNa, prAjya sAmrAjyanI saukhya, lakSmInA eka sArarUpa tathA mRgalInA jevA manohara locanavALI che. ekadA temanA bhavanamAM asIma prazamanA sAgara ane guNothI prasannatAne dhAraNa karatA evA suvrata nAme mahAmuni padhAryA. eTale suDuM divasanA udayane karatA evA temane sUrya samAna bhAsura joIne te rANInuM mukha-kamaLa padminInI jema atyaMta praphullita thayuM. pachI temane Asana para besADI vaMdanA karIne te rANIe aMjali joDI pUchyuM ke he bhagavan! jaMgama tIrtharUpa Apa Aje ahIM kayAMthI padhAryA che eTale Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva 4pa. te mahAtmA bolyA ke-"he bhadre ! kalyANusvarUpa evA aSTApada tIrtha parathI cArazuzramaNa e huM mAsakhamaNanA pAraNe ahIM AvyuM chuM." A pramANe muninuM kathana sAMbhaLIne rANIe te aSTApada tIrthanuM samasta svarUpa ane mAhAsya temane pUchyuM. eTale te mahAtmAe te badhuM kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLIne te tIrthanI yAtrA. snAtra ane pUjanathI pragaTa thatA mahAt lAbhane jANI te satI strI te tIrthanI yAtrA karavAnI utkaMThAnA rasathI AkuLa vyAkuLa thaI gaI, ane satya brahma (brahmacarya)mAM jeNe pitAnA AtmAne sthApita karyo che evI te rANIe te tIrthane vaMdana karavAnA nimitta vaMdana na thAya tyAM sudhIne mATe bhejanAdikanA tyAgane abhigraha dhAraNa karyo. pachI gaganagamananA sAmarthya vinA aSTApada giripara javAne asamartha evI te A pramANe bhAvanA bhAvavA lAgI ke"ahe ! cAraNuzramaNane tathA vidhAdhara rAjAone dhanya che ke jeo e tIrtha para vAraMvAra jaIne cAvaze bhagavaMtane vaMdana kare che. te purUSaja vaMdanIya ane glAdhya che tathA temane janma ja saphaLa che ke jemAM vividha tIrthomAM pharIne sadA yAtrAno lAbha lIdhA kare che. A pramANe ciMtArUpa samudramAM nimagna thayelI evI te rANIne rAjA vigeree bahu prakAre samajAvI chatAM mahA sattvavatI. evI teNe pitAno abhigraha mUkyo nahi. AthI tenuM duHkha rAjAnA nirmaLa manamAM paNa pratibiMbita thayeluM pradhAnapurUSanA jovAmAM AvyuM. evAmAM rAmazekhara devanuM Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara mAhAtamya sAMbhaLIne rANInA manoratha pUravA rAja guTikAne mATe te devamaMdiramAM gayo. tyAM AvatAM amArA svAmIne trIje divase koI uttama purUSe tenA manorathane pUrNa karanAra guTikA ApI. eTale jenI IcchA pUrNa thaI che e rAjA satvara pitAne ghare AvyA ane divya mAhAtmyavALI te guTikA potAnI mahArANIne arpaNa karI. eTale tenA prabhAve rANI aSTApadagiripara bhagavaMtane vaMdanA karavA gaI ane tyAMnI yAtrAne lAbha laIne potAnA nagaramAM AvI. dharmonnati nimitte teNe aneka mahotsava karyo. pachI teNe potAnA nagaramAM yokta varNa tathA mAna (pramANa) yukta covIze prabhunI pratimAothI alaMkRta prANIone AnaMda ApanAra suvarNa--kaLazathI suzobhita tathA iMdranA AvAsa samAna aSTApadAvatAra nAme eka unnata citya caMdrakAMta pASANathI baMdhAvyuM. eTale tyAM vividha dezathI AvatA dhuraMdhara zrAvakathI jenuM varNana na thaI zake tevA mahotsavo thavA lAgyA ane mahAyAtrA pravaktI. ekadA te cityamAM jinezvarone vaMdana karavAne mATe jemanA pApa zAMta thaI gayAM che evA tathA sUryanA tejane paNa viDaMbanA pamADanArA evA cAraNuzramaNa padhAryA. temane namaskAra karIne nirmaLa zaktine dhAraNa karanAra evA vinayI rAjAe pUchayuM ke-"he bhagavan! A gaganagAminI guTikA mane koNe ApI?" eTale he rAjan ! traNa jagatane Azcarya upajAvanAra evuM tamAruM caritra temaNe te rAjAnI AgaLa kahI saMbhaLAvyuM. eTale kRtajJa evA te Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva rAjAe mArA hAthe A viSApahArI hAra Apane mAkalyA che. mATe he rAjan! maitnaprabha rAjA para prasAda karIne prIti-pallavanA kAraNabhUta A hAra Apa grahaNa kare." 47 A pramANenAM tenAM vacanA sAMbhaLIne bharata rAjA vismaya pAmIne citavavA lAgyA ke-' ahA ! ratnaprabha rAjA kRtajJa janeAmAM eka maDanarUpa che. kemake mArA karelA eka aNu mAtra upakArane na visAratAM te sumerU samAna pratyupakAra karavAne icche che.' pachI te purUSane pramAda pamADatAM rAjAe kahyuM ke- dhImAn ! vadhAre zuM kahuM? tArA svAmI dhanya purUSAmAM agresara che, ke je eka sAmAnya laghu upakArane paNa meATAmAM moTA mAnI rAjyalakSmInA sArabhUta A hAra mane ApavAne icche che, paraMtu he bhadra ! huM khIjA keAinI sadrastu* grahaNa karatA nathI. tathApi A divya hAranI utpatti mane kahe.' eTale te kahevA lAgyA ke, 'he deva ! sAMbhaLe, amArA svAmInA rAjyamAM prajApAlanamAM tatpara, rAjyakArabhAranI dhurAne dhAraNa karanAra, jinazAsanarUpa kamaLane vikasAvavAmAM sUrya samAna tathA nyAyamAnA dIpaka tulya matisAgara nAme mukhya pradhAna hatA. te samyakRtvapUrvaka zrAvaka dharmanuM ArAdhana karIne prathama devAkamAM iMdranA sAmAnika deva thaye. teNe amArA rAjAmAM vividha zuddha ane sthiratAyukta evA samyaktva guNanI parIkSA karIne saMtuSTa thaI pratyakSa AvIne * uttama vastu--kiMmatI vastu. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 zrIvastupAla caritra bhASAMtara A hAra tene ApyA che.' A pramANenuM tenuM kathana sAMbhaLIne niHspRha janamAM ziAmaNi evA rAjAe Sita thai te hAra tene pAchA ApIne visarjana karyAM. eTale teNe svasthAne jaI namaskArapUrvaka te hAra rAjAne ApIne tyAMnu svarUpa nivedana karyu. , ekadA ariSTa nagarathI sAthe lAvela pelA purUSane rAjAe ekAMtamAM pUchyuM ke-he bhadra ! tuM koNa che? ane tArI AvI avasthA zAthI thai? te kahe." eTale te benceA ke--"he rAjeMdra ! huM pArAsara nAme brAhmaNa chuM. mahAbhArata tathA bIjA purANAnA sArA abhyAsI chuM. devanA AdezathI huM je kaMI kahetA hatA te prAyaH satya paDatu hatuM ane tethI mane yatheccha dhana prApta thatu" hatuM. ekadA koI rogayukta rAjaputranA roganI zAMtine mATe me vidhipUrvaka maMtrApacAra karavA mAMDayA. paraMtu daivayeAge rAjakumAra te rAgathI maraNa pAmyA. tethI paurajanAmAM mane duHsahu apavAda prApta thayA. ane teja kAraNathI rAjAnA AdezavaTe rAjapurUSo mArA vadha karavA mATe mane lai javA lAgyA. evAmAM he karUNAsAgara rAjan ! tame tyAM padhAryA ane akasmAt mane uThAvIne ahIM lAvyA. ApanA prasArUpa amRta rasanA AsvAdathI tathA ApanA zrRMgArarUpa sukRtanA udayathI mane navajIvana prApta thayuM." te purUSanuM A pramANenu sthana sAMbhaLIne rAjAe kahyuM ke-"jo tuM AvA kathAkAra che te mArI pAse yathArUci Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva kaMI AkhyAna kara." A pramANene rAjAne Adeza thatAM pArAsara vipra bolyo ke-"he svAmin ! barAbara dhyAna daIne sAMbhaLe." "Aja bharatakSetramAM gAMdhAra nAmanA dezamAM gAMdhAra nAme nagara che. tyAM vinoda nAme eka kulapatraka raheto hato. tene zabA nAme strI hatI. te suvarNa samAna nirmaLa kAMtivALI ane potAnI zreSTha saundarya saMpattithI samasta strIomAM agragaNya hatI. jemano sneha niraMtara vadhato jAya che evA tathA anya sukha nimagna evA te daMpatIe manane anukULa lIlA karatAM ghaNe kALa vyatIta karyo. ekadA dhUmamArgane mAnanAra chatAM dayALu e vinoda cArathI maraNa pAmIne naMdigAmamAM dAmodara nAme brAhmaNa thaye. te dhImAn vedavidyAnA jANakAromAM agresara thayo. e avasare zIlalIlAthI ati nirmaLa evI zaMbA tenI pUrva bhavanI strI tApasI thaI. te pratigAme bhamatI bhamatI kamAge tyAM AvI ane bhikSAne mATe teNe dAdaranA gharamAM praveza karyo. eTale abhaMga rUpa ane saubhAgyayukta te tApasIne joIne dAdarane kSaNavAramAM jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM, ane tene pUrvajanmanI potAnI vallabhA samajIne tenA nehamAM mehita thayo ane punaH teNe tene potAnI vallabhA banAvI. ahe! kAmanI kevI duraMtatA che? dAmodare tene * dhUma mArgamAM dayAvRtti hotI nathI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla * caritra bhASAMtara svIkAra karyA chatAM e kArya ubhayalAka virUddha samajIne tenA mAtA-pitA vigeree dehamAMthI duSTa rAganI jema te gRhiNIne gharanI bahAra kahADI mUkI, eTale tenA viyeAga duHkhathI dAmAdara brAhmaNa maraNa pAmyA, ane vanamAM mRga thayA. evAmAM daivayeAge pelI zabane tyAM Avela joine te mRga kAmAtura thayA ane mehathI tenI pAchaLa doDatAM bhIla leAkeAe tene pakaDIne mArI nAkhyA. eTale te ja vanamAM te vAnara thayA ane pAchI zakhAne jotAM te ja pramANe dRDha snehapAzathI thaI tenI pAchaLa doDatAM lokoe tene aTakAbyA, eTale tIvra du:khanA udayathI pIDita thaI ne te maraNa pAmyA ane vANArasI nagaranI pAse mAlUra nAmanA gAmamAM te dAridrayanA dRSTAMtarUpa evA dinta nAme brAhmaNa thayA. SaTka`mAM rakta ane vedavidyAmAM pAragata evA te vipra ekadA vANArasImAM koIne ghera dakSiNA levA gayA, tyAM lAMkhA kezavALI evI pAtAnI pUrva priyA za'bAne joIne jAtismaraNa pAmatAM mAhathI mUDha anelA te harSa pAmyA. pachI gaMgAnA taTapara svajanAe aTakAvyA chatAM mAhagarbhita vairAgyanA vaze teNe te strInI sAthe anazana karyuM. evA avasaramAM temanA sukRtathI AkarSAyela ane sAdhuomAM agresara evA zrutasAgara nAme muni tyAM padhAryA. eTale aMtaramAM harSa pAmI srIsahita dine temane vaMdana karyu. eTale te mahAtmAe temane mAhanA nAza karanArI dharmadezanA ApI. te sAMbhaLIne te rAgarahita thayA. ane tyAMthI maraNa pAmIne puNyanA prabhAvathI te Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharata nAme rAjA thayo ane jo tenI sulocana, nAme rANI thaI." ( A pramANenuM AkhyAna sAMbhaLIne rAjAne jAtismaraNa jJAna utpanna thatAM teNe vicAryuM ke-"ahe! A brAhmaNe mArA ja pUrva bhava kahI batAvyA. aho! saMsAranuM svarUpa kharekhara vacanane agocara che. AvA prakAranI bhAvanA te niraMtara pitAnA manamAM bhAvavA lAgyA. pachI jenA aMtaramAM saMvegasAgara udyasAyamAna che evA bharatarAjAe samyagdazanathI vizuddha evA zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karyA ane bhUmimaMDalane jinamaMdiranI zreNIthI maMDita karatA chatA kalpavRkSanI jema upakAra vaDe te sarva lakone AnaMda ApavA lAge. pachI nAnA prakAranI vyAdhione dUra karanAra evA guTikAnA snAtra-jaLathI teNe pitAnA nagaranA badhA lokone regarahita karyA. tathA yatheccha anna vigerenA dAnathI ane yatheSTa dravyanA dAnathI teNe asthira jagatamAM paNa potAnI kItine sthira karI. samudranA jaLabiMduonI saMkhyA thaI zake paNa te rAjAnA upakAranI saMkhyA thaI zake tema nahotI. pachI ghaNA sukhavALuM evuM rAjya cirakALa bheLavIne parigrahathI mukta thaI yugamaMdharasUri pAse teNe saMyama aMgIkAra karyuM. pachI dvAdazAMgIne abhyAsa karI sUripada pAmIne anukrame kALa karI bAramA devalokamAM mahartika devapaNe utpanna thayA. tyAMthI cavIne te bharata rAjA mahAvidehamAM cakavatI thaImokSamaMdiramAM jaze. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupALa caritra bhASAMtara Iti bharatarAja daSTAMta huM ma`trIzvara ! sa'tajanA anyAnya dharmanA upadeza Ape, tenAthI phaLa thAya ke na paNa thAya ane leAkeA game tema khele paraMtu ame hAtha uMcA karIne niHzaMkapaNe kahIe chIe ke-traNe jagatamAM paropakAra karatAM adhika pucavALu koi paNa kArya nathI. mATe huM sacitilaka ! upakAra karavAthI thayelI phaLazreNinI prAptinA dRSTAMtarUpa bharata rAjAnuM caritra sAMbhaLIne rAjyane adhikAra pAmI samasta prANiva para nira Mtara anupama upakAra karaje." para A pramANenI samyadharmarUpa sudhAne sravanArI gurUmahArAjanI vANI sAMbhaLIne meghanI jema teNe pApakAramAM peAtAnuM mana joDI dIdhuM. pachI gurUmahArAjane namaskAra karIne te pAtAne ghare AvyA. vivekI evA vastupALa maMtrI peAtAnA aMtaHkaraNamAM kSaNabhara tattvanA vicAra karavA lAgyA ke, "purUSane atizaya garviSTha thayela joIne lakSmI tarata ja tyAMthI bhAgI jAya che, ane pachI garIkhAInuM avalakhana karatA chatA te nIce utaratA jAya che. dhananA maDhavALA purUSo adha thaI jAya che' e vAkanya satya che. kAraNa ke teo bIjAe batAvelA mAge ane anyanA hastAvala manathI ja cAle che. dhanavAnane ninAvasthA prApta thatAM duHkhane vizeSa kaDavA anubhava * varasAda jema sajIvanA upakAra kare che tema.. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva pa karavA paDe che. kAraNa ke hAthamAM masAla rAkhIne cAlanAra masAla elAI jAya che tyAre adhakArathI vadhAre khAdhA pAme che. gupta chAyAnA miSathI vidhAtAe emane cakrapara caDAvyA che, eTale dhanavaMtA cakranI jema bhamatAM chatAM peAtAnA AtmAne sthira mAne che. kasAInI jema kALa, janarUpa pazune pakaDIne kheMcI jAya che chatAM temane pAse rahelA viSayarUpa lIlA ghAsamAM mukha nAkhatAM zarama paNu AvatI nathI. A deha eka nAkara samAna che, tethI tenu vadhAre lAlana pAlana karavAnI jarUra nathI, e teA mAtra jarUra pUratuM pASaNa karavA lAyakaja che, kemake te vizeSa puSTa thAya che teA kharAkhara kAbumAM rahetA nathI. viSayarUpa mAMsane! tyAga karIne je purUSA daMDa laI ne ubhA che temanAthI A saMsArarUpa kutarA bhaya pAmIne palAyana karI jAya che. avivekI janeAnA aMtaramAM rahele jAjvalyamAna evA leAbhAgni, kAmAgni ane kreAdhAgni kAI pazu rIte zAMta thatA nathI. paraMtu daivI kApa thatAM prANIone dharmAMja eka sAcA bakhtararUpa che. mATe amAre te dharmanuM ja zaraNa thAo." A pramANe vicAra karIne ujjavaLa vastro dhAraNa karI pAtrAne yathAyAgya dAna ApI te matrIzvare peAtAnA parivAra sAthe bhejana karyuM.... pachI tAMbUla grahaNa karI rAjAnA bhavanamAM AvIne yathAyAgya sa kAryo peAtAne kabaje lIdhAM. pachI pUjyeAnu pUjana karatAM, mAnya janane mAna ApatAM, rAjavRddhone temanI ceAgyatA pramANe pagale pagale rajana Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara karatAM maneAbhISTa vastu ApIne sAmezvara gurUne prasanna rAkhatAM, guNavata janAne bahumAna ApatAM. samasta prajAne Ananda pamADatAM, dhArmika janAne vadhAratAM, pravINa janAne agresara gaNatAM, duSTa janeAne bhaya atAvatAM, rAjahaMsanI jema peAtAnA sadguNAthI rAjAnA manamAM ramaNa karatAM, AdarapUrvaka gauravavALI kriyAthI jinazAsananu pANa karatAM, yathAyAgya rIte rAjavyApAra karatAM, ane du nAnI tapAsa rAkhatAM, sumitrAne Ananda ApanAra lakSmaNanI sAthe jema rAmacandrasvakAryanI siddhine pAmyA, tema vizeSajJa eve vastupAla potAnA tejapAla baMdhusahita sarvatra kAryasiddhine pAmyA, 'sajjanAnA satkAra karavA, durjanAne daMDa ApavA, dhana ane dharmanI vRddhi karavI ane sa leAkeApara upakAra karavA, e ja rAjavyApAranuM phaLa che.' ema ciMtavIne jyeSTha pradhAne lAMca ane prapa cathI lakSmI meLavanAra, duSTa ane cADIyAmAM agresara evA eka junA adhikArIno daMDa karIne tenI pAsethI ekavIza se (2100) moTA drazma+ laI kuziSyane sadgurUnI jema tene zikSA ApI. pachI maMtrIzvare te dravyanA vyaya karIne sArabhUta evuM azva, tathA subhaTAdika keTaluMka lazkara peAtAnA ghara pAse rahenArU' taiyAra karyuM. kAraNa ke lazkarathI rAjyamAM zeAbhA vadhe che. pachI te sainyanA baLavaDe teNe anyAya karavAvALA evA gAmanA mukhI vigere pAsethI ghaNA vakhatathI saMgharI rAkhelu' dhana mUkAvyuM (paDAvyu'), Atura (vyAdhivALA) * lakSmaNanI mAtA. - eka jAtanI suvarNa mudrA, Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva , papa janone kupathya choDAvavAnI jema pApIjane pAsethI saMpa ttinuM baLa dUra karAvavAthI ja pariNAme guNakArI thAya che, kahyuM che ke " rAjadaMDabhayAtpApaM nAcaratyadhamo janaH / paralokabhayAnmadhyaH svabhAvAdeva cottamaH" // adhamajane rAjadaMDanA bhayathI pApa karatA nathI, madhyamajane paralokanA bhayathI pApa karatA nathI ane uttamajane te svabhAvathI ja pApakAryamAM pravRtti karatA nathI." je svAmI pote samartha chatAM pApInA ceSTitanI upekSA kare che, te paNa pelA pApInA karmanA keTalAka bhAgathI baMdhAya che. prajAnA dharmane chaThTho bhAga tenuM rakSaNa karanAra rAjAne prApta thAya che ane je rakSaNa na kare, to prajAnA adhamane chaThTho bhAga paNa tene lAge che. AgamamAM paNa kahyuM che ke, prajAnA puNya pApane vazame bhAga cakravatane, dazame bhAga vAsudevane ane chaThTho bhAga mAMDalika rAjAne maLe che. A pramANe vicArIne teNe prajAne pIDanArA ane lakSmInA madathI made-- matta thayelA evA aneka manuSyanI dhanamadane dhvaMsa karavAvaDe cikitsA karI. anukrame dhanabaLa ane sinyabaLa adhika thatAM vastu-. pALe sarva rAjavane pitAne svAdhIna karI lIdho. pachI eka divase rAjyakArabhAra badhA tejapAlane soMpIne vastupAla varadhavala rAjAne vijJapti karI ke, "ziSTonuM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrIvastupAla caritra bhASAMtara pAlana karavuM ane duSTonA nigraha karavA, e rAjAne mukhya dharma che. anyathA leAkamAM mAtmya nyAya pravatta ane dharma tathA nItinA leApa thai jAya. duSTanA nigraha karyA vinA rAjAnA bhaDAranI vRddhi na thAya ane bhaMDAra vinA tA mahA tarUnI jema nAma mAtrathI ja te rAjA kahevAya. mATe he vibhA ! amuka amuka gAmanA mukhIe zvAse ghaNA vakhatanuM puSkaLa rAjakIya dhana rahelu che. te ApaNe laI laIe.' rAjAe e vAta kabula karI eTale sabaLa sainya laI vIradhavala rAjA sahita parvatAne paNa calAyamAna karatA vastupAla maMtrI cAlyA, ane pratigAme tathA nagare rAjAnI samakSa yathAcita kriyAne karatAM sAmadAmAdi upAyane jANanAra te maMtrIe kayAMka rAjAnA bheTajJAne mAne, kayAMka doSa batAvIne, ane kayAMka nagara ane gAmanA jInA lekhane AdhAre leNuM kADhIne, sarvatra pAtapeAtAnI IcchAnusAra prajA pAsethI meLavelA dhananA madathI jemanuM mana aMdha banI gayuM che evA nagaranA ane gAmanA adhikArIe pAsethI 4'Da vasula karyA. A pramANe peAtAnA rAjAne bhaDAra ane lazkarathI aliSTha banAvIne pachI tIrthAnA mAne sugama karavAnI icchAthI teNe kahyuM ke he mahArAja ! saurASTra dezamAM kATigame dravyathI madIdvaita thayelA ane pApI evA zatru rAjAe che. te tIthaeN jatA musApharone lUMTanArA * moTA maccha nAnA mAne gaLI jAya e mAtmya nyAya. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 dvitIya prastAva havAthI daMDane yogya che. kAraNa ke javArAne kaTu auSadha vinA guNa thato nathI." A pramANenAM vastupAlanAM vacana sAMbhaLIne pUrve AsvAda meLavela hovAthI akhaMDa tejasvI thayela te zrImAn rAjA utsuka thaIne te tarapha cAlatAM pazcima dizAmAM paNa prakAzavA lAgyo. pachI mAnathI jenuM aMga vardhamAna che evA vardhamAna (vaDhavANa) nagaranA rAjAne, gohilavADanA rAjAone tathA temanA bhAyAtane pitAnA baLathI tAbe karI temanI pAsethI ghaNuM dhana paDAvI cAre bAjuthI zalyane dUra karatA rAjA vAmanasthalI (vaNathalI) pAse Avyo. tyAM sarevaranA taTapara phuTa (ADabarathI) senAne goThavIne ane maMtrIne AgaLa karIne rAjAe AvAsa karyo. have te vaNathalImAM vIradhavala rAjAnA sALA sAMgaNa ane pracaMDa cAmuMDa nAmanA be bhAI rAjya karatA hatA. teo vanasthalImAM (vanamAM) rahelA gajeMdranA jevA dhananA garvathI uddhata, bhayarahita, ane nirdaya hatA, ane temanI pAse lakSmI paNa puSkaLa hatI. maMtrIe rAjAnI AjJA laIne nehAlApa sAthe madhura vacanathI temane saMdeze. kahevarAvavA eka spaSTavaktA bhATane meka. eTale sabhAmAM beThelA, rAjamaMDaLa yukta tathA pitAnA laghu baMdhuthI virAjita evA sAMgaNa rAjA pAse jaIne namana karI te cAlAka bhaTTarAje kahyuM ke jenA bAhudaMDa pracaMDa che, vAyuthI agninI jema je vastupAla maMtrIthI dusaha che ane je maryAdAne sAcavanAra samudra jevo che e vIradhavala rAjA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mitranA bI 21 mAla che zA che ke pa8 zrIvastupAla caritra bhASAMtara pitAnI senA sahita ahIM tamArA nagaranI pAse Avela' che. te abhaMganuM bhaMjana karavAmAM samartha che ane duSTa rAjAone daMDa ApanAra che. te ahIM AvatAM pitAnA mananI prasannatAne mATe tamArI pAsethI prauDha bheTa levA Irache che. A pramANenAM te bhATanAM vacana sAMbhaLatAM bhrakuTithI pitAnuM mukha vikarALa karI kurvAla (dADhIvALA)nA kukhamAM siMha samAna e sAMgaNu rAjA be ke-"ahe ! eka vaNika mAtranA baLathI madonmatta thayela ane maryAdAthI bhraSTa thayela e tamAro rAjA pramAdI yatinI jema adhama janane ucita evuM A zuM bole che? nirbaLa janane daMDatAM lAgela pApathI jene AtmA lepAI gayA che evA tamArA rAjAne A khagarUpa gurU prAyazcitta Apaze. e amAro saMbaMdhI hovAthI ATalA divasa ame enI upekSA karI che, paNa have atyAre te potAnA maMtrIrUpa kIDAthI utsuka thaIne ahIM Avyo che to tuM jaIne ene kahe ke-yuddha karavAne satvara taiyAra thAo. nahi to mArA nagarathI tarataja dUra cAlyA jAo. he bhATa ! A pramANenAM vacane tArA svAmIne jaIne kahe." pachI ghaNuM dAnavaDe te bhATane AnaMda pamADIne teNe tene visarjana karyo ane pite yuddhanI sAmagrI taiyAra karavA lAgyo. bhATe pAchA AvIne sAMgaNarAjanI kIrtine pragaTa karavApUrvaka tenAM kahelAM vacane maMtrI sahita rAjAne kahI. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ditIya prastAva - 59 saMbhaLAvyAM. e vakhate vicAra karavAmAM catura, buddhizALI ane varadhavala rAjAnI paTarANI jayalatA pitAnA baMdhue kahevarAvelAM vacano sAMbhaLIne tarata rAjAnI rajA meLavI sAra parivAra sAthe laI potAnA baMne bhrAtAone samajAvavA pitRbhavanamAM AvI. eTale baMdhuoe prIti ane gauravapUrvaka tenI sArI sarabharA karI. pachI jayalatAe ekAMtamAM nehasudhAmizra vANIvaDe pitAnA baMne baMdhuone kahyuM ke, "aneka nagara ane gAmanA maryAdA vinAnA rAjAene zikSA karatA ane zatruone lUMTatA tamArI bahenanA pati tamArA ghare AvyA che. te guNamAM adhika hovAthI tathA zeSanAganI jema potAnI bhujAthI samasta vasudhAnA. bhArane vahana karanAra hevAthI tamAre gaurava karavA lAyaka che, mATe svajanane pALanArA, baliSTha ane ghare AvelA evA e rAjAne gaja tathA azvAdika bheTa karIne tame vaMzaparaMparAthI AvelA ane sarvathI addabhuta evA sAmrAjyane nirmaLa premarasathI suMdara banAvo." A pramANenAM pitAnI bahenanAM vacano sAMbhaLIne madathI magarUra thayelA te baMne bAMdha pitAnA hasta-kamaLathI mUchane maraDatA belyA ke, "he hena ! devatAoe jemanA yazagAna karyA che evA A bhujadaMDe e adhama kSatriyane. bheTa karatAM lajajA pAme che. je kSatriya thaIne pitAnA kuLamAM e daMDa dAkhala kare te deASAkara ( danI khANa-- rU5) potAnA pUrvajonA mukha-kamaLane plAna karanAra che. he. bahena ! kSatrine pitAnI kIrti sAthe raNabhU minI rajamAM Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara ALAvu. sArU'; paNa pAtAnA mAnakhaMDanane sahana karavuM te sArUM nahIM. vaLI he vhena ! tuM dhinA saMbaMdha karAvavA mATe ahIM AvI haze, paNa saMgrAmamAM kadI tArA svAmI maraNa pAmaze-tA tethI tu vidhavA nahi thAya. kAraNa ke-srIe agnidAha, viSAvega yA zasraghAtathI thayelA vidhavApaNAnA duHkhaneja adhika mAne che(raNasaMgrAmamAM pati maraNa pAme te tene duHkha tarIke lekhavatI nathI.) vaLI he * bhadre ! A saMbaMdhamAM tuM leza paNa ciMtA karIza nahi, kAraNa ke sa`grAmamAM tArA patine mArIne ame tArUM bIjI prauDha ane bhavya navuM ghara ma`DAvIzuM. vaLI ema sAMbhaLavAmAM paNa Ave che ke vidhavA strIone yauvana prApta thatAM punarlagna karavAnA vidhi rAjava'zIomAM A kaLikALa mATe niSedha karAyeleA nathI.' * peAtAnAM khaenAM AvAM kaniSTha vacane sAMbhaLIne sItAnI jema jagatane AnaMdaeN ApanArI ane zIlasuga'dhavaDe suzAbhita evI vIdhavala rAjAnI prANapriyAe temane kahyuM ke-"he bhrAtAe ! huM bhartAnA viyAgane lIdhe vidhura thatI nathI, paNa rAjamAnya evA tamane kaMIka svAbhAvika (sAcu') kahevA mAgu' chuM. tamArAmAM evA koi eka paNa nathI ke je peAtAnA maMtrI sAthe azvaratnapara ArUDha thayelA samarAMgaNamAM arjunanI jema khAne cheDanArA, zalya samAna zatrurUpa duHsaha zalyane dUra karanArA, zatru sAme yatnapUrvaka peAtAnA khaDga-ratnane nacAvanArA, TATApanu bhAna karAve evA unnata bhAlAne dhAraNa karanArA, Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66. dvitIya prastAva vaka cakrane mUkanArA ane aneka prakAranAM Ayudhene dhAraNa karanArA evA te vIrapuraMdarane kalpAMta-kALanA sUryanI jema kSaNabhara jevAne paNa samartha thAya. zatrunA sAmarthyane joyA sivAya te badhA baDAI mAre che, paraMtu yuddhamAM to. kaI virala vIra purUSa ja ubhuM rahI zake che. vaLI pati maraNa pAmatAM mane bIjuM ghara maMDAvavA tame kahyuM te tamArUM kathana, barAbara mUMziromaNine ceSTita jevuM ja lAge che. pati maraNa pAmatAM je strI anya varane vare che, te ekavIzavAra raurava narakamAM paDe che. skaMdapurANanA kAzIkhaMDamAM kahyuM che ke-"vyabhicArI vAmAo zIlano bhaMga karatAM mAtAnA, pitAnA ane patinA-ema traNenA kuLane narakamAM pADe che ane pote A lokamAM ane paralokamAM duHkhita thAya che. zIlarakSAmAM tatpara rahI je strI pitAnA bhartArane anusare che te pApapaMkathI lepAyelA pitAnA AtmAne vizuddha banAve che, vaLI sadAcAramAM tatpara rahI deva-gurUnuM smaraNa karatAM potAnA pitA tathA putrAdika sahita je strI potAnA gharamAM nivAsa kare che te satIomAM bhUSaNarUpa lalanA potAnA sadAcaraNathI baMne pakSa sAthe potAnA AtmAne avazya tAre che. skaMdapurANamAM kahyuM che ke-"pati maraNa pAmatAM je strI barAbara vaidhavyA pALe che te punaH pitAnA patine meLavIne svarganAM sukha bhegavI zake che. vadhAre zuM kahevuM? raNabhUmimAM sarvanA pracaMDa bAhudaMDanuM baLa denA jANavAmAM Avaze." A pramANe kahIne jayalatA tyAMthI vidAya thaI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvAstupAla caritra bhASAMtara pitAnA pati pAse AvI ane tyAMne sarva vRttAMta nivedana ryo. te sAMbhaLIne kepathI rakta thayela netravALA rAjAe saMgrAmanI tamAma sAmagrI taiyAra karAvI. vinonI zAMtine mATe subhaTa leke yAcakone mAgyA pramANe dAna devA lAgyA. kuzaLa jana sarva arthasiddhinA prathama kAraNarUpa evuM devapUjana karavA lAgyA. vIra purUSa narendra pAsethI parama prasAda pAmIne harSa pAmatA ripugajane bhaMga karavAne utsuka thaI siMhanAda karavA lAgyA. eTaluM ja nahi paNa teo airAvata hastInA darpane paNa maraDI nAkhe tevA dekhAvA lAgyA. keTalAka subhaTa jAtivaMta gheDAone nirmaLa karIne vividha racanAthI zaNagAravA lAgyA, ane keTalAka jayalakSmIne varavA nimitte divya Ayudhone pUjavA lAgyA. rAjabhavanamAM zatruone trAsa pamADanAra evAM trividha vAjiMtro vAgavA lAgyA ane virAMganA pagale pagale rasika gIte gAvA lAgI. te vakhate saMgrAmarasanA utsAhathI puSTa banI gayelA bahAdura subhaTanA aMga para bakhtare samAtAM nahotAM, ane rathanI upara uchaLatA dhvajAMcalanAM miSathI jANe temanI kIrti nRtya karatI hoya ema lAgatuM hatuM. keTalAka subhaTe harSa pUrvaka potAnI vallabhAnA kayugalathI AnaMdakAraka medika ArogavA lAgyA, ane keTalAka dilanI zAMti mATe kapUranA pUrathI sugadhI karela ane dahIMthI mizra karaMbakanuM bhakSaNa karavA lAgyA. keTalAka potAnA zarIranA sukha nimitte catu- jAtaka (jAyaphaLa, jAvaMtrI, taja ane tamAlapatra)thI ukALelA dudha pIvA lAgyA. keTalAka drAkSArasa, keTalAka madA, keTalAka Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva zarkarAyukta jaLa ane keTalAka Izurasa pIvA lAgyA. yuddhane divase prAtaHkALamAM zrI paramAtmAnI pUjA karIne yAcaka lekane kRtArtha karanAra, kSatriyonI zreNathI suzobhita, jeNe bakhtarane dhAraNa karela che e, mUrtimA jANe protsAha hoya te tathA "anirveda e ja lakSmInuM mULa che" ema samajanAre vastupALa maMtrIzvara rAjabhavanamAM Avyo, eTale ripane parAsta kare evI mahApUjAnI vidhithI sarva prakAranI lakSmInA svAmI ane sukhakArI evA devAdhideva zrI AdinAthanuM pUjana karIne vIradhavala rAjA ta chatra dharAvatA rAvata jevA unnata hAthI para ArUDha thayA. pachI baMdIjanothI utsAhita thayela, asAdhAraNa parAkramI, gurU (purohita) ane maMtrI sahita IMdranI zebhAne paNa viDaMbanA pamADanAra, tathA pagale pagale IcchA karatAM adhika dAna ApanAra e te rAjA prauDha saMgrAmanI sAmagrI sAthe samarAMgaNamAM AvyA; eTale mahA vegavALI bahu senAthI parivRtta samudranI jema cAre bAju garjanA karato tejasvI janemAM agresara, ojasvI, tathA sAkSAt pracaMDa evA potAnA bhAI cAmuMDadeva sahita sAMgaNuM rAjA paNa samarAMgaNamAM Avyo. pachI potapotAnA svAmInA kArya mAM ekaniSThAvALA evA baMne sinya vacce manuSya ane surAsurone uddabrAMta karanAra evuM yuddha pravatyuM. subhaTe vIra purUSa upara jANe prasanna thayA hoya tema bANenI zreNithI Apane dUra karanAra maMDapa racavA lAgyA. baMne Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvAstupAla caritra bhASAMtara sanyamAM krodhathI jemanAM locana aMdha banI gayAM che ane aMga dhvasta thaI gayAM che evA seMkaDe haiddhAo jamIna sta thavA lAgyA. aho ! raNasthiti kevI bhayaMkara che? krodhAvezathI ekI sAthe jamIna para paDelA subhaTenAM dhaDa jANe paraspara laDatAM hoya tema dekhAvA lAgyuM. evAmAM zatrunA vIra subhaToe satAvela potAnA sainyane bilakula dIna thaI gayeluM jeIne pitAnA bhAI pracaMDa cAmuMDa sAthe sAMgaNu raNabhUmimAM dhasyo, eTale iMdrajIta ane meghanAdanI sAthe vAnarasinyanI jema gurjarapatinuM sinya te baMnenI. sAthe yuddha karavA taiyAra thayuM ane uparavaTa nAmanA azva ratna para ArUDha thaIne temanuM raNaAtithya karavA vIradhavala rAjA pote potAnA maMtrI sahita sAme AvyuM. pachI rAjA sAMgaNanI sAthe ane maMtrI cAmuMDanI sAthe kalpAMtasthitine sUcavanAra evuM yuddha karavAne dhasyA. A vakhate bIjA ddhAo paNa kepathI rakta banI potAnA nAma ane khyAti pUrvaka raNabhUmimAM sAmA pakSanA subhaTane belAvIne paraspara saMgrAma karavA lAgyA. te vakhate temanI vacce kuMtAkuMti, muSTAmuSTi, zarAzari ane khAnagIvaDe evI laDAI thaI ke je devane paNa duHsaha thaI paDI. "are ! bhAgI na jA ! svasthAne ubho rahe ! potAnA kuLane kalaMkita na kara !" A pramANenI subhaTanI vAgdhArA bhavA lAgI. te vIra subhaTanA raNotsavane joIne devAe potAnA ninimeSa netranuM phaLa meLavyuM. e vakhate pracaMDa samarAMgaNamAM baMdhu sahita sAMgaNane kSaNavAramAM haNIne maMtrI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva . sahita gurjara svAmI vijayalakSmIne varyo. pachI varadhavala rAjAe raNabhUmi zodhAvI ane temAM sAra saMbhALa karavA lAyaka badhA subhaTanI te kRpALue sAra saMbhALa karavAne baMdebasta karyo. tRSAtura subhaTane jaLapAna karAvyuM. ane kSudhAtura ddhAone maMtrIzvare svAdiSTa bhajana apAvyuM. vaLI zastrAghAtanI vyathAnA vegathI vyAkuLa thayelA subhaTanI nAnA prakAranA upacAranI sAmagrIthI sAravAra karAvI. tema ja jemanA svAmI yuddhamAM maraNa pAmyA hatA tevI strIone teNe AjIvikA karI ApI, kAraNa ke jeno pitAnA aMtarathI kRpAne kadApi mUkatA nathI." pachI AkAzane zabdamaya kare evA vAdyonA jayajayAravathI tathA vIra subhaTanA guNa saMbaMdhI thatA uSathI nadImAM kuMjara praveza kare tema sajjanane AnaMda upajAvanAra evA gurjarapatie potAnA maMtrI sahita harSa-utsathI manahara evI vAmanasthalI (vaNathalI)mAM praveza karyo, ane kutrikopanI jema duprApya evA rAjabhavanamAM jaIne premALa evA rAjAe daza kaTi suvarNa (sonaiyA) grahaNa karyuM, tathA pUrvajoe saMgrahI rAkhelAM maNi-mANikya, divya vastrA, divya astra ane sthUla muktAphaLe grahaNa karyA. caudase IMdranA azva sarakhA tejasvI ane pAMca hajAra 1. traNe jagatamAM rahelI sarva vastu maLI zake evI devAdhiSThita dukAna hatI tenuM nAma kRtikApaNa hatuM. va. 5 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka6 zrIvastuthalA caritra bhASAMtara zrI , sAmAnya a grahaNa karyA. pachI eka mAsa parvata tyAM AnaMdathI rahI te rAjya para teNe sAMgaNa ne cAmuMDanA be putrane sthApana karyA, tathA maMtrIrAje te nagaramAM hemakuMDathI manohara evuM eka caitya karAvIne temAM vIra prabhunA biMbanI sthApanA karI. pachI traNe jagatamAM vikhyAta ane karoDo bhavenAM pApane dUra karanAra evA giranAra mahAtIrthane tyAMthI atyaMta samIpe sAMbhaLIne saMsArasAgarathI pAra utaravAnI IcchAvALA rAjA maMtrI sahita zrI neminAthane vaMdana karavA tathA gajapada kuMDamAM snAna karavA cAlyA. tyAM pahoMcI lekatrayamAM addabhuta evA bhagavaMtanI mUrtinA darzana karIne rAjAe pradhAnane pUchyuM ke A mUrti pUrve teNe karAvI che?" eTale rAjAne At dharmanuM vAstavika tattava samajAvavAnI IcchAthI vicAramAM atyaMta kuzaLa evA maMtrIe jaNAvyuM ke-he rAjan ! vajaratnamaya A divya mUrti aneka kaTAkeTi sAgaropama pUrve iMdra karAvI hatI." kahyuM che ke- vIza kaTi sAgarepama pUrve zrI brahma amaragaNane pUjya evI zrIneminAthanI mUrti karAvI hatI. te mUrti giranAra girirAja para jayavaMta varte che." vaLI zivadharma tathA jinazAsanamAM e mUrti sArI rIte vidita che ane A mahAtIrtha para te maharSiothI sevita che. prabhAsakhaMDamAM kahyuM che ke potAnA janmanA pazcima bhAgamAM vAmane tapa karyuM. te tapathI AkarSAIne ziva pratyakSa thayA, tathA jinazA te maharinA para vAra kahyuM che ke maharSiethI e vidita che ane Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . ditIya prasatAva 67 te vakhate padmAsane birAjamAna zyAma mUrti ane digabara (vastrarahita) evA zrIneminAthanuM ziva evuM nAma kahIne teNe (vAmane) stuti karI." A mahA bhayaMkara kaLikALamAM sarva kalpavRkSone te nAza thayo che, paraMtu A tIrthanAM darzana ke sparzamAtrathI manuSyane koTi yAnuM phaLa maLe che. vaLI ramya evA A ujajayaMta giri para mAgha mAsanI kRSNa caturdazInI rAtrie jAgaraNa karIne hari (kRSNa) nirmaLa thayA che. he rAjedra! A mUrtinA snAtrane mATe deveMdra sarva saritAmaya evo gajedrapada nAme kuMDa banAvyuM che." A pramANenuM giranAra tIrthanuM mAhAsya sAMbhaLIne atiziya harSa pAmelA evA te sujJa rAjAnA jANavAmAM barAbara AvyuM ke "AhaMtu mArga (dha) anAdi che." pachI bhaktipUrvaka bhuvananA svAmI evA zrI neminAthanuM pUjana karIne vasudhApati eka paramAnaMdanI vAnakI (vaNikA) pAmyA, ane devapUjAnA nimitte sujJa evA teNe eka gAma arpaNa karyuM. pachI tyAMthI maMtrInI sAthe rAjA devapattana (prabhAsapATaNa) AvyuM. tyAM zikta vidhithI prabhAsadevane abhiSeka karIne rAjAe aneka prakAranAM dAna dIdhAM tathA eka lakSa senAmahora semezvaranI AgaLa dharIne rAjAe saMtApazreNine dUra karanArI evI mahApUjA karAvI. pachI niraMkuza evA mAnagajendra pramukha rAjAone pitAnA tAbedAra banAvIne kautukI ete dvIpapattana (dIva) AvyuM. tyAM kumArapAla rAjAe karAvelA unnata Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 zrIvastupAla caritra bhASAMtara citya joIne maMtrI sahita rAjA vismaya pAmyo. tyAM vAja ( ) vaMzamAM utpanna thayela tAladhvaja (taLAjA) puranA rAjAe hekArava tathA vegathI virAjita evA a tene bheTa karyA, ane bahu ja madhura vacanathI tene prasanna karyo, kAraNa ke puNyodaya prakaTa thatAM jagatamAM koI paNa pratikULa thatuM nathI. A pramANe AkhA saurASTranA dujeya rAjAone jItIne maMtrInA baLathI vIradhavala rAjA duprApya evuM samrATrapada pAmyo. pachI yAcaka janone saMtuSTa karate rAjA jyAM vijAnI zreNio bAMdhavAmAM AvI che ane jyAM. dhavala-maMgalanA vani skurAyamAna che evI pitAnI rAjadhAnImAM (dhoLakAmAM) Avyo. pachI rAjAne ane rAjagurUne namaskAra karIne rAjAne ane pUjya janene ullAsa pamADanAra tathA tenAthI ullAsa pAmanAra ane rAjavaibhavane jeNe vadhArI Apelo che e maMtrI rAjAnI rajA laIne pitAnA AvAsamAM Avyo. tyAM "dAna e dhanavaMtane guNa. che ane dhana e dAtArano guNa che, paNa e dhana ne dAna. paraspara viyukta hoya (judAM judAM hoya) te viDaMbanA mAtra che." A pramANe ciMtavIne pitAnA laghu baMdhu sahita vastupAla maMtrI rAje sthira manathI pitAnA gharaderAsaramAM aSTa prakArI pUjA racIne, nagaranAM alaMkArarUpa evA sarva jinacemAM vidhipUrvaka cityaparipATI-mahatsava karyo, ane sAdharmikavAtsalya, gurUvaMdana, baMdIjanamocana, ane hajAro Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ditIya prastAva sonAmahorone dAnAdikamAM vyaya karIne teNe rAjyavyApArathI prApta thayelI saMpattinuM vAstavika phaLa meLavyuM. have eka divase IMdra samAna tejasvI eve vIra dhavala rAjA rAjasabhAmAM suvarNa siMhAsana para AvIne beThe, eTale vizuddha evA pitAnA ubhayapakSanI zobhA (lakSamI)thI zobhAyamAna ane saMgrAmanI caLavaLa karatA bAhudaMDathI iMdranI prabhAne khaMDita karanAra evA rAjakumAra tathA zreSThI, sAmaMta ane maMtrIzvara vigere pitAnA sukhanA udayarUpa tathA vidvAnonI zreNithI susevita evA vIradhavala rAjAne namaskAra karIne sabhAmAM potapotAne cagya sthAne beThA. evAmAM rAjAonI zreNithI saMkIrNa thaI gayelI te rAjasabhAmAM kaI kautukI cAraNa AvIne pragaTa vinithI A pramANe che ke - vItara reM kafe, sAmaji samarahU vAna"] | (sAMbhaLe ! samarAMgaNanA khela (bAjI)mAM cha jaNAe jItyo) vAraMvAra A pramANenuM pUrvAddha te bolato paNa uttarAddha bolato nahoto eTale "e che keNu?" ema jANavAne tyAM beThelA rAjAonI utkaMThA vadhI paDI, ane te chamAM pitapatAnuM nAma lAvavAne rAjAoe rAtre tene puSkaLa lAMca ApI, eTale teNe paNa te darekanI pAsethI lIdhI. ema aneka rAjakumAre pAsethI lAMca laIne ekavAra prasaMga AvatAM te cAraNa punaH belyo ke :"bihu~ bhuji vIrataNehi, cihuM pagI uparavaTataNe // 1 // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara (e bhujA vIra (subhaTa)nI ane cAra paga azva uparavaTa nAmanA tenA kula cha). A pramANe cAraNanuM kathana sAMbhaLatAM badhA rAjAe camatkAra khruzyA ane manamAM vicAravA lAgyA ke--pUrva lAMca laine eNe ApaNane chetaryA che, mATe te mUrkhAI pragaTa na thAya.' enI kALajIthI phIne paNa te rAjAe tene vizeSa dAna ApavA lAgyA, kAraNa ke bhRtyA para rAjA prasanna (raMjana ) thavAthI ja tenu zreya thAya che. ; have velAkula nAmanA pradezamAM jyAM lakSmI sthira vAsa karIne rahI che, evu zrImAnI zreNithI saMkINa tathA svarganI sthitine jItanAra bhadrezvara nAme nagara che. tyAM parAkramanA guNathI pRthvI para jANe bIjo bhAva. (parazurAma ) avataryo hoya evA, pratIhAranA kularUpa udyAnanA ma`DanarUpa ane aneka zatruone trAsa pamADanAra bhImasi'ha nAme rAjA rAjya karatA hatA. te peAtAnI lakSmI ane sainyasa*pattithI utkaTa khanI Itara rAjAone tRNu samAna gaNatA hatA, vaLI te peAtAne vIra mAnanAra, mahA dAnI ane lakAmAM vasatA rAvaNanI jema samudrarUpa parikhAthI vITAyela killAmAM vasatA hAvAthI durgama hatA. ekadA vIradhavala rAjAe tene kahevarAvyuM ke-"tu amAre tAbe thA athavA tA saMgrAma karavA taiyAra thA." A vAkathathI adhika vyathita thaIne teNe sAme kahevarAvyuM ke-jevu tame ApazeA tevuM tamane maLaze.' eTale bhImasiMhane jItavAnI IcchAthI vIradhavala rAjAe IMdra jevA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - hitI prAratAja parAkramI potAnA pAraDIyA rAjAne ekatra karyA. ahIM bhadrarane zAjA paNa pitAnA rinyane taiyAra karI vajanI argalA samAna thaIne potAnA sImADAne rUMdhI ubhe rahyA. - have marusthalI (mAravADa)nI bhUminA bhAlasthalamAM tilaka samAna ane suvarNagirinA alaMkArabhUta evA jAvAla (jAra) nagaramAM samarasiMha nAme rAjA rAjya karate hato. tene udayasiMha nAme putra thayA. te rAjA thatAM kSatriyAmAM agresara tarIke prasiddha thaye. cAhumAna (cahuANa) kuLarUpa AkAzamAM udayasiMharUpa sUrya tapatAM, lokamAM deSarUpa aMdhakArane avakAza ja na maLe. te rAjAne prazasta sthitimAM rahenArA, bahAdura evA vIra janomAM nAmAMti ane rAjAomAM prathama paMktie mUkavA lAyaka traNa bhAIo hatA. temAM prathama sAmatapAla ke je arjuna je parAkramI hato, bIje anaMtapAla ke je caMdra samAna kaLAvAna hato ane trIje trilokasiMha ke je paMDita janene paNa mAnya hatuM. A traNe baMdhuo pitAnA baLathI jagatane tRNa samAna gaNatA hatA. have moTA bhAI udayasiMhe temane trapApAtra (lajajAspada) e alpa mAtra grAsa Ape, tethI temanA aMta2mAM mahecchA hovAne lIdhe temane asaMtoSa utpanna thaye, topaNa teo vicAravA lAgyA ke-A saMsAramAM jIvita cirasthAyI nathI, ane sarva manuSyone abhISTa ezvarya prApta paNa thatuM nathI, chatAM loke kaMI paNa nimittane laIne akArya karavA taiyAra Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72. zrIvastupAla caritra bhASAMtara 66 thAya che e kAI rIte yAgya nathI." A suvAkayane aMtaramAM yAda karIne nyAyadharmamAM niSTha evA teoe peAtAnA baMdhunA vadha karavArUpa pApane AcaravA kaDhi paNa Icchayu nahIM, paraMtu prajJA, teja ane baLathI bhrAtRtva samAna chatAM rAjasevaka thaI ne rahevuM e manasvI janAne dussaha che. adhama janone AjIvikA tUTI javAnA bhaya hAya che, madhyama janAne maraNanA bhaya hAya che ane uttama janAne te apamAnanA ja mAtra mahAbhaya hAya che, mATe videzagamana ane ja galasevana karavu. sArUM', paNa svajanavamAM apamAnathI rahevuM sArU nahi." A pramANe ciMtavIne paMkila jaLane cAtaka tajI de tema te traNe jaNA peAtAnA khaMdhunA rAjyane tajI daine alpa parivAra sAthe tyAMthI nIkaLI peAtAnA manevAMchitane ApanAra evI vIradhavala rAjAnI sevA karavAnI IcchAthI dhavalapuramAM AvyA, tyAM prathama te pUrve jenA vaibhavane sAMbhaLela che ane je vyavahAramAM ati kuzala gaNAya che evA vastupAla maMtrInA AvAse AvyA. eTale kumAra (kAtikasvAmI)nA jevA tejasvI ane sarvAMgasuMdara evA te traNa rAjakumArone potAnA gRhAMgaNe AvelA joIne peAtAnA sevako pAse temane gaurava sahita AsanAki apAvI maMtrIomAM agresara evA vastupAle temane sneha pUrvaka pUchyu ke " kSatricaiAmAM uttama ane puNyavaMta evA tame rAjakumArA kayAMthI ane zA kAraNe ahIM padhAryAM che ?" eTale rAjaputro vinayavaMta ja hAya-e kahevatane satya karatA ane potAnA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 * dvitIya prastAva zirane adhika namra rAkhatA evA te rAjakumAe maMtrIzvaranI AgaLa pitAnA baMdhu-rAjAnuM samasta svarUpa darzA-vIne pitAnuM svarUpa paNa yathAsthitapaNe darzAvatAM kahyuM kekRtajJa ane sujJajanemAM mANikaya samAna, sarvane hitakara evA guNone dhAraNa karanAra ane caulukaya rAjAnI rAjyadhurAne dhAraNa karanAra evA ApanuM prazaMsApAtra nAma sAMbhaLIne ame tamArAM caraNakamaLanI sevA karavA AvyA chIe, ane zrIvIradhavala rAjAnI sevArUpa kapalatAne Azraya karavAnI amArI IcchA che. A pramANenAM temanAM karNapriya vacana sAMbhaLIne maMtrIzvara suprasanna manathI bolyA, kAraNa ke saMto anyanuM hita karanArA ja hoya che. "rAjavyApArarUpa vRkSa Aje mane phalita thayuM jaNAya che ke jethI atyaMta durlabha evA Apa rAjakumAre mAre tyAM padhAryA che. A pramANe kahIne vividha prakAranA bhejanavaDe gaurava sahita temane jamADI tathA divya vastro ane AbhUSaNovaDe vizeSe saMtuSTa karIne kapUramizra tAMbUla ApavA sAthe maMtrIrAje temane suvarNa ane ratnamaya taravAra ApI. pachI te rAjakumArone sAthe laIne sarva Aryajanene AnaMda ApanAra evA maMtrI caulukya rAjAnI sabhAmAM Avye. tyAM rAjedrane bhaktipUrvaka namaskAra karIne te traNe rAjaputranuM yathAsthita svarUpa teNe rAjAne nivedana karyuM. te sAMbhaLIne potAnA dAMtanI kAMtirUpa sudhArasathI te rAjakumArane siMcana karatAM rAjAe pramudita thaIne kahyuM ke tamArA caraNanA rajakaNee Aje mArA gRhAMgaNane pAvana Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvAstupAla rijha bhASAMtara karyuM che, tethI mAza, pUrva puNyane udaya thame che ema mane lAge che. gRharIne ghare kAI potAnA kArya nimitte AvIne utare te divasa ane te ghaDI prazaMsanIya gaNAya. che, paraMtu he rAjakumAra ! zUravIrenA zaNagArarUpa tamane mAre kevA prakAranI vRtti (AjIvikA) bAMdhI ApavAnI che. te kahe. eTale te bolyA ke- he deva ! amane darekane dara varSe be be lakSa dramma Apaze te teTalA praznavaDe amArI vRtti sukhe cAlI zakaze. te sAMbhaLIne kRpaNa, janomAM mukhya evA rAjAe potAnuM mukhakamaLa kaMIka plAna karIne te bahAdurane kahyuM ke-eTalA dravyathI te huM seMkaDe subhaTa meLavI zakuM tema chuM, to tamane traNa ja jaNane teTaluM dravya ApavAthI tame zuM mArUM adhika zreya. karaze? he rAjakumAra ! tame ja kaho ke mAtra sevakanI khAtara ATalA badhA dravyane vyaya karatAM mAro zuM vizeSa. artha sare tema che ? mATe tame tamArI IrachAnusAra bIjA koI rAjyamAM jAo." ema kahI rAjAe temane tAMbula. ApIne visarjana karyA. e avasare vastupAle rAjAne kahyuM ke "he svAmin ! A traNe manasvI ane mahApurUSe che, mATe emane javA na do. he rAjan ! uttama purUSonA saMgraha karatAM dhana vadhAre kiMmatI nathI, kAraNa ke sArA sevakonA saMgrahathI rAjAone pagale pagale lakSmI prApta thAya che. kahyuM che ke-uMcA parvate upara jema meghaja vRSTi karI zake che tema Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dritIya prastA para mahApurUSa para upakAra kAsvA mahApu rAmartha hoya che." A pramANe pradhAne kahyuM chatAM kRpaNanA saradAra evA. vIradhavala rAjAe te rAjakumArane Adara karyo nahi, eTale "cudhIno tyAga karIne muktAphaLa samAna ujajavaLa jananA bIDA mAtrathI saMtuSTa thayelA ane kRtajJajanomAM mugaTa samAna evA te rAjakumAree gaurjaraMdranA zatru, AzritanA vatsala tathA pratIhAra kuLamAM utpanna thayelA. evA bhadrezvarapuranA svAmI bhImasiMha rAjAne Azraya. karyo. tyAM caulukaya rAjAnI kRpaNutAnI hakIkata sAMbhaLIne prasanna thayelA bhIma bhUpatie temane temnI mAgaNI karatAM. dviguNI (bamaNI) vRtti bAMdhI ApI. aho ! kaLAvaMta purUSane pagale pagale saMpatti prApta thAya che. juo-samudramAMthI nIkaLelA caMdrane zaMbhunA mastakano Azrava maLyo." have pitAnA svAmInuM kArya karavAne IrachatA evA. sAmatapAla pramukha bahAdura vIra purUe jeno utsAha. vadhAryo che evA pratIhAra rAjAe rUSTamAna thaIne vIradhavala rAjA pAse eka spaSTa vaktA bhATane mokalyo. te. bhaTTarAja tyAM jaI zrImAna gurjarapatine AnaMdapUrvaka AzIrvAda ApI Asana para besIne belyo ke- he rAjana! kRSNa bhagavAne Idra rAjAnuM rakSaNa karavA baLi rAjAne pAtALamAM mokalyo ane arjunanA nehathI karNane maraNa. pamADyo. te kRSNanA virahathI A vizvane bilakula nidhana (dIna) joIne te sthitine cheda karavA vIradhavalanA. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .76 zrIvastupAla caritra bhASAMtara miSathI tame pAte jANe viSNurUpe avataryA ha| ema jaNAya che, chatAM cahuANu vaMzanA traNa bahAdura vIrAnA sahavAsathI sateja thayelA bhImasi'ha rAjA tamane nivedyana kare che ke caLavaLa karatI evI tamArI bhujAne cira kALathI je raNaraMganeA manAratha che te have satvara saphaLa thAo.' A pramANenAM bhATanAM vacane sAMbhaLIne rAmAMcita thayelA gujarasvAmIe tene yathAruci dAna ApI AnaMda pamADIne kahyuM ke-" senApati pAse sainyanI tamAma sAmagrI tAkIde taiyAra karAvIne paMcagrAma nAmanA gAma pAse mane satvara AvyeA samajo ane indra jevA parAkramI te traNa bahAdura vIrA sAthe peAtAnI senA laIne tArA svAmI paNa tyAM raNakSetramAM satvara hAjara thAya. ema he pravara bhATa ! tuM tArA svAmIne jaIne nivedana karaje ane kaheje ke pramaLa prabhAvazALI vIradhavala rAjAe A pramANe temane kahevarAvyuM che." A pramANenu' vIradhavala rAjAnuM kathana sAMbhaLIne te vratAlike bhadrezvara-rAjedra pAse jaine te vRttAMta AdithI aMta sudhI kahI sabhaLAvyA. bhATane vidAya karyA pachI rakama mATe samasta prayAgusAmagrI tarataja taiyAra karAvIne vahetI nADInA sUcanane anusarI zubha muhUrtanI veLAe prauDha rAjAe sAthe hastI para ArUDha thaI rAjakAryamAM utsAhathI bhAga lenArA hAthI, azva, ratha ane pAtirUpa catura'giNI senAthI cAre bAju parivRtta, baMne bAjue rahelA jANe vikrama ane nyAyanI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva mU ti hoya evA azvarAjanA baMne putrothI suzobhita, veta chatra ane be cAmarathI virAjita ane saMgrAmotsavanA kautukI evA caulukyavaMzI viradhavala rAjAe prayANa karyuM. anukrame rastAmAM madada karavAne mATe sAthe maLatA aneka gAmanA svAmIothI para chata te paMcagrAma nAmanA nagara pAse AvyA. evAmAM cahuANu vaMzanA vIra subhaTathI utkaTa ane vAjiMtronA nAdathI nAgendrane nidrA mukta karate bhImasiMha rAjA paNa tyAM AvI pahoMcyA. pachI baMne pakSavALAoe traNa divasa visAmo laIne saMgrAmanI sarva taiyArI karI lIdhI, kAraNa ke rAjAonuM dIrghadazIpaNuM bhaviSyamAM hitakAraka nIvaDe che. tyAM AnaMda, pAmelA bahAdura subhaTo vidgonI zAMtine nimitta dIna, anAtha ane brAhmaNane dAna ApavA lAgyA, vRSabhanA jevA skaMdhavALA rAjakumAro zastronI adhiSThAyikA devIonI vividha prakAranI pUjAnA utsava sAthe siMhanAda karavA lAgyA rasanA pAtrarUpa nAyikAo cAre bAju nRtya karavA lAgI, paMDita jane vIra rasane lagatA prabaMdho nivedana karavA lAgyA. bhATajananA AzIrvAda sAthe nizAna pramukha vAjiMtrone pratidhvani pRthvIne pUravA lAge, raNaraMga uDAvavAnI subhaTenI utkaMThA vacanamAM na AvI zake tevI jaNAvA lAgI, kemake alpa samayamAM thanAra yuddha-e bahAdura subhaTane kharekhara eka mahotsavarUpa lAge che. evA avasare carapurUSonA mukhathI zatrusenArUpa sari Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 zrIvastupAla caritra bhASAMtara tAne viMgAjI jANIne saMgrAmanA divasanI pahelAM vartupAla matrIe peAtAnA rAjane kahyuM ke he deva ! kRpaNutAnA doSathI pUrve mAravADathI AvelA mahAvIya vata ane tejasvI evA traNa subhaTane tame saMgharyA nahi, tethI teo utsAhapUrNAMka zatrunA lazkaramAM jaIne maLyA che ane temanA aLathI bhImasiMha rAjA atyAre bilakula nirbhaya thaIne garjanA karI rahyo che.' A pramANenu' ma'trirAjanuM kathana sAMbhaLIne vIradhavala rAjA khelyA ke he maMtrin ! Ama kAyara thavAthI zuM? raNamAM je thavAnuM haze te thaze. raNabhUmimAM jaya ke maraNa thatAM rAjAone teA lAbhaja che, kAraNa ke jaya thatAM rAjyalakSmI ane maraNu thatAM svalakSmI prApta thAya che, je rAjA mAtra peAtAnuM udarabharaNa karavA mATe ja jIve che. te anukrame prajAthI paNa parAbhava pAme che. raNabhUmimAM teja rAjAne maraNanI ciMtA thAya che ke jenI pAse rAjyabhArane dhAraNa karavAmAM dhuraMdhara evA suma`trIe hAtA nathI." A pramANenI rAjAnI hiMmata joine cAtumAM bRhaspati samAna evA vastupAla mahAmAtya belyA ke "he deva ! ApanA hAthamAM dhanuSya haze teA pachI lAkhA zatrue paNa zu karavAnA che? kahyu` che ke 'jyAMsudhI vanamAM sa`caranAra siMha na Ave tyAMsudhI Dukkara bhale ramata karyAM kare, hAthaNIo sahita hastIe bhale krIDA kare, arajapta dekhAtA pADAe bhale svecchAe garjanA karatA kru ane hiraNA paNa bhale Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ' dvitIya prastAva vAraMvAra chalaMga mAratAM niHzaMkapaNe dayA kare, paNa siMha AvatAM te badhAM kayAMye saMtAI jaze." vaLI he deva ApanA sinyamAM pote eka chatAM te traNene chate e DeDIya vaMzamAM utpanna thayela jehula nAme bahAdura kSatriya che. bIje caulukya vaMzamAM caMdramA samAna samazarmA vIra che ane trIje traNe jagatane jItanAra tathA gohila vazamAM utpanna thayela kSetravarmA che. vaLI kaliyuganA sAkSAt arjuna samAna evA ApanuM te varNana ja zuM karavuM? ke je eka chatAM saMgrAmamAM zatruonA manamAM aneka jevA lAge che." A pramANe te baMne paraspara vAta karatA hatA, tevAmAM dvArapALe rAjAne praNAma karIne kahyuM ke he svAmin ! kaI eka purUSa dvAra AgaLa aTakAvavAthI beThe che. te vizvane pAvana karanAra ApanA darzana karavAne Icche che to Apa tene mATe zuM Adeza karo cho?" eTale bhrakuTInA IsArAthI rAjAe kahyuM ke-tene mArI pAse lAva." A pramANenA rAjAnA AdezathI pelA purUSe aMdara AvI rAjAne namaskAra karIne nivedana karyuM ke-"he svAmina! sAmaMtapAla vagere cahuANu vaMzanA traNa subhaToe tamane kahevarAvyuM che ke-cha lAkha dravyathI saMgharelA aneka subhaTanI sahAyatAthI he rAjan ! raNabhUmimAM have tamAruM sArI rIte rakSaNa karaje, kAraNa ke AvatI kAle prabhAte kumArI nadI para saMgrAma zarU thatAM tame ja prathama amArA atithi thavAnA che " A pramANenuM tenuM kathana sAMbhaLI tene yAcita dAna ApIne culakasvAmIe jarA hasIne kahyuM ke Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupALa caritra bhASAMtara prabhAte huM paNa raNabhUmimAM AvuM chuM, tyAM sarvenuM bAhubaLa jovAmAM AvI jaze. A pramANeno mAro saMdeze. paNa temane tuM kaheje." eTale teNe paNa tyAM jaIne rAjAne saMdeze temane kahI saMbhaLAvyo, eTale baMne rAjAnA AdezathI baMne sinyamAM kSatrie raNakarmanI badhI sAmagrI eka rAtabharamAM taiyAra karI lIdhI. pachI jagatkarmanA sAkSIrUpa sUrya udaya pAmya eTale baMne sainyamAM eka sarakhI rIte raNuduMdubhi vAgyAM. te sAMbhaLatAM bhujAmAM caLavaLa utpanna thavAthI pracaMDa banelA bahAdura subhaTe yuddhamAM utaravA mATe bakhtara paherIne taiyAra thaI gayA. e vakhate prAtaHkarma karI sarva vidanenI zAMtine arthe yAcakone dAna ApatA, pralayakALanA sUrya je apekSya, lAkhe subhaTathI paravArele ane cAre bAju jenA guNagrAma gavAI rahyA che e vIradhavala rAjA raNabhUmimAM Avyo, eTale mahAtejasvI ane hAthamAM vividha zastrone dhAraNa karanAra evA jehula pramukha vIra purUSe azva para ArUDha thaIne rAjAnI cAre bAju ubhA rahyA. te ja vakhate prAtaHkRtya-pUjanAdika karIne suvarNanA bakhtarane dhAraNa karanAra ane AyudhaaiNine vahana karanAra evA baMne maMtrIzvara jAtyaazva para besIne satvara raNabhUmimAM prApta thayelA caulukya vaMzanA caMdra samAna rAjAnI baMne bAju sthira thaIne ubhA rahyA. e avasare bhIma samAna bhayaMkara ane samasta bahAduremAM agra pada dharAvanAra e bhImasiMha rAjA paNa Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva pagale pagale yAcakone magalanemitte dAna ApatA, kSatriyAthI paravarelA, viSNu samAna aliSTha ane vakra dRSTithI bhayaMkara lAgatA raNabhUmimAM AvyA. te vakhate Indra samAna parAkramI, vividha AyudhAne dhAraNa karanAra, hAthamAM lAMbA bhAlAM rAMkhanAra, kavacathI ujavaLa khakhkharAthI garUDAkArane dhAraNa karavAvALA, jAtya azvo para ArUDha thayelA ane jemanu teja asahya che evA sAma`tapAla vigere traNe bhAie paNa bhIma rAjA pAsethI peAtAnI nAkarInA caDelA lAkhA drumsa laI peAtAnA bhaMDAramAM rAkhIne vividha pAtrone dAna ApatA raNabhUmimAM AvyA. A vakhate raNavAdyo, hAthIenA nAa, azvonA heSArava ane bahAdura subhaTAnA huMkArAthI AkAza zabdamaya thaI gayuM, ane baMdIjanA dareka bahAdura subhaTanA nAma, guNa ane vazanA uccArapUrvaka jaya jaya zabda karavA lAgyA. pachI ane sainyAmAM pAtapeAtAnA svAmIne satASa ApanAra ane jayazrIne varavA lAyaka evA tumulAraMbha thayA, eTale krodhayI aMdha banelA ane krUra evA mahAyAddhAe paraspara ma sthAnamAM prahAra karatA yuddha karavA dhasyA, ane svarga lakSmIne varavAne jANe kukumadravanA lepa karyo hAya tema subhaToe peAtAnAM zarIrane zarIramAMthI nIkaLatI rUdhiranI dhArAethI rakta banAvI dIdhA. jANe paraspara sUryanA saMtApane sahAra karavAne IcchatA hAya tema keTalAka vIrAe AkAzamaMDaLamAM khANAnA maMDapa racI dIdhA. te vakhate jANe duHkhanA bhArathI ja hoya tema 1. 1 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 zrIvastupAla caritra bhASAMtara ghora aMdhakAra sadeza prasaratI rajathI digaMganAoe pitAnAM mukha AcchAdana karI dIdhAM, evAmAM sUrya gagananA madhya bhAgamAM AvatAM seMkaDo ddhAo zastrothI ghAyala thaIne jamIna para ALoTavA lAgyA, eTale bhUmaMDaLanI jema pitAnA sainyane vichAya (nisteja) jeIne subhaTane zaurya caDhAvate vIradhavala rAjA sAvadhAna thaI gayo, eTale bANanA varasAdathI durdinane darzAvatA maMtrI vigere dakSa ane bahAdura subhaTe paNa potAnA svAmInI rakSAne mATe adhika sAvadhAna thaI gayA. e avasare anya subhaTane tiraskAra karIne baLathI utkaTa ane jemanA hAthamAM bhAlAM rahI gayAM che evA te bhairava samAna traNa mahAvIre e vIradhavala rAjAnI najIkamAM AvIne kahyuM ke-"he deva! ame tamArI pAse AvyA chIe, mATe have sAvadhAna raheje ane he vIrazekhara! tame game te prakAre tamAre bacAva karavA tatpara rahejo, temaja dhanathI saMgharelA vaiddhAo paNa have tamAruM rakSaNa karavA taiyAra thaI jaje" A pramANenAM tenAM vacana sAMbhaLIne viradhavala rAjA be ke- atyAre zabdamAtrathI vRthA aDAI mAravAvaDe zuM? kAraNa ke mahAjane potAnuM bAhubaLa kiyAthIja prakAzita kare che. pachI kodhAMdha thayelA evA temanI vacce bhayaMkara yuddha thayuM ane prahArathI ghAyala thayelA jehula vigere jamIna para paDyA. kahyuM che ke- tIrNa zastrothI to zuM, paNa puSpothI yuddha karavAno paNa niSedha Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dvitIya prastAva 83 che. kAraNa ke temAM vijayane mATe saMdeha che ane pradhAna purUSane kSaya to jarUra thAyaja che." - e pramANe yuddha karatAM ghaNuM rAjakumAra ane baMne maMtrIoe pAse rahIne pitAnA rAjAnuM yAnapUrvaka rakSaNa karyA chatAM te traNa bahAdura vIree caulukaya rAjAnA lalATamAM traNa bhAlAnA ghA karI tarataja pragaTa thaIne kahyuM ke-"he deva! A pramANe tamane mAravAne paNa ame samartha chIe, chatAM ame tamArA hAthanuM eka bIDuM lIdhuM che, te RNathI mukta thavAne mATe he narAdhipa ! atyAre tamane jIvatA javA daIe chIe, mATe ghaNuMnuM poSaNa karanAra evA tame ahIMthI satvara cAlyA jAo. zAstramAM paNa bahu ja para upakAra karanArane mAravo nahi" ema kaheluM che, kemake eka sUrya asta pAmatAM jagatamAM aMdhakAra phelAI jAya che. vaLI kahyuM che ke "senApati, upadezakartA, ghaNuonuM bharaNapiSaNa karanAra tathA ghaNuM samRddhine adhipati-eTalAne sAhasa karIne mAra nahi, tema rAjAne paNa Apa samAna gaNune tene mAra nahi, kAraNa ke rAjA vinA lokone atyaMta kaSTa veThavuM paDe che." pachI pAse ubhelA subhaTane pitAnA baLathI trAsa pamADIne tarataja varadhavala rAjAne temaNe azva parathI bhUpITha para nAkhI dIdho ane uparavaTa nAmanA azvaratnane laIne teo cAlyA gayA. e vakhate sadhyA thaI javAthI sarve subhaTe paNa raNakarmathI virAma pAmyA, eTale avasarane jANanAra evA maMtrIzvara vigere rAjAne upADIne pitAnI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvAstupAla caritra bhASAMtara senA sahita ciMtAturapaNe satvara pitAne sthAne AvyA. jaya meLavanAra bhImasiMha rAjA paNa pramAdathI dviguNa prabhAvALA evA sAmatapAla vigerenI sAthe potAnA AvAsamAM AvyuM. pachI rAtre bhImasiMhanA subhaTo para spara vivAda karavA lAgyA ke- vIradhavala rAjAne ame jamIna para pADyo. eTale mAravADanA te bahAdura subhaTo belyA ke-je vIradhavalane tame pADyo hoya te tenI kaMIka nizAnI batAve ke jethI vivAda dUra thAya." evI rIte subhaTane jaya saMbaMdhI vAda aNI para AvyuM, tyAre te bahAdura kSatrie vIradhavala rAjAne adharatna lAvIne bhImasiMha rAjAne batAvyuM, eTale uzravA samAna AkAravALA, suvarNanA pAkharathI suzobhita, lagAmathI mane jJA mukhavALA, ratnamALAthI vibhUSita, sArAM lakSaNathI lakSita tathA caulukya narendrane jANe bIje tejarAzi heya evA te uparavaTa nAmanA azvaratnane joIne yuvatinuM mukha jotAM jema kAmI puruSa meha pAmI jAya tema bhadrezvara bhUpa atyaMta saMtuSTa thayo ane vacananA miSathI jANe sudhAsiMcana karatA hoya tema be ke "supAtrane ApelA dAnanI jema ubhaya pakSa jemanA vizuddha che evA A rAjaputronA nimitte vyaya karela lakSmI aneka prakAre phalita thaI che." pachI bhImasiha rAjAe sarvatra udyaSaNa karAvI ke-"mAravADanA traNa vIree Aje vijaya meLavyo che ane tenI nizAnI tarIke vIradhavala rAjAne khAsa azva teo ahIM laI AvyA che. kahyuM che ke - Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva "nayena netA vinayena ziSyaH, zIlena nArI prazamena liNgii| prauDhAvadAtena bhaTaH pracaMDo, dharmeNa jaMtuzca sadA vibhAti" // 1 // "yAyathI rAjA, vinapathI ziSya, zIlathI strI, prazamathI yati, prauDha caritrathI pracaMDa subhaTa ane dharmathI prANI sadA zobhAne pAme che. e pramANe bhImasiMha rAjAnA sainyamAM vArtArUpa sudhAsvAdano anubhava karatA rAjAoe triyAmAM (rAtri)ne eka kSaNanI jema vyatIta karI. have ahIM rAtre kAMIka pratIkAra karavAthI atyaMta sAhasika evo gurjarapati sajaja thaI gayuM ane prabhAte te AnaMdathI chUta ramavA lAge. caulukya rAjAnuM AvuM vicitra ceSTita jANIne bhImasiMha rAjAne tenA maMtrIoe vijJapti karI ke he rAjana! saptAMga rAjyathI ane vizeSe karIne maMtrInA baLathI samRddha hevAvaDe vIradhavala rAjA devAdezanI jema bahu majabUta che. vaLI IMdra samAna saMpattivALA e rAjAnI sAthe virodha karatAM pariNAme kaMIne madhura phaLa maLyuM nathI. kahyuM che ke - " anucitakAryAraMbhaH, svajanavirodho balIyasA spardhA / pramadAjanavizvAso, mRtyudvArANi catvAri" // 1 // "anucita kAryane prAraMbha, svajanonI sAthe virodha, balavaMtanI sAthe spardhA ane strI janano vizvAsa e cAra mRtyunAM dvAra che. vaLI pArakA gharanA subhejananI jema AgaMtuka jananA baLane pAmIne sajajane e lokamAM niMda Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 zrIvastupAla caritra bhASAMtara nIya evA ahaMkAra karavA yukta nathI. mATe he deva ! have enI sAthe sa`dhi (salAha) karI. A bAbatanA saMbaMdhamAM tame poteja yAgyAyeAgyanA kharAkhara vicAra karI juo." A pramANenAM peAtAnAM ma.trIonAM vacanAthI bhImasiMha rAjAe saMdhi karavI kabUla karI; kAraNake hiteApadezarUpa amRta prApta thatAM tenA kANu tyAga kare? chatAM teNe bhayakara saMgrAmano ADaMbara tA karyAM. ahA ! rAjAe kaI karavAne icche che ane kaMI kare che, pachI utkaTa subhaTo jevA anyAnya yuddha karavA dhasyA, tevIja te subhaTo sahita rAjAe paraspara AnakAraka evI saMdhi karI dIdhI. eTale pelA bahAdura vIrAe vIradhavala rAjAnA vAhanarUpa uparavaTa azvarana vIradhavala rAjAne pAche arpaNa karyA, ane vastupAla maMtrIe AvA prakAranI cAkkasa vyavasthA karI ke-zuddha gAcarI karanAra sAdhunI jema bhImasiha rAjAe peAtAnA bhadrezvara nagarathIja satASa mAnI levA tathA peAtAnI birUdAvALI kayAMya paNa elAvavI nahi.' A pramANe vyavasthA karyA pachI peAtAnA parivArasahita vIradhavala rAjA AgaLa cAlatAM svarga samAna sapattivALI karA (kAkara ke je pATaNathI padmara gAu dUra che.) nagarImAM AvyA. tyAM matrInA kahevA pramANe te keTalAka divasa rahyo ane peAtAnA dezanI sImAne luMTanArA cArone pakaDIne daMDapAtra karyA. pachI kaliyugane trAsa pamADanAra te ma`trIzvare tyAM zrImAna Adiprabhuno prAsAda Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva karAbyA ane tenI aMdara biMkhapratiSThA karatI vakhate teNe temanI sAme rAjAnI ane peAtAnI dhAtumaya mUtti sthApana karI. pachI bhImapallImAM matrIzvare AtmakalyANanA nimitte pArzvanAtha bhagavaMtanuM suvarNa kuMbhayukta eka unnata madira karAvyuM tathA rANakezvarane prasanna karavA mATe teNe zaMkara ane pAva tIyukta eka rANukezvara nAmanuM madira paNa karAvyuM. pachI AdityapATakamAM tathA jheraDakapuramAM zuddha dhAtunA miMkhathI manohara evA pRthakpRthak caityA karAvyA ane vAyaDa gAmamAM sAta lAkha dhana kharacIne jagadgurU zrI vIra paramAtmAnA jINuM caityano uddhAra karAvyeA. pachI sUryapuramAM sUryanA madiranA uddhAra karAvIne vedapAThanA nimitte eka navI brahmazALA karAvI; temaja te nagaramAM teNe eka vidyAthI one bhAjana mATe tathA eka sAjanika ema e navI dAnazALAo karAvI. 87 mAravADanI bhUminA prANIone pavitra karanAra ane zAstramAM parama tI tarIke prakhyAta evu satyapura (sAcAra) nAme nagara che. jyAM pUrva tribhuvananA samasta janAthI namaskAra karAyelA evA zrI caMdraprabha bhagavaMta vihAra karatAM pAMca rAtri rahyA hatA. vaLI vasudhAne pAvana karatA sarvajJa zrI vIraprabhu paNa tyAM samavasaryAM hatA, tethI e tI kahevAya che. temaja vIrabhagavaMtanA nirvANa pachI sittera vaSe zrImAn nADa rAjAe tyAM suvaNu maya khiMkhayukta caitya karAvyuM hatuM. kahyu` che ke-carama jinezvaranA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 zrIvAstupALa caritra bhASAMtara nirvANa pachI sittera varSa jatAM mAgha mahinAnI zukla paMcamI ane guruvAranA divase brahmamuhUrtamAM AcAryanA guNayukta evA zrIratnAcAye sarve saMghanI anumatithI seMkaDe bhano nAza karanAra evA zrImAna vIra bhagavaMtanA biMbanI A pratiSThA karI che." e zrI vIra paramAtmAnA biMbane namaskAra karatAM satya ane zIlayukta manuSya ahIM eka rAtri rahevAthI paNa ghaNA pApono nAza karI zake che. vaLI vizAkhA nakSatra sAthe caMdramAno yuga thatAM vizAkha mahinAnI pUrNimAne divase zrIvIranA suvarNa biMbane nirmaLa jaLathI abhiSeka karIne nyAyapArjita vittathI lIdhelA puSpAdikathI je dvividha bhaktipUrvaka e prabhunI pUjA kare che, te AgAmI bhavamAM cakavatI thAya che. "aho ! e parama tIrthane huM kayAre vaMdana karIza? avasara prApta thayA chatAM je dhamane Adara na kare-te zuM vivekI gaNAya? juo takSazilAne svAmI bAhubali pramAdI rahevAthI jinadarzananA AnaMdarUpa amRtarasane meLavI na za." A pramANe pitAnA aMtaramAM vicAra karIne rAjyakAryamAM pitAnA laghu baMdhune nImIne pitAnA sarva kuTuMba sahita vastupAla maMtrIzvara samRddhivAn aneka zrAvake sAthe - satyapura tarapha tIrthayAtrA mATe nIkaLe. mArgamAM potAnI lakSmIne te supAtramAM vAparavA lAge. jyAM na hoya tyAM navAM caitya karAvyA ane aneka jIrNa cetyAno uddhAra karAvyuM. e pramANe zubha pravRtti karatA dIna tathA anAtha janone yathocita dAna ApIne prasanna karate, ziSyane Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva 88 sadagurUnI jema rAjAone namra banAvate, zrI jinazAsananI sarva rIte prabhAvanA karate tathA zatruone tAbe karate te vastupAla, anukrame suvarNa kuMbha ane dhvajAthI zobhAyamAna evA jinacaityathI manohara thArApadra (tharAda) nagaramAM Avyo. tyAM vivekathI vizvavikhyAta evA zrIsaMghe maMtrIrAjane AdarapUrvaka pravezatsava karyo. tyAM potAnI uMcAIthI himAlaya parvatane paNa jItIne patAkAnA miSathI sadA jayacihnane dhAraNa karatA, kumArapAla rAjAnI puNyalakSmInA kIDAgRha samAna, tathA samyagdaSTi jIvone mehana maMtra samAna utkRSTa jinamaMdirane joIne vismaya pAmela sacivezvara asAdhAraNa AnaMdarupa nispada (acala) sAga2mAM nimagna thaI gayo ane pitAnA janmane saphaLa mAnavA lAgyA. pachI tyAM puSkaLa pavitra jaLavaDe bhagavaMtanuM snAtra karatAM te maMtrIe potAnA AtmAne ujajavaLa karyo, ane prajAne AnaMda ApanAra evA teNe samasta cityamAM durgatino nAza karanAra suvarNanA mahAdhvaja caDAvyA. vaLI Azrita sevakone chUTe hAthe vividha prakAranA dAna ApIne saMteSa pamADI sthira udayavALA evA teNe pUrvanA sarva pUjArIone sthira karyA. vaLI tyAM lAkhe manuSyone vividha bhejanadAna ApIne vatsala evA teNe zrIsaMghanuM svAmivAtsalya karyuM. tyAM sarva jaina sAdhuone teNe vastradAna dIdhuM tathA jIrNa thayelI tyAMnI ghaNI dharmazALAone teNe uddhAra karyo. vaLI te maMtrIe tyAM kumArapAlanA maMdira samAna eka navuM jinamaMdira karAvyuM tathA dharmAthIM evA teNe Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara pitAnA dharmabaMdhuone RNamukta karyo temanuM devuM paDe cukAvI ApyuM); kAraNa ke vivekI ja sarva prakAranA puNyane mATe yatna karatA rahe che. pachI tyAMnA saMghasahita jenA pApa zAMta thayA che e vastupAla maMtrI satyapura nAmanA mahA tIrthamAM AvyA ane sujJa evo te prAsAdanA darzanathI prApta thayela AnaMdane saMvibhAga ApavAne yAcakane yathAruci vividha dAna ApavA lAgyuM. aMtaramAM nirdoSa AnaMda pAmanAra, vivekI tathA zrI lalitAdevIne pati evA vastupAla maMtrIe satyapuramAM prathama jinabhavananA darzana karatAM athajanane daza lAkha dravyanuM lIlApUrvaka dAna karyuM tathA jinamatane ullAsa pamADavAmAM eka bRhaspati samAna evA teNe karacha dezanA rAjAe bheTa karelA ane bhAre tejasvI evA ekase a dAnamAM ApI dIdhA. pachI sUrya samAna tejasvI evA te maMtrIe atizaya utsavanI taiyArI sAthe bhaktinA bhArathI jANe namI jato hoya tema namaskAra karatAM te prAsAdamAM praveza karyo ane traNa pradakSiNA tathA paMcAMga praNAma karIne zrIphaLa pramukha vividha phaLe dharyA tathA puSponI mALAo cAre bAju laTakAvI dIdhI. evI rIte ahaMpUrvikAmAM vyagra evA samasta zrAvake sAthe teNe sarva pApane naSTa karanAra evI bhagavaMtanI agrapUjA karI. pachI pote snAna karI prabhune maMgalasnAna karAvI * huM pahele-huM pahele. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva . sugaMdhI caMdana dravathI vidhipUrvaka te majjanetsava karavA lAgyA. te A pramANe-prathama teNe zrIsaMgha sAthe bhagavaMtanI AgaLa pa ca zabdanA madhura dhvanithI ramya ane khelAtA sUtrapAThathI subhaga evI paca varNanA puSpAvarDa kusumAMjali karI. pachI zrAvakeAe jinezvara bhagavatane navAMge tilaka karIne bhaktipUrvaka sarva pAparajane dugdha karanAra evA kapUra, agarU ane kastUrIne dhUpa karyAM. pachI jinabhaktinA rasIyA tathA dakSa evA Astika zrAvakoe janmAbhiSeka kalazAdikane sUtrapATha eTalIne saMgIta tathA nRtyanI racanAthI AnaMda upajAvanAra evA zrIvIranA majjanamaheAtsava karyAM. pachI viAne kalpavRkSasamAna evA vastupAla matrIe peAtAnA hasta-kamaLamAM cAre bAju arcita tathA jaLapU evA suvaNu -kaLaza laine sUtrapATha belatAM vidhipUrNAMka vIra bhagavaMtanuM snAtra karyuM, tyArabAda aSTa prakArI pUjA racIne nirdoSa evA teNe AnaMdapUrNAMka caityanA zikharapara suvaNu maya mahAdhvaja caDAvyeA. pachI ca'danAdikathI carcita evI AratI utArIne potAnA magaLa nimitte teNe magaLadIpa (maMgaLadIvA) utAryA, temaja utkRSTa bhAvapUrvaka bhAvapUjA karIne anivArita dAna ApatAM teNe athI janAnI prArthanAnA kadApi bhaga na karyAM. tyAM ATha divasa rahetAM jinabhaktimAM Anati thayela evA teNe bhagavaMtanI ane mAjIe e devakulikA (derI) karAvI. vaLI anivArita annadAna devAvaDe niSedha na karatAM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara zrIvAstupAla caritra bhASAMtara samasta janone saMtoSa pamADIne teNe pApane dUra karanAra evA zrIsaMghanI mAnapUrvaka sevA bajAvI. pachI devapUjAnA nimitte pUjArIne eka gAma ApI, nyAyapUrvaka sarvatra dharmasAmrAjya sthApana karI zarUAtamAM kaTu chatAM prAMte guNakArI evI rogI janenA auSadhanI jema anyAya karanAra janone daMDathI pracaMDa sakhtAI dekhADI, pitAnA vIradhavala svAmInI AjJAne puSpamALanI jema mAravADanA sarva rAjAonA zirapara mAnapUrvaka sthApanA karI. pachI pitAnuM sarvasva bheTa dharIne vasudhApara ALoTatA te te dezanA rAjAothI niraMtara sevyamAna evA maMtrIzvare satyapurathI pAchA AvIne kakarAnagaramAM prauDha bheTa dharI zrIvIdhavala rAjAne praNAma karyA. pachI dareka gAmamAM svaprajAne mAna ApI AnaMda pamADate te rAjA maMtrI sahita piotAnI rAjadhAnImAM Avyo. - pachI dAna ane bhedAdi upAyavaDe sAmaMtapAla vigere vIrene bhImasiMhathI alaga karI temane pitAnA sevaka banAvIne viSNu samAna parAkramI evA maMtrIzvare, prApta thayela vizeSa prabaLavaDe caulukya rAjAne aparAdha karanAra evA duSTa bhImasiMhane nadInA kinArA para rahelA vRkSanI jema mULathI ucheda karI nAkhyo ane sarvatra akhkhalitapaNe vIradhavala rAjAnI AjJA pravartAvI. aha! zrIvIradhavala rAjAe te pUrve narasiMhane jItyo hate paNa vastupALe te atyaMta dussaha evA rAjasiMhane jItI lIdhA. bhadrezvaranA rAjA sAthe saMgrAma karavAthI maMtrIne Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya prastAva 93 pAMca karADa suvaNu ane daza hajAra azvo prApta thayA. pachI teNe vIradhavala rAjAnI AjJAthI sAma tapALane AjIvikA mATe satyapura nagara ApyuM ane khIjA mene zUrAcaMdra nagara ApyuM. aho ! anna, jaLa, dhana ane vastronA dAtArA teA pagale pagale haze, paNa vastupAla maMtrI tA rAjAone nagarA ane gAme ApatA hatA. pachI bhayabhrAMta thayelA rAjAe mahAmAtya ane khaLayukta vIradhavala rAjAne avA, mANikaya ane gAma pramukha sAra sAra vastuo bheTa karavA lAgyA. prabhAkarane uDDaya pAmatA joine kANu pAtAnI sAra vastu na dhare ?' samasta vizvane upakAra karanAra ane rAjAAne peAtAnA tAbe karanAra evA culuka rAjAnA pratApa pratidina cAre dizAmAM prasaravA lAgyA. A pramANe zatru rAjAone tAme karanAra, kSatriyAnI zreNiomAM yaza meLavanAra, jagata-janAne ha ApanAra ane vastupAla maMtrIthI zAbhAyamAna evA culaka vaMzanA caMdramA (vIradhavala rAjA) anupama kaLA (prabhA)ne pAmyA. iti zrImahAmAtya vastupAlacaritre dharmamAhAtmya prakAzake zrItapAgacchAdhirAja zrI somasuMdarasUriziSya zrIjinaharSAgaNikRte harSA dvitIyaH prastAvaH // 2 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva. have avanIrUpa strInA lalATamAM zRMgAratilakasamAna ane ramaNuka-saMpattinA eka dhAmarUpa evuM gedhA (gedharA) nAme nagara che. taTarUpa palaMga para beThelA (AvelA) evA te nagarane mahedrI (mahI) nadI eka kAMtAnI jema mRdu ane zItala evA pitAnA taraMgarUpa bAhuthI AliMgana ApI rahI che. vaLI "A sthAne raNAMgaNamAM patita thayelA aneka subhaTanA zarIre svayameva anekazaH zivaliMga banI gayA che." ItyAdi AzcaryakAraka ane vicitra zabdomAM belAtI birUdAvalI tyAM AvatA musAphara lokenA manane bahu ja AnaMda pamADe che. vaLI mAlavadeza tarapha jatA gujara bhUminA musApharone te nagara zramanivAraka evuM vizrAmasthAna che. tyAM dharmanI maryAdAne lopa karanAra, mahAtejasvI, garvanA eka parvatapa ane kUra kama karanAra, e ghUla nAme mAMDalika rAjA hatA. te vizvAsaghAtI, lAMca levArupa pApa kAryamAM tatpara, bhayaMkara AkRtivALA ane vANijanenA sAthane luMTanAro hato. satpada-nyAsamAM niSTa evA kavinI manovRttinI jema tenI mane vRtti niraMtara parArtha (paradhana) levAmAM tatpara hatI. enA pUrvaje te sarve AnaMdane vaza thaI zeSAnI jema samasta sukhane udaya karavAvALI caulukya rAjAnI AjJAne zirapara dhAraNa karatA hatA, paNa anyAyamAM agresara evo te duHzAsananI jema vIradhavala rAjAnI AjJA mAnya karato na hate.. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva 95 ; eka divasa rAjAnA hukamathI maMtrIoe tenI pAse spaSTa bolanAra evA revaMta nAmanA bhaTTane saMdeze kahevA mekalyo. eTale bolavAmAM cAlAka evA teNe vegathI tenI rAjadhAnImAM jaIne ghUghula rAjAne AzIrvAda ApatAM kahyuM ke-"jene pracaMDa mahimA che, je sAkSAt vIrarasa je dekhAya che, je rAjAomAM mahAna che tathA jayalakSamIe jene pitAnI uttuMga bhujAthI AliMgana karela che e gadhrAdhipa ghUghula rAjA jayavaMta vanta, ke je rAjA gujarapati ane mAlavapati e baMnenA aMtararUpa guphAmAM garviSTha thayelA zatrurUpa hAthIone pADavAmAM samartha evA paMcAnana (siMha)nI jema garjanA karI rahyo che." A pramANe AzIrvAda ApIne rAjAe darzAvela yAcita Asana para besI teNe maMtrIzvarane saMdeze nivedana karyo ke-"he rAjan ! samasta rAjAothI sevyamAna e gurjarapati zrI vIradhavala rAjA sarvopari sattAne dhAraNa karI rahyo che. satyabhAmA sahita purUSatamanI jema lIlApUrvaka balibaMdhana karatAM je zrImAn yaza ane dayAthI prajAne AnaMda Ape che, raNabhUmimAM bANavRSTithI zatruone satvara dIrgha nidrA (maraNa) ApIne je jyasaMpattithI samRddhiyukta pitAnA jIvitavyane dhAraNa kare che, vaLI kRSNane jema uddhava maMtrI hatA tema jene pitAnI kurAyamAna prajJAna vaibhavathI jagatamAM addabhuta evo vastupAla nAme maMtrIzvara che, tathA bRhaspati paNa jenI pAsethI buddhi meLavavAne Ira che e ane jagatane jItanAra evo tejapAla nAme maMtrI tene anuja baMdhu che temaNe Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 96 zrIvastupAla caritra bhASAMtara he rAjan ! AMtara premane dhAraNa karatA chatA ApanA hitane mATe mArA mukhathI A pramANe kahevarAvyu che ke-sava rAjAomAM maNinI jema peAtAnA guNAthI tame prakhyAta che, chatAM dhama ane anyAyane dhvasta karanAra evuM dhAra karma zAmATe kare che ? mATe evA anyAyanA satvara tyAga karA ane nyAya-mAmAM cAle; kAraNa ke atyaMta ugra puNya ane pApanuM phaLa AlAkamAM ja maLe che-ema zAstramAM zru che. tathA zrayanI vRddhine mATe vizvamAM pAvana evI vIradhavala rAjAnI AjJAne nira Mtara zeSAnI jema zirapara dhAraNa karA, nahi. te| kRtakRtya thaIne potAnA AtmAne bhImasiha, cAmuDa ane sAMgaNu vigere rAjAonI paktimAM sthApana karaze." A pramANenAM te bhaTTanAM vacana sAMbhaLIne ghAra parAkramI tathA kApathI jenuM aMga tapyamAna thaI gayuM che evA ghUghula rAjA mAlyA ke-"ahA ! viNak chatAM durAtmA evA temanuM A kevuM sAhasa che ke amane paNa dUtanA mukhathI AjJA mAnavAnuM pharamAna kare che. kharekhara ! te peAtAnI pUrvAvasthA bhUlI gayA lAge che ke jethI tee mArA jevAnI paNa tiraskAra sAthe viDabanA karavA taiyAra thayA che. kahyu che ke-nIca vaMzamAM utpanna thayela rAjA, paDitamAnI evA mUrkha putra ane taratamAM dhanavAna banelA nina e traNe jagatane tRNusamAna gaNe che.' mATe he bhaTTa ! te adhama sacivAne A mArA zabdomAM tuM jaIne kaheje ke bhRge zuM mRtranI AjJA zirasAvadya kare ? kadI na kare; paraMtu * Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .' tRtIya prastAva 97 rAjamadanA unmAdathI jemanA mana vivaza thaI gayA che evA A nIca durAcArI maMtrIo jema tema bakyA kare che temAM navAI nathI. kahyuM che ke-"sUryamaMDalanA tApathI garama thayela vAlukA (retI)nI jema anya pAsethI lakSmI meLavanAra nIca jana bahu tapato ja rahe che. have kharekhara temanI adhodazA pAse (najIka) AvelI hoya tema lAge che. kemake AvAM anucita karmo karavAthI nadItaTanA vRkSanI jema teo nimULa ja thaI jaze. kahyuM che ke - aucityaskhalanaM buddhe-viparyAso virodhitA / 'mahadbhiHsaha sarvasva-vinAze kAraNatrayam // jyAre sarvasvano vinAza thavAno hoya, tyAre ocityathI khalanA, buddhine viparyAsa tathA mahApurUSa sAthe virodha-A traNa kAraNa upasthita thAya che. A pramANe kahIne ghUghala rAjA virAma pAmyA, eTale bhaTTe tene punaH kahyuM ke-"he rAjan ! vaNikaputra samajIne te maMtrIonI avajJA na karo. vistRta prabhAvALA sUrya caMdranI jema sarva rAjAone samAga darzAvavAne mATe ja temaNe avanI para avatAra lIdho che. je guNavaMta ane prabhAmaya evA maMtrIrUpa dIpaka na hoya to darpodha rAjAe nyAyamAge kema cAle? vaLI he rAjana ! udayanane putra zrImAn Agradeva kumArapAla rAjAne maMtrI hatA ane te vaNipha chatAM parAkramI temaja sAhasika hatuM, ke jeNe raNabhUmimAM utaratAM Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara rAjazreNimAM zreSTha evA mallikArjuna rAjAneA jaya karIne tenu' sarvIsva laI lIdhuM." A pramANe sAMbhaLIne ghUghula paNa kApathI rakta mukha karatA khelyA ke-"mArI vijayI bhujAe te viSNukA sAthe yuddha karatAM lajajA pAme che. huM bhaTTa ! tuM kahe teA kharA ke-raNabhUmimAM A mArA bAhudaMDanA utsAha rasane kANa pUraze ? athavA teA mArU khaDgAkhaDgI vigere kaLAnu kauzalya koI jANatu ja nathI. jo ke prauDha rAjedronA nikhiDa yuddhArabhanA atyaMta rasiyA evA A mArA bAhudaMDa, te varNiputrAnA vijaya karavAnA utsAha karatAM lajjA pAme che, tathApi tuM jaI ne te durAzayAne ahI' mAkala; kAraNa ke yuddhamAM satubhujAmaLa pragaTa thaze." A pramANe kahI suvarNa dAnathI tene satASa pamADIne ghUghula rAjAe tene vIdAya karyAM. teNe jaine matrIone badhuM nivedana karyuM". 98 AgrahI evA ghUghula rAjAe te bhATanI pAchaLaja eka zradeva nAmanA bhaTTane vIradhavala rAjA pAse meAkalyA. teNe AvIne aneka rAjAoe jenI AjJA peAtAnA zirapara dhAraNa karela che, ane matrIothI jenA pAzrvabhAga virAjamAna che, tathA je caulukaya vaMzamAM muktAmaNisamAna che evA mahA parAkramI vIradhavala rAjAne joI ne vismaya ane AnaMdamAM magna thaI A pramANe AzIrvAda ApyA ke-samasta kaLAkauzalyane ullAsa pamADatI evI jetaladevI yukta ane pRthvIbharamAM niSkaMTaka rAjyane calAvatA evA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva 99 vastupAla tathA zrIkAra ane pariNata buddhivALA evA tejapAla e baMne maMtrIothI parivRtta evA A caulukya deva "jAvacaMdrajavA vasudhAvalayane dhAraNa kare. hevIradhavalAdhIza! dAnalIlAthI kaLikALamAM paNa tame sujJa janone kaNuM rAjAno sAkSAtkAra karAvyA che. A pramANe AzIrvAda ApI athI janemAM agresara evA te bhaTTa mahInAthane kahyuM ke-"he rAjedra ! samasta rAjasamUhane aMtaHpuranA sthAne besArI denAra evA gedhrAnA rAjAe kAjaLa ane kAMcaLI sahita A zATikA (sADI) tamane bheTa mokalI che. eTale te bheTa joIne sabhAmAM beThelA rAjAe vismaya pAmyA ane aMtaramAM kepa lAvatA chatA tenI mUrkhAI upara hasavA lAgyA. pachI samasta sabhAne simatasudhAthI saMsikta karato e caulukya caMdramA (rAjA) be ke-pitAnA vaMzanA ucita AcArane sAkSAtkAra karatA evA tamArA rAjAe A cogya bheTa ja karI che. pachI rAjAnI AjJAthI niSkapaTa evA maMtrIe dAna ane mAnavaDe AnaMda pamADIne te bhaTTane visarjana karyo. rAjAnuM mitabhASitva ane sabhAnI nyAyasthiti jANIne aMtaramAM camatkAra pAmelA te bhaTTe paNa te vRttAMta jaIne pitAnA svAmIne nivedana karyo. have bhUminA utkaTa pApasamUharUpa ghUghulane uracheda karavA mATe jenA manamAM kaMIka ciMtA AvibhUta thaI che e ane baMne bAju gurU ane zukrathI virAjamAna caMdramAM jema pUrvAcalane alaMkRta kare tema baMne bAju be maMtrIothI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 zrIvastupAla caritra bhASAMtara zobhAyamAna e caulukya rAjA siMhAsana para AvIne virAjamAna thayo, eTale tArAonA jevA tejasvI, sadAcArI ane jemanuM parAkrama sarvataH vistRta che evA seMkaDo rAjakumAre tyAM hAjara thayA. te vakhate cakoranI jema saspRha tathA vividha dezathI AvelA evA prauDha kavivare jenA guNa gAI rahyA che ane mahApaMDite, bhujazALI evA muMja, vikama ane bheja vigere rAjAonA adabhuta dAnanI lIlA jene saMbhaLAvI rahyA che evA vIradhavala rAjAe te sarvenA dekhatAM kahyuM ke-dhrAdhipati sAthe yuddha karavAne kaNa bIDuM levA taiyAra che?" A pramANe bahu vakhata kahyA chatAM jyAre keI rAjAe te grahaNa na karyuM, ane adhika lajajA thavAthI sarvee pitAnA mukhakamaLane nIcA namAvI dIdhAM, eTale zatruone kaMpAyamAna karanAra ane bhujabaLathI uddhata evA tejapAle potAnA vaDila baMdhunI anumatithI te bIDuM grahaNa karyuM. AthI tenA para paMcAMga prasAda karI adhika prasanna thayelA vIradhavala rAjAe pitAnI sabhAmAM A pramANe kahyuM ke koI suarI evA putrane janma Ape che ke jeo kamaLane ukheDI nAkhe che ane darbhathI AcchAdita bhUmine viSama karI de che, vaLI kaI suarI evA putrane utpanna kare che kejeo nirmaLa jaLane paMkila karI mUke che, tevI mAtAone putravatI na samajavI. paNa jenA putre pralayakALanA samudranA uchaLatA taraMgajaLathI bhIMjAtI evI pRthvIne potAnI dADhA * bhuMDaNI. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva : 101 yura dhAraNa karI rAkhI che evA putrane prasavanArI suarIne ja putravatI samajavI." - pachI rAjyakArabhAra saMbaMdhI keTalAka vicAra karIne sUryasamAna tejasvI ane pitAnA anuja baMdhuthI virAjita evo vastupALa maMtrI pitAnA AvAsamAM Avyo ane prayANasAmagrI taiyAra karavAne mATe pitAnA vizvAsu kSatriene goThavIne zarIrazuddhi mATe vidhipUrvaka snAna karI, jANe pitAne yaza hoya tevA dhauta (nirmaLa) vastra paherI susaMvRta thayelA, ullasita bhaktivALA ane ratnAbharaNathI bhUSita thayelA evA te baMne maMtrIzvaree pitAnA ghara derAsaramAM jinezvara bhagavaMtanI aSTaprakArI pUjA karI. pachI seMkaDo kSatriya sahita, Indra ane upendranI jema vikasita prabhAbhArathI bhAsura, sadAcAramAM dhuraMdhara ane aMtaHkaraNamAM mudita thayelA evA te maMtrIoe page cAlatAM nagaranA alaMkAra samAna mukhya jinacaitye jaIne IMdrone pUjya evA bhagavaMtanA biMbanI vidhipUrvaka aMgapUjA, agrapUjA ane bhAvapUjA ema trividha pUjA karI. pachI bIjA paNa sarva jinacaityamAM kapUra tathA zreSTha kezarayukta caMdanadravathI temaja sArA varNavALA ane pavitra evA caMpaka tathA ketakI vigere puSpothI bhagavaMtanI pUjA karIne temaNe potAne janma saphaLa karyo. pachI vizALa lakSmInA sAgara evA bhagavaMtanI stuti karI yatharacha dAnathI athajanene Ananda pamADIne teo dharmazALAmAM AvyA. tyAM temaNe kalpavRkSanI jema viziSTa Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara ane ISTa phaLane ApanAra evA gurU mahArAjane vaMdana karIne temanI upAsanA (bhakti) karI. eTale gurUmahArAje paNa bhavATavImAM utpanna thatA anaMta pApane zamAvavAmAM pANInI paraba samAna A pramANenI dharma dezanA ApI. je prANa zraddhAthI pUrita thaI bhAvathI bhagavaMtanI pUjA kare che tene svarga te gRhAMgaNamAM ja che, zubha evI sAmrAjya lakSmI tenI sahacarI bane che, saubhAgyAdi guNavali to tenA zarIra rUpa gRhamAM yatheccha vilAsa kare che, saMsAra tene sutara (satvara tarI zakAya tevo) thAya che ane mokSa to satvara AvIne tenA karatalamAM ALoTe che. 1 je gRho gaMdhadravyathI, 2 bahu ja bahekatA evA sugaMdhavALA papothI, 3 akhaMDa akSatathI, 4 dhUpa ane padIpathI, vividha naivedyathI, 7 atyaMta manohara tathA paripakava phaLethI ane 8 jaLapUrNa kaLazathI bhagavaMtanI aSTaprakArI pUjA kare che teo satvara paramapada saMbaMdhI sukhane pAme che. vaLI bhagavaMtanI vastrapUjA karavAthI vizvavibhUti, atyaMta pavitra evA alaMkAranI pUjA karavAthI alaMkAre, puSpapUjAthI pUjyapada, gaMdhapUjAthI sugaMdhI zarIra, dIpapUjAthI AvaraNurahita jJAna ane ratnAdika dravyavaDe pUjA karavAthI anupama bhega samRddhi prApta thAya temAM te Azcarya ja zuM che ? kAraNa ke bhagavaMtanI pUjAthI prANIone zivapadanI prApti paNa satvara thAya che. zraddhApUrvaka pukhethI * uttama aMgaluhaNA mUkavA te ja vastrapUjA samajavI. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva 103 racavAmAM AvelI bhagavaMtanI pUjA, suMdarazreSinA putranI jema A bhavamAM paNa rAjyAddhine Ape che te dRSTAMta A pramANe che: suMdara zreSThInA putranI kathA bharatakSetramAM vasudhAnA tilaka samAna ane parajanathI manahara evA "dharaNItilaka" nAmanA nagaramAM caMdramAnI jema kalAvAnuM saddavRtta (sadAcArI ane goLAkAra), dhanavaMta ane dharmavaMta janomAM mAnya temaja dAtAomAM mugaTa samAna e "suMdara " nAme zeTha raheto hato. tene sarvAge suMdara evI "suMdarI" nAme strI hatI. je vizuddha zIlarUpa mANiyathI suvarNAcalanI cUlikA samAna hatI. pUrva puNyanA prabhAvathI te dayitAnI sAthe sukhasAgaramAM magna thayelA te zreSThIe bahu kALa AnaMdamAM vyatIta karyo. gharamAM lakSamI, zarIramAM kAMti, manasa janenI sabata ane abhaMga bhegane saga-e pUrva sukRtanA udayathI ja prApta thAya che. kahyuM che ke-"bhejya bhejanazakti, narazakti (purUSAtha), zreSTha strI, vibhava ane dAnazakti-e vizuddha tapanuM phaLa che." ekadA vasuMdharA jema sArA nidhAnane dhAraNa kare tema prathama kaMIka kilaSTa karmavALA ane pAchaLathI mahA udayavALA evA garbhane suMdarIe dhAraNa karyo. eTale te jIva garbhamAM AvatAM zULa regathI tene pitA maraNa pAmya ane janma pAmatAM tenI mAtA maraNa pAmI. ahe! karmanI gati Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zrIvastupAla caritra bhASAMtara kevI viSama che! pachI anukrame kulaTA strInI jema sapatti paNa alpa samayamAM naSTa thaI gaI. 'sUrya asta thatAM zu AkAzamAM kiraNeA lAMbe samaya rahI zake ? ' kuLa, kaLA, khaLa, lIlA, lAvaNya ane bahumAna-e niraMtara jene anusare che te lakSmI ja A jagatamAM eka devItulya che. pachI ka'cit pU puNyane lIdhe svajanAthI pAlana karAtA ane durgata hAvAthI kulaputra nAmane dhAraNa karatA te vRddhi pAmavA lAgyA. kahyu che ke :-- 64 yasya trAtA bhaveddharma-strAtA sarvopi tasya hi / yasya trAtA na hi dharma - stasya trAtA na kopi hi 27 dharmAM jenuM rakSaNa karanAra che, tenuM sa janA rakSaNa kare che ane dharma jenI rakSA karanAra nathI, tenI koI paNa rakSA karatu nathI.' anukrame te kuLaputra yauvana pAmyA; para`tu kaLA ane vijJAnavAn thayA chatAM sapattirahita hAvAthI te kAI paNa jagyAe mAna pAmyA nahIM. anyadA uttama purUSo mAnane ja Icche che' ItyAdri vAkathanuM aMtaramAM smaraNa karIne pApasthAnanI jema te peAtAnA svajanAnA sthAnanA tyAga karIne A dizAnA kubera svAmI che' ema aMtaramAM dhArIne uttara dizA tarapha cAlyA. anukrame sajjaneAthI maDita evA zAli nAmanA gAme te pahoMcyA. tyAM puSpaSmAgamAM rahetA AnaMda nAmanA mALInI sAthe tene atizaya mitrAI thaI. pachI niraMtara puSpA ekaThA karI ApIne temAMthI maLatA cAthA bhAgavaDe kaIka dravya Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva meLavIne te peAtAnuM gujarAna calAvavA lAgyA. 105 ekadA te bagIcAmAM kRpAnA sAgara pratimAdhArI ane jANe sAkSAt puNyarAzi hAya evA kAI muni padhAryA, eTale sanmAnI sthitine darzAvanAra evA sUryane jotAM cakravAka hu pAme tema pavitra aMgavALA munIzvarane joIne te kulaputra bahu ja hu pAmyA. pachI traNa pradakSiNA daIne te mahAtmAne namyA, chatAM Azcaya tA e che ke te prauDha udayathI anvita evA ucca pada (sthAna)ne pAmyA. tyArapachI ajali joDIne teNe munIzvarane vijJapti karI ke-hu prabhA ! hasta pAda vigerethI manuSyapaNuM samAna chatAM koI rAjA, koI raMka, kAI svAmI, koI sevaka, koI paDita, koI mUkha, koI nirdhana ane kAI dhanavAna thAya che te zA kAraNathI thAya che? he nAtha ! tenuM kAraNa mane samajAvA.' eTale mahAtmA eAlyA ke-"he mahAbhAga ! tattvajJa purUSoe jagatamAM sava vastuomAM kAraNabhedavaDe ja kA bheda mAnelA che. sarva jIvAnA sukha duHkhamAM pUrva ka kAraNu che. te kama zubha ane azubha evA e prakAranAM kahevAmAM AvyAM che. mithyAtva, viSayAsakti, pramAda, avirati, A dhyAna ane raudradhyAna--e azubha karmane upArjana karavAnA hetu che. kavipAkamAM kahyu che ke-je purUSA krUra, nAstika, pApI, paradravyanuM haraNa karanArA, madya, dyUta ane mAMsAdikamAM Asakta, mUrkha, sadA pAparakta, sarva jIvAnA ghAtaka ane matsarane dharanArA hoya che te bhavAMtaramAM duHkhI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 zrIvastupAla caritra bhASAMtara thAya che. vaLI zama, saMvega, vairAgya, samatA, Arjava, saMyama, dayA ane deva gurUnI bhakti, e zubha karmanA hetu che. kahyuM che ke, "dInadayA, pAtradAna, saMsArabharUtA, pramAdatyAga, sadabhAva, kSAtyAdika saddaguNa, jinadarzanapara Adara ane sAdhamikenI svAgata kiyA-eTalAne jJAnIjanee zubha Azrava kahelA che, eTale te zubha karmabaMdhanAM sAdhano che." he bhadra! pUrva bhavamAM zuddha dharmane karanArA evA te bIjAene devapUjAmAM kaMIka aMtarAya karyo hate, te karmanA udayathI tu ahIM duHkhI thayo chuM, paraMtu have anupama zrAddhadharmane svIkAra karI yathAzakti jinabhakti kara, ke jethI A saMsArasAgaramAM tuM duHkha pAmIza nahIM." A pramANene upadeza sAMbhaLIne te kulaputre muni pAse mithyAtvarahita ane samyaphavathI vibhUSita evA zrAddhadharmane svIkAra karyo. eTale muni punaH bolyA ke-"he bhadra! samyagdarzanarUpa mULayukta zraddhA dharmarUpa kalpavRkSa tene ja sadA phaLa Ape che ke je niraMtara yathAzakti gariSTha evI jinabhaktine dhAraNa kare che. jinabhakti dravya ane bhAvathI be prakAranI kahevAmAM AvI che. temAM gRhasthane dravyabhaktimAM sarvathA Adara kare yukta che; kAraNa ke te kalpalatAnI jema abhIine ApanArI che. je prANu bhagavaMtane bhaktipUrvaka ekavAra namaskAra kare che te paNa duSkarmanA samUhane dUra karIne A bhavamAM ja sukhI thAya che, te je niraMtara jinezvara bhagavatanI pUjA, stuti ane vaMdanA kare che tenA puNyane te pAra ja keNu pAmI zake? kahyuM che ke "zuddha bhaktibhAvathI Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva . 107 karavAmAM AvelI eka vAranI ja jinapUjA manuSyanA durgatigamanane dUra kare che, ane nirmaLa lakSamI prApta karI Ape che." bhagavaMtanuM pUjana karatI vakhate mananI, vacananI, kAyAnI, vastranI, bhUminI, pUjananI ane upakaraNanI ema sAta prakAranI zuddhi sAcavavAnI che. dravyazuddhi ane bhAvazuddhi vinA je prANI jinapUjana kare che te hIna jAtine rAjA athavA prabhArahita deva thAya che. jema jema jinapUjanamAM prazasta vastuo dharavAno Adara (bhAva) vadhatuM jAya, tema tema bhAva vRddhine pAme che. pUjagI vastuo atizaya suMdara hevI joIe, eTale te anya janone paNa bedhilAbha Ape che ane zAsananI unnatinA kAraNabhUta thAya che. kahyuM che ke-"aho ! A puNyavaMta janane jinapUjAmAM rAga, enI bhakti ane pratidina ene Adara ke zreSTha che ke je A pramANe niraMtara anuvartana kare che. tene Rddhine, enA parizramane ane enA parijanane paNa dhanya che. A pramANe prazaMsA karatA ane duHkhathI vyAkuLa thayelA evA aneka prANIo mahAphaLavALA evA samyaphavarUpa vRkSanA phaLane pAmyA che." A pramANenAM vacano sAMbhaLIne muninI pAse teNe e abhigraha lIdhe ke "pratidina jinezvara bhagavaMtanI yathAzakti. pUjA karIne ja mAre bhajana karavuM. pachI mahAtmAne namaskAra karIne te svasthAne gaye ane muni anyatra vihAra karI gayA. kAraNa ke "munie niHsaMga hoya che.' tyAra pachI pratidina sarvathA pavitra thaIne pitAnA Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrIvAstupALa caritra bhASAMtara puthI te bhaktipUrvaka bhagavaMtanI pUjA karavA lAge. kaIvAra te guNagAnapUrvaka manahara evuM nRtya karate, kaI vAra nivRtta thaIne bhagavaMtanuM dhyAna dharato, keI vAra vidhisahita ArAtrika (AratI) utArato ane kaI vAra bhagavaMtanI AgaLa te pavitra stotra bela hatuM. A pramANe pUjAnA prabhAvathI tenA azubha karmone kSaya thatAM lakSamInI vRddhi thaI eTale lokomAM tenI pratiSThA jAmI. pachI emadatta nAmanA vaNika sAthe teNe mitrAI karI, eTale mALInA sthAnano tyAga karIne te tenA ghare rahevA lAgyA. tyAM emadattanA kahyA pramANe te dhAnyane vyApAra (vikaya) karato hato. anukrame vyavasAyajJa janamAM agresara evA tene tyAM paNa cAra AnA bhAga thayo. tyAM vyavasAya karatAM chatAM pavitrAmA e te pratidina akSata ane kusumathI AdarapUrvaka bhagavaMtanI pUjA karate hato ane pitAnA bhejanamAMthI supAtre dAna paNa Apato hate. eka divasa jinapUjA karI maganuM poTaluM laI acala nAmanA gAma tarapha jatAM rastAmAM eka vRkSa nIce te visAmo levA beThe. evAmAM grAmAMtara jatAM jANe tenA puNyathI prerAyela hoya tema jenA hAthamAM pothI che e pavitra buddhivALe kaI siddhaputra tyAM AvI caDyo; eTale vinayapUrvaka namaskAra karIne te zreSThi putre tene pUchayuM ke A pothImAM zuM che?" siddhaputra bolyo ke "he bhadra! A pothImAM pUrvanA mahAmunioe racelI nimitta ane zaku Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva . - 109 nAdikanI zubhAzubha vicAraNA che. eTale te durgata be kezubha zakuna kevA ? ane tenuM phaLa zuM? te he vizArada! tame mane saMbhaLAve." siddhaputra bolyo ke-zakuna zAstramAM chIMkanuM phaLa A pramANe kahyuM che-grAmAMtara jatAM pUrva dizA tarapha chIMka thAya te avazya lAbha thAya, agni khUNAmAM thAya te hAni thAya, dakSiNa dizAmAM thAya to maraNa thAya, nitya khuNAmAM thAya to udvega thAya ane pazcima tarapha thAya to sarva saMpatti prApta thAya. chIMka saMbaMdhI phaLa kahyA pachI te siddhaputre tenI AgaLa durgAnuM phaLa kahI saMbhaLAvyuM ke "durgA DAbI ke jamaNI bAju bele te zubhAzubha phaLa Ape che. te A pramANe-nIkaLatAM DAbI bAjue ane pasatAM dakSiNa (jamaNI) bAjue je durgA (pakSI vizeSa) bole te zubha thAya ane DAbI bAjue sUlisUli e avAja kare te vizeSa lAbha thAya paNa e te manuSya puNyathIja pAmI zake. cilicili e avAja, zulili, kRjikRji tathA jalAthI thaIne vikuviku e avAja kare to paNa lAbha thAya che. ciriciri e avAja kaSTa Ape che, cikuciku-e avAja dainya utpanna kare che, ane kiDukita-e madhura avAja Icchita vastu siddha kare che. vAmabhAgamAM kAgaDo je madhura zabda bele te sarvArthanI siddhine punaH prApta karAve che, paNa dakSiNa bhAgamAM bole te te karatAM viparIta phaLa Ape che. vaLI mArgamAM pradakSiNA karIne kAgaDe je vAma bhAgamAM utare te janArane ISTa kAryanI siddhi thAya che ane kuzaLa Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara kSeme te zIdhra pAcho Ave che. A pramANenAM siddhaputranAM vacana sAMbhaLIne pile kulaputra atyaMta harSita thaIne nAcavA lAge; eTale siddhaputre tene nAcavAnuM kAraNa pUchatAM te be ke-he mahAzaya ! A badhA zakuno Aja mane hajI hamaNuM ja thayA che, tethI harSAvezamAM nimagna thaIne huM nAcuM chuM." eTale siddhaputre tene A pramANe kahyuM ke je A zakuno tane Aje thayA hoya te Aje maganA vyApAramAM tane atizaya lAbha prApta thaze. vaLI he vatsa ! bIjuM nimitta kahuM te sAvadhAna thaIne sAMbhaLa-A saumya ane kSIratarU (AkaDA) para beThela kAgaDe kahe che ke Aja rAtre rAjA ane pradhAnanI putrIne paraNIza ane prabhAte avazya kAMcana tathA aizvaryasaMpattine tuM pAmIza." A pramANenI hakIkta sAMbhaLIne te harSa pAmato punaH tenA caraNamAM namyA. kAraNa ke sarva kAryomAM prANIne vinaya mukhya sAdhana che. pachI siddhaputra yathAsthAne gaye ane te tyAM ja ubhe ubhe pUrva pramANe nRtya karavA lAgyA. kAraNa ke, jagata sahajanA lAbhamAM paNa AnaMdane vaza thaI jAya che. kahyuM che ke-saMpattimAM jene harSa na hoya, vipattimAM viSAda na hoya ane raNabhUmimAM adheryuM na hoya evA tribhuvananA tilaka samAna putrane te kaI virala jananI ja janma Ape che." have acalapuranA vikama nAmanA rAjAe azvakIDA nimitte tyAM AvatAM teNe te pramAdIne nRtya karato jo, Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 tRtIya prastAva eTale azikSita kaLAthI ramya evA te nRtya kautukane joI ne manamAM Azcarya pAmI rAjAe tene pUchayuM ke-"zA kAraNathI A vRkSa nIce tuM A pramANe nRtya kare che?" eTale "A rAjA che ema jANIne AnaMdathI namaskAra karate te bolyo ke-"he rAjedra ! mArI pAse A maganuM pioTaluM che, tenAthI Aje mane mATe lAbha thavAne che ane be kanyA sahita rAjyanI paNa mane prApti thavAnI che. te kAraNathI durgatamAM agresara e huM lAsya (nRtya) lIlA karuM chuM." A pramANenAM tenAM vacana sAMbhaLIne rAjAe pitAnA nagaramAM e hukama pheravyo ke- pAMca divasa sudhI pelA dugata pAsethI koIe maga na levA." pachI maga vecavAne mATe pelo durgata te nagaramAM gayo ane A divasa nAnI moTI badhI bajAramAM te bhagye, paraMtu tene kaMI lAbha na maLe; eTaluM ja nahi paNa magano vikaya paNa na thayo. (keIe kharIdyA ja nahIM.) rAjA pratikUla thatAM kone sukha maLe? eTale manamAM kaMIka kheda lAvI dvidhA muddagAhita (jeNe maga upADayA che e ane harSavikala) chatAM te maMtrIzvaranA makAna pAse AvelA deva maMdiramAM gayo. tyAM sarala ane niSpApa eve te bhagavaMtanI AgaLa stotra pATha tathA namaskAra jApa karIne jeTalAmAM sute, teTalAmAM jagatanA netrane AnaMda ApanArI, cirakALathI anurakta tathA pANigrahaNa karavAne samu suka, pUrve dUtInA mukhathI jeNe saMketa karelo che evI, vivAhacita vastuone pitAnA karakamaLamAM dhAraNa karatI, Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 zrIvastupAla caritra bhASAMtara bhAgya ane saubhAgyanI eka ma`jarI (mAMjara) rUpa, sa guNalakSmInA eka dhAmarUpa ane cAre khAjI daidIpyamAna ratnAbharaNanI prabhAthI devama"dirane udyotita karatI evI pradhAnaputrI peAtAnI sakhI sAthe tyAM AvI, eTale tyAM nidrAmAM sutelA sArA AkAravALA ane peAtAnI rUpasa pattithI ka'nA drune bhAMganArA evA tene joine saketa karelA varanI bhrAMtithI manamAM harSa lAvI te maMtrIsutAe tarata ja tenA karakamaLa upara manaphLa ( mI DhaLa ) khAMdhI dIdhuM. pachI kAmaLa vAkayathI tene jAgrata karIne te pradhAnaputrIe aMtaranA premapUrvaka tenA zarIrapara kuMkuma ane caMdananuM vilepana karyuM, pachI yakSanI sAkSIe gAMdhava vidhithI tenuM pANigrahaNa karIne peAtAne dhanya mAnatI te saubhAgyamAMjarI manamAM harSa pAmI. pelA dutapaNu AnaMdapUrNAMka siddhaputranAM vacanane sa'bhAratA mauna dhAraNa karIne besI rahyo. kAraNa ke 'svayameva AvatI lakSmInA kANu tyAga kare?' evAmAM tenI sakhIe matrinadanAne kahyuM ke- he svAmini ! Aje puNyayeAge tamArA manAratha pUrNa thayA che. he suMdarI! have pachI paNa tamAru je Icchita haze te avazyameva pUrNa thaze; paratu hamaNA te ApaNe satvara ghare jaie.' e vakhate nimittiyAnA vacanane aMtaramAM satya samajatA evA dute kahyu ke huM bhadre ! e tA temaja thaze.' te vakhate enI kane aparicita zabdadhvani sAMbhaLIne pradhAnaputrIe agninA prakAza karI tenu rUpa joyu.. eTale tene tathAvidha rUpavALA joine thayelI bhUla mATe " Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : tRtIya prastAva 113 cakita thatI te pitAnI sakhInA hAthanuM avalaMbana laI satvara pitAne ghare cAlI gaI ane tevA ja veza vizeSathI vibhUSita thayelI te pitAnI sukhazayyAmAM sutI, eTale tarataja tene nidrA AvI gaI. have ahIM aMtaramAM AnaMda pAmIne durgata sute sute manamAM ciMtavavA lAge ke-aho! siddhaputranuM nimittavijJAna kevuM addabhuta che? paNa have bIjI kanyAnI sAthe mAruM pANigrahaNa zI rIte thaze? athavA te sarvajJabhASita dharmano mahimA ja aciMtya che, tethI vicAra karavAnI jarUra ja nathI." pachI AnaMdathI vyApta thaIne buddhinidhAna evo te dugata nidrAne tyAga karI paMcaparameSThIne jApa karavA lAgyuM. "zaraddaRtunA caMdrasamAna kAMtivALA aha tane, mastakapara, vizuddha guMja (caNoThI)nA ardhabhAgasamAna rakta varNavALA siddha bhagavaMtane, pitAnA mukhakamaLapara, zreSTha kAMcanasamAna pIta varNavALA sarvAMgasaMgata AcAryone temaja nIlakamaLasamAna zobhAyamAna vAcake (upAdhyAya)ne pitAnA baMne karakamaLapara, ane atyaMta tejasvI tathA vizvatrayanA bAMdhava evA sAdhuone potAnA pAdapadmapara sthApana karIne samAdhipUrvaka dhyAna dharate e te dugata kSaNabhara tanmayI bhAvane pAmyA. A pramANenA tenA jApanA mAhAsyathI AkarSAcele te maMdirano yakSa aMtaramAM prasanna thaIne pratyakSa thaI tene kahevA lAgyuM ke-"he vatsa! tuM ekAkI chatAM nirbhaya Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara paNe adharAtre A nagaramAM svecchAe mArA AdezathI bramaNa karatAM atyaMta rUpavatI evI rAjakanyAne paraNane pAcho AvI A maMdiramAM sukhe nidrA leje." A pramANe sAkSAt amRtane savanArI ane manane AnaMda ApanArI evI yakSarAjanA mukhanI vANI sAMbhaLIne kulaputra bahu harSa pAmyo. ane bhaktipUrvaka yakSane namaskAra karIne kRtyajJa ane kautukI e te nagaramAM svecchAe Amatema pharavA lAge. have vikramarAjAne ramaNiya rUpavALI, prabhAmAM devAMbanAsamAna, navIna yauvananmAdanA AmAdathI vasudhAne pramoda ApanArI tathA sarvAgINa guNollAsanA eka lIlAsthAnasamAna anaMgasuMdarI nAme kanyA che. te zRMgArarasanA sAgara evA zaMgArasuMdara nAmanA vIrasiMha nAmanA rAjAnA putra upara niraMtara anurakta hovAthI te ja rAtre pitAnI sakhI mAraphate teNe pANigrahaNane mATe cokkasa saMketa karelo che. tadanusAra tenA saMgamane mATe utsuka evI teNIe potAnA AvAsanA gavAkSa nIce nisaraNIsamAna eka daDha rajajuyaMtra laTakatuM rAkhyuM che. A pramANe tene maLavAne sekaMTha evI teNue mArga batAvyA chatAM hInabhAgI e te rAjaputra kaMIka kAraNasara te vakhate tyAM AvI na zakyo. evAmAM suMdarazeThano putra bhamato bhamate. daivayoge tyAM AvI caDyo ane tyAM te laTakatA rajajuyaMtrane jeIne kautukathI teNe te halAvyuM. eTale zuMgArasuMdaranI brAMtithI rAjasutAe yaMtranA prayogathI raju sAthe vaLagelA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 tRtIya prastAva tene upara kheMcI levarAvyuM. pachI vivAhasAmagrI satvara taiyAra karAvIne gAMdharvavidhithI rAjaputrIe te dugatanI sAthe pANigrahaNa karI lIdhuM. te vakhate caMdrAnanA nAmanI tenI sakhIe mukhapara harSanI chAyA lAvIne tene kahyuM ke-"he svAmini ! Aje tamArUM maneratharUpa vRkSa phalita thayuM. have AgaLapara to tamArAM pUrva karma pramANa che. eTale dugate paNa saMtuSTa thaIne kahyuM ke-"e vAta ema ja che." A pramANenI kSArajaLanI jevI ubaNa tenA vininI madhuratAnuM pAna karavAthI arthAt tenA kaThera svarane sAMbhaLavAthI kamalinI jema te rAjasutAnuM mukhakamaLa tarataja plAna thaI gayuM, ane dIpakavaDe tenuM mukha joIne te lAMbA vicAramAM paDI gaI. pachI mahA ciMtAmAM paDelI evI te rAjabALAe te ja rastethI tene nIce utArI mUke; eTale gata paNa te ja devamaMdiramAM AvI yakSarAjane namaskAra karIne tathA paMcaparameSThInuM smaraNa karIne potAnA tAtanI jema te yakSanA ullaMgamAM potAnuM zira mUkI nizcita thaI suI gaye. - have sUryodaya thatAM tevA prakAranuM potAnI sutAnuM svarUpa jANane maMtrIpanIe vismaya pAmI potanA patine te nivedana karyuM ane te sAMbhaLatAM manamAM ati vyAkuLa thaIne teNe te hakIkata rAjAne kahI saMbhaLAvI. te vakhate vividha vikalpamAM paDI gayela rAjAe potAnI kanyAnuM svarUpa paNa te maMtrIne kahI batAvyuM. eTale te baMne viramaya Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara pAmIne A pramANe vicAravA lAgyA ke emane varanAra koI vidyAvAna saMbhave che. athavA to AthI emanuM ThIka thayuM ke aThIka thayuM te kAMI samajI zakAtuM nathI, kAraNa. ke prANInI bhavitavyatA durtavya che. pachI kSamA (vasudhA) sahita muninI jema rAjA ane amAtya-baMne zuddha gocarInI jema yatnapUrvaka te varanI tapAsa karAvavA lAgyA... rAjAnA hukamathI cAre bAju tapAsa karavA nIkaLelA keTalAka rAjapurUSe ratnAkaranI jema te devamaMdiramAM AvI caDyA. tyAM anartha ciMtAmaNinI prAptithI apUrva zAMti pragaTI hoya tema sukhanidrAmAM vizrAMta thayelA evA tene jAgrata. karI sAthe laIne teo rAjA ane maMtrInI samIpe AvyA. ane tene tyAM khaDe karyo. eTale sAmAnya AkArane dhAraNa karanAra ane navIna vivAhanA veSane lagatA cihnayukta tene joIne kepathI potAnA mukhane rakta banAvI rUchamAna thaIne sAmaMta, zreSTipramukha sahunA sAMbhaLatAM rAjAe tene kahyuM ke-are daridra! tuM koNa che, kene putra che, kyAM rahe-- vAsI che ane rAjasutA tathA maMtrisutAnuM pANigrahaNa teM zA mATe karyuM?" eTale aMjali jeDIne vinayasahita te zreSThiputra pitAnI jAtyAdi jaNAvato rAjAne kahevA lAgyA. ke- he rAjana! suMdara vyavahArIne putra jAte vaNi chuM, ane atyAre sarvajJanA dharmamAM anurakta thaI huM zAligrAmamAM rahuM chuM. dugata e huM maga vecavAne A gAmamAM AvyuM hatuM paNa tenuM vecANa na thavAthI rAtre huM devakulamAM jaIne suI gayeA hato. evAmAM rAtre tyAM koI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117, tRtIya prastAva " , kumArI AvI ane nidrAmAM sutelA mane jagADI mArI sAthe paraNane te tarata pitAnA sthAne cAlI gaI. pachI nagaranI aMdara bhamatAM keIka divyakanyAe yaMtranA cage mane pitAnA AvAsamAM upara kheMcI levarAvyo ane taiyAra rAkhelI vivAha sAmagrIthI gAMdharva vidhivaDe mArI sAthe pANigrahaNa karI satkArapUrvaka mane pAcho nIce utArI dIdhe, eTale huM devagRhamAM AvIne suI gaye. jinapUjananA nizcacathI nIpajelA sukRtodayanA yogathI ane sArAM zukana thavAthI naimittikanuM vacana mane barAbara phaLyuM. prabhAte A lokoe mane jagADIne ahIM rAjasabhAmAM laI AvyA. vaLI he rAjan ! prAtaHkALamAM ane ApanA darzana thayAM, e paNa mArUM mahapuNya samajavuM. kahyuM che ke- mahAtIrtha, mahAauSadhi, rAjA ane munIzvara-emanA darzana prAyaH ala5 bhAgyavALA puruSane durlabha heAya che." A pramANenuM tenuM kathana sAMbhaLIne ane tene barAbara nihALI joIne pUrve sAMbhaLelI vANunuM smaraNa karatA rAjA vicAravA lAgyo ke- jene meM nagaranI bahAra vRkSanI nice nRtya karate je hatuM, te ja A daridvaziromaNi muLavaNika (magane vyApArI) lAge che. aho ! satkarmodayanA yege A dugatane paNa nimittiyAnI vANI vedavAkyanI jema barAbara phaLIbhUta thaI, mATe have A ApaNI putrInA patine duHkha devuM yukta nathI. kAraNa ke jamAI game te chatAM te mAnanIya ja gaNAya che. pachI te kanyAonI sakhIone pUchatAM, temaNe paNa rAjA ane maMtrInI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara AgaLa pANigrahaNane vidhi te ja rIte banele kahI saMbhaLAvyuM. pachI potAnI putrInA sarva vRttAMtane jANanAra e rAjA pradhAna sahita manamAM vismaya pAmIne ciMtavavA lAgyo ke skurAyamAna vizALa kAMtivALA rAjaputra ane maMtrIputra -varane mUkIne A baMne mUDha kanyAo dugatane zA mATe paraNI? A uparathI ema siddha thAya che ke purUSanuM udyamarUpa vRkSa game eTaluM vAMkuM vAraMvAra saMbhALa levAyeluM hoya chatAM te bhAgyanA prabhAvathI ja phalIbhUta thAya che. mahAt upAya karyA chatAM paNa bhAgya vinA udyamanuM phaLa maLatuM nathI. amRtanuM yathArUci pAna karatAM chatAM paNa rAhunuM zarIra vikasita (tejasvI) thatuM nathI-zyAma ja rahe che. lAkhe mANaso kaI vastu mATe ekaThA maLe, chatAM jene je maLavAnuM hoya, te ja tene maLe che. zarIranAM badhAM avayava bhUSaNane pAme che, paNa cibuka (dADhI)ne kaI bhUSaNa paherAvatuM nathI. bhAgya vinA zreSTha vastu vRddhatvane kAraNathI paNa prApta thatI nathI. juo! samudramaMthana karatAM aneka ratna nIkaLyA chatAM pitAmaha (brahmA)ne te bhikSAnI bhikSA ja rahI." pachI maMtrInI salAhathI rAjAe mahotsava pUrvaka rAjyasaMpatti sAthe te baMne kanyAo tene ApI eTale te bhUpatirUpa bhAskarathI pratApa pAmIne dugata nAmadhArI chatAM paNa rAjyakaLAyukata caMdramAnI jema adhika zobhavA lAge. A vakhate te dUtane rAjyalakSmIthI vibhUSita joIne vismaya pAmatA sava vivekI jana jinadharmanA sAkSAt phaLane kabula karavA lAgyA. pachI potAnI navoDhAonA kahevAthI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva 119 temanI sAthe sarva prakAranI sAmagrI saMpanna ane prauDha evA eka sArA bhavanamAM te rahyo ane tyAM niraMtara rati tathA prIti sAthe kAmadevanI jema te baMne strIonI sAthe sukhabhega bhegavate te AnaMdathI rahevA lAge pUrvabhave ArAdhelA satkarmanA ullAsathI tathA tevA prakAranA zubha karmAnubhAvathI te vaNikaputra baMne pramadAone prANa karatAM paNa adhika priya thaI paDayA. ane garika evI rAjyasaMpatti pAmIne te puNyateja rAjAnA nAmathI jagatamAM prasiddha thaye. pachI dharmarUpa kalpavRkSanA atizaya phaLane bhegavIne zatruone trAsa pamADanAra e te rAjA potAnI strIo sAthe ahIM Avyo ane saMvigna muninI jema kSamA ane dayA sAthe te niraMtara Ane ucita vividha dharmakAryo karavA lAgyo. ekadA namaskAra karavAne AvelA evA tene rAjAe vismaya pAmIne pUchayuM ke- he bhadra! AvA zakune te prAyaH ghaNA prANIne thAya che, paNa jevuM tAtkAlika ane asAdhAraNa phaLa tamane maLyuM tevuM phaLa pUrve keIne paNa prApta thayuM sAMbhaLyuM nathI. tenuM zuM kAraNa? eTale teNe namaskAra karIne rAjAne kahyuM ke "he svAmin ! vANIthI varNavI na zakAya evuM A addabhUta phaLa kevaLa zakuna mAtrathI ja mane prApta thayuM nathI, paraMtu e jinabhaktirUpa kalpalatAnuM phaLa che. "sAmAnya vastunuM sarvAtizAyI mAhAmya na hoya. vaLI che pRthvIpati! pakSIonA zabda vigere Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 0 zrIvastupAla caritra bhASAMtara nimitto tulya heAvA chatAM phaLa teA prANIne puNyAnusAre ja maLe che." anukrame tattvanA jijJAsu evA vikrama rAjAne teNe zrAddhadharmanuM vizuddha svarUpa kahI samajAvyuM. eTale tenI sAkhatathI rAjA paNa tattvAtattvanA vicAra karavA lAgyA. taka-cUrNanA samAgamathI zuM lina jaLa paNa nirmaLa na thAya ? ' 6 anukrame puchyateja rAjAe dharmAnubhAvathI pRthvIpara premavikAsa karatAM aneka zatruone peAtAnA dAsa anAvyA. ane sarva prakAranA vyAdhinA nAza karanArI evI jinapUjA trikALa karanArA evA teNe samasta bhrama`DaLane jinabhavanathI bhUSita karyuM.... anukrame te rAjA sayama laI mRtyu pAmIne mahaki deva thayA. tyAMthI cyavI manuSya thaI, cAritravaDe akhila kramane dUra karIne te siddhipadane pAmaze." ityAdi dezanA sAMbhaLIne harSa pAmelA matrIzvarAe jinapUjAne sa` sa'pattinAM dvArarUpa mAnIne te vakhate ja trikALa jinapUjA karavAnA nizcaLa niyama grahaNa karyAM. pachI zrI gurUne namaskAra karIne teo svasthAne gayA ane tyAM taiyAra karelA SaDrasa bhAjananu supAtre dAna karI, vividha dezeAmAMthI AvelA peAtAnA sAdharmika aMdhuo tathA svaparivAra sAthe arthIjanAne prasanna karanArA evA te sunna zrImAn maMtrIzvare sukhanA bhAjanarUpa bhAjana karyuM. kahyu che ke- prathama jinezvaranI pAse naivedya tarIke dharIne, ane padhArelA sAdhu mahAtmAne vidhipUrvaka temAMthI kaMIka bhAga Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | tRtIya prastAva 121 yathAzakti ApIne, vividha dezomAMthI AvelA pitAnA sAdhamika baMdhuonI sAthe suavasare bhejana karavuM. tavA gRhasthonA subhejanane jinezvaree zuddha bhajana kaheluM che." pachI viradhavala rAjAnA AdezathI rAjAe, azvo, hastIo ane subhaTe sahita, asAmAnya tathA uddAma evI senAnI uDatI rajathI AkAzamArgamAM jANe bIjI pRthvI rIte hoya tema, atyaMta prauDha gajepara ArUDha thaIne calAyamAna cAmarathI virAjita, pitAnA kIrtimaMDaLa samAna veta chatrathI suzobhita, kRtAMta (cama)nI jema atyaMta dusaha ane zatruone calita karanAra e mahAmAtya tejapAla godrAdhipatine jaya karavA cAlyuM. "prasannabhAva-e lakSmInuM mULa che." A sUktine saMbhAratA chatAM, ghaNA prayANavaDe anukrame apUrva (pUrvanA nahi te) vAnarAdhIze (vA narAdhIze)ne yAcita saMtoSa pamADatA samudrane taranAra evA rAmacaMdranI jema mahI nadI oLaMgI, pitAnuM keTaluMka prabaLa sainya sajaja karIne sujJa evA vastupAlanA anuja badhu tejapAle zatru rAjA ghUghulanA sImADAmAMthI gAya vigerenuM haraNa karavA mATe satvara meM kahyuM ane senAnuM rakSaNa karavAmAM vicakSaNa tathA sthira e te pote tenI pAchaLa rahyo. have utsAhane dhAraNa karanAra tathA akhila bhUtalane kaMpAyamAna karanAra evI te senAe tarataja godhAnA sImADAmAM ghere ghAlIne AkaMda upajAvanAra tathA prANane haraNa Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122. zrIvAstupAla caritra bhASAMtara karanAra evA bAvaDe rAjAonI jema yuddha karavA AvatA. gevALAne sarvAge jarjarita karIne tenuM gokuLa pAchuM vALyuM. eTale Akroza karatA gevALAe tarata ja nagaramAM jaIne IdrasamAna ojasvI evA ghUghula rAjAnI AgaLa pikAra karyo ke, "he rAjan ! tamArA dekhatAM kSatriyAcAranuM apamAna karIne samudramAMthI naukAone laI jAya tema keTalAka pApI leke gAyanuM haraNa karI jAya che. mATe kSatriya dharmanI pharaja samajIne tame satvara De. kAraNa ke gAyanuM rakSaNa karatAM kSatriyone parama puNya thAya che. A pramANenAM gAvA nAM vacane sAMbhaLI kepathI jenuM mukha dhUsara thaI gayuM che e tathA baLaka janemAM prakhyAta eve ghUghalarAjA. meghanI jema ghera garjanA karate kSaNabhara vicAravA lAge ke-aho ! huM rAjA haiyAta chatAM zatruo pAdaramAM AvIne gAyanuM haraNa kare evuM pUrve kadApi meM sAMbhaLyuM paNa nathI. je rAjAnA jIvatAM gaMgAsamAna nirmaLa gAyanuM haraNa thAya te rAjAne adhama kSatriya kahela che. kahyuM che ke-vRtti rachedana vakhate, vipranA maraNa vakhate, svAmInA saMkaTa samaye, gAnA haraNa vakhate, zaraNe AvelAnA rakSaNa vakhate, strInuM haraNa thatuM hoya te vakhate ane mitronI Apatti dUra karavAne vakhate Arta janenuM rakSaNa karavAmAM tatpara manavALA je purUSe zastrane uThAvatA nathI, tevA purUSane joIne sUrya paNa zaramAIne anya sthAne javA tatpara thaI jAya che." A pramANe vicAra karIne ghara parAkramI, vIramAnI, mahA abhimAnI ane eka raNavezane vaza thayelo e ghUghula. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva 123 rAjA poteja akhtara dhAraNa karI gaganaguphAne pUrI denArA evA raudra vAjItrAnA mahA nAdathI devAne paNa trAsa pamADatA tathA jene prauDha matsara pragaTa thayelA che evA te skurAyamAna pAkhararUpa pakSa (pAMkha)thI garUDanI jevA uddhRta dekhAtA azvaratnapara ArUDha thayA ane sekaDA gheADesvAra ane maLISTha rAjAethI parivRtta thaI tarata ja gAyAne haranArA te zatruonI pAchaLa cAlyA. eTale gAyAne laI janArA sainye tene dekhAva khatAvyA, paraMtu ubhA rahIne te zatruene trAsa ApanAra evA te rAjAnI sAthe yuddha karavAne taiyAra na thayA. evI sthiti joIne dviguNAtsAhI banelA sAhasika ane mahAbAhu evA ghUghula rAjA temane yuddha karavA raNavAdyanA nAdathI kheAlAvavA lAgyA. eTale keAIvAra teo kapaTathI ubhA rahIne yuddha karavAnA kaMIka dekhAva ApatA ane vaLI pAchA rita pagale bhAgatA hatA. A pramANe daMbha darzAvIne kApAkrAMta evA thUthula rAjAne khedra pamADatA tee maMtrInI sAMketika bhUmimAM tene khecI gayA. paNa raNaraMgathI taragata thayelA te mahAvIra vedanA kharA ane jaima brAhmaNa na jANe tema peAtAnI sImAne atikrama jANI na zakayo. evAmAM sUryanI jema atyaMta dussaha ane aneka rAjAethI cAre bAju paravarelA evA tejapAla matrI akasmAt pragaTa thayA. eTale cAre khAjI. prasaratA te sainyane joI ne goyAdhipatie ataramAM nizcaya karyo ke- avazya maMtrIneA chaLabheda che,' tathApi dhairya dhAraNa. karIne vIra evA teNe mandrata evA peAtAnA subhAne, Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara matrInA sainya sAthe yuddha karavAnI preraNA karI, ane pote vizeSa himmatavAn banI tejathI agninI jema dussaha evA sakhta prahAra karavA lAgyA. matrIrAjanI utkaTa senA paNa yuddha karavAne AgaLa dhasI, ane jagatanA pralayane sUcavanAra rAraMbha cAlu thayA. tyAM ghUlarAjAe khANAthI AkAzamAM dhAra durdina karyA chatAM paNa zatruone teA mahAn tApa thaI paDayo. piraNAme adhakArane sUrya bhagna kare tema teNe ma`trInuM samasta sanya bhagna karI nAkhyuM ane tethI te tarata ja bhayabhrAMta thaI ne cAre bAjI palAyana karavA lAgyuM. te joI ne ni`ya, vIra subhaTAmAM agresara ane merU parvatanI jevA dhIra tejapAla matrIe bhaya kara paNasAgaramAM sthira rahIne zuddha vaMzamAM utpanna thayelA, khaLISTha. lajjA tathA dAkSiNyane dhAraNa karanArA ane taTastha rahelA evA rAjAAne kahyuM ke-"A ghUghula vRtrAsuranA jevA krUra ane sAhasasapattinA pUrarUpa che, tethI te ApaNA sainyane nasADe che, paraMtu A sthAnamAMthI palAyana karanArAonI zI gati thavAnI te vicAravA yAgya che. sajjanA zatruone pITha ane parastrIene pAtAnu hRdaya kadApi ApatA nathI, mATe A raNabhUmimAM tamAre bIjI koI zaraNabhUta nathI. mATe have tA ahIM maravuM athavA te jayazrIne varavuM e ja yukta che. jee dhArAtImAM abhiSikta thaI yazarUpa caMdanathI carcita thayelA che, te kSatriyA ja ubhaya pakSavaDe zuddha ane prazasanIya che. vaLI teo kyAM tA peAtAnA svAmInA vaphAdAra thaI sarva karatAM atizaya saubhAgyayukta banI deva Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . .. tRtIya prastAva : 125. bhUmimAM devAMganAo sAthe AnaMda kare che athavA te duma evA zatruonA zarIramAMthI jharatA zANitarUpa kuMkumathI vibhUSita thaIne raNaraMgamAM vijayalakSamIne vare che. kahyuM che ke-"svAminA kAryamAM pAchA haThayA sivAya maraNa pAmanArA sevake svargamAM akSaya vAsa ane dharaNItalapara akSata kIti meLave che. pitAnA svAmIne mATe prANa arpaNa karanArA uttama sevake je gatine pAme che, te gati jJAnI gIo paNa pAmI zaktA nathI, mATe ApaNe utsAhita thaIne samAcita evuM kArya karIe ke jethI jagatamAM jaya pAmanAra ane baLISTa evA gujarendrane zaramAvuM na paDe." A pramANe badhA rAjA tathA subhaTane zabdaracanAvaDe hiMmata ApIne tema ja "dharmathI ja purUSe jayane meLave che ane dharmathI ja jagatamAM gurUtA-heTAI prApta thAya che evo manamAM vicAra karIne sacivezvare te vakhate zatruonI jayazrIne vaza karavAmAM kAryaNarUpa gurUmahArAje batAvelA bhaktAmarastetranA be zlokanuM teNe azvapara beThA beThA ja potAnA manamAM kSaNabhara smaraNa karyuM. "ApattinA samayamAM devagurUnuM maraNa ja prANIne AlaMbanarUpa che." te kAvyanA maraNathI tarata ja tenA mAhAsyathI AkarSAyelA, saMtuSTa manavALA ane pitAnA teja:puMjathI sUryamaMDaLanA tejane paNa parAbhava pamADanArA kaparI mahAyane tathA aMbikA devIne sAkSAt pitAnA skadhapara beThelA te maMtrIrAje joyA. temane jotAM ja atyaMta pramAda pAmIne pitAnA vijayanA thayelA nizcayathI vRddhi pAmelA raNetsAhavALA aneka rAja Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara putra sahita sTamAna thayela tejapAla maMtrI pote ja ghUghularAjAnI sAthe bhISma saMgrAma karavA lAgyuM. thoDA vakhatamAM zatrunyarUpa mahAsAgaramAM prasAra pAmatA vaDavAnala samAna te maMtrIe zatrumaMDaLa (sainya)nuM zoSaNa karI nAkhyuM. pachI uddAma tejathI dedIpyamAna ane vIraNimAM ziromaNi evA godrAdhipatinI najIka AvatAM mahA udyamI evo te maMtrI AnaMda pAmyuM. te vakhate IdranA vajane paNa durbhedya tathA vasudhAne dhAraNa karavAmAM samartha evI te rAjAnI AkRti jotAM vismaya pAmelo maMtrIzvara manamAM ciMtavavA lAge ke-ahe ! A godrAdhipatinI atyAre kAMti, rUpa, bhujabaLa, ane sattvazAlitA kevI zreSTha dekhAya che? maMtrI Ama vicAre che tevAmAM aMdhakArane dUra karanAra tathA tejamAM sUrya samAna evA tejapAlane joIne ghUghula rAjA paNa sUryakAMtanI jema adhika dIpta thaye. te vakhate adIna mukhanI kAMtivALe tathA meghanI jevI garjanA karate azvarAjaputra, te maMDalezane kahevA lAgyo ke "durAcArI purUSonA AdhArabhUta tathA sadA duSkarma karanArA evA he duSTa ane mUrkha ziromaNi rAjan ! caulukyakuLanA sUryarUpa gurjarapatine te je hAthe aMjanagRha (kAjaLanI DabI) vigerenI bheTa moklI hatI te tAre hAtha mane satvara dekhADa." A pramANenAM tenAM atyaMta karNakaTu vacana sAMbhanIne chANanA agninI jema baLatA ghughala rAjAe paNa atyaMta roSa lAvIne tene kahyuM ke are ziSTa janone satAvanAra, phUTa buddhibaLathI utkaTa, ane sadA lAMcarUpa Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 127 tRtIya prastAva mAMsane grahaNa karavAthI kalaMkita thayelA nIca maMtrI ! rAjAenI avajJA karatAM te pitAnI pUrvAvasthAne kema bhUlI jAya che ? have kharekhara he pApI! tAre aMtakALa ja pAse Avye lAge che. vaLI A mAro hAtha sAme thanArA zatruenI jayazrInA kIDAgraharUpa hovA chatAM tArA jevA vaNikakITane mAravAne mATe lajajA pAme che. mRganI sAthe mRgeMdra ane kAganI sAthe garUDanI jema tArI sAthe raNakrIDA karatAM mane kIrtine ke jayazrIne-ekene lAbha prApta thAya tema nathI." A pramANe paraspara saMbhASaNa karyA pachI kepathI vikarALa thayelA evA te baMnenI vacce kirAta ane arjunanI jema devone paNa duzAlakya evuM dvaMdvayuddha zarU thayuM. eTale pitapatAnA svAmInA kAryamAM utsuka tathA pragaTa baLavALA evA anya vIra subhaTo paNa ekabIjAne bolAvIne yathAyogya yuddha karavA lAgyA. evAmAM divya baLanA ullAsathI maMtrIzvare vizvanA kaMTakarUpa ghUghula rAjAne lIlAmAtramAM azva uparathI nIce pADI nAkhe, ane tathAprakAranA vIrarasanA AvegathI jenuM mana pUrita che evo mahAbAhu maMtrI tarata ja tenI upara dhasI gayo. pachI pApathI pUti evA tene pitAnI bhujAmAM pakaDIne sacivezvare tarata ja koMcabaMdhane bAMdhI lIdhuM ane bhayabrAMta thayelA sarva subhaTanA dekhatAM teNe jIvatA zAlanI jema tene kASThapaMjaramAM nAkhI dIdhe. pachI brahmAMDanA udarane pUrI nAkhe Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara tevA raNavAdyonA raudra nAdathI diggajone paNa trAsa upajAvate tathA durAcArI rAjAone bhaya pamADato sacivezvara jayazrIne pitAne svAdhIna karIne pitAnI chAvaNImAM AvyuM, ane zubha evI aSTa prakAre bhagavaMtanI pUjA karIne raNabhUmimAM lAgelA raja:puMjane te dUra karavA lAgyA. tyArapachI pracaMDa. bAhudaMDavALA maMDaLezvarethI sarvataH parivRtta thaIne apUrva karaNamAM anurakta evA tejapAla maMtrIe baLathI utkaTa evA bahAdura subhaTethI cAre bAju raphyumANa, karmagraMthinI jema dubhegha, tathA atyaMta durgama evA godrAnA killAne khaMDazaH (khaMDita) karI nAkhyo. pachI harSanA utkarSathI jyAM jayajayanAda thaI rahyo che evA ane saMpattinA nivAsarUpa rAjabhavanamAM praveza karIne tyAMnA sarva pradhAnamaMDaLane tathA vizeSe karIne mahAjanane teNe AzvAsana ApavAvaDe prasanna karyA. sarva prANIone AnaMda ApanArA evA te pradhAne tenA rAjabhuvanamAMthI aDhAra keTi suvarNa, mauktikano mATe saMgraha, cAra hajAra a, saMkhyAbaMdha divya za, bIjI aneka divya vastuo, eka hajAra bastara, suvarNacala samAna unnata suvarNanuM siMhAsana, putaLIonI lIlAthI addabhuta ane rananA Adarza tathA skurAyamAna candrakAntamaNithI manahara hIMDoLAkhATa, jagatane priya lAge tevI sUryakAntamaNinI thALI tema ja mANikyanI vATakI-eTalI vastu tenA para caDAI karavAnAM phaLa tarIke meLavI. pachI nyAyavAna ane siMha samAna parAkramI evA siMhAsana nAmanA ghUghala rAjAnA bhANejane teNe tenI rAjyagAdI para besAryo Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva 129 ane prasAra pAmelA tathA pApI evA aneka pallIpati rAjAone teNe viradhavala rAjAnI AjJAne tAbedAra banAvyA. pachI te nagaramAM maMtrIzvare hastI tathA anI racanAthI manohara, vIza jinezvaranA maMdirethI cAre bAju parivRtta, sumerU samAna unnata ane dedIpyamAna kAMtivALo, ajitanAtha bhagavaMtanI prauDha pratimAthI pragaTa prabhAyukta tathA jANe potAne jayastaMbha hoya evo eka prAsAda karAvyuM. tyArapachI nyAyanI abhivRddhine mATe keTalAka divasa tyAM rahI te nagaravAsI prajAjanone yathocita saMtuSTa karI senApati ratnanI jema puSkaLa sainyayukta, potAnI dAnalIlAthI cAre vaNane AnaMda pamADanAra tathA nyAyadharmanA bhaMDArarUpa tejapAla maMtrI anukrame prayANa karate vaTapadra (vaDodarA) nAmanA nagara pAse AvyuM, eTale rAjA samAne samRddhivALA nagarajanoe ghaNuM dhAmadhuma sAthe tene nagarapravezatsava karyo. tyAMnA rAjAe vividha prakAranA maNi, suvarNa ane jAtivaMta azva vigere vastuonI tene bheTa karI, eTale tenI bhaktithI prasanna thayelA maMtrIe te rAjA upara anupama kRpA batAvI. tyArapachI te rAjAnA AgrahathI keTalAka divase tyAM rahetAM ajuna samAna sujJa evA teNe pUrve saMprati rAjAe karAvelA, sumerU samAna unnata paraMtu jIrNa thaI gayelA zrImAna pAzvaprabhunA maMdirane dharAdhara (vIradhavala rAjA)nA dharmAthe jIrNoddhAra karAvyo. vaLI dharmanI vRddhi mATe te nagaranI pAse AvelA "valkATa Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zrIvastupAla caritra bhASAMtara nAmanA gAmamAM teNe zrI AdinAthanuM pavitra maMdira karAvyuM tema ja "AsevananAmanA gAmamAM eka manohara jinacaitya karAvIne teNe tyAM vasatA lekenuM atulya vAtsalya karyuM. vaLI jinazAsananA AdhArarUpa tathA sadAcArI evA munIzvaronI AhAra vigerethI bhakti karIne teNe pitAne janma saphaLa karyo. tema ja sanmAna ane dhanadAnathI tyAMnA zrAvakone saMtuSTa karyA ane guNavaMta janene bhaktipUrvaka bhojana karAvyuM tathA dharmakRtyamAM sIdAtA prANIene daDha karIne te maMtrIzvare pitAnuM Asanasiddhatva batAvI dIdhuM. kahyuM che ke-[ "kaSAyonI zithilatA, udAra mana, kRtajJatA, sarva jana para anugraha, Adarela kAryamAM daDhatA, pUjyanuM pUjana ane guNamAM Adara-e bhaviSyamAM tIrthakarapaNuM prApta thavAnAM lakSaNa che."] tyArapachI maMDaLezvarothI maMDita e maMtrI, saMpattimAM vidarbhanagarI samAna evI darzAvatI nagarImAM Avyo. tyAM najIkanA pallIpati rAjAonA bhayarUpa zalyanI vyathAthI vyAkuLa hevAne lIdhe jemaNe anya kAryone visArI dIdhA che evA nagarajanene joIne sujJa evA teNe te nagarInI pharate mUlarAja vigere rAjAonI mUrtiothI zobhAyamAna e uMce killo karAvyuM. temAM zatruone parAsta karavA yogya vividha prakAranI racanAo karAvavAmAM AvI. sapurU nA zaraNarUpa tathA nirAlaMba gaganamArge cAlatA devanuM jANe vizrAmasthAna hoya evA te killAvaDe aMdhakArane sUrya Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva 131 6 nAza kare tema teNe leAkeAnI badhI bhIti dUra karI dIdhI. kAraNa ke tevA purUSA, prANIonA sukhane mATe ja janma dhAraNa kare che.' te nagaramAM te bahAdura matrIe caMcaLa dhvajAethI zreNithI atyata zeAbhAyamAna, kailAsapata samAna 'cu', suvarNa kuMbhathI virAjita, tAraNa tathA pUrvajonI mUrtti vaDe cukta, traNe jagatanA netrane amRtAMjana samAna, cAre AjI (170) jinagRhAthI parivRtta evu pArzvanAtha bhagavaMtanuM caitya karAvyu ane prabhujInI sanmukha hAthIpara beThelA marUdevImAtA hAya tevI tathA rajata puSpamALA jeNe peAtAnA hAthamAM dhAraNa karelI che evI peAtAnI mAtA kumAradevInI mUtti sthApana karI. temaja vaLI vIradhavala rAjAnA aMtaramAM pramAda upajAvavAne mATe teNe bIjA paNa ghaNA prazasta kIrttisthAnA karAvyAM. darzAvatImAM AvelA vaidyanAtha mahAdevanA madiranA ma'DapamAM teNe ekavIza suvarNa kuMbha sthApana karyA. vaLI te sujJa matrIe vaidhanAtha mahAdevanA maMdira sanmukha potAnA rAjA, tenI strI, peAtAnA jayeSTha baMdhu ane peAtAnI mUrticukta eka jinacaitya karAvyu, ane temAM jANe navakhaMDa pRthvImAM udyota karanArA nava sUyaeN heAya tevA suvaNaeN maya nava pavitra kaLaza banAvyA. vaLI navA killAnA uttara ane pazcima dvArapara jANe peAtAnI kIrtinA magaLapATha karatI hoya evI e prazasti sthApana karI. ane svAdiSTa jaLayukta 'svayaMvara nAmanI mATI vAva karAvIne teNe vasudhAne navIna sudhAmaya Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara banAvI. vaidyanAtha mahAdevanA maMdiranA uttara dvArapara vizada pASANanuM teNe eka tuMga toraNa racAvyuM. vaLI rAjagRhanI AgaLa te maMtrIe kAMcanakuMbhathI suzobhita evI be mALanI eka dharmazALA karAvI. tathA pitAnA svAmInA kALakSetramAM narmadAnA saMgama para svAmInA nAmathI teNe "vIrezvara" nAmanuM devakuLa baMdhAvyuM. temaja kuMbhezvara nAmanA tIrthamAM teNe sarvAga dharmasAmagrIyukta tapasvIonA pAMca maTha baMdhAvyA. (A tamAma varNana darbhAvatInI prazastimAM che.) tyArapachI rAjAonI zreNio puSpamALavaDe jenA caraNanI sevA karI rahI che e te maMtrirAja aneka siddha, gaMdharva ane kinnarenI zreNithI susevita, taLAva, nadI, kuMDa ane vRkSonI zreNithI virAjita tathA niraMtara phalethI vilasita saMkhyAbaMdha suMdara vRkSo vaDe prArthanA vinA paNa sarva atithionuM Atithya karanArA pAvAgaDha nAmanA parvata para caDe. arAvata hastInI jevI nAnI nAnI ramaNIya TekarIothI zobhAyamAna te parvatanA zikhara para IMdra samAna baLISTha, cAre bAju sumana (paMDi-deva)nI zraNi jenA guNagAna karI rahI che e tathA abhimAnarahita puSkaLa dAna ApavAvaDe vidvAnonI nirdhana sthitine dhvasta karatA te maMtrI anukrame pAvAgaDha pahoMcyA. dhamadhurAne dhAraNa karanArA purUSAmAM agresara e pradhAna pAvAgaDha parvatanI addabhuta zebhAne jete jete aMtaramAM vicAra karavA lAgyuM ke "rAjasanmAna pAmavAva prApta thayelA Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva 133 rabhAvane dUra karIne je manuSya savizeSa hitakara evA dharmamAM ramaNa karato nathI, te kRtaghane bhaviSyamAM sukhasaMpatti zI rIte prApta thAya? "sUrya asta thatAM zuM lekamAM prakAza TakI zake ? kahyuM che ke-dharmathI aizvarya pAmIne je dharmane ja dhvaMsa karavA tatpara thAya che te svAmIdrohanA pAtakInI zubha gati kema thAya?" IMdranA tejane paNa jItanAra ane nirmaLa udayavALA vimaLa"maMtrIe prauDha prabhutA pAmIne AbugirirAja para jagatane AnaMda ApanAra evuM rASabhadeva bhagavaMtanuM unnata catya karAvyuM ane te parvatane vimalAcala samAna banAvI dIdho. temaja devone paNa Azcarya pamADanAra evA puNyAtmA pAli maMtrAe aMbikAdevInA prasAdathI jagatane AnaMda ApanAra tathA parvata samAna unnata evA zrIneminAtha bhagavaMtanA cityano uddhAra karAvIne zrI ArAsaNa parvatane raivatAcala jevo banAvI dIdho. vaLI pitAnI saMpattithI jagatanA jIvanarUpa evA "kumArapAla" rAjAe vasudhAne AdhArarUpa evA tAraMga parvatane (ajitanAthajInuM maMdira karAvIne) tIrtharUpe prasiddha karyo tathA citrakUTa, nIlagiri, durgagiri, suvarNagiri temaja pArakaragiri vigere parvatane paNa teNe tIrtharUpe prasiddha karyA mATe huM paNa saMsArasAgarathI pAra utaravA mATe A parvata para jinezvara bhagavaMtanuM apUrva citya karAvIne A parvatane tIrtharUpa karUM. vaLI game te parvata paNa kSamA (pRthvI)nA AdhArarUpa hovAthI lekamAM tIrtharUpa te gaNAya ja che, paraMtu je te jinamaMdirathI alaMkRta hoya tyAre to pachI kahevuM ja zuM? Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrIvastupAla caritra bhASAMtara kahyuM che ke pavitra manathI zrI raivatAcalanA darzana karatAM, zatruMjayane vaMdana karatAM, aSTApadanuM smaraNa karatAM, saMmetazikharanuM dhyAna dharatAM, pAvAgaDha para ArohaNa karatAM ane AbugirirAjanuM pUjana karatAM-prANinA keTi janmanAM pApa pralaya pAmI jAya che. je prANuM zreSTha bhAvathI pRthvI para tIrthanuM sthApana kare che, te purUSa pavitra lakSmInuM bhAjana thaI lokamAM prazasta purUSa tarIke gavAya che. je puNyabhAjana jana vidhipUrvaka Adara sAthe jinamaMdira karAve che ane temAM jinabiMbanI sthApanA kare che, tema ja samyapha prakAre temanI pUjA kare che, teo AnaMda sAthe traNe jagatamAM jayavaMtA varte che. A pramANe vicAra karIne sujJa evA maMtrIe tyAM jagatane Azcarya karanAra evuM "savitAbhadra' nAme jinacaitya karAvyuM. pachI lokone maryAdAmAM rAkhanAra tathA saMpattimAM iMdra samAna te maMtrI keTalAka mahIne tyAM rahI atyaMta ojasvI evA pallIpati rAjAone pracaMDa zikSA ApavAvaDe caulukyapatinI AjJA manAvIne prauDha rAjAothI parivRtta tathA hAthI para rahelA pAMjarAmAM pUrela ghUghula rAjAne lokone dekhADatA, jyAM maMdironI zreNimAM ghaNA mahotsava thaI rahyA che evA tathA sthAne sthAne laTakAvelI dhvajAothI jyAM catuSpathI zaNagAravAmAM AveluM che evA dhavalapura samIpe AvyA. pachI dhavalapuramAM praveza karatAM vAdyamAna mahAvAjitrAthI jeNe dizAonA mukhane vAcAlita karela che evA, sanmukha AvelA samasta rAjavarganI AgaLa cAlanArA ane gavAkSamAM AvIne jotI Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' tRtIya prastAva 135 aneka nagaranArIonAM netrane AnaMda ApanArA tejapAla maMtrIne tene pUjya jayeSTha baMdhu vastupAla atyaMta nehapUrvaka sAme maLyA, eTale tejapAla tarata ja jayeSTha baMdhunA caraNakamaLamAM namyA. vastupAla nehapUrvaka laghu brAtAne deDha AliMgana ApyuM. pachI pitAnA jayeSTha bhrAtAne AgaLa karIne satkRtyanI sthitine jANanArA, AnaMda pAmatA svajanethI paravarelA ane baMdhune namaskAra karatI vakhate paMcAMgathI jeNe pRthvImaMDaLane sparza kare che evA tejapAla maMtrIe sarva sAmaMto sAthe muktAphala, a ane suvarNakaTi sahita duryodhana samAna uddhata ghUghula rAjAne AgaLa karIne jANe udaya pAmela caMdramA samAna hoya tevA, tathA nakSatronI jevA sadAcArI aneka rAjAothI sevAtA zrIvaradhavala rAjA pAse pahoMcIne temane praNAma karyA; eTale hasudhAne varasatA caulukya kuLane caMdramA samAna varadhavala rAjAe Asana parathI uThIne tene AliMgana ApyuM, ane tenA parAkramanuM vRttAMta sAMbhaLIne camatkAra pAmelA rAjAe tene kavinI vANImAM paNa na AvI zake tevuM apUrva sanmAna ApyuM. pachI samasta vizvane droha karavAmAM dhuraMdhara, atyaMta pracaMDa bAhudaMDathI baLISTa, vikaTa AkRtivALA, ane tevI avasthAmAM AvI paDyA chatAM adIna mukhakAntivALA gadhrAdhipatine joIne nirmaLa yazavALA vIradhavala rAjAe aMtaramAM vicAra karyo ke-"aho! A rAjAnuM zarIra kevuM tejomaya che? tathA traNe jagatane jItavAmAM laMpaTa evuM enuM bhujAbaLa paNa kevuM jabarajasta che? rAjA A pramANe vicAra Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13} zrIvastupAla caritra bhASAMtara kare che tevAmAM rAjAnI AjJAthI ghUghula rAjAe bheTa karelI kAjaLanI DamI ane kAMcaLI sahita sADI khajAnAmAMthI magAvIne kutUhaLathI badhA rAjAonA dekhatAM vastupAla ma`trIe ghUghula rAjAne paherAvI dIdhI. te vakhate jayalakSmInI krIDAthI zeAbhAyamAna evA tenA kaMThamAM baLAtkArathI madhavAmAM AvelI evI kAjaLanI DamI tene zaramAvatI chatI zeAbhavA lAgI, e avasare lajjAmAM atizaya nimagna thayela evA te maDaLezvara peAtAnuM pArAvAra apamAna thayelu' joIne peAtAnA dAMtathI jihvAcheda karIne tatkALa maraNa pAmyA, gheADA vakhatamAM ja caulukaya rAjAnI rAjadhAnImAM te samAcAra phelAI gayA. pachI sAthe lAvela dravyAdiyathAsthAne mUkAvIne tejapAla peAtAnA jayeSTha khaMdhu sAthe mahAtsavapUrvaka peAtAne ghera AvyeA. ekadA mAMDaLika rAjAoe jenI zeAbhAmAM vadhAre karyAM che evI rAjasabhAmAM vastupAla sahita tejapAlane ahumAnathI kheAlAvI pa'cAMga prasAda karIne kRtajJa evA rAjAe tene kATisuvaNuM samarpaNa karyuM, ane pachI tejapAlanA guNanI stuti karavA mATe rAjAe sAmezvara kavirAja para STi pheravI, eTale temaNe manamAM utsAha lAvIne potAnA hAtha uMcA karI tejapAlanA adbhuta (chatAM) sadguNNAnI A pramANe stuti karIH "je mAge jaLa kIca dustara ghaNA ne sekaDA khADa che, kAMThA dUra ghaNA chatAM viSama che gAuM ghaNA bhAra che; te mATe karI ucI tajanI kahu* meTA avAje vaLI, Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva te vahevA grahane kaheA dhavaLathI bIjA kayA che maLI? pRthvI nyAyavatI karI sujanane vRddhi pamADayA ghaNA, saMpada iMdra samAna bhUpa gharamAM lAvyeA na rAkhI mA; vartAvye mahu nyAya kaTaka badhA zeAdhI lIdhA TAmamAM, sAcA bhaktaja tejapALa sacive svAmI taNA kAmamAM, vAMkI zreNi AzritAnI nihALI, dvArikonI jIkA jevI kALI; TakhI lekho tejapALeja kSe, premI thaI te dheAI nAkhI kaDhAze. 137 pArAvAra lagIja vIradhavala svAmI dharAnA thajo, kIdhe zrIpati adharAjaputane kaSTA sudUre hajo; jenA bhALa viSe viraci lakhatAM zrIkAra bhUlI gayA, tevAne na tejapAla arape evA pratApI thayA. kartA magaLa vastupAla jaMganu tenA ladhu bhrAta je, AjJApAlaka tejapAla maLInI Ape ghaNAM dAna te; dekhIne guNagrAma mAna manathI kAma DhaMkInA gayA, buddhitu... kauzalya dekhI manamAM cANAkaya virame thayA," A pramANe mantrInI stuti sAMbhaLIne prasanna thayelA tathA bahuja sthUla lakSya ApanArA evA rAjAe cAnyatA anusAra kavirAjane traNa lakSa dravya ApyuM. pachI rAjAne namaskAra karI tenI AjJA laI aneka rAjAethI parivRtta, zveta chatrathI virAjita ane cAre khAjI thatA jayajayAravathI dizAonA mukhane adhira karanAra tejapAla ma`trI prauDha hAthI para besIne peAtAnA bhrAtA sahita svasthAne Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zrIvastupALa caritra bhASAMtara AvyA. tyAM bhavanamAM praveza karatAM tenI mhenAe AnaMdapUrvaka tene nIrAjana mahAtsava karyAM, eTale temane paNa mahAdAna ApIne temanA manAratha pUrNa karyA. eka divasa zatruone jItavAmAM agresara evA tejapAla matrI gurUmahArAjane vaMdana karavA dharmazALAmAM gayA; eTale gurUmahArAja vinayathI namra evA tenu' dharma lAbharUpa AzIvRMdapUrvaka dharmopadezavaDe A pramANe Atithya karavA lAgyA"he bhadre ! uccatara sAmagrIthI jinazAsananA mahimA vadhAravA eja prauDha rAjavyApArarUpa vRkSanu phaLa che. zreSTha sAmrAjyathI udaya pAmeleA je purUSa caitya, pratimA, mahAdhvaja, mahApUjA, pratiSThA-mahAtsava, zrIsa dhanI bhAvapUrvaka bhakti ane tIrthone vaMdana, eTalAM dhakRtyA niraMtara asAdhAraNa bhAvathI karIne jinamatanA prabhAva vadhAre che, te purUSa puNyAthI adbhuta ane vizvane ullAsa pamADanAra evI uttama padavIne pAme che. rAjyakArabhArane pAmIne je purUSa sanmAna pASaNa karatA nathI te durgatimAM janAra hAvAthI tene mAtra eka bhavavRddhinA ja lAbha thAya che. koI prANI mAtra A lAkanu sAdhana kare che, keAI paraleAkanuM sAdhana kare che, koI ane lAkanuM sAdhana kare che ane kAI tA ane leAkamAM prApta. thanAra lAbhane ulaTA nAza karI nAkhe che; mATe huM matrIzrvara ! tAre yathAzakti jinazAsananuM mAhAtmya vadhAravuM ke jethI bhaya leAkamAM satata udaya ja thAya." A pramANe ziSTa janAne priya tathA ucca gAtrarUpa Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' tRtIya prastAva 1 30 phaLa ApavAmAM kalpavRkSa samAna dharmadezanA sAMbhaLIne maMtrI parama pramoda pAmyA, ane zreSTha zrAvakomAM agresara tathA vivekI evA teNe gurUmahArAjane dvAdazAvarta vaMdana karyuM. pachI duHsthita loko upara dravyadAnarUpa megha varasAvI temanA dAridrayarUpa agninA tApane zamAvate te pitAne ghera AvyA. tyArapachI devapUjA, atithisatkAra, dAna ane bhejanAdi ucita kriyA karIne eka Asana para besI sudhAsvAda samAna ane rAjyavyApArane ucita evI vAtacItamAM bahu vakhata gALIne catura AzayavALA tathA paramAnaMdamAM magna evA te baMne bhrAtA sAthe besIne Aryajanane ucita evAM puNyakAryo karavAnI IcchAthI paraspara vicAra karavA lAgyA ke-"kRpaNanI lakSmI gharanI kuI (vAva) samAna che, vyavahArIAonI lamI nagaravApI samAna che, vepArIonI lakamI gharanI talAvaDI samAna che ane rAjAonI lakSmI te nadI samAna che. putravatsala evA pitAnAM pati para jema durAcaraNI strI hase tema zarIrane pavanAra para mRtyu ane dhanane ge pavanAra para pRthvI hase che. lakSmIne samudrajaLane saMga thayela hovAthI te nIca gamana kare che, vaLI kamalinIne saMga thayela hovAthI tenA pagamAM kAMTA vAgavAne lIdhe te kyAMya paNa pitAnAM pagane sthira rAkhI zakatI nathI ane te samudramAMthI viSanI sAthe utpanna thayela hovAthI mANasenA caiitanyane tarata AcchAdita karI nAkhe che; mATe sujJa purUSa tene dharmasthAnamAM joDI daIne saphaLa karavI. ApaNe rAjasevArUpa latAne phaLarUpe A saMpatti pAmyA chIe, te. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *140 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara have puNyanAM sArAM kAma karIne ApaNe tene saphaLa karavI yegya che. kahyuM ke-"sujJa manuSyae capaLa lakSmIne jinabhavana, jinabiMba, tIrthayAtrA ane jenasiddhAMtamAM vAparIne tenuM phaLa satvara meLavI levuM." A pramANe paraspara nizcayapUrvaka vicAra karIne pavitra manavALA evA te baMne baMdhuo evAM kAryo karavAne udyata thayA, kAraNa ke vivekI purUSa dharmakArya karavAmAM vilaMba karatA nathI. prathama kapadI devanA AdezathI vastupAle dhavalapuramAM zrI AdinAtha bhagavaMtanuM zaguMjayAvatAra' nAmanuM eka maMdira karAvyuM, je cAre bAju AvelA vIza jinabhavanethI parivRtta, tirasa (ratnavizeSa) ratnamaya meTA biMbathI suzobhita, suvarNanA kaLazathI tathA dhvajanI zreNithI virAjita ane jagatane Azcarya upajAvatuM hatuM. kahyuM che ke kadI yakSanI sahAyatAthI dhavalakapuramAM zrIvAstupAla maMtrIe zatrujayAvatAra caitya karAvIne avanIne pAvana karI." vaLI ema paNa kahevAya che ke-dhavalakapuramAM zatruMjayadeva (AdinAtha)ne sevavAnI IcchAthI teNe cAre bAju vIze jinezvaranAM uMcAM bhavane tathA agnimAMthI nIkaLelA rakta suvarNamaya daMDa ane kaLazarUpa alaMkArothI atyaMta suzobhita evuM zatruMjaya nAmanuM jinacaitya karAvyuM. pachI tejapAla maMtrIe tenA jevuM ja traNe lokamAM addabhuta evuM ujajayaMtAvatAra nAme caya dhavalakkapuramAM ja karAvyuM. kahyuM che ke-"aMbikAdevInA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya prastAva 14t AdezathI tejapAla maMtrIe IMdrane paNa Azcarya pamADe evuM revatezvara (zrIneminAtha) nuM maMdira karAvyuM. A pramANe prauDha puNyakAryomAM temane sadA tatpara jeIne phalaprAptine mATe anagha (sarala) evA somezvara kavie temanI stuti karatAM kahyuM ke-mAge ekalA kadApi na javuM, A smRtivAkyane saMbhArIne sAMsArika mehane mAravAmAM samartha evA e baMne bhrAtA sAthe rahIne ja dharmamArgamAM cAle che. lokone vyAha pamADavAmAM viSalatA samAna evI pitAne ghera AvelI lakSmIne vastupAla maMtrIe ka95latA samAna banAvI dIdhI. sarvottama ane sarva guNenA nidhAnarUpa eka vastupAla maMtrI ja prazaMsA karavA gya che, kAraNa ke jene zaraNe AvelA athIrajana AzAbhagna thaIne kadI paNa pAchA. jatA nathI. aha! A vastupAla pradhAne te vyAkaraNathI kaI judI ja sthiti pakaDI ke jyAM kaI paNa sthaLe upasarga (upadrava), varga-vikAra (varNazaMkara) ke nipAta (adazA)ja jovAmAM AvatA nathI, arthAt enA pratApe tevuM koI prakAranuM prajAne duHkha thatuM nathI." A pramANenI sAmezvara kavinI karelI prazaMsA sAMbhaLIne temaNe prasanna thaI tene traNa lAkha drazna ApyA, kAraNa ke jagatamAM dAtAne mATe dAnanI maryAdA hatI ja nathI." kahyuM che ke-audAryathI unnata thayelA sajajanone pAMca hajAra ke pAMca lAkha paNa zuM mAtra che? temaja keTi dravya yA te ratnatI evI vasumatI paNa zuM hisAbamAM che? Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vastupAla caritra bhASAMtara A pramANe devAe jemanA manAratha pUrNa karyo che evA te ane matrIzvarAe jinamadira, jinabiMba, susAsevA, zrIsaMghabhakti tathA supAtra dAna vigere dharma tyAthI sarva janAmAM Anaa AnaMda vartAvI dIdhA. 142 iti zrImahAmAtya vastupAlacaritre dharmamAhAtmya prakAzake zrItapAgacchAdhirAjazrIsomasuMdara srarizrIjaya caMdrasUri ziSya paMDita zrIjinaharSagaNikRte harSake zrI tejaHpAlAvadAtaghRghulamaMDalAdhipavijayavarNananAmA tRtIyaH prastAvaH // 3 // caturthAM prastAva. anyadA kalpavRkSanI jema aneka rAjAethI Azraya karAyela ane prakhaLa kalikALane jItanAra vastupAla maMtrIdhare puNyayeAge vIradhavala rAjAnA prasAdane pAmIne sa rAjakAryAnI pAtAnA anuja ane bhalAmaNa karI zrIsaMghanI savizeSa sevA bajAvIne sarvottama muhUrto AnaMda sAthe peAtAnI vhenAe karelA samasta prakAranAM ma`gaLapUrvaka zrI staMbhatIrtha tarapha prayANa karyuM. rastAmAM vAgatAM vAjitrAnA nirdhASathI digpatione paNa trAsa pamADatA ane calAcala azvazreNinA khurAghAtathI uDela rajathI zatruonAM mukharUpa darpaNAne zyAma karatA te zrIsta bhatInI najIka AvyeA, eTale tenu Agamana sAMbhaLIne aha'pUvikAnA kramathI hAthamAM aneka prakAranAM bheTaNAM laI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 143 jANe saMpattinA samUha hoya evA sarva varNo vividha yAna para ArUDha thaI nAnA prakAranA lIlAvilAsa karatA AnaMdapUrvaka tenI sanmukha AvyA, ane pitapatAnAM bheTaNa tenI AgaLa mUkIne temaNe maMtrIne praNAma karyA. eTale teNe temane mAna tathA mAna (pramANa) karatAM adhika dAna ApyuM. tyAM gIraguNathI ujavala evI tenI AkRtine joIne nagarajanoe Azcarya ane AnaMdasAgaramAM snAna karyuM arthAt atyaMta AnaMda pAmyA. pachI azvaryazAlI evA tenI pAsethI sanmAna ane dAna pAmIne harSa pAmatA nagarajanee vividha prakAranA utsava karyA ane te puruSottame mahatsava sAthe nagaramAM praveza karyo. temane praveza karatA joIne kali (kalaha) te pizuna (cADIyA) jananI sAthe tarataja gacchatI karI gayo. pachI kumArapALa rAjAe karAvelA jinacaityamAM bhagavaMtane vaMdana karIne potAnA parivAra sahita maMtrIe ati uttama duga (kilA)mAM nivAsa karyo. tyAM nagaranaH prapaMcI junA adhikArIone rAjAnI AjJApUrvaka belAvI, temanI pAsenA Avaka jAvakanA tamAma hisAba tapAsI, temane pitAnI AjJAnA tAbedAra banAvIne punaH potapotAnA pada para sthApita karyA. eka divasa puSpa samAna mRdu belanAra, nyAyavAnuM, sarva kAryomAM kuzaLa ane bAlyAvasthAthI ja vinayI evA keI eka vaNikaputre maMtrirAjanI samIpe eka agnizIca vastra mUkIne tenA caraNakamaLane vaMdana karyuM, eTale maMtrIzvare Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 zrI vastupAla tejapAla bhASAMtara tene pUchyuM ke he bhadra! tuM keNa che? kyAM rahevAsI che? tAruM nAma zuM che? tuM ke putra che ane ahIM zA nimitte AvyuM che?" A pramANe pUchavAthI aMjali joDIne te mANasa vastupAlane kahevA lAgyuM ke "A ja nagaramAM atizaya lakSmInA bhaMDArarUpa, sadAcArI, jainadharmane jANanAra, vizeSe upakAra karanAra, tathA prAgvATa (poravADa) vaMzanA maMDanarUpa sagara nAme vyavahArI rahetA hatA. tenA puNyane kSaya thavAthI anukame te nidhana banI gaye. jaLa siMcana karyA vinA kSetramAM paNa zuM aMkurazreNi utpanna thAya? kahyuM che ke "sAkSAt sanAtana dharma jemane jamAnarUpa che temanA bhavanane zuM lakSmI kadApi tyAga kare? jema lakSamI saMsArI kAryomAM sarvatra eka sAdhanarUpa che tema eka puNya (dha) aneka sukhanA parama kAraNarUpa che." A ja nagaramAM joDAvaMzarUpa AkAzamAM sUrya samAna, hastIo, azvo ane manuSyanA svAmI evA rAjAone paNa mAnanIya, abhimAnI, dhanavAna, zatru (para)ne tRNavata gaNanAra, niragala saMpattithI samudra parvata prakhyAta, samudramArgathI vibhavane meLavanAra, adIna, ojasvI, lakSmInuM eka pAtra ane raNAMgaNamAM eka vIraratna samAna e sadIka nAme vyavahArI vase che. jene ghera suvarNanA pAkharathI zobhatA ane IdranA adha jevA caudaso uttama adho che. pRthvIne kaMpAvanAra saMgrAmamAM sadA tatpara tathA pitAnA prauDha baLathI bahAdura vIra jevA caudaso padAti che, temaja potAnI jabara Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 145 jasta gajenAthI zatruone trAsa pamADanAra traNase manehara hAthIe tenA dvAra AgaLa sadA garjanA karI rahyA che, tathA satkarmazALI evA tenA gharamAM, suvarNa, maNi-mANikya ane kiMmatI muktAphaLanI te gaNatrI ja thaI zake tema nathI. nidhanamAM agresara evo mAre pitA pitAne nirvAha calAvavA tedIka vepArInI sevAvRtti (cAkarI) karate hate. eka divasa mArA sagara pitAe "badhI vastuonA vyApAramAM kharca ane hAni bAda karatAM je lAbha raheze temAMthI huM ce bhAga laIza" ema zeThanI sAthe TharAva karI potAnA nAma karatAM eka mAtrA adhikavALA sAgaranI (samudranI) vidhipUrvaka pUjA karIne teNe vahANe cAlatAM karyA. pachI pUrva puNyAnubhAvathI Adana baMdaramAM kAmadhenu samAna bahu ja kiMmatI evI hemadhUli (senAvALI raja) tene prApta thaI. ghaNuM ja yatnathI temAMnI keTalIka dhUli vahANamAM gupta rAkhIne mAre pitA te potAne ghera lAvyo. A vAtanI saddIkane khabara paDavAthI atyaMta kapAyamAna thaI mArA pitAnA gharamAMnuM sarvasva luMTI laIne teNe kaI na jANe tema mArA pitAne marAvI nAkhyo. te sagarane huM deva nAme putra chuM. he mahAmAtya ziremaNi! bhAgyathI prApta thAya evI ApanI sevA niraMtara bajAvavAnI mArI IcchA che, ane samartha evA te pApIne pratikAra karavAne asamartha evA mane ApanI sevAnA phaLarUpe te suvarNa dhUline 10 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 zrIvastupAla caritra bhASAMtara cethe bhAga maLe eTalI mArI IcchA che. vaLI te svAmina! purUSottama evA Apa atyAre sarva kamamAM samartha ane sarva jJAtibaMdhuone uddhAra karavAmAM dhuraMdhara che." A pramANenAM tenAM vacana sAMbhaLIne karUNAmRtanA sAgara evA maMtrIzvare potAnA manamAM vicAra karyo ke aho ! huM vidyamAna chatAM prabaLa durAtmA nirbaLane gaLI jAya (satAve). A mAsya nyAya adyApi cAlu ja che, te pachI kAka pakSIo paNa sajajanamAM prazaMsApAtra zA mATe na thAya ke jee pitAnI zakti pramANe svajAtine te pakSapAta kare che. je samartha chatAM dIna para dayA ane AzritenuM piSaNa na kare te jagatamAM caMcA purUSa samAna gaNAya che. A jagatamAM paramAdaka saMpattivALA evA keTalAka sapurUSe meghanI jema prArthanA vinA paNa paranA saMtApane zAMta kare che. kanakAcala samAna vizvanA anupama AdhArarUpa zAlivAhana rAjA dAnaguNathI atyaMta prazaMsanIya thayA che. kavioe purUSatvane prakAza karanArI eka gAthA kahI che ke - "tANa puro marie hiM, kelithaMbhANasarisapurisANaM / je attaNo viNAsaM, phalAI dittA na citaMti" // 1 // keLanA thaMbha samAna upakArI purUSone mATe maravuM paNa sAruM che ke jeo phaLo (saMpatti) ApatAM pitAnA vinAzane paNa vicAra karatA nathI." aneka suvarNakaTi * parane AnaMda ApanAra athavA parama udaka. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 caturtha prastAva ApIne jeNe AvI seMkaDe gAthAono saMgraha karyo che tene dhanya che. adhikArane prApta thatAM je AzritanuM poSaNa karato nathI te pAchaLathI niMdApAtra thAya che. mitrone madada karavA ane zatruone pratikAra karavA mATe ja sujJa jane rAjAne Azraya kare che. bAkI kevaLa udarapoSaNa te keNa karatuM nathI?" A pramANe pitAnA aMtaramAM dIrgha vicAra karIne purUSanA zaraNurUpa evA maMtrIzvare kaMIka kepane AkAra darzAvIne sagaranA putrane kahyuM ke he mahAbhAga ! kSaNabhara vairya dhAraNa karIne tuM manamAM nizcita thA. avasara AvatAM huM tAruM kArya avazya karI ApIza." e rIte sudhA samAna vacanathI AzvAsana ApIne prasanna hRdayavALA evA maMtrIzvare tene potAnA bhaMDAra khAte nAmAnuM kAma karavA rAkhe, pachI te sujJa sacive AkhA nagaranAM sarva jinamaMdiromAM mahatsava sAthe karmarajane nAza karanArI pUjA karI. eka divase kuzaLa maMtrIzvare eka bhaTTane kaMIka samAcAra kahIne sadIkane ghera mokalya; eTale tene ghera jaIne teNe mahebhya sadIkane AzIrvAdapUrvaka maMtrIne saMdeze nivedana karatAM jaNAvyuM ke-"sapurUSomAM agresara ane caulukya rAjAnA mukhya maMtrI vastupAla mArA mukhe zrImaMtemAM Adya evA Apane jaNAve che ke vIravargamAM IMdra samAna evA he dhuraMdhara vyavahArI ! tame hAla dhanamAM vasudhA para kubera jevA che, kapUranA sugaMdhanI jema dravya Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara dAnathI prasaratI tamArI kIti cAre bAju samudronA aMta paryata saMcare che, chatAM mitrAInI pharajathI huM tamane kaMIka hita kahevA mAguM chuM; kAraNa ke hitanI vAta sarvane kahevI ane mahApurUSane to te vizeSe kahevI. sarva vratamAM brahmacaryanI jema vinaya e badhA guNamAM rAjA samAna che, ema prAjJa vyavahArIe ekI avAje kabUla kare che. jemAM lAvaNya vinAnuM rUpa keIne gamatuM nathI tema vinaya vinA cAturyAdi guNo zobhatA nathI. cAre bAju ullAsa pAmelI, zasyazreNine jema duSTa vAyu nAza kare che tema durmada prANInI sadaguNazreNine dhvasta karI nAkhe che, mATe atyaMta udayane ApanAra evI vinayavRttine svIkAra karI satvara mArI pAse AvI nirbhaya thaIne mAre tAbe thAo." A pramANenuM bhaTTanuM kathana sAMbhaLatAM jenA mukha para atyaMta krodhanI chAyA sateja thaI gaI che e sadIka tarataja bolyA ke-"pUrve ghaNA rAjAo ane seMkaDe maMtrIo thaI gayA, paNa AvuM niSphara vacana keIe mane kadApi saMbhaLAvyuM nathI. samudramAM nadInA pravAhanI jema bolAvyA vinA paNa sahu keI kArya nimiro mAre ghera maLavAne Ave che, paNa raMkanA ghare samrATranI jema samasta RddhithI vRddhatva pAmela hovAthI huM kaI narendranA ghare paNa jato nathI, te kuvAne deDakA samAna A dubuddhi maMtrI A nagaramAM atyAre Avo navIna mArga zA mATe calAvavA mAge che? naMdana vananA kalpavRkSanI jema tene je je joIe te te huM ahIM ghara beTheja ApI zakuM tema chuM. uMdarane cekhAnA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 149 dANA maLe che eTale te pitAnA baMne hAthane calAvyA kare che tema nIca jane alpa lakSamI prApta thatAM paNa garviSTha banI jAya che. potAnA karatAM guNamAM adhika, manasvI ane yazasvI evA mahApurUSa para IrSyA lAvavI e avivekI janane bahuja hAnikartA che, mATe potAnA vadhI gayelA garvane sadaMtara dUra karI lakSmIthI ramya evA mAre ghare tamAre maLavA AvavuM ke jethI A nagaramAM tamAruM kAmakAja niHzaMkapaNe thaI zake. he dhImAn ! A pramANe mArA zabdomAM tAre vastupAlane saMbhaLAvavuM." sadIka pAse mokalelA bhaTTe AvIne sadInA mukhathI nIkaLelA madanA uddagAramaya vacano vastupAla maMtrIne nivedana karyA. te sAMbhaLatAM maMtrIne vicAra thayo ke-madirAnI jema pApane vadhAravAnA kAraNabhUta lakSmI prANuonuM ciMtanya harI le che ane temane mUDhatva Ape che. A pramANe ciMtavI mitrAIne lIdhe tenA madaAveganI cikitsA karavA sAru te bhaTTanA mukhathI ja mahAmaMtrIe tene punaH A pramANe kahevarAvyuM ke-"have pachI pitAnA gharamAM sarva sAmagrIvaDe potAnuM rakSaNa karatAM tAre sAvadhAnapaNe rahevuM, kemake aMdhakArane sUryanI jema sarvane apamAna pamADanArA tArA durvinItapaNAne ucheda karavA huM AvI pahoMcyo chuM. nyAyadharmamAM nipuNa e rAjA sarSe Dazela aMguSTanI jema duSTane ucheda kare te ja nirmaLa yazane meLavI zake che." bhaTTe jaIne tene te pramANe kahI saMbhaLAvyuM, paNa tenA para teNe dhyAna ApyuM Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zrIvAstupALa caritra bhASAMtara nahIM, kAraNa ke "vinAzakALa pAse AvatAM purUSanI buddhi viparIta thaI jAya che." - have aneka dezanA lekenA lIlAvilAsane dhAraNa karanAra, samudranA capaLa kalolathI jenI najIkanuM bhUtaLa bhIMjAI gayela che evuM, saMsArasukhanI sarva sAmagrI prApta karavAne eka dAnazALA jevuM ane pRthvImAM prakhyAta vaDUya nAme baMdara che. jyAM jayazIla lazkare ane vikasvara kamaLo zrIyukta kezavALA (lakSmIyukta bhaMDAravALA ane zebhAyukta madhya bhAgavALA) rAjahaMsa yukta che. te nagaramAM lakSmI sahita viSaNunI je mahA ojasvI, zaMkhanA cUrNa samAna ujavaLa yazavALe ane jene ghaNuM vAhana che e zaMkha nAme rAjA rAjya karato hato. tejasvI e te rAjA pacAsa vAMsanA madhyamAM rahela khadira (khera)ne muzaLane kamaLanA nALavAnI jema kSaNavAramAM taravArathI chedI nAkhato hato, ane bhayarahita evA jeNe pitAnA puSkaLa sanyanA sAdhanathI "svAdhIna samudra" (samudra paNa jenA tAbAmAM che) evI. akhalita prakhyAti meLavI hatI. ahIM rUSTamAna thayelA sadIke lekha pAThavIne vastupAlana vRttAMta te samartha rAjAne nivedana karyo. te svarUpa jANavAmAM AvatAM sadIkanA prANapriya mitra evA zaMkha rAjAe pitAnuM vikALa svarUpa karIne eka cAlAka bhaTTanA hAthathI vastupAlane koktigarbhita eka lekha mekalya, kAraNa ke "mahAojasvI purUSa mitranA kAryamAM kadApi maMda hotA nathI. te bhaTTe vastupAla maMtrInA hasta Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 caturtha prastAva kamaLamAM te lekha mUkI pitAnA hastakamaLane uco karIne A pramANe AzIrvAda Apyo-"zeSanAga para pRthvIno bhAra mUkIne viSNu jema lakSamI sAthe AnaMda kare che tema je maMtrIzvarane pitAnA rAjayane bhAra saMpIne varadhavala rAjA AnaMda sAthe bhegavilAsa kare che evA ane jagatanA janene manevAMchita ApavAmAM ciMtAmaNi samAna, jagatamAM vasatA mahAn dAtAremAM agresara tathA mahA tejasvI zrImAnuM vastupAla maMtrI jagatamAM jayavaMta vatta. cAre bAjunA rastAo rekI game tyAM jatA guNI janone baLAtkArathI pitAnI pAse lAvIne je vastra, azva ane dhanathI temane satkAra kare che ane baMdIjananAM vacanathI zatruone belAvIne je ghera saMgrAma kare che te A vastupAla pradhAnanI yathArtha sthitinAM vakhANa keNa karI zake ?" te bhaTTane ucita sthAne besArIne sanmAna sudhAne varasanArAM pitAnAM vacanAthI tene saMtuSTa karI iMdra samAna ojasvI evA zrImAnuM vastupAle te lekha potAnA karakamaLamAM laI tenI mudrA dUra karIne A pramANe vara svatizrI sarvajJa, brahmA, purUSottama, cidAnaMda, maheza ane devAdhidevane praNAma karI vastupAla maMtrIne gya nivedana thAya ke- samudra paryaMtanI lakSamInA dhAmarUpa, nAnA prakAranAM ratnathI virAjita ane pRthvIne eka svastikAkAra samAna vahUya nAmanuM nagara che. jyAM vicitra racanAthI vibhUSita evA sthAvara ane jaMgama maravAraNa (besavAnA oTalA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 zrIvastupAla caritra bhASAMtara ane madonmatta hAthI)thI rAjari sadAzeAbhI rahyuM che, vaLI jyAM devadarA ane puNyavata janAnA putrA unnata ane sarvAMtaH pRthulakSaNA (mahAtsavA ane prazasta lakSaNNA ) yukta che. tyAM lakSmIthI viSNu samAna vyavasthitine dhAraNa karanAra tathA khaLabhadra (sainya ane bhadra jAtinA hastIe )nA yayukta evA zaMkha nAme rAjA rAjya kare che. jenA zrIma'ta prajAjana cadramA samAna kalAvata, sUrya samAna prAstASa (nirdoSa ane rAtrine dUra karanAra) ane meghanI jema mahudhAnya ( ahuM dhAnya ane mahudhA anya)nA (thI) upakArI che. tatra (tyAM) devamadirAthI pavitra ane saritA-sAgaranA sayAgathI jyAM pRthvItaLa nirmaLa thaI gayela che evA sta'bhatI - puramAM, lakomAM nyAya ane dhanI zeAbhArUpa evI lakSmI ane sarasvatIne je priyamelaka tItha samAna che evA, temaja je yAcakAne pratini sAra sAra lakSmI Ape che ane tee saMtuSTa thaine jene maMgaLakArI AzISa Ape che evA, vaLI jenA snigdha bhASaNapUva kanA dravyadAnathI arcIjanAnA dAridrayarUpa ni:zvAsavAyu zAMta thaI gayA che evA, temaja gaMgAnA pravAhane zaMbhunA jaTAjUTanI jema unnata sthitivALA je sthAnabhraSTa (bhUlA paDelA) satpurUSone eka AdhArarUpa che evA zrI vastupAla maMtrIne sneha ane bahumAnapUrvaka AMtara prItithI AliMgana karIne zakha rAjA nivedyana kare che ke'zrI gurUnA AzIrvAdarUpa maMtrAnA gariSTha prabhAvathI amArA rAjyanA sAte aMgamAM lakSmI vRddhi pAmI rahI che te tame Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM prastAva 153 jANA che. svakalyANamaya samAcArarUpa sudhAsiMcanathI tamAre ApaNA prItilatAnA aMkurane niraMtara vadhAratA rahevuM evI amArI icchA che, tethI nyAyadhama mAM dhurdhara tathA vIrazreNimAM ziromaNi evA tamane snehapUrvaka kaMika prayAjana huM nivedana karavA dhArUM chuM. te e che ke-sava sa*pattinA pAtrarUpa, upakArI, sadAcArI, satpurUSone mAnya, zuSuvRddha, vayAvRddha, dhanavRddha, janAmAM uttama, paurajanA tathA viNaJjanAne vizeSe AdhArarUpa ane ze|bhAmAM sUrya samAna evA zrImAn saddIka nAme vyavahArI ke je amArA parama mitra che te tamAre tyAM rahe che. tene kalyANanA arthI evA tamAre niraMtara pitAnI jema pUjya mAnavA. vaLI zreyanA abhilASI evA tamAre pUrvajoe sthApana karelI purAtanI maryAdAnuM ullaMdhana karIne tenA saMbaMdhamAM kAMI paNa navIna rIti dAkhala na karavI. sujJa evA te sadIkanuM bahumAna karavAthI tame amArUM ja bahumAna karyuM' che ema samajajo; paraMtu jo tame tema nahIM karAtA tenu' pariNAma sArU' nahI' Ave ema jANajo." A pramANene lekha vAMcIne atyaMta dAtAra evA vastupAla maMtrIe te bhaTTane vIza hajAra sonAmaheAra tathA vIza nAmIcA avA ApyA. eTale te bhaTTa AzIrvAda ApatAM punaH khelyA ke-'bhuvananA bhUSaNarUpa he vastupAla ! A kaliyugamAM tame kavie ane Nu, vikrama, muja ane bhAja vigere dAnavIra rAjAenA eka sAthe sAkSAtkAra karI dIdhA che.' A pramANenI AzIrvAda ApavAnI cAlAkIne Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 zrIvastupAla caritra bhASAMtara dhAraNa karanArA te bhaTTane sanmAnadAnathI gaurava pamADIne matrIzvare visarjana karyAM, ane tenI pAchaLa ja eka peAtAnA kavirAja bhaTTane lekha ApIne zaMkha rAjA pAse melyA; eTale te vaya nagare paheAMcIne parabhAryAM rAjasabhAmAM ja gayA ane tyAM siMhanA jevA pIna (pu) ane vizALa jenA skaMdha che evA siMhAsana para beThelA ane rAjasamUhathI zAbhAyamAna zakha rAjAne joine aMtaramAM Azcarya pAmI te bhadre tene A pramANe AzIrvAda ApyA--he vIra bhUpAla ! samasta rAjAonA zaMgArarUpa evA tamane jotAM asurAne vijaya karanAra rAma rAjA ane jagatane abhISTa ApavAmAM kalpavRkSa samAna kaNa rAjA-jANe Aje sAkSAt jovAmAM AvyA hoya ema bhAse che.' A pramANe AzIrvAda ApyA pachI te bhaTTe tenA caraNakamaLa pAse maMtrIe Apela lekha mUkayA, eTale rAjAe pAtAnA pradhAna pAse te vaMcAvyeA. te lekha A pramANe hateAH " mahAtejane utpanna karanAra, sarva maMgaLanA AdhArarUpa ane gaNuzrI (gaNudharazrI)ne prasanna karanAra evA vRSabhadhvaja (mahAdeva) jaya pAmA. jemanA caraNanI sevAthI kramahIna (sarpa) chatAM vizvAdhAra (zAsana)nI dhurAne dhAraNa karanAra nAgendra thayA, evA zrI pArzvanAtha prabhu ApaNI svAzrIne vRddhi pamADA. samasta vizvanA vibhUSaNa samAna ane vividha bhAgIjanAthI virAjita evA stabhatI - purathI pAtAnA svAmInI AjJA pALanAra ane vIradhavala Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM prastAva 155 . rAjAnA caraNakamaLamAM madhukara samAna evA vastupAla maMtrI taMtra suvIcala samAna hovAthI jyAM daidIpyamAna kalyANa. (suvarNa)nI bhAre saMpatti che evA tathA cA bhadrazAla (vana ane gaDha)thI suzeAbhita evA vaya nagaramAM malezvara hAvAthI peAtAnA utkaTa khADuM IMDarUpa maDala para ArUDha thayelA temaja jayalakSmInA krIDAgRharUpa zrImAn za kha rAjAne snehapUrvaka gADha Aligana daI ne kalyANamitranI jema prItithI bahumAnapUrNAMka A pramANe nivedana kare che ke pRthvIpatinA padane pAmelA evA tamArI pUrve vijJapti mane prApta thaI ane tenAthI satpakSapAtamAM pravINa ane bhUtala para upakAra karavAmAM Asakta temaja parama nyAyavAdI evA tame je nivedana karyuM tenI matalaba kharAkhara mArA jANavAmAM AvI; paraMtu nyAya ane anyAya mArganA prakAza karanArA evA Apa jevA rAjAone teA mAtra satpurUSoneAja pakSapAta karavA ghaTe che. duryodhananA pakSapAtathI mahAbaLiSTha evA agarAja kaNu nAza pAmyA, tema asatpurUSanA pakSapAtathI sama purUSa paNa vinAza pAme che. tame je sakrIya durAtmAnA pakSapAta karI che te kupathyanI jema pariNAme hitakara nathI. je purUSa guNavaMta janAnA pakSapAta kare che te ja jagatamAM guNavAn ane gauravapAtra thAya che. sadIkanI sevA karavAnuM je tame pharamAna kare che te yukta nathI. 'nIca janA ja tevA nIcanI upAsanA kare.' vaLI tame jaNAvyuM ke-tenI AjJAnuM khaMDana karatAM sArUM piraNAma nahI Ave,' paNa te garUDane maccharanI AjJAnA bhaMga karavA jevuM che. vaLI smazAnamAM vasanAra zu Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zrI vastupAla caritra bhASAMtara bhUtathI bhaya pAme ? ane sUryane Azraya karanAra zuM aMdhakArathI parAbhava pAme? mATe A bAbatane aMtaramAM barAbara vicAra karIne evuM hitAvaha bolaje ke jethI viradhavala rAjAne leza paNa kheda na thAya." A pramANenA maMtrInA lekhane kaTu anubhava karIne vikaTa kuTine dhAraNa karatAM zakha rAjAe aMtaramAM krodha lAvIne te bhaTTane kahyuM ke "kirATakuLane dUSaNa lagADanAra evA te maMtrIe potAne yogya ja kahyuM che, kAraNa ke purUSa pitAnA vaMzane anusAre ja vacana bele che." pachI dAnI evA te siMdhu rAjAnA putre dAnalIlAthI te yAcakaziremaNine zrImaMtaziromaNi banAvI tene visarjana karIne agninI jevA jAjavalyamAna, kodhiSTha ane kubuddhi evA te zaMkha rAjAe yuddhane mATe sAmagrI taiyAra karAvI. ahIM vaitAlikanA mukhathI zaMkha rAjAne vRttAMta jANuvAmAM AvatAM varadhavala rAjAnA AdezathI badhA rAjAene belAvI, sinyane ekatra karI, Avazyaka kriyA karIne vastupAla maMtrIe zaMkha rAjAne jItavAnI IcchAthI vaya nagara tarapha prayANa karyuM. te vakhate jayayAtrAne mATe jatA puNyanA pAtrarUpa maMtrIne jayazrInuM sUcana karanArAM prazasta zakuno thayA. raNAMgaNamAM tene sahAya karavA mATe kapada yakSane AgaLa karIne devI cakezvarI paNa siMha para ArUDha thaI te maMtrInI sAthe cAlI. satparUSane anukULa tathA mahAse thI parivRtta evA maMtrIne pavana paNa anukULa thaIne Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 157 maMda maMda vAvA lAge. nyAya ane dhamanI vRddhi karavAne IrachatA evA te maMtrInI sAthe cAre bAjuthI senA vadhavA lAgI. te vakhate vividha vAjiMtrenA nAda ane baMdIjananA jayaravathI AkAza eka vanimaya thaI gayuM. anukrame zatruenuM mardana karanArAomAM agresara evA teNe zaMkha rAjAnA samADAmAM AvIne chAvaNI nAkhI; eTale kSatriyakuLamAM sUrya samAna e bhuvanapAla nAme rAjA maMtrInA AdezathI pitAnA sainya sahita AvIne maLe. zatruonuM sanma maLatAM pitAnA prANanI ane dInatA batAvanAra yAcaka maLatAM pitAnA dhananI je gaNanA ja karatA nathI evA cAhumAna vaMzamAM utpanna thayelA ane jANe gaMgAnA pravAha hoya tevA sAmatapAla vigere subhaTe paNa tenA sinyarUpa sAgaramAM dAkhala thayA. temaja bIjA paNa aneka gAma ane nagaranA adhipatie potapotAnAM sinya sahita viradhavala rAjAnI AjJAthI utsAha sAthe mukarara karelI raNabhUmimAM dAkhala thayA. have carapurUSanA mukhathI seMkaDo kSatriyethI vyApta evuM vastupAla maMtrInuM sanma pitAnA dezanA sImADA upara AveluM sAMbhaLIne sattvavaMta janamAM agresara e zaMkha rAjA prauDha vAyuthI sAgaranI jema potAnA ojasuthI savage uzkerAI gayo. te vakhate ke pAyamAna thayela e te taravArathI, kRtAMta (yama)nI sAthe maLelA ane kalpAMta kALamAM uzkerAI gayelA zaMbhunI jevuM lAgatuM hatuM. pachI zastranA adhiSThAyaka devane pUjAmahetsava karIne utsAha sahita pagale Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -158 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara pagale yAcaka le kone dAna ApatA te zaMkha rAjAe jayayAtrAne mATe raNabhUmimAM utsAha dharAvanAra caturaMga senA sahita maMtrInA sainyanI sAme prayANa karyuM. raste jatAM tenA aAthI uDIne AkAzamAM prasarela rajathI rAjahaMsane akALe varSARtunI bhrAMti thavA lAgI. pachI satvara vaTaphUpa nAmanA sarovaranI pALa para ATopa sahita AvIne teNe zatruone paTavanithI pitAnuM Agamana jAhera karyuM. eTale kAne paDelA tenA paTahanAdane sAMbhaLIne maMtrIe pitAnI bhUkuTi uMcI karIne jANe abhyasthAna karate na hoya? e dekhAva karyo. vaTakUpa sarovara upara chAvaNuM nAkhIne rahela zakha rAjAne sinyasAgara vividha dezanA rAjAonI senAenA bhaLavAthI vadhavA lAgyo. raNabhUmimAM zaMkha rAjAne sahAya karavAne mATe bahu parAkramI ane bhAvika e kAMkaNuM dezano rAjA Avyo. temaja nirbhaya, bharavAnA jevA AkAravALA ane trinetra (zaMkara)nA jevA parAkramI AhIrene paNa tyAM belAvavAmAM AvyA. te vakhate ubhaya sinyanA keTalAka vIra subhaTo nirnidAna dAnathI atha janone kRtArtha karavA lAgyA, ane keTalAka jAgrata thayelA mahAvIre utsAhamAM AvI nAgendranA AhAyapUrvaka utsAha sAthe aneka devatAone pUjavA lAgyA. yuddha karavAnI utkaMThAthI AkuLa banelA vIrene A vakhate seMkaDe manoratha karatAM prApta thAya te A saMgrAmetsavane divasa prApta thayo. pachI mukarara karele divase prabhAtamAM ja durvArya bANenI Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 caturtha prastAva zreNine varasAvanAra ane prakhyAta parAkamavALA zaMkha rAjAnA ghaDesvAre raNabhUmimAM AgaLa dhasyA. madonmatta hAthIonA pitAne madajaLathI ane aoe khurathI uDADela rajane cotaraphathI zAMta karavA lAgyA. prauDha rAjakumArothI parivRtta, vividha raNavAdyonA paTu dhvanithI vasuMdharAne jANe badhira (herI) karato hoya te vIra purUSamAM agresara ane saMgrAmanA AvegathI durvAha zaMkha rAjA madonmatta hAthInI jema haLave haLave maMtrisenAnI sanmukha cAlavA lAgyo, te vakhate atyaMta ojasvI ane raNabhUmimAM sAme dhasI AvatA zaMkha rAjAnA subhaTone joIne vastupAla maMtrIe nirbhaya thaIne pitAnI senA ekadama sajaja karI. te avasare jANe jayazrIne varavAne usuka banyA hoya tema vira subhaTo caMdana, agara, kapUra, kasturI ane kuMkumanAM tilaka karavA lAgyA ane catura sacivezvare sarva prakAranI sAmagrIthI upasargane dUra karanArI evI zrI pArzva prabhunI pUjA karI. pachI arjuna jevA parAkramI sAmatapAla vigere rAjAonI sAthe vastupAla maMtrIe tathA bhuvanapAla rAjAe bakhtara dhAraNa karyA, paraMtu raNabhUminA raMgathI vikAsa pAmatA satvane lIdhe vastupAla pradhAnanuM zarIra bakhtaramAM samAyuM nahIM. pachI IMdra samAna parAkramI e maMtrI uccazravAne jItanAra tathA pitAnA hekAravathI zatruone trAsa pamADanAra azva upara ArUDha thaye. te vakhate suvarNanA pAkharathI baMne bAju pAMkhavALA garUDa samAna lAgatA te azva para ArUDha thayela matrI viSNu samAna bhavA lAgyA. e Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 zrIvastupAla caritra bhASAMtara avasare sarva rAjAonA sAMbhaLatAM koI vidvAne vastupAlanI A pramANe stuti karI ke - pAte seAmavaMzamAM utpanna thayA chatAM sUrya vazI rAjAenI spardhA karatAM zrIvastupAla maMtrI atyAre zrIrAmacaMdranI jema kharakSaNa ( pracaMDa dUSaNe ) asta thavAthI subhaga, kSIrasAgaranA adha ( setu )ne lIdhe ( paryaMta ) ullura ( vistRta ) tathA utkaTa rAvaNa (pracaMDa zatruo )nA nAza karavAthI atyaMta bhAsvara evA pAtAnA prasaratA. yazathI A bhUmine atyaMta bhUSita karI rahyo che.' A pramANe te vidvAnanI karelI stuti sAMbhaLIne maMtrIzvare tene eka lAkha drameM InAma tarIke ApyA, kAraNake rAMgaNamAM dAna ApavuM te jayazrInu parama kAraNa che. pachI dhanuSyane dhAraNa karI upDa vI*vAnU evA ma`trI raNavAdyanA nAda sAthe zakha rAjAnI sanmukha AvyeA. te vakhate bhuvanapAla vigere rAjAe jo ke tenI AgaLa cAlatA hatA, tathApi vIra purUSoe zUrapaNAthI te ma`trIneja temanA AgaLa cAlanAra mAnI lIdhA. te vakhate raNabhUmine mAkhare AvelA ane mukhane vikasita karanArA evA ma`trIne joIne raNarasanA ragI zakha rAjA peAtAnA hAthamAM taravArane nacAvavA lAgyA, paNa rAhiNInA rASathI raudra thayela chatAM zine jema dazaratha para tarApa mArI na zakayA, tema vastupAla sanmukha ubhA rahela hAvAthI zakha rAjA tenI senAmAM praveza karI na zakayA. ane sainyanA cAlavAthI dakhAyela vasudhAmAMthI atyaMta raja uDatAM jANe pradIpta thanAra Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 161 pratAparUpa agnine dhUmarAzi uTha hoya te bhAsa thavA lAge. pachI baMne sainyane saMga thatAM evo kolAhala macI rahyo ke samudrane mahAvani paNa tenI pAse maMda jaNA. baMne sainyanA yoddhAoe kapApathI pitAnAM dhanuSyane namAvatAM bhrakuTine uMce caDhAvavA lAgyA. te vakhate dhanuSyanA guNa (derI)nI sAthe bANone saMbaMdha thaye, paNa prazasta evA te vIra purUSone to paraspara vigraha zarU thaye. ekanA kAna sAthe lAgIne anyanA jIvitano nAza karatAM bANo pragaTa rIte durjananI ceSTA karavA lAgyAM. te saMgrAmarUpa sattIrthamAM bANe guNa (derI athavA triguNa) thI mukta thaI vikartana (pApa yA bakhtara) ne bhedIne para purUSa (zatru-sainya yA paramAtmA) mAM laya pAmyA. bhAthAne tyAga karIne bANoe tarata dhanuSya sAthe saMbaMdha karyo, kAraNa ke saMkaTa vakhate AgaLa AvIne ubhA rahevuM e saMbaMdhIenuM lakSaNa che. pachI khagadhArI yoddhA khaDUgadhArI sAme, bhAlAvALA bhAlAvALA sAme ane asvAra asvAranI sAme AvIne ubhA rahyA, ane pRthvInA pralaya karavA mATe akAMDa kalpAMtakALa samAna tathA surAsurathI paNa kSaNabhara na joI zakAya evA yuddhane prAraMbha thayo. te vakhate jayalamIne varavAnI IcchAthI yoddhAoe raNabhUmine jANe kuMkumalepathI lipta karI hoya tema rUdhirathI paMkila karI mUkI. raNAMgaNamAM dIrgha nidrA (maraNa)ne prApta thayelA vIra purUSanA sukhArthe keTalAka subhaTee bApusamUhathI jANe zayyA pAtharI hoya 11 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 zrIvAstupALa caritra bhASAMtara tema jaNAvA lAgyuM. bhUmi para patita thayelA virene jANe chAyA karavAne IcchatA hoya tema keTalAka subhaTo bANasamUhathI gaganAMgaNamAM nibiDa maMDapa karavA lAgyA. devAMganAne varavAthI utpanna thayela atizaya harSathI jANe puSTa thayuM hoya tema koI vIra subhaTanuM dhaDa raNabhUmimAM nRtya karavA lAgyuM. keTalAka subhaTe jANe potAne yaza hoya tema tenA parAkramathI prasanna thayelA dee racelA puSpamugaTane dhAraNa karavA lAgyA. subhaTane pAchaLathI potAnA svAmInuM protsAhana ane AgaLa mAgadha (bhATa)janonuM uttejana-vizeSa vikramanI vRddhi karanAra thaI paDayuM. zatruoe khAsa maMtrIne uddezIne choDelAM bANe tene bhedI zakyAM nahIM, kAraNa ke adaSTa devatAe tenI rakSA karavA mATe jAgrata hatA. evAmAM maMtrIzvaranI senAnA agresara vIra subhaTane pitAnA sinyanA subhaTane saMhAra karatA joIne atyaMta rUchamAna thayela asaMkhyapurane svAmI saMgrAmasiMha samarAMgaNamAM zatruone pitAnA bhujabaLanuM pAMDitya darzAvavA dhaspe. te saMgrAmasiMhanI bhrakuTilIlAne paNa zatruo sahana karI zake tema nahetuM, to pachI tenI khaganI lIlAne to keNa sahana karI zake ? tene najIka Avela jeIne jene jIvitanI paNa paravA nathI e bhuvanapAla rAjA tenI sAme dharyo. evAmAM raNavezathI paravaza thayele ane pitAnI senAne ullAsa pamADate sAmaMta nAme zaMkha rAjAne mitra vacamAM paDIne tenI sAme Avyo. pachI zastrayuddha karatAM jANe asAdhAraNa malla hoya evAM temanAM zastro Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM prastAva 163 khuTI gayAM, eTale temanI vacce muAmuSTi ane kacAkacI (kezAkezI) yuddha cAlyuM. te vakhate AkAzamAM rahIne temanA yuddhane jonArI apsarAe potAnAM netrAnA animeSapaNAne saphaLa mAnavA lAgI. evAmAM sAmatane yamadhAmamAM pahoMcADIne bhuvanapAla saMgrAmasiMhanI sAthe yuddha karavAne tatpara thayA, eTale zakha rAjAe khaDganA prahArothI tenA zarIrane khaMDa khaMDa karI nAkhyuM, paraMtu bhuvanapAlanA puruSArthane te khati karI zakayA nahI. raNabhUmimAM thayelA bhuvanapAlanA maraNane sAMbhaLIne pradhAna pote te vIranI sAthe adbhuta yuddha karavA lAgyA, eTale peAtAnA asthira prANAnA badalAmAM susthira yaza levAnI IcchAthI taravArane dhAraNa karIne vIrama nAme vIra samarAMgaNamAM dhasyA. vijayalakSmIne varavAne Atura evA za'khanA padAti jayaMta tathA maMtrIne pAti vIrama-e ane sAmasAme yuddha karatAM maraNa pAmyA ane sAmatasiMha rAjAe utkaTa subhaTa tathA mahAbaLiSTha evA rasi'ha nAmanA saMgrAmasiMhanA bhAIne yuddhamAM ThAra karyAM. AthI dviguNu kreAdhAyamAna thaI zakha rAjAe sAmatasihane tIkSNa mANeAthI vIMdhI nAkhyA, eTale tarataja te paNa maraNa pAmyA. evAmAM trileAkasihe saMgrAmasiMhanA bhAI vIrasiMha nAmanA mahAvIrane ghAyala karyAM ane te maraNa pAmyA. kadalInA garbha samAna kamaLa ane kamaLa jevuM mukha che, evA ku kaNa dezanA rAjA te ma`trIrUpa sUryanA pratApa ja sahana karI zakayA nahI. eTale cAlyA ja gayA. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zrIvastupAla caritra bhASAMtara raNabhUmimAM jhujhatA cAcigadeva vire zatruonAM mukhathI paNa pitAnA bhujabaLanI stuti karAvI. potAnA sinyanuM bhaMgANa thatuM dekhIne saMkaTa pAmatAM chatAM paNa sthira rahIne semasihe pagale pagale prazasta zabda ucAryA ke- vIra puruSone potAnA prANa karatAM paNa zatru vadhAre priya hoya che e mAre nizcaya che, kAraNa ke udayasiMhe zatrune mUkI dIdhe, tethI te bIjA zatruthI mAryo gayo. pachI pitAnA khagathI khaMDita thayelA vIra purUSanA mastakathI viSama thayela raNamAgamAM krodhAMdha e vikramasiMha patita thaye. temaja durjanAMgulinA darzanathI bhaya pAmatA ane vaikuMThamAM javAne icchatA evA kuMtasiMhe jyAM bhAlAMo camakI rahyAM che evA yuddhamAM pitAnuM parAkrama dekhADayuM. pachI maMtrInA pracaMDa bAhubaLathI zatruone ghAyala karavAnI kuzaLatA joIne zaMkha rAjA aMtaramAM camatkAra pAme. temaja vikAravajita tene sAkSAt puruSottama samajIne kopI e zaMkha rAjA prabuddha thaI gaye. te vakhate kapadIyakSa ane aMbikA devInA prabhAvathI zaMkha rAjA eka niteja sUrya samAna nirnimeSa locanavALA devanA jovAmAM AvyuM. pachI vIradhavala rAjAnA pradhAnane mahA vIryavAnuM ane aDaga samajIne jeNe ghaNA rAjAorUpa vRkSene kaMpAvyAM hatAM e mahAbaLi4 zaMkha rAjA potAnA apayazathI dizAone ArachAdana karato chate raNabhUmimAMthI chaTakIne bhAgI gaye. eTale jaya ane jIva evA zabda belatA devatAoe AkAzamAM rahI "vastupAla maMtrIne Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - caturtha prastAva 165 vijaya thayo" evI uddaSaNa karI ane tenA mastaka para ka95vRkSanAM puSponI vRSTi karI, evAmAM koI kavie maMtrIzvaranI stuti karatAM jaNAvyuM ke-he maMtrirAja ! ApanuM saMgrAma-kauzalya kharekhara apUrve ja che. tamArA saMgrAmarUpa kavie vijayavaMta ane vicitra evI padasaMgatine AgaLa karI che, tamArA ojasaguNanI saMghaTanA te karI ja nathI, vaLI kuTila zabdane kama ThIka goThavyo che ane cAre bAju prasaratA dene te tiraskAra ja karyo che, tethI huM zaMkhane barAbara jANI zakyo chuM. A pramANenI te kavinI karelI stutithI saMtuSTa thaIne maMtrIe te kavine rAjapadra nagaranI jakAtanI AvakanuM dravya bakSIza karyuM, kAraNa ke maMtrI kavione te kAmakuMbha samAna hato. pachI tyAMthI nivRtta thaIne sava rAjAonI zreNithI virAjamAna tathA nayajJa e maMtrIzvara jyAM utsavonI sArI zebhA karavAmAM Avela che evA staMbhatIrtha nagare AvyA. maMtrInA nagarapraveza vakhate siMha para ArUDha thaIne devIe AkAzamAM rahI pauralakone A pramANe kahyuM ke "je siMdhu rAjA sihabhaTane bhrAtA hato, ane subhaTanA mastaka para rahela mANikaLyomAM jenA caraNe pratibiMbita thatA hatA, tenA putra parAkamavaMta purUmAM agresara ane purUSomAM eka vIra tarIke prakhyAta thayela zaMkha rAjAne A vastupAla pradhAne eka kSaNavAramAM jItI lIdho che. vaLI vRkSothI vIMTAyelA hAthIne bhAramukta karIne ane zatrunA mukhane Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 zrIvastupAla caritra bhASAMtara zyAma kamaLa jevuM banAvIne A mahAmaMtrI sa`grAmabhUmithI pAchA pharyAM che, mATe nagarajanA AkhA nagarane dhvaja patAkAAthI suzobhita karo.' pachI vAjiMtrAnA mahAnAdathI diggajone paNa trAsa pamADatA ane samasta sanya tathA aneka rAjAethI parivRtta eve maMtrirAja mattavAraNu ( madonmatta hAthI ane ATalA )nI zreNithI vidhyAcala samAna suAAbhita ane sarva sa'pattinA nivAsarUpa sadIkanA AvAsa pAse AbhyA; eTale tenA daitya jevA parAkramI caudasA subhaTo suvarNanA pAkharavALA divya avA para ArUDha thaIne ameAgha ane durvAra khANA varasAvatA maMtrIsainyanI sAthe saMgrAma karavA lAgyA. vastupAle keTalAkane potAnA bAhubaLathI kathAzeSa karyA, ane keTalAkane buddhikhaLathI pakaDI lIdhA. e rIte tuccha vacana khelanArA sadIkane vastupAle tenA gava rUpa vRkSanuM tarata ja phaLa cakhADyuM. pachI sUrya samAna tejasvI evA maMtrIzvare saddIkanuM samasta bhavana zeAdhAvIne temAMthI pAMca hajAra suvaNaeN nI IMTA, caudasA aA, tathA bhAMyarAmAMthI ratna, mANikaya ane sthUla mAtIe grahaNa karyAM. pachI jayalakSmIne svAdhIna karI satkRtyAmAM tatpara tathA agaNita mahimAnA bha'DArarUpa matrI peAtAnA AvAsamAM Agye. pachI zrAvakone AmaMtrIne kumArapAla karAvelA zrIvRSabha prabhunA maMdiramAM ane vidhipUrvaka dharma dhvaja samAna rAjAnA teNe snAtrAtsava karyo, suvaNaeN dhvaja ArApaNa Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 caturtha prastAva karyo. temaja samasta zrIsaMghanuM savistara arcana karyuM. pachI dhavalapure AvIne suvarNa, ao ane mANi jyanAM bheTaNAMthI teNe vIradhavala rAjAne saMtuSTa karyo. te vakhate kaI kavIzvare rAjAnI AjJA meLavIne vastupAla maMtrInI A pramANe vAstavika stuti karI ke-"zatruone kALarUpa evA he maMtrirAja! tame samudranA tIre rahIne masyanuM rUpa ryA vinA zaMkhane parAjaya karyo, mATe kharekhara tame purUSottamapaNuM prApta karyuM. te vastupAla ! tamArAmAM kaMI apUrva pAMDitya ja pragaTa thayuM lAge che ke eka zaMkhane bhaMga karatAM tame samasta vizvane dhavalita karI dIdhuM. he vastupAla maMtrinuM ! tamArA senyarUpa sopArImAM zaMkharUpa cUrNa bhaLatAM vasudhArUpa mukhamAM kaI vicitra raMga jAmya lAge che. vaLI te maMtrirAja ! jyAM sudhI samudra agatya RSinA hAthamAM AvyuM nathI tyAM sudhI ja te saritAonI sAthe lIlA kare che, potAnA taraMgone AkAzamAM uchALI rahe che, tIvra gajenAthI zabdAyamAna thaI rahe che ane ajJAta sImAvALe dekhAya che, temaja tyAM sudhI ja temAM jabarajasta magaramacyo dhamAla karI zake che. A pramANenI stutithI prasanna thaIne zrImAnuM varadhavala rAjAe tene cAra hajAra sonAmahore bakSIsa ApI. pachI atyaMta prasanna thayelA rAjAe maMtrIne traNa birUda ApIne tenA para paMcAMga prasAda karyo. temAM prathama birUda sadIkakuLa saMhArI, bIjuM zaMkhamAnavimardana, ane trIjuM jJAtipAlanavarAha ullAsa pAmatA puNyanA pravAhayukta vastupAla maMtrIne Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i 168 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara mATe e traNe birUda yathArtha ja hatAM. pachI mahatsavapUrvaka pitAnA bhavanamAM AvIne sarva rAjamAnya janane yathAyogya dAna ApIne ane samasta brAhmaNo tathA yAcakone paNa AnaMda pamADIne maMtrIzvare AdarapUrvaka jinadarzana ane pUjana karyuM. zaMkha rAjA sAthe yuddha karatAM lAgela duSkarma rUpa rajane dUra karavA mATe teNe jinapUjA, municaMdana, saMghabhakti, dinAdikane anukaMpA dAna tathA svajanavargane ucita dAna ApavAmAM eka koTidravyane vyaya karyo. kahyuM che ke je purUSa kukarmanA bhege pApa karIne pachI tridhA (mana, vacana kAyAthI) pazcAttApapUrvaka te pApathI nivRtta thaI ucita dAnAdi satkRtya kare che te vivekI te pApathI mukta thAya che." - tyArapachI rAjAnI AjJAthI maMtrIzvara staMbhatIrtha puramAM rahenArA jananA nyAya ane dharmanI vRddhi karavA punaH tyAM AvyA, ane tyAM staMbhatIrthapuranuM aizvarya pALatAM, kaLi (kalaha)nuM dalana karatAM, AjubAjunAM gAmonA anyAyI mukhIone zikSA karatAM ane mahArASTra paryata dudata evA zatru rAjAone ucheda karatAM teNe vIradhavala rAjAnA eka kuTuMbI jevA temane banAvI dIdhA. pachI vasudhAnA eka ka9pavRkSarUpa te maMtrIe te rAjAe (mukhIo)ne daMDa karavAthI AvelA dravyavaDe te dezanA dareka gAma, nagara ane parvatamAM jinamaMdire ane judA jUdA dharmAdhikArIo jyAM rahI zake evAM dharmasthAne Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 caturtha prastAva karAvIne vasudhAne eka tIrtha samAna banAvI dIdhI. - anyadA pitAnA daitya jevA baliSTha bhAyAta rAjAoe jabarajastIthI jemanuM ezvarya chInavI lIdheluM che evA velAphala dezanA kezirAja vigere rAjAoe devanI jema svasthAnathI bhraSTa ane saMpattihIna thaIne zaraNya evA maMtrI purUSottamanuM zaraNa lIdhuM. eTale te rAjAonA vadanakamaLa para zyAmatA joIne te rAjAonI preraNAthI pitAnA sainyane laI naukAothI samudranuM avagAhana karI, pate te dvIpamAM jaI raNavAdyonA nAdathI jagatane nAdamaya karatAM ajunanI jema utkaTa yuddha calAvIne kAryasAgara tathA lalitApati evA maMtrIzvare lIlAmAtramAM te baLi4 ane nirdaya rAjAene ya karI temane te sthAnathI bahAra hAMkI kADhayA. pachI kezirAja vigere rAjAone svasthAne sthApana karavAthI te maMtrI tyAM rAjendrasthApanAcArya evA birUdane pAmyA. pachI kulahatya dvIpanA rAjAe maMtrIne praNAmapUrvaka suvarNa vagerethI bhareluM eka vahANa bheTa karyuM, ane tenA parAkramathI adhika bhaya pAmatA siMhaladvIpanA rAjAe eka hajAra hAthI tathA suvarNanI lagAma sahita vIza a bheTa karyA, temaja maladvAra rAjAe vinayapUrvaka tene ATha lAkha senAmahore bheTa karI. e pramANe judA judA dvIpanA rAjAone pitAnA tAbedAra banAvIne vastupAla maMtrI mahatsava sAthe punaH stabhatItha pure AvyA. tyAra pachI durita zreNine dUra karanAra, samyagra daSTi tathA zrI zatruMjaya raNyasAgara karavA a 4 lIlA ma eno Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 zrI vastupAla caritra bhASAMtara parvatanA adhiSThAyika evA kapadI nAmanA yakSanAyake temaja giranAra parvatanI svAminI siMhavAhanI devIe prauDha ane pavitra puNyanA prabhAvathI aMtaramAM prasanna thaI rAtre ekAMtamAM temanA ghare sAkSAt AvIne te baMne bhrAtAone nidhAnanI bhUmi batAvI, eTale te nidhAnamAMthI prApta thayelA dhanathI kRtArtha thayelA baMne bhrAtAoe pAsenAM gAma, nagaramAM vividha prakAranAM ghaNuM dharmasthAna karAvyAM. pitAnA laghu bhrAtA sahita bhAgyavaMta evA maMtrIe rAjya pratipAlana karatAM vasudhA parathI dubhikSanuM nAma paNa jatuM rahyuM, sarvatra badhA upadra nAza pAmyA ane anItinI sAthe sarva Iti paNa kSaya pAmI. badhAM darzane paraspara premALa thayAM ane sujJa jane sarvatra sanmAna pAmavA lAgyA. kaLikALamAM paNa sAkSAt rAmarAjyanA jevI lokamAM vyavasthA karavAne temaNe jaMgalamAM kiMmatI vastuo mUkAvI, cerAnAM sthAna AgaLa vRkSone rezamI vastra vIMTALyAM ane suvarNa, ratna tathA mANikyanAM AbhUSaNe mUkAvyAM, paraMtu te vastuonuM haraNa karanAra kaI paNa krUrakama na nIkaLyA. sUryodaya pAmatAM zuM aMdhakAra TakI zake?" te vakhate musAphara loke potAnA gharanI jema suvarNa mANikaya tathA rane potAnA hAthamAM khullAM rAkhIne vikaTa aTavImAM paNa AnaMdathI cAlyA jatA hatA. mahiSa (pADA) tathA azva pramukha tiryaMce tathA pakSIo paNa potapatAnA. * Iti sAta prakAranI-judA judA prakAranA upadravarUpa kahevAya che. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 171. svAbhAvika jAtivairane tyAga karIne paraspara mitrAI darzAvavA lAgyA hatA. samasta loke sadAcArI thaI javAthI dvijiha. (sarpa yA durjana)nI sthiti mAtra pAtAlagraha (nAgaloka yA. naraka)mAMja hatI; tathA ghera ghera prajAne maMgaLamALA sAthe dhana dhAnyAdika vastuonI pratidina vRddhi thavA lAgI hatI. vastupAla maMtrInI pAse niraMtara sevA karanArA. aDhAraso jabarajasta kSatriya subhaTo hatA. temaja saMgrAmamAM maraNIyA thaIne jhujhanArA tathA mahA ojasvI evA caudaso. anya rAjaputre (rajapute) temanA sevaka thaIne rahyA hatA. teo bhega, gAra, vastra, Asana ane bhejanamAM samAnapaNe vartanArA hovAthI potAnI chAyAnI jema niraMtara vastupAlanA sahacArI hatA. temanA baLathI tathA dharmanA pragaTa prabhAvathI te maMtrIo aneka saMgrAmamAM jayalakSmIne eka lIlAmAtramAM varatA hatA. vaLI te maMtrIone pAMca hajAra nAmIcA ao ane vIza hajAra vegamAM utkaTa evA bIjA a hatA. trIza hajAra gAye hatI, be hajAra baLade ane hajAro UMTa uTaDIo tathA bheMza hatI. daza hajAranI saMkhyAmAM te temane dAsa-dAsI vagereno parivAra hato, aneka rAjAoe bheTa ApelA traNase hAthIo. hatA. temanA gharamAM cAra kaTi senAmahero tathA ATha. koTi pAmahore hatI, temaja ratna, mANikya ane matIonI to gaNatrI ja na hatI. kahyuM che ke-chapana koTi bharelA temanA chappana bhaMDAre hatA." dararoja eka lakSa Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara dragsane vyaya te teo puNya nimitte karatA ane anya dharmakAryomAM dhana kharacavAne te temane hisAba ja hete. dIna, Arta temaja guNavaMta janene Azraya ApavA mATe dararoja daza hajAra drazna vAparavAne temane niyama hato. vaLI samyagdaSTi temaja sadAcArI zrAvakane temanI prArthanA vinA maMtrIe lAkha draznanI gupta sakhAvata karI hatI. pitAnA sAmarthya ane dhanathI baMdIvAnene choDAvyA vinA te maMtrIoe temanI dRSTi AgaLa kadI pagasaMcAra karyo naheAte. sarva pazuonI sudhA-tRSAne zAMta karavA rastAmAM temaNe jaLa ane ghAsanAM sthAne taiyAra karAvyAM hatAM. te vakhate lokonAM ghUtAdi samasta vyasano te kyAMka chupAI gayAM hatAM, mAtra eka dAna vyasana ja sarvatra jovAmAM AvatuM hatuM. ekadA vastupAla maMtrIne vicAra thayo ke A ezvarya badhuM dharmanA prabhAvathI prApta thayuM che, mATe have jagatamAM dharmane mahimA atyaMta vadhAro." ema dhArIne pitAnA tejapAla baMdhu sahita maMtrIzvara gurU mahArAjane namaskAra karavA dharmazALAmAM AvyuM, ane tyAM yathArtha brahma (brahmacarya)nI saMpattithI kSamAzramaNomAM agresara tarIke prasiddhi pAmelA evA zrI naracaMdra gurUne temaNe yathAvidhi bhaktipUrvaka vaMdana karyuM, eTale tejasvI ane vividha tapAcArane sevanAra evA gurU mahArAje temane svarga ane meSanA samyagamAgane upadeza ApatAM jaNAvyuM ke - Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 173. he bhadro ! sarva bha karatAM manuSyabhava zreSTha che, temAM paNa sArA kuLamAM janma, AhaMndu dharmanI prApti ane jIvadayArUpa dhama uttarottara vadhAre prazaMsanIya che. dIna jananI anukaMpA karavAthI ja dayAdharma vadhAre prauDhatAne pAme che. duHkhita para dayA karanAra purUSa alpa kALamAM mokSa sukhane meLavI zake che. kahyuM che ke "jinapUjA, sAdhusevA, guNavaMtanuM bahumAna ane dIna jana para samyak prakAre dayA karatAM prANu atyaMta sukhI thAya che. jagatamAM lakamI, vidyA ane baLathI ubharAI jatA purUSe te ghaNA heya. che. paNa paradukha bhaMjanahAra purUSa te keI viralA ja hoya che. kahyuM che ke dareka sthAne hajAro zUrA ja maLI Avaze, aneka vidvAna maLaze, ane kuberane kere besADI de tevA dhanavAne paNa ghaNu maLaze, paraMtu duHkhI thatA anya manuSyane jeIne yA sAMbhaLIne jemanuM mana karUNAmaya thaI jAya tevA sapurUSe to jagatamAM pAMca cha ja haze." prANIne yathecchita vastu ApavAthI je ke tenA duHkhanI zAMti thAya che, paraMtu anya Icchita vastuonA dAna karatAM annadAnane prathama gaNavAmAM Avela che. kahyuM che ke "he yudhiSThira ! annadAna kara-annadAna kara. jagatamAM annadAna karanAra ja prANadAna karanAra che ane prANadAna karanAra te abhayadAna karanAra che." suvarNAdi varatuonuM dAna karatAM te tenuM phaLa maLe yA na paNa maLe, paNa annadAna to sudhArUpa Attine tAtkAlika kSaya karanAra hovAthI tarata ja phaLe che. eka samrAT (rAjA) yA raMka e baMnene sudhAnI vedanA te samAna sahana karavI Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zrIvastupAla caritra bhASAMtara paDe che, mATe annadAna sarva karatAM adhika che. du:khI janAnAM du:khanI zAMti mATe yApUrvaka je dAna karavAmAM Ave che tene yA ( anuka`pA) dAna kahela che ane jinezvara bhagavatAe tenA niSedha karyAM nathI. annadAtAnI AgaLa tIrthaMkara paNa peAtAnA hAtha dhare che, mATe sava dAtArAmAM annadAtA vadhAre uttama che." A pramANenAM gurU mahArAjanAM vacana sAMbhaLIne te mahA matrIoe sadA annadAna karavAne mATe jyAM sa prakAranAM bhAjananI sAmagrIthI prANIonA manAratha pUravAmAM Ave evI aneka sthAnake dAnazALAe baMdhAvI. tyAM dIna jane ane atithine yuktipUrvaka yathAruci miSTAnna jamADavAmAM AvatuM, ane bhAjana karAvyA pachI gaMdha, mAlya, vilepana ane tAMbUladAnathI temane atizaya satkAra karavAmAM AvatA hatA. vaLI maMtrInA hukamathI dhanvaMtarI samAna Ayurvedane jANanArA vaidyo tyAM rahIne rAgI janAnI cikitsA paNa karatA hatA, ane maMtrIe nImelA purUSA vaidyonA kahevA pramANe svajaneAnI AdarapUrvaka niraMtara paththa ane auSadhanI AnaMdapUrvaka sagavaDa karI ApatA hatA. vaLI te dAnazALAemAM yathAyAgya aneka prakAranAM vastro paNa ApavAmAM AvatAM hatAM; kAraNa ke mahApurUSo puNyane mATe sarva prakAranA prayatna karatA ja rahe che. e pramANe vividha prakAranAM dAnathI prANIone prasanna karanArA ane karUNAnA eka kayArArUpa evA vastupAlanI koI Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 175 kavie A pramANe stuti karI ke-"ciMtAmaNi ane yudhiSThira paNa jenI kharAkharI na karI zake evA aci'tya vastuonA dAtA tathA zatruothI rahita vastupAlane potAnA svAmI anAvavA kANu na Icche ? vaLI A kALamAM kalpavRkSa te dezya nathI tethI paraprArthanArUpa dainyane dUra karI zake tevu kAI nathI. vaLI vanaspatirUpa kalpavRkSa paNa tuccha hRdayapaNAthI anyanI prArthanAnI tuccha IcchA kare che eTale te kAI nipuNya vastu che. leAkeA duHkhathI paravaza thaI gayA che ema sAkSAt joine vidhAtAe A vastupAlarUpa eka navIna kalpavRkSa ja utpanna karela che ke je anyane prArthanA vinA ja vAMcchita Ape che." A pramANenI stuti sAMbhaLIne matrIe RNA evA te kavine RNamukta karyAM ane janma paMta kuTuMba sahita tene nirvAha thaI zake teTaluM dravya ApyuM. ekadA te maMtrIe gurU mahArAja pAse jaIne dvAdazAvavaMdana karI temanI sanmukha beThA, eTale gurU mahArAje temane A pramANe dezanA ApI ke-"rAjAe ane devAthI sevita ane duSprApya evuM A jinazAsana bhAgyavaMta nA ja bhAgyayeAge pAmI zake che. surAjya ane temAM ramya nagarI maLavAM sulabha che, paNa sarvajJa bhagavaMtane vizuddha dhama pAmavA durlabha che, mATe ciMtAmaNi samAna ane vizvane vaMdya evuM A jinazAsana pAmIne mahApurUSAe sarva zaktipUrvaka tenA mahimA vadhAraveA. je jina * anyanA RNathI--devAthI pIDita. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara zAsananA udyotane mATe upayogamAM Ave te ja cAturya, aizvarya ane sAmarthya vakhANavA lAyaka che. kahyuM che ke "pra" akSara vadhAre hovAthI bhAvanA karatAM prabhAvanA adhika che, kAraNa ke bhAvanAthI mAtra potAne ja lAbha thAya che, ane prabhAvanAthI te sva-para ubhayane lAbha thAya che. jinamatamAM rahIne prauDha prAsAda karAvavAthI ane bibonI pratiSThA vigere mahensa karavAthI uMcA prakAranI prabhAvanA thAya che. kahyuM che ke jeNe vasudhAnA eka hAra samAna evAM chatrIsa hajAra jabarajasta jinamaMdire karAvIne ane vasudhA para karoDe suvarNa tathA maNimaya jinamUrtio bharAvIne prauDha sAmrAjyalakSmInuM saMpUrNa phaLa meLavyuM te zrImAna saMprati rAjA kone yathArtha stutipAtra na thaye?" mATe sarva prakAranAM uraca padane IcchatA zrImaMtoe jagatane AnaMda Ape tevA jinaprAsAdo karAvavA. je manuSya suvarNa, ratna ane kASTAdikanAM jinamaMdiro karAve che te puNyavaMta janonA phaLane kaNa jANI zake ? kASTAdikanAM jinamaMdiramAM jeTalA paramANuo hoya che teTalAM lakSa varSe paryata tene karAvanAra svarganAM sukha bhogave che eTaluM ja nahi paNa jeo tRNanuM paNa jinamaMdira karAve che teo paNa jagatamAM akhaMDita vaibhavane meLave che. vaLI navIna jinamaMdira karAvatAM je puNya thAya te karatAM jIrNoddhAra karAvatAM AThagaNuM puNya prApta thAya che. jeNe suvarNa, maNijya ane ratnAdikanI pratimA ethI alaMkRta ane jagatanA netrane AnaMda ApanAra evAM jinamaMdirothI cha khaMDanI bhUmine akhaMDa zaNagArI Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM prastAva dIdhI evA zrI hariSaNa cakravatI jagatamAM keAne prazaMsanIya na thayA ? je nyAyApArjita dravyathI bhagavaMtanI eka pratimA paNa karAve che te avazya muktine pAme che. vaLI je purUSa ekAMgula pramANavALAM paNa jinakhi`ba karAve che te ekachatra sAmrAjya pAmIne prAMte mAkSama`diramAM jAya che. merU parvata karatAM koI meTA parvata nathI ane kalpavRkSa samAna kAI uttama vRkSa nathI, tema jinabiMba karAvavA karatAM bIjo kAI addabhuta dharma nathI, je purUSaSa jinabiMbeA karAvIne vidhipUrNAMka pratiSThita kare che temanA ghare traNe lekanI sa'patti eka kiMkarI thaine rahe che. he mAtrin! vidhipUrvaka catya karAvatAM ane temAM eka paNa jinabiMbanI vidhipUrvaka pratiSThA karatAM pariNAme avazya mAkSanI prApti thAya che. anyAyApArjita dravyathI ane vidhimA ne oLagIne jinacaitya ke jinabi'ba karAvavAmAM Ave te tenAthI kartAne ati alpa phaLa maLe che, je prANI sUrimaMtrathI bhagavaMtanI pratiSThA karAve te tI karapada athavA to utkRSTa sAmrAjyalakSmIne pAme che. leAkeA jeTalA hajAra varSo sudhI te jinabiMbane pUje teTalAM varSo sudhI te khi'kha karAvanAra tenA phaLanA aMza pAme che. pratiSThita bi Mbanu prathama darzana ane pUjana karatAM je puNyAnukha'dhI puNya thAya tenuM pramANa te kevalI bhagavaMta ja jANI zake. je zatruMjayAdi tIrthaM para jinamadirA ane jinabiMbo karAve temane keTalu puNya thAya te paNa kevaLI bhagava ta ja jANe. eka aMguSTha 12 177 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 zrIvapAla caritra bhASAMtara pramANathI mAMDIne sAtase aMguSTha pramANamAM jinabibe je bhAvathI karAve che te badhAM pApathI mukta thAya che, je dhIra puruSa haSabhadevathI mahAvIra parvata jinenuM eka aMguSTha pramANa paNa biMba karAve te svargamAM pradhAna ane vipula RddhinAM sukha bhogavIne prAMte paMcama gatine pAme che. vaLI "jJAna vinA saMsAra che ane jJAnavaDe ja mokSa prApta thAya che arthAt jJAna vinA saMsAra na TaLe ane jJAna vinA mokSano lAbha na maLe" ema kahyuM che, mATe dravyathI ane bhAvathI ema baMne prakAre siddhAMtanuM ArAdhana karavuM. vividha pustakamAM jinAgama lakhAvIne te bhaMDAremAM rakhAvavAM. temaja jJAnAbhyAsanI vRddhine mATe te munione ApavAM ke jethI mekSalakSmI karatamAM AvIne krIDA kare. e pramANe AgamanI pUjA karavAthI te bhavya jananI saMsArajaDatAne nAza kare che ane kevalazrIne utpanna kare che. jJAnanA ArAdhanathI prANa cakravatInAM ane IMdranAM sukha bhogavIne prAMte jinezvaranI jema kevaLajJAna pAmI mokSasukha meLave che. kahyuM che ke-"zrutajJAnathI prANI chavAjIvAdi ta ane pitAnuM hitAhita jANI zake che, te tattvajJa thavAthI viratine pAme che ane viratipaNAthI te satvara mekSane pAmI zake che. laukika zAstramAM paNa kahyuM che ke-"zAstra pAparUpa raMganA auSadha samAna che, puNyanA * A pramANa zA AdhAre lIdhuM che te jANavAmAM AvyuM nathI. kAgaLa para tADapatra para athavA bIjA padArtho para. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '' caturtha prastAva prastAva 178 kAraNarUpa che, divya cakSurUpa che ane sarva arthane sAdhI ApanAra che. te ana! pradIpta thayela agni jema kASThane bhasmIbhUta karI nAkhe che tema jJAnarUpI agni prANInAM sarva karmone bhasmIbhUta karI nAkhe che. zAstra saMcaya karAvatAM temAM jeTalA akSare lakhAyA hoya teTalA hajAra varSe paryata te svarganAM sukha bhegave che ane tyAM paNa vidyAparAyaNa rahe che. vaLI te pustakamAM jeTalI akSarapaMktio che teTalA yuga paryata te narakanA duHkhamAMthI bacIne svargamAM vilAsa kare che. jevI rIte jinezvaranI ane jJAnanI bhakti karavI tevI rIte caturvidha zrIsaMghanI pUjA ane upAsanA paNa yathAgyapaNe karavI, kAraNa ke e sAta kSetramAMnA cAra kSetra che ane tethI lekottara sukhanI prApti thAya che. jenA ghare zrIsaMgha padhAre tene ciMtAmaNi te hAthamAM ja che. kalpavRkSa tenA gharanAM AMgaNe che ane kAmadhenu tenI sanmukha ja che. je phaLa, tAMbUla, vastra, bhajana, caMdana ane puchapathI zrIsaMghane pUje che te pitAnA janmane saphaLa kare che. he mahAmaMtrim ! A sAta kSetra niraMtara phaLa Ape tevAM che. emAM vAvela dhanarUpa bIja koTibhava paryata paNa kSaya thatuM nathI. kahyuM che ke-jinabiMba, jinabhavana, jinAgama ane sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikArUpa zrIsaMgha e sAta kSetramAM je dhana vApare che te ja jagatamAM uttama purUSa kahevAya che. vratathI pavitra thayela je samyagdaSTi jIva e Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 zrIvastupAla caritra bhASAMtara sAta kSetramAM pitAnI lakSamIne sadupayoga kare che tene ja suzrAvaka kahela che. kahyuM che ke pite vratastha thaIne je sAta kSetromAM bhaktipUrvaka dhara vApare che tathA dIna jana para dayA kare che te mahAzrAvaka kahevAya che." A pramANenI gurU mahArAjanI dezanA sAMbhaLIne te mahamaMtrIo sarvatra dharmasthAna karAvavAne tatpara thayA. temaja sarvottama tIrtha evA zrI zatruMjaya parvata para naMdIzvara, IndramaMDapa, airAvata tathA aSTApada vigerenI racanA ane sarva darzanone samAnya evA zrI giranAra tIrtha para zrI zatruMjaya, sametazikhara tathA aSTApada pramukha parva tenI jaLa ane sthaLa mArgathI divya ArasapANa maMgAvI tevA kAmamAM atyaMta kuzaLa evA zebhana pramukha kArIgare pAse dharmanI IrachAthI pRthvItala para dharmane sthira karavA te maMtrIoe devone paNa asAdhya evI racanA karAvavA mAMDI. vaLI temanI AjJAthI temanA mANase dareka gAmamAM kelAsa parvata samAna unnata jinacaitya karAvavA lAgyA. vaLI te te gAmamAM ane nagaramAMthI upajelA rAjabhAganA dhanathI kArIgare vigerenI AjIvikA barAbara cAlI zaktI hatI; ane gAmaDAMonI sImAnA karathI devadravyamAM vadhAro thato hate. pu vigerene mATe jinamaMdiranI pAse vADIo karAvavAmAM AvI hatI. AkhI vasudhA para pUrve banAvavAmAM AvelAM jIrNa jinamaMdirane sarvatra zakti, yukti, ane lakSmIthI teoe Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva - 181 uddhAra karAvyo (samarAvyA); vaLI jinArcananA nimitte te maMtrIoe dareka cityamAM chatra, cAmara, kaLaza, teraNa, Adarza, dIpikA, caMdanadrava ane puSpAdikanAM ghaNAM bhAjana, sArI dhAtunI kuMDI, vAsakupikA, dIpAvaLI, ghaMTa, maMgaLadIpaka ane AratI vigere upakaraNe karAvIne mUkyAM. temaja rathayAtrA mATe rathe paNa mUkAvyA. vaLI pUjAmAM vikta karanArA duSTa janone baLAtkArathI ucheda karyo ane jinadhamI janane lakSmI ApIne nizcita karI dIdhA. vaLI dareka nagara ane gAmamAM rAja mudrA karI daIne pUjAnirvAhanAM sAdhanane temaNe aghATa karI dIdhAM. pitAnA dezanAM samasta nagaramAM zvetAMbara sAdhuonI sarvatra bhakti karavAmAM AvatI ane prativarSe pratyeka munine traNa vAra vastrAdikathI mahatsavapUrvaka satkAra karavAmAM Avate, temaja anya darzananuM paNa yAcita sanmAna karavAmAM AvatuM hatuM. | sarva pratimAonAM bhAlasthala kiMmatI ratna ane suvarNanAM tilakathI yAcita zaNagAravAmAM AvyAM. temaja jinazAsanano udyota karanAra uttama zrAvakone mudrikAdika kiMmatI zRMgArathI suzobhita karavAmAM AvyA. stabhaMtIthapura tathA dhavalapuramAM te maMtrIo bhakti ane yuktipUrvaka aneka vakhata sAdharmika vAtsalya karatA hatA, rathayAtrAo tathA yAtrArthane sAdhanArI tIrthayAtrAo karatA hatA ane dInajanenA mane ratha pUratA hatA. vaLI te maMtrIe potAnI zaktithI mithyAtvIone paNa vizvapAvana evA AhaMtu Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara zAsanamAM sthApana karatA hatA. ekadA tejapAla vigere parivAra sahita zraddhALu evA vastupAla maMtrI zrI naracaMdra gurU pAse A pramANe dezanA sAMbhaLI ke "supAtre dAna ApatAM te dharmanA kAraNarUpa thAya che, Itara (anukaMpA) dInAdikamAM ApatAM uMcA prakAranI dayA pragaTAve che, mitrane ApatAM prItimAM vadhAro kare che. zatruene ApatAM varane dUra kare che, sevakane ApatAM bhakti vadhAre che, rAjAne ApatAM samAna apAve che ane bhATa vigerene ApatAM yaza gavarAve che. dAna kayAMya paNa niSphaLa thatuM ja nathI. dAnathI prANI akhaMDa sAmrAjya ane IndrapaNuM pAme che, dAnathI agaNita sukhanI vRddhi thAya che ane dAnathI anukrame mokSa paNa maLe che. caturvidha dharmamAM dAnane prathama gaNavAmAM Avela che ane te jJAnadAna, abhayadAna tathA supAtradAnanA bhedathI traNa prakAre che. sarva dAnamAM jJAnadAnane mukhya kahevAmAM Avela che. te sarva saMpattinA kAraNarUpa ane tattvAtattvane yathArtha jaNAvanAra che. jJAnathI jJAnI pitAnA aMtaramAM kRtyAkRtya samajIne akRtyone tyAga kare che ane sukRtyone Adare che, ajJAnI parabhavamAM duHkhanuM bhAjana thAya che mATe jJAnadAna karanAra samasta sukhane ApanAra che, ane eTalA mATeja jJAnadAtAne duHpratIkAra (jeno badalo vALavo muzkela che tevA) kahevAmAM Avela che. vaLI bIjA dAne te prANIone Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM prastAva 183 eka ja janmamAM upakArI thAya che ane jJAnadAna teA ubhaya leAkamAM hitakArI thAya che; mATe paropakArAmAM ene mukhya gaNavAmAM Avela che. jI abhayadAna tA samasta prANIone iSTa ja che. enAthI ArAgya, lAMbuM AyuSya ane adbhuta sukha saubhAgya prApta thAya che. dAna vinA ghaNAM kaSTAnuSThAne kSAra bhUmimAM vAvela khIjanI jema niSphaLa thAya che. lakSaNa ( vyAkaraNa ) hIna vIdyA, rUpahIna nAyikA ane jJAnahIna gurU-e niSphaLa suvRkSa samAna che. lAcana rahita sukha ane brahmadharma rahita saMnyAsInI jema dayAhIna bahu dha kA paNa zAbhA pAmatuM nathI. garbhAmAM janma thatAM athavA tarUNapaNAmAM yA khALapaNAmAM maraNu, Adhi, vyAdhi, daurbhAgya, daridratA ane bIjAM duHkhA-e hi'sArUpa viSavRkSanAM puSpA che ane narakanI tIvra vedanA-e tenu phaLa che. kahyu` che kedevAne aLidAna ApavA mATe athavA yajJanA nimitta je nirdeya purUSo prANIone mAre che te ghAra durgatimAM jAya che.' mATe AhArAkrikanA dAna karatAM abhayadAna adhika che. vadhya purUSa rAjya ApanAra karatAM paNa prANa ApanArane adhika gaNe che. kahyuM che ke- mahAdAnenu phaLa paNu vakhatasara kSaya thaI jAya, paNa abhayadAnanuM phaLa tA kSaya ja pAmatu nathI. trIjI dharmapaTTa'bhAna che ane te zayyA, caturvidha AhAra, vastra, pAtra vigerenA bhethI bahu prakAranuM che. te ja Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 zrIvatupAla caritra bhASAMtara purUSe dhanya che ke jeo avasare ghare padhArelA sAdhuone parama zraddhAthI trividha zuddha, prAsuka, eSaNIya, kalpanIya ane pitAne mATe taiyAra karAvela anna-pAnAdi vastuo herAve che. AhAranA cAra prakAra che-azana, pAna, khAdya ane svAdya. vaLI yatijanone hitakara evAM vastra, pAtra, kaMbala, pAdarachana, vasatI (rahevAnuM makAna) tathA pATa pATalA vigerethI upAsakee mAnasika prItipUrvaka satkAra kare, kAraNa ke te muninA cAritrane madadarUpa thAya che. ratnatrayI yukta pAtrane dharmanA nimitte bhaktipUrvaka niravadya AhAra ApatAM mahAphaLa prApta thAya che. e pAtra jinabiMba, jina bhavana, pustakasaMgraha ane caturvidha zrIsaMgha ema sAta prakAre kahela che. e sAta kSetromAM je dhanarUpa bIja vAvIne bhAvarUpa jaLathI tenuM siMcana kare te mekSazrIrUpa akSaya zasya (dhAnya)ne meLave che. puNyathI pAmI zakAya tevuM pAtra, uttama citta ane nyAyapArjita dhana meLavIne je prANI bhAvathI dAna Ape che tenI lakSmI sadA udaya pAmatI jAya che. he maMtrIza ! ratna, dhAtu ane vRkSAdikamAM jema mahAnuM aMtara sAMbhaLavAmAM Ave che. tema supAtra supAtramAM paNa mahAnuM aMtara raheluM che. kahyuM che ke hajAro mithyASTio karatAM eka aNuvratI zreSTha, hajAro aNuvratI karatAM eka mahAvratI zreSTha ane hajAre mahAvratI karatAM eka jinezvara zreSTha che, kAraNa ke jinezvara samAna pAtra to kaI che ja nahIM. hajAre ane lAkho vizuddha zrAvakone dAna ApatAM je puNya thAya te karatAM eka munidAnathI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 caturtha prastAva adhika phaLa prApta thAya che. supAtradAnanA phaLamAM paNa deza, kALa, Agama, dravya, kSetra ane dAtAnA bhAva-e guNe vadhAre karI Ape che. brahmacaryahIna, kiyAbhaNa ane dayA tathA damathI rahitane mahAdAna ApatAM paNa svalpa phaLa prApta thAya che, sAdhuo e prathama pAtra che, bIjuM pAtra zrAvake che, trIjuM samyagdaSTi che, zeSa jaMtuo dayApAtra che. kahyuM che ke- sAdhu uttama pAtra che, zrAvake madhyama pAtra che ane avirati samyagdaSTi jaghanya pAtra che." A pAtrApAtranI vicAraNA to maphaLanA hetuvaDe karelA' dAnanA saMbaMdhamAM karavAnI che, bAkI tatvajJa purUSoe ajyadAnanA te kyAMya paNa niSedha karyo nathI." A pramANe gurU mahArAjanI vANI sAMbhaLIne temane praNAma karI maMtrIzvara sadA jinadhamIone yutipUrvaka dAna ApavA lAgyuM. ekadA vastupAla maMtrIe vicAra karyo ke "sAta gAma khALatAM je pApa thAya teTaluM pApa eka ghaTapramANa aNagaLa nIra vAparavAthI lAge che." mAcchImArane eka varasa sudhI je pApa lAge teTaluM pApa aNagaLa jaLa pInArane eka divasamAM lAge che. vacce gaLelA jaLathI je sarva kAma kare che te ja muni, te ja mahAsAdhu, te ja yegI ane te ja mahAvratI che. traNa lekanuM dAna karatAM sujJa janone je phaLa maLe te karatAM keTigaNuM puNya gALeluM jaLa vAparavAthI prApta thAya che. jaLapAna karatAM vIza aMguLa lAMbA ane trIza aMguLa Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara pahoLA vastrane bevaDuM karIne prathama te jaLa gaLavuM joIe ane te vastramAM AvelA jaMtuone punaH te jaLamAM mUkI devA joIe. A pramANe karIne je jaLapAna kare te parama gatine pAme che." e rIte vicAra karIne jIvarakSAmAM vicakSaNa ane dhamamA evA zrImAn vastupAla maMtrIe bhUtala para sarva sthAne jaLa gaLavAne mATe vizeSe majabUta garaNAM rakhAvyAM. tyArapachI avasara pAmatAM sadAcArI ane kRtajJa evA te maMtrIoe pUrve potAnA para upakAra karanArA semezvara bhaTTa vigerene ghaNuM bhUmidAna ApI tenI pedAzamAMthI temane AjIvikA bAMdhI ApI eTale semezvara kavie temanI A pramANe stuti karI. "kRtajJa purUSanA guNakIrtanathI keNa pitAnI vANIne na piSe ? parvata, mAtaMga, kUrma ke varAhanA AdhAre A pRthvI nathI rahI, paNa dhIra evA vastupAlanA hAthamAM te rahelI che. dhImAna evA dasiMhe te pUrve sUtra para vRtti karI hatI, paNa tejapAla maMtrIe to visUtra (zatru) para paNa pitAnI vRtti (khaMDaNI) sthApI dIdhI che." eka divase vastupAla maMtrI pAse gurU mahArAje zrI staMbhanAdhIza pAzva prabhunI pratimAne A pramANene prabhAva varNavya-"he maMtrinuM ! prazasta saMpattinA nidhAnarUpa evA staMbhanaka nAmanA nagaramAM zrImAna pAzvanAthanI mUrti atyaMta prabhAvavALI che, tethI traNe Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 187 jagatamAM e tIrtha utkRSTa che ane aneka bhavanAM pAtakane parAsta karanAra evI te mUrtinI aneka uttama purUSoe paNa pUjA karelI che; mATe he mahAnubhAva ! samasta zrIsaMgha sahita prauDha utsava karAvIne vidhipUrvaka te mUrtinAM tAre darzana karavA gya che. IdranA AdezathI devoe jyAre vAsudevanA nivAsa mATe samudra pAse dvArikA nagarInI racanA karI tyAre tyAM maMgaLane mATe saudharma suvarNanA prAsAdamAM e pratimAne sthApanA karI hatI. tyAM viSNu ane baLadeva vigere e pratimAnuM pUjana karatA hatA. dvArikAnA dAha samaye temaNe pazcima samudramAM te pratimA padharAvI. pachI pitAnI abhISTa siddhine mATe varUNa deve jaLamAMthI tene potAnA bhavanamAM lAvIne cira kALa tenuM ArAdhana karyuM. pachI anukrame nAgendranA skurAyamAna puNyanA prabhAvathI asAdhAraNa mAhAtamyavALI e pratimA nAgalokamAM AvI. tyAM nAgaeNdrabhavanamAM paNa padmAvatI devIe gIta, nRtya ane mahotsava pUrvaka tenI pUjA karI. pachI. padmAvatInA AdezathI dhanadatta zreSThI samudramAMthI tene kAMtipurImAM lAvyuM. tyAM kanakAcala samAna kanakabhavanamAM sthApanA karIne nagarajanoe AdarapUrvaka aneka varSo paryata tenuM pUjana karyuM. pachI chatrIsa lAkha nagara ane gAmanA rAjAone pratibadha karanAra, pitAnI galIlAthI sarvotkRSTa zarIrazuddhine dhAraNa karanAra, dararoja pAMca tIrthone namaskAra karIne AhAra karanAra ane yugapradhAna evA zrIpAdaliptasUrinA vidvAna ane yogIdra evA nAgArjuna nAmanA Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zrIvastupALa caritra bhASAMtara ziSye siddha sva rasanA staMbhana nimitte AkAzagAminI vidyAthI tene lAvIne peAtAnI ISTasiddhi thayA pachI seDhI nadInA kinAre kyAMka pRthvInI aMdara sthApana karI dIdhI. tyAM rahetAM paNa divya prabhAvathI kapilA nAmanI gAya svayaMmeya jharatA dUdhathI tenu snAtra karatI hatI. anukrame geAvALanA puNyAyathI te pragaTa thaI ane tyAM pAMcasA varSa paryaM ta yakSAe tenu pUjana karyuM. pachI kADha rAgathI gaLatA evA zrImAn abhayadevasUrine mahAmatramaya jayatihuaNu staMtranI zaktithI e pratimA pratyakSa thai ane asAdhAraNa zaktithI nava aganI vRtti karavA e pratimAe prasanna thaIne temane navuM zarIrakhaLa ApyuM. pachI temanA AdezathI tyAMnA rAjA, pradhAna ane zrAvakAe mahAtsava sahita e pratimAne staMbhanakapuranA prAsAdamAM lAvIne sthApana karI, tethI traNe jagatamAM e parama tI tarIke prasiddha thaI. je manuSya e pratimAnI pUjA kare che te adhika lakSmInu pAtra thAya che, amRtanAM eka biTTu mAtrathI samasta viSataraMge vilaya pAme tema enA smaraNa mAtrathI samasta vyAdhie vinAza pAme che. eneA samasta addabhuta prabhAva kahevAne teA kAi paNa zaktimAnlR nathI. vAMsanI eka lAkaDI samudramAM agAdhapaNu zI rIte mApI zake? ekavAra paNa bhAvathI jo samyag rIte ene namaskAra karavAmAM Ave te te aneka pApA dUra karIne abhISTa phaLane Ape che." Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 189 A pramANe gurU mahArAjanI vANI sAMbhaLIne pavitra bhAvanAne dhAraNa karanArA staMbhatIrthAdika aneka nagaranA vyavahArIyA tathA AjubAjunAM gAmanA vepArIo sahita, ane jagatanA jaMtuone eka jIvanarUpa evI guNasaMpattivALA tejapAle jemanA utsAhamAM vadhAre karyo che e tathA kSatriya rAjakumArothI parivRtta ane sarva samRddhithI dazANubhadranI jema devone vismaya pamADanAra vastupAla maMtrIzvara rAjadhAnImAMthI pitAnA samasta kuTumbane belAvIne jagatane AnaMda pamADanAra evA vAmAnaMdana (pAnAtha) ne vaMdana karavA cAlyo. tIrthayAtrA karavA jatAM hekArava karatA aonA khuraghAtathI uDatI rajathI digIzonI nirmaLa grahavApikAone malina karate, dIna tathA anAtha yAcakone dayApUrvaka dAna Apate tathA lamIne supAtre vAparato maMtrIzvara anukrame zrImAna pArzvanAtha prabhunA maMdirane joIne pite nRtya karavA lAgyo, ane atha janone seMkaDo ane dAna ApyuM. pachI aMta2mAM adhika AnaMda pAmIne prAsAdane pradakSiNuM karI teNe suvarNa, mANika tathA motIothI tene vadhAvyuM. tyAra pachI pAMca abhigama sAcavIne teNe bhagavaMtane praNAma karyA, tathA bhaktipUrvaka ratnamALAthI prabhunuM pUjana karyuM. pachI prathama divase vivekI evA zrIsaMghanA leke sAthe te maMtrIoe gAtrone pavitra karanAra tathA vAgatAM vAjiMtranA nAdathI devo ane asurene AnaMda pamADe tevuM bhagavaMtanuM snAtra zarU karyuM; eTale ke lakSmIvaDe rAjA samAna bhegI Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 zrIvastupAla caritra bhASAMtara evA mahAzreSThIe sAthe zrImAna maMtrIe badhAnA manane AnaMda pamADanAra snAtrotsavanI zarUAta karI. te vakhate keTalAka bhAvika zrAvakA pAMca prakAranI puSpAMjali taiyAra karavA lAgyA, keTalAka lakSmInu AkarSaNa karavA mATe zrAvakAne tilaka karavA lAgyA, keTalAka dhUpadhUmranA ugamathI peAtAnA hastakamaLane pavitra karavA lAgyA, keTalAka jaLapUrNa kaLaza hAthamAM levA lAgyA, keTalAka maMtrodgArathI manohara evu gAyana karavA lAgyA ane keTalAka bhagavatanI AgaLa AnaMdakArI nRtya karavA lAgyA. pachI zrAvakA ane mAjI UbhA rahI gayA, eTale IMdra samAna matrIoe AgaLa AvIne bhagavaMta bhaNI pAMca ke sAta kusumAMjali mUkIne sa'sAranI bhrAMtithI nIpajela thAkane dUra karavA sUtrapAThathI pavitra ane vAgakAM vAjiMtrathI maneAhara evA niLa kuMkuma jaLathI bhagavaMtanA abhiSeka karyAM. te vakhate saMghanA AgrahathI te caityanA adhyakSa evA kavIzvara mallavAdIne khelAvatAM te AvyA ane jinamadiramAM pesatAM devAe karAtA snAtranI ze|bhA samAna temaNe Ara bhela te mahAtsavane joIne tenuM mana vismayasAgaramAM nimagna thaI gayu, eTale samayeAcita sadAcArane bhUlI jatAM te mahezvara A pramANe AlyA ke- ahA ! A asAra saMsAramAM strI ja eka sArarUpa che. ' mallavAdIe kahela A vAkaya sAMbhaLatAM sadAcAramAM vizArada ane sujJa evA te matrIe peAtAnA cittamAM citavavA lAgyA ke A maThapati kharekhara anAcArIomAM agresara lAge che, mATe zrAvakeAnA madhyamAM Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bhAle che. te cAra khAne kara * caturtha prastAva 191 tenuM gaurava karavuM yogya nathI. kahyuM ke anAcArane Adara karo ane sadAcArane niMdavuM, e mahA bhayaMkara pApa che ane te saMsAranA mArgamAM eka bhAtAMrUpa che." vaLI A mUDhAtmA jinamaMdiramAM nivivekI janene ucita e zRMgArasane zleka bele che. je mUDha buddhi jinamaMdiramAM vikathA karavA maMDI jAya che te cAre bAju vajalepa samAna pApathI lepAya che, kAraNa ke anya sthAne karavAmAM Avela pA5 jinamaMdiramAM kSaya thaI zake, paNa jinamaMdira karavAmAM Avela pApa to vajalepa samAna ja thAya che." jenuM zIla sumerU samAna nizcaLa che te sAdhu ja sanmAnapUrvaka vaMdanIya che." pachI jagatanA ariSTane dUra karanAra ane bRhaspati samAna aneka sUrivare anukrame tyAM AvIne beThA eTale maThAdhipa malavArI temanI moTAIne anusarI kramasara temane namaskAra karIne yathAsthAne beThe. pachI maMtrIroe Azcarya upajAve tevuM snAtra karIne samyaga rIte bhagavaMtanI aSTaprakArI pUjA karI. pachI jinamaMdira para paMcavarNane mahA dhvaja AropaNa karI, tathA bIjA paNa aneka bhaktinAM kAryo AcarI, svastika yukta thALamAM dIpamALAthI dedIpyamAna tathA cAre bAju caMdana kusumAdikathI pUjita evI kAMcanamaya AratI sthApana karIne vastupAla maMtrIe vidhithI sUtrapAThapUrvaka te utArI. pachI vAjiMtranA atizaya nAdathI devatAone paNa jAgrata karatAM, yAcakone manavAMchita dAna Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 zrI vastupAla caritra bhASAMtara ApatAM ane "he bhagavan! A jagatamAM satata udaya pAmanArA eka tame ja dIpaka che" A pramANe bhaktipUrvaka pAtha prabhunI vijJApanA karatAM maMtrIzvare cAre bAju kapUrathI arcita ane maMgalakAraka e maMgaladI utAryo. pachI bhAvapUjA nimitte cityavaMdana karatAM sudhA samAna madhura vANIthI teNe A pramANe stuti karI. abhISTAthe ApavAthI janamanane raMjana karanAra, bhaktithI namatA devonA mugaTamAMthI sarI paDatAM maMdAra puSpanI mALAothI pUjita, sarvatra prasaratA prabhAva yukta, jagatanA svAmI, tathA zrI staMbhanaka nagarane zaNagAravAmAM mugaTa samAna evA he pArtha prabhu ! tame jayavaMtA varto. vaLI ApanA nAmarUpa mahA maNimaMtrathI tathA tenA saMsarganA prabhAvathI ulasAyamAna auSadhiomAM utpanna thatA abhuta mAhAsyathI sujJa jano anya samasta maNi vigerene vRthA mAne che. AvA prabhAvanA bhaMDAra zrI pArzva prabhu satparU ne siddhi Apo." pachI zakastava bolatAM ane navA navA bhAvane dhAraNa karatAM te maMtrIzvare sarva daitya ane jina biMbane vaMdanA karI, pachI nikhAlasa bhaktithI maMtragarbhita stotra bolI, kaMIka dhyAna karIne mRdu svare te A pramANe belyA ke "sarva maMgalamAM mAMgalyarUpa, sarva kalyANanA kAraNarUpa ane sarva dharmomAM pradhAna evuM jinazAsana jayavaMta vatta che. sarva jagatanuM kalyANa thAo, sarva prANuo parepakAra karavAmAM tatpara thAo, sarva de naSTa Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva thAo ane loke sarvatra sukhI thAo." A pramANe kahIne semakuLamAM sUrya samAna evA te maMtrIzvare saMgha samasta tathA pitAnA anuja baMdhu sAthe upAzrayamAM AvIne duritane dUra karanAra evA sarva AcAryone vidhipUrvaka vaMdana karyuM. pachI tyAM maThAdhikArI hevAthI anya AcAcee malavArI maThAdhipane upadeza ApavAno Adeza karyo. eTale te A pramANe bAlyA - "minAre saMsAre, sAruM sArAvanA" . "A asAra saMsAramAM eka sAraMga locanA (strI) ja sArarUpa che. A pramANe te ardha zleka belyA ke tarata ja maMtrI tene hAthathI praNAma karI virakta hRdayathI uThIne bahAra cAlyA gayA. pachI anukeme samasta cityenI arcA karIne maMtrIzvare jinazAsanane sarvamAnya banAvI dIdhuM. tyAra pachI tyAM ATha divasa jinapUjAdi mahetsa karatAM potAnA janmane saphaLa karI kaNu rAjAnI jema kaliyugamAM pitAnI anagha dAnalIlAne pragaTa karavA maMtrIrAje khAsa uddaSaNA karAvIne tamAma yAcakane tyAM belAvyA eTale tyAM AvelA semara bhaTTa vigere prasiddha kavivaree maMtrIndranAM guNagAna karyA ke "he vastupAla ! tamArA zira para jinAjJA, mukhamAM sarasvatI, aMtaramAM kRpA, karakamaLamAM lakSmI ane dehamAM kAMti vilAsa kare che. A joIne kIrtine zuM gusse caDayo 13 . Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara ke te tarata svarga sudhI cAlI gaI. vaLI he maMtrIzvara ! pitAnA gharamAMthI bahAra nIkaLatI nathI, chatAM zatruonI kIrtine kavivare asatI (akIrti) kahe che ane tamArI kIrti svarachAe bhramaNa karatI phare che, chatAM tene teo satI (zreSTha) kahe che. he maMtrIrAja ! tamArI dAnakIrtie samudrarUpa vastra paheryuM che. ane jaLapUrarUpa uttarIya vastrathI cAre bAju pitAnA avayavone AchAdita karI dIdhA chechatAM e karNavikala che-ema adyApi je jANavAmAM AvatuM nathI, eja Azcarya che. te vastupAla ! anukrame karNa (karNarAjA) zaktine maMda karanAra balisvabhAvane prakAzatI evI A jarA samAna tamArI kIrtine zirakaMpapUrvaka teNe anubhava nathI karyo?" te A pramANe sAMbhaLIne te pratyekane teNe eka eka lakSa dramma ApyA tathA bhaTTa ane gaMdharva lekone temanI yogyatA pramANe hajAre kamma ApyA. pachI te suNe jinamaMdiranA jIrNa thaIne paDI jatA keI bhAgane samAravA mATe eka hajAra senAmahore bhaMDAramAM mUkI, tyArapachI pUjArI lokone kSetra, gAma, Akara, ArAma, suvarNa ane aAdika puSkaLa dAna ApI yuktithI temane saMtuSTa rAkhI, durAcArI janane zikSA devApUrvaka devadravyane sthira karI, bheTa karanArA gAmanA mukhIone madhura vacanathI AnaMda pamADI, taratanAM utarelAM puSponI mALAthI bhagavaMtanI pUjA karI, bhaktithI paMcAMgapUrvaka vAraMvAra namaskAra karIne tanmaya bhAvane dhAraNa Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva - 195 karatAM ane te layamAM Ananda pAmatAM vastupAla maMtrI pitAnA parivAra sahita jevAmAM jinamaMdirathI bahAra nIkaLyA tevAmAM sanmukha AvIne mArgane rekatA maThAdhipa malavAdIne teNe pitAnI sAme ubhelA joyA. eTale vyavahArane jANanAra evA maMtrIe bhrakuTine jarA namAvavA sAthe mATe sAde tene praNAma karyA. eTale IMdrane bRhaspatinI jema pitAnA hAthavatI maMtrInA pANipadmarUpa ka95vRkSane sparza karatAM malavAdI te maMtrIne A pramANe kahevA lAgyA ke "kaNane rasAyanarUpa evA tame dUra ho tyAre te jUdI vAta, paraMtu tame najIka chatAM paNa tRSNa zAMta thatI nathI." A pramANe sAMbhaLIne maMtrI manamAM vismaya pAmI tyAM sthira thaI ubhA rahyA ane "A have AgaLa zuM kahe che?" ema vicAravA lAgyA, paNa teo na bolavAthI potAnA mukhakamaLane vikasita karI mastaka namAvIne maMtrIe temane kahyuM, kAraNa ke-"satpapurUSanI namratA e ja atithionA prathama AtithyarUpa che." "tamArA agAdha vacanasAgarano dhIvara (dhImaMto) paNa pAra pAmI zake tema nathI. mATe je kahevuM hoya te spaSTa nivedana kare. " eTale malavArI paNa pradhAnane zaramAvatA chatA bolyA ke-"he maMtrIrAja ! AgaLa jhaTa jAo, tamane ghaNAM kAma haze. AthI pradhAne pitAnuM mukha prasanna rAkhI vizeSa AgrahathI pUchayuM ke-"he kavirAja ! AgaLa pada pUruM karIne mane kahe." A pramANe premAmRtane jharatAM maMtrInAM vacanethI te prasanna thaI zAMta manathI belyA ke Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 zrIvastupAla caritra bhASAMtara "he maMtrIrAja ! sAMbhaLe - vRkSa rahita, vipattine agocara tathA saMpattinA sthAnarUpa evA ahIM marU nAme (mAravADa) AbAda deza che, ke jyAM kuvAo kupaNa (saToDIyA athavA jugArI) nI jema gUDha ane gaMbhIra vRttivALA hovAthI gaLethI pakaDavAmAM AvatAM ja teo purUSane potAnA sArarUpa rasa (jaLa yA dhana) Ape che. jyAM sadA puSpa ane phaLa ApanAra hovAthI karIra vRkSe (keraDA) ja kalpavRkSa samAna gaNAya che ane prabaLa duSkALamAM sarva prANIone te sahAya kare che. vaLI jyAM svAdiSTa phaLavALAM ane sarvane sAdhAraNa evAM pIlunAM vRkSe suvaidyonI jema udaranA rogane naSTa kare che. te dezamAM trAsa mukta mahA puruSanI jema bahu dhAnya (bahu dhAnya athavA bahudhA anya)thI (ne) upakAra karanAra ane lakSamInA AzrayarUpa kuja nAme eka gAma che. tyAM Dukkara pazuo jevA, dharmAdharmathI bahirmukha, avivekI, nirbhaya, rAgarahita, naregI, pAmara, iMdrane paNa hasAve tevI lalita ceSTAthI utkaTa ane paga dhoyA sivAya bhajana karanArA evA pAmara loke vase che. nizcita evA teo ekaThA besIne bahu bhajana kare che ane rAta divasa potAne gaLe jhAlara bAMdhIne svecchAe vagADatA phare che. ekadA sArA AkAravALe, sadAcArI, pavitra vastrathI vibhUSita, tAMbUlanA AsvAdathI padmarAga samAna daMtakAMtine dhAraNa karanAra velAkula nagaramAM vasanAra ane tene AnaMda pamADe tevI zarIra zebhAthI Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 197 sane vismaya upajAvanAra koIka purUSa tyAM AvyA. eTale tene navIna samajIne te grAmya janAe pUchayu* ke- he bhadra ! tuM kANu che ? kayAMthI Ave che ? tArU nAma zuM che ? zAmATe ekAkI phare che ? ane A marU dezamAM page cAlIne tuM kayAM javA mAge che ?' A pramANe temanA pUchavAthI teNe komaLa svarathI teone javAba ApyA ke- samagra lakSmInA pitA samudra jyAM devatA che tevA adbhuta velAkula naga2mAMhuM rahu chu.... ' eTale samudranu' nAma sAMbhaLatAM te eka bIjAnA mukha sAme jovA lAgyA, ane vismaya pAmatAM temaNe te musApharane pUchyuM ke-bhAi ! e samudrane pUrve kANe khAdAvyA che ? ' te khelyA ke- jenA ata na pAmI zakAya evA sarittpati samudra svayaM'siddha che. ' A sAMbhaLIne temaNe kahyuM ke- temAM zuM che ? te kahe. ' eTale te kheAlyA ke-samudranI saMpattinu varNana mukhathI zI rIte kahI zakAya ? tathApi he bhadro ! tenuM yathAsthita svarUpa sAMbhaLeA-jyAM maNierUpa pASANu che, viSNurUpa jaLacara che, lakSmI jaLamAnuSI che, mAtI e ja veLu che, pravAlanI latAe te sevALa che, jaLa e ja amRta che ane tenA kAMThe kalpavRkSA rahelAM che. vadhAre zuM kahu-tenuM nAma paNa ratnAkara che. A pramANe temanI AgaLa traNa caraNAnuM vana karI peAtAnuM svarUpa kahIne te musAphara peAtAnA kAryane mATe AgaLa cAlyA. " have temAMthI koI kutUhanI ane mugdha buddhivALA Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara mAravADI sarva lakSamIne hastaprApya (svAdhIna thaI zake tevI) mAnato te samudra tarapha cAlyo. tyAM uchaLatA kallolanI zreNithI gaganamaMDaLane cuMbana karanAra evA ratnAkarane sAkSAt, joIne te harSaghela banI gaye, ane pitAnA aMtaramAM vicAravA lAgyo ke-"have mAre saMkaTane dUra karanAra IcchAnusAra lakSmI meLavI levI." ema dhArIne te taTa para kSaNabhara nAcavA lAgyuM. have te prathamathI ja atyaMta tRSAtura hato, tethI teNe samudranuM pANI sArI rIte pIdhuM, kAraNa ke "mAravADIone prAyaH viveka hotuM nathI. kSAra jaLa pIvAthI tene koThe atyaMta baLavA lAgyo ane julAba lAgavAthI te vyAkuLa banIne ciMtavavA lAge ke-"aho ! te durAtmA dhutArAe mane chetaryo, ke jethI duHkhanI khANarUpa evI A hIna avasthAne huM pAme. he sAgara ! A meTA kallolavALI tArI garjanAne dhikkAra thAo, ke jene kAMThe AvelA tRSAtura musAphara mIThA pANInI vAvaDInI pRchA kare che. A pramANe samudrane upAlaMbha daIne teja pagale te pitAnA gAma tarapha pAcho vaLe ane ghare AvIne teNe badhA mANasane A khabara ApyA. he maMtrIzvara ! ame atyAre te mAravADanA mUkha jevA thaI gayA chIe, ane ratnAkara samAna tamane jotAM ame tIrthanA sevaka banyA chIe. ame A staMbhanaka tIrthanA adhikArI chIe ane vividha zAstro vAMcatAM sadA AnaMdamAM rahIe chIe. ahIM sukhe rahetAM ame sAdhuveSathI AjIvikA calAvIe chIe ane zuddha samyakatvane bhajatAM kaMIka saMvega pakSamAM chIe. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM prastAva 199 ame cAritra rahita chatAM zIlathI bhavasAgarane taravA icchIe chIe. ahI tItha yAtrAne mATe AvatA aneka leAkeAnAM mukhathI amArA sAMbhaLavAmAM Avyu che ke- tamAe karAvelAM puNyasthAne tathA nAnAvidha jinacaityeAthI pAvana evA dhavalapuramAM nyAyamAM rAma samAna, rUpamAM kAma samAna, satyamAM yudhiSThira samAna, raNabhUmimAM bhIma samAna, dhanuvidyAmAM arjuna samAna, suvarNa dAnamAM karNa samAna, vasudhAnA eka kalpavRkSarUpa ane caulukayava'zamAM caMdramA samAna dhImAn zrI vIradhavala rAjA rAjya kare che. jemanA sudhAthI rUpita thayelA zaMbhu samAna niLa yazathI pRthvIne pAvana karatI jenI kIttirUpa mUrtti pragaTa che ane sUrya vaMzamAM eka tilaka samAna evA te rAjA adyApi vidyamAna che. te rAjAne, kaviene kalpavRkSa samAna, sarva jJAtione sudhAnA megha samAna, sarasvatInA dharmaputra samAna, jinazAsanamAM sUrya samAna, sarva danAne yathAcita pASaNa ApanAra, ane rAjyadhurAne dhAraNa karanAra vastupAla nAme mahAmaMtrI che. jenuM mahAdAna yAcakavargane icchA karatAM adhika maLavAthI hasAve che, jenu khaLa zatruonA bhujada'DanI ugratAnI vAtane nirmULa karI nAkhe che, ane jenI buddhi kiMga'ta sudhI prasarela bhUtaLanI lakSmInI AkavidyA che. e ma`trIomAM tilaka samAna evA vastupAlanuM nAma sAMbhaLatAM jagatamAM kAne Anada na thAya ? huM sarasvatI mAtA ! huM e pradhAnane pavitra purUSAmAM agresara mAnuM chuM ane munie ene madhyastha mAne che, teA ghaNA vakhatathI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 zrIvastupAla caritra bhASAMtara mArA manamAM rahela e vivAdane mane nirNaya karI Ape. te vastupAlane pitAnA ojasathI IMdrane harAvanAra, jagatane jItanAra asahya tejavALe ane sarvane rAjaAjJA manAvanAra tejapAla nAme brAtA che. maMtrIomAM tilaka samAna e tejapAla maMtrI jayavaMta varte, ke jenA mAM guNarUpa vRkSe sadA vRddhi ja pAmyA kare che, ane tribhuvanarUpa vanane zobhAspada evI jenI chAyAmAM lakSmI sAthe jenI kIrti parama AnaMda pAmatI niraMtara kriIDA karI rahI che." ( A pramANe sAMbhaLIne tamArA darzanane mATe ame sadA utkaMThita thaI rahyA hatA, paNa ame saMtuSTa hovAthI tamArA ghare AvatA nahotA. ame dhAratA hatA ke kadAca puNyage e maMtrIzvara A tIrthamAM zrI pAzva prabhune vaMdana karavA Avaze te tenI AgaLa ame AnaMdapUrvaka kaMIka prazasta vAtacIta karazuM ane tethI amArA manoratha siddha thaze, kAraNa ke "patithI pramadA, vinayathI vidvAna, cAlAka maMtrIthI rAjya ane ezvarya yukta puruSanI sAthe gaSTIthI puruSa parama pratiSThAne pAme che. A pramANe ame vicAratA hatA evAmAM tame moTA zrImate sahita zrIsaMghane laIne tamArA anuja baMdhu sAthe ahIM padhAryA. te vakhate ame kaMika tamArI AgaLa kahevA jatA hatA tevAmAM tame pitAnA manamAM kaMIka viparIta vicAra lAvIne kicit avajJAne dekhAva karI amane vaMdana karyA sivAya cAlyA gayA. e ja kAraNathI A vakhate ame kahyuM ke-"tamane asura thaI jaze, mATe satvara AgaLa jAo. he maMtrinuM ! Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 201 amArA cira kALanA sarva manoratha mananA manamAM ja rahI gayA ane mULathI ja te vilaya pAmyA." A pramANe malavArInA kathanathI pitAnA anuja baMdhu sahita vastupAle temane vaMdana karIne potAnA sarva aparAdhanI kSamA mAgI. pachI maMtrIe tevuM rAgayukta vacana bAlavAno hetu pUchaLyo. eTale AnaMdI evA malavAdIe samudra samAna gaMbhIra vANIthI kahyuM ke "bhuvanamAM eka mugaTa samAna evA tame e jyAre amane bolAvyA, eTale Atrotsavane jovAnI IcchAthI ame jinamaMdiramAM AvyA, tyAM rAjarAjezvaranA jevA AkAravALA, sadAcArI, zobhAmAM zrImAn AdinAthanA jANe yeSTha putra hoya tevA. dhIra ane udAra janone eka AdarzarUpa ane dRSTine AnaMda pamADanAra evA tame baMne bhrAtA jyAre bhAgyayoge amArA daSTipathamAM AvyA tyAre he maMtrirAja ! amAruM mana prasanna thatAM Ahat namaskArane pATha bhUlI javAthI "ahe! e ja strIo dhanya, jaganmAnya ane prazaMsApAtra che ke jemaNe AvA jagatane udyotakArI putraratnone utpanna karyA che. e vAta yAda AvI gaI. kahyuM che ke-zrI yugAdideva pramukha jinezvara, bharata rAjA pramukha cakravartIo, tripRSTa pramukha vAsude, nami, vinami pramukha vidyAre, sau* bhAgyavaMta rAmacaMdrAdika samartha baLadevo ane pAMDave, caMpAsvAmI, vikama, zrI Ama tathA caulukyarAja vigere rAjAo, temaja zrIratnabhaTTa, vAbhaTTa. jAvaDa Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara ane jinazAsanarUpa AkAzamAM sUrya samAna evA sajana maMtrI vigere maMtrIzvare-e badhA strIratnonI kukSirUpa sarevaramAM kamaLa samAna mahApuruSa jagatujanenA manoratha pUravAne mATe utpanna thayA che. vaLI atyAre A kaLiyugamAM paNa tamArA jevA rAyadhurAne dhAraNa karavAmAM samartha tathA lakSmIne sarvatra muktahasta vyaya karanArA utpanna thayA che, mATe sarvopakArI lamIthI zebhAyamAna, tathA prAgvATa vaMzamAM sUrya samAna evA sAmaMtasiMha vyavahArInA vaMzamAM jenA guNo jagatane prazaMsanIya che evA zrI AbhU maMtrIzvaranI, jagatane AnaMda pamADanAra kumAradevI putrIne ja dhanya che, kAraNa ke "pRthvInuM mUlya thaI zake, paNa strInuM mUlya to na ja thaI zake, kemake jenAthI utpanna thayela purUSa traNe lokamAM tilaka samAna mAnya thaI zake che. je kumAradevIe jagatane pUjya, vinayanA bhaMDAra, sajajanenI Apattine dUra karanArA, puNyAge prApta thayelI mahAn saMpattivALA, paMcama kALamAM pragaTa thayelA aMdhakArarUpa sAgaramAM DUbatA jinazAsanane prakAzamAM lAvavA prabhAmaya dIpaka samAna, samasta jagatane prazaMsanIya guNavALA, rAjyadhurAne dhAraNa karavAmAM samartha ane sarva jJAtine kalpavRkSa samAna evA tamArA jevA putrane janma Ape che. AvA vicArarasanA Avezane vaza thavAthI A maMdiramAM paNa ame te vakhate tevA arthavALA lokanAM be caraNa balyA, paNa he maMtrIzvara ! have tene utarAI sAMbhaLo- cakSAmavA jIte, thatupaTTa Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 203 mAra: '-'ke jenI kukSimAMthI tamArA jevA vastu, pAla utpanna thayA che. pachI te malavAdIe jenI guNasaMpatti jagatane jIvADanArI che evA maMtrIrAjanI sAkSAt, guNastuti karI ke bIjAne apakAra karavAmAM satata parizrama uThAvanArA ghaNuM purUSe A jagatamAM che, paNa durastara duSkRtanA samUhathI durAloka evA temane jevAne paNa keNa. cAhe che? paraMtu cha guNayukta bRhaspati samAna vastupAla dazanIya che ke je durdevathI dagdha thayela jagatane sudhA samAna madhura vANIthI sadA siMcana karyA kare che. he vastupAla ! ghare AvelA mahApurUSone tame mAna Ape che, tethI ja tame pite mAnAspada thayelA che. vaLI vadhAre Azcaryajanaka: to e che ke budha jane tamArI pAse game teTalI mAgaNI kare te paNa tame "mA ke nA" e zabdane uccAra te. kadApi karatA ja nathI." A pramANe potAnI stuti sAMbhaLIne uttamapaNAthI lajAne lIdhe pitAnuM ziranamAvIne maMtrIe te malavAdIne yathocita praNAma karI visarjana karyA, ane Icchita dAna ApavAvaDe yAcakane prasanna karatA chatA zrIsaMgha sahita. te pitAnA AvAsamAM AvyA. tyAM anupama aucitya, guNa ane lakSamIthI vizvavikhyAta evA maMtrIzvare asAdhAraNa bhaktithI zrIsaMghanuM pUrNa vAtsalya karyuM. kahyuM che ke sAra, udAra ane doSarahita vastuothI zrAvakanI bahu * prathamanAM be pada mATe juo pRSTha 183. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zrIvastupAla caritra bhASAMtara mAnapUrvaka je bhakti karavI e ja gRhastha dharmanuM sAra che." pachI vastupAle niSkapaTabhAvathI supAtramAM saMzuddha dAna ApIne ane aneka zrAvako sAthe bhejana karI pitAnA bhaMDArIne ekAMtamAM belAvIne kahyuM ke-"daza hajAra senAmahArethI bharelI gADI laIne maThamAM jaI sUripadane dhAraNa karanAra malyavAdI kavIMdrane ekAMtamAM sArA vacanapUrvaka tenuM gaurava sAcavIne te arpaNa karo." eTale daza hajAra senAmaherothI bharelI gADI laIne maThamAM AvI vinaya sahita te bhaMDArIe matalavAdIne kahyuM ke-"prasanna thayelA maMtrIe A gADI tamAre mATe mokalI che, mATe A senAmahoro tame laI le." malavAdIe tene kahyuM kemaMtrIe pitAnI lAyakAta pramANe A senAmahoro amane arpaNa karI, paNa amAre e senAmahoronuM kaMI paNa prayojana nathI, mATe te pAchI laI jAo." bhaMDArI be ke-"mArA svAmInA Adeza vinA e sonAmahora mArAthI pAchI laI javAya tema nathI." ema kahI te sonAmahorono tyAM Dhagale karI te svasthAne gaye. eTale malavAdI pitAnA ziSyo sahita tenI pAchaLa tyAM AvyA ane yacita pratipatti karatA pradhAnane teNe kahyuM ke-"tame dAnavIromAM pravara, jagatamAM uttama ane jinazAsananA atyAre eka mahA prabhAvaka che, paraMtu huM kaI baMdI, bhATa ke cAraNa nathI, temaja keI dayApAtra raka nathI. yazanA pAtra evA Apa mane mAtra veSadhArI sAdhu samaje che, paNa huM sArAsArano vicAra karanAra chuM. vaLI game te chatAM huM jaina e parama Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva 205 zreSTha nAmane dhAraNa karanAra chuM. je purUSe sAra tatvane prakAzanAra evA jinavacananA sArane jANatA nathI teo vidvAna janamAM zecanIya che, ane sAmya-sudhAne savanA jinavANIne jANatAM chatAM je viSayamAM mUDha bane che, teo vizeSe zocanIya che. saMsAra-sAgaramAM bhamatAM keTi bhae paNa durlabha, mahA kalyANakArI tathA vizvane zlAgha-- nIya evA cAritraratnane pAmIne paNa pramAdasAgaramAM magna thaI meM tene bahu ja malina karI dIdhuM che, temaja kukarmane vaza thaIne samyakattvane paNa durlabha karI dIdhela che, tathApi huM eka dInanI jema AvuM dhana lenAra nathI, kAraNa ke Itara jananI jema jeno kadApi dInatAne dhAraNa karatA ja nathI. vaLI he mahAbhAga ! ApanI je meM stuti karI te mAtra svAzayane pramoda darzAvavA ane zreyanI khAtara karI hatI, paNa dhananA lebhathI huM kaMI paNa bolyA nathI, te tenA mUlyarUpa A tamArUM dAna huM kema grahaNa karUM? vaLI adyApi jinazAsana vijayavaMta varte che ke jemAM aucityane jANanArA ApanA jevA prauDha purUSe vidyamAna che, mATe tamAre zrAvaka thaIne A Agraha karavo te paNa sarvathA ucita nathI, kAraNa ke jaina muni mAtrane lebhavRtti rAkhavI. ucita ja nathI." A pramANenAM temanAM vacano sAMbhaLIne "aho! jinamatamAM kevI nirlobhatA che?" A pramANe citavatA vicAravAnuM evA maMtrIe hasatAM hasatAM malavAdIne kahyuM Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara ke-"have e dhana ame kaI rIte pAchuM laIe tema nathI, kAraNa ke te Apane arpaNa karela hovAthI te gurUdravya thayela che. kahyuM che ke-"gurUdravyane upabhoga na kare ane devadravyane to kaI rIte upaga na ja karo, kAraNa ke tene eka leza paNa upabhegamAM AvatAM bhaktAne te viSapaNe pariName che. sarva dharmakAryomAM vaparAya te dravya sAdhAraNa dravya gaNAya, tevuM dravya badhA dharmakAryamAM vaparAya, paNa gurUdravyane te kyAMya paNa upayoga thaI na zake. gurUdravyathI karavAmAM Avela dharmasthAnano paNa sajajanee tyAga kare ucita che. evuM jinavacana che te have A suvarNanuM amAre zuM karavuM ? te kaho, kAraNa ke pramANika purUSanI vANI paNa pramANa gaNAya che." pavitra evA pradhAna taraphathI A prazna thatAM malavAdIe kahyuM ke-"saMgha sahita have tame kyAM javAnA cho?" vastupAle kahyuM ke-"bhRgukaccha (bharUca) mahAtIrthanA deva juhAravA amAre javAnuM che. eTale malavAdIe kahyuM ke-hematrirAja ! e suvarNana meM vividha trividha svIkAra karela nathI, mATe anya dharmakAryomAM eno vyaya thaI zakaze. pavitra puNyanA jamAnarUpa A suvarNa vyaya karavAne upAya sarvane saMmata hoI zake tevuM che te tame sAMbhaLo - - "azvane paNa pratibaMdha pamADavAnA hetubhUta hevAthI prabhAvI, traNe bhuvanamAM pavitra zakuninA jIvarUpa zreSTikanyAe jyAM maMdira karAvela che tevuM, karaDe bhavanA pAtakane hara Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthAM prastAva nAra, tathA IMdrothI sevyamAna evuM bhRgupuramAM je purAtana tIrthaM ( caitya ) hatu, te nadAnA jaLapUranA ghasArAthI nAza pAmyuM'. tyArapachI IMdra samAna sapattivALA, zrImAnU kumArapAla rAjAnA subedAra ane mallikArjuna rAjAnA jaya karavAthI prakhyAtI pAmela zrImAn Adeve mithyASTi devatAomAM mukhya evI sidhulAdevIne jItIne kailAsaparvata samAna eka navIna prAsAda karAbyA ane temAM zrI munisuvrata svAminI eka prauDha lekhamaya mUtti sthApana karI tenI pUjA karavAmAM Ave che, paNa lekhyamaya khikha hovAthI sa'ghanA snAtramaneAratha pUrAtA nathI. mATe A seAnAmaheArAnA rasanI navI pratimA karAvIne tame snAtranA sthAne sthApta karI ke jethI zrIsaMghanA maneAtha pUrNa thAya. anya tImAM keDiTa dhanane vyaya karatAM je puNya thAya, teTalu puNya A tIrthamAM bhagavaMtanuM vidhipUrvaka snAtra karavAthI thAya che." 207 A pramANenAM temanAM vacanane aMgIkAra karIne yuktipUrNAMka salavAdInA vastrAdikavaDe satkAra karIne vastupAle temane eka sArA guNI tarIke mAnya karyA. kahyuM che ke'guNIjanathI namaskAra pAmela ane rAjAthI satkAra karAyela halakAmAM halakA manuSya paNa leAkeAmAM satvara atizaya mATAine pAme che.' pachI daza hajAra drasma devapUjAne mATe ApIne anukrame te caityanA uddhAra karI sujJa maMtrIzvare te caityane deddIpyamAna kAMcanaku Mbhayukta, pratAlI ane nirgamana Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 zrAvastupAla caritra bhASAMtara dvAramAM manahara taraNathI maMDita ane be dAnazALA sahita.. navIna karAvyuM. vaLI tyAMnA lokonI rakSA mATe dayALu evA maMtrIe devatAone paNa abhedya ane vAva, kuvA tathA apAyukta e eka durga ( killo) karAvyuM. pachI zrI munisuvrata bhagavaMtanI suvarNa vigere dhAtuenI anagha zabdasiddhi samAna tathA pratyaya (paracA)thI prauDha evI pratimA karAvIne sujJa evA temaNe zrI jaga caMdrasUri pAse vidhipUrvaka pratiSThA karAvI. ane bharUcatIrthamAM snAtra pIThapara tene sthApanA karI. have bhagukSetrane dharmAdhikAra A pramANe che. bhagakSetramAM maMtrIe vittanA pramANamAM kAMcanakuMbha tathA te raNasahita cAra jinamaMdira karAvyAM. vaLI tyAM samaLIvihArarUpa hAthIthI potAnI saMsArarUpa argalAne bhedavA mATe vastuvicArane jANanAra evA vastupAle te maMdiranA mekhare, najIkathI ArasapahANa maMgAvIne be hastI samAna atyaMta. ramaNIya evI be devakulikA karAvI. vaLI te cityanA garbhagRha (maMDa5)mAM lalitAdevInI tathA pitAnA sukRta mATe ajitanAtha ane zAMtinAtha prabhunI mUrti sthApanA karI. vaLI gabhArAnA madhya bhAgamAM, pesatAM jamaNI bAjue lalitAdevI sahita potAnI mUrti sthApana karAvI. vaLI tejapALe munisuvratasvAmInI lepyamUrtinI AgaLa dhAtunI snAtrapratimA karAvI. temaja azvabodha : Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - caturtha prastAva - 200 tIrthamAM bhagavaMtanI devakulikAnI cAre bAju suvarNanA pacavIza daMDa karAvyA. vaLI jinArca nimitte teNe nagaranI bahAra tAla, tamAla vigere vRkSavALuM eka puSpavana karAvyuM. vaNausaNu tathA pallInA be cityamAM vastupAle mUlanAyaka zrI AdinAtha tathA neminAthanI sthApanA karI. tathA bharUcamAM zrI munisuvrata bhagavaMtanA cityamAM snAtrapIThapara ghaNuM mahotsava pUrvaka seMkaDo duritane dUra karanAra evuM meTuM suvarNabiMba sthApana karyuM ane temanI pAse maMgaLadIpa karyo. kaLikALanA kaMTALAne dUra karanAra sujJaziromaNi evA vastupAla maMtrIe pitAnA pUrvajonI prItine mATe tyAM ekaMdara eka kareDa drazmano vyaya karyo. vaLI revAnadInA taTapara rahIne kaSTAnuSThAna karanArA (bALa) tapasvIone maMtrIe rAjAnI prItine mATe pAMca lAkha kamma dAnamAM ApyA. zukalatIrthanA taTapara pote zrAvaka chatAM dayAnI lAgaNIthI vedapAThaka brAhmaNane be lAkha dramma ApyA. ane te nagaranI cAre bAju lekene annadAna ApavA mATe yuktipUrvaka teNe ghaNuM dAnazALAe karAvI. e pramANe bhRgupuratIthamAM tIrthayAtrA, jinapUjA, jinamaMdira pramukha kAryomAM asAdhAraNa saMpattivALA maMtrIe dharmanimitta kula be karoDa dravyane yuktipUrvaka vyaya karyo. pachI anukrame darbhAvatI dezanA tIrthone vaMdana karatAM ane athajanone dravyadAna ApatAM zrIsaMghasahita maMtrIzvara vIra 14 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara dhavala rAjAnI rAjadhAnImAM AvyA. ane pachI caulukya rAjAnI AjJAthI velAkula dezanA rAjAothI parivRtta thaI te punaH staMbhatIrthapuramAM AvyA. tyAM velAkula rAjAonA ghaNA bhaTaNAthI baMne maMtrIoe nIce pramANe dharmakAryo karyA. sthaMbhatIrthapuramAM vastupAla maMtrIe sAligaprAsAdanA garbhamaMDapane jIrNoddhAra karyo. ane te garbha maMDapanA dvAra AgaLa lakSmIne lIlAkamaLa samAna pitAnI ane pitAnA anuja baMdhunI lekhasahita be mUrti sthApana karI, ane te caityanI paridhimAM gurjaravaMzI lakSmIdharanA sukRtanimitte ATha pAdukAne jIrNoddhAra karAvyo. vaLI vaDadeva tathA verasiMhanA puNyanimitte temanA pakSanA be judA cimAM be jinabiMba sthApana karAvyAM. temaja ozavAla gacchanA pAzvanAtha prabhunA cityamAM potAnI ane pitAnA putranI-ema be mUrti karAvI. vaLI te cityamAM temaNe potAnA pUrvajonA puNyanimitte zreyAMsaprabhunI, potAnA puNyanimitte yugAdidevanI, ane potAnI strIonA puNyanimitte AdinAtha ane mahAvIra bhagavaMtanI pratimAo sthApana karI. vaLI te caityanA garbhamaMDapamAM teNe mekSanagaranA dvAranA toraNastaMbha samAna be kAryotsargI jinezvaranI mUrti karAvI. vaLI thArApadrakagacchanA zAMtinAthanA maMdiramAM traNa balAnakavALA garbhamaMDapano uddhAra karAvyuM, ane te ja caityamAM pitAnI kelikA nAmanI phuIne puNyanimitte, pitAnA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 caturtha prastAva kAkA tihuaNapAlanA puNyanimitta ane pitAnA puNyanimitta pite karAvela zAradApaTTazAlAmAM anukrame saMbhavanAthe tathA abhinaMdana svAmInI mUrti sthApanA karI. temaja zatruMjaya tIrtha para AdinAtha prabhunA cityamAM temaNe zrIneminAtha tathA pAzvanAthanI be devakulikA karAvI. temaja prAgvATa vaMzamAM utpanna thayelA kRSNadeva ane rAthUthI janmelI pitAnI be patnInA puNyanimitte mathurA ane satyapura nAmanA cityamAM balAnaka, chatrika, maMDapa, AgaLa eka pratilI, cAre bAju vaMDAvALa maTha tathA aTArI para cha jinabiMbanI teNe anukrame racanA karAvI. vaLI zuddha buddhivALA evA lalitAdevInA svAmI vastupAla maMtrIe pitAnA zreyanimitte sAdhuone ucita evI eka dharmazALAne uddhAra karAvyo. temaja teNe vIraprabhunI eka thazALA karAvI ane tenI AmadAnIne mATe be aTArIvALo eka maTha karAvyo. vaLI pUrvAcalanI guphAmAM aMdhakArane dUra karanAra caMdramA samAna te ratha zALAmAM temaNe eka ati suzobhita caMdrava karAvyuM. have pallIpAla nAmanA vaMzamAM zuMbhanadevane putra udAra manavALe e udayasiMha nAme bhAMDazALI hate. teNe saMgrAmasiMha sAthe yuddhanA saMkaTane nivAravAne vastupAlane nimitta 8Tadevane pitAnuM mastaka baLidAnamAM ApyuM. eTale kRtajJa maMtrIe tenA prayanimitte rAghaDIcityamAM tenI mUrti karAvI ane eka jinabiMbanI sthApanA Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara karI, vaLI zrI AdinAthane te rAghaDIcayamAM Avaka mATe teNe eka zAkamaDapikA karAvI. temaja brAhmaNagarachanA zrIneminAthane caityamAM teNe zrI AdinAthanI eka devakulikA karAvI. vaLI saDeragacchanA zrImallinAthane cityamAM teNe pitAnI priyAnA puNyanimitte moTA maMDapavALI sImaMdharaprabhunI devakulikA karAvI, tathA yugaMdhara, bAhu ane subAhujinane sthApana karyA. vaLI bhAvaDAcArya gacchanA jinatraya nAmanA zrI pArzvajinacaityane teNe uddhAra karAvyuM. zrI kumArapAla rAjAnA cityamAM teNe mUlanAyakanI pratimA sthApana karI tathA tenI Avaka nimitte eka haphrikA ane cokhAne bhaMDAra karAvyuM. vaLI pitAnA pautra pratApasiMha tathA tenA nAnA bhAInA priyanimitte teNe tyAM be devakulikA karAvI. vaLI pitAnA mAtApitAne zreya nimitte teNe eka UDila baMdhathI baMne bAju saMbaMdhita, eka nirgamana dvAravALuM, be praveza balAnakayukta, ATha maMDapasahita, bAvana jinAlayayukta, uttAnapaTTa tathA dvAramAM ArasapahANathI suzobhita, eka navuM prauDha dhvajadaMDanI ghaTAthI virAjita, skurAyamAna pUtaLIo tathA traNa taraNethI zebhAyamAna ane zatruMjaya tathA raivatAcalanuM jANe pratinidhirUpa hoya tevuM eka unnata citya tyAM karAvyuM. tenA nirvAhane mATe ekAMta dhArmika evA teNe be hATa, cAra piLa, ane eka bagIce Apyo. vaLI AsarAjanA cityamAM teNe lakSmIne kAraNarUpa evuM eka pittaLanuM moTuM samavasaraNa karAvyuM. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . A caturtha prastAvane 213 temaja cAritrathI pavitra evA munione mATe jANe saMsArasAgaranI naukA hoya tevI pAMca vasati (upAzraya) karAvI, ane jaina sAdhuonA nivAsane mATe tyAM teNe svarganA vimAna karatAM paNa ramaNIya evI aneka pauSadhazALAe karAvI. ' lokonA upakArane mATe kuvA, bagIcA, paraba, taLAve, vADIo, brahmapurI tathA zivamaTha vigere karAvyA. temaja pitAnA svAmInA aMtararUpa mahAsAgarane AnaMda pamADavAmAM caMdramaMDaLI samAna zivAlaya vigere satkRtyenI maMDaLI (NiI paNa karAvI ane te taMbhatIrthapuranI pAse mahI nadI ane sAgara saMgama thavAnA sthAne zaMkharAjAnA saMgrAmamAM patita thayelA rAjAonA zreyanimitte daza devakuLa karyA. kahyuM che ke-"zakharAjAnA saMgrAmamAM pitAnI parAkramavRttithI nirmaLa caritravALA tathA pRthvItalane gajAvanArA evA bhUpAla vigere je vIra puruSe patita thayA, temanuM darekanuM nAma rAkhavA durjananI kuLalakSmIne kabaje karanAra evA te mahAzaya maMtrIe mahI nadInA kAMThe daza devakula karAvyAM." vaLI sarala buddhivALA evA teNe uMcA pradezathI AvatA brAhmaNanA vizrAma mATe eka brahmapurI karAvI. vaLI tyAMnA rahevAsI brAhmaNone teNe tera vADA ApyA paNa tenI kIrti to cauda bhuvanamAM bhramaNa karavA lAgI. temaja SaTkarmamAM Asakta evA brAhmaNone sukRtAzayavALA teNe rAmapallaDikA gAma dakSiNamAM ApyuM. temaja prasanna thayelA vastupAle paurajanonA upakArane mATe Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara yAdavakuLamAM sUrya samAna evA kRSNa mahAtmAnuM lakSamIsahita. rAjamaMdira samAna ane divya Rddhiyukta bhUmikAvALuM maMdira karAvyuM. pitAnA baMdhusahita maMtrIzvare e nagaramAM suvarNanA kuMbha, dhvaja, daMDa ane uchaLatI patAkAothI cAre bAju pari vRtta evA seMkaDe jinacaitya karAvyAM. jaLa tathA sthalamArgathI AvatA vepArIonA sukhanimitte teNe dANanA be maMDapa judA judA karAvyA. temaja taka ApavA nimitta pitAnI buddhithI vedibaMdha karAvIne kuzaLa evA teNe zaucAzaucane. viveka rakhA. vaLI dayALu evA teNe nagaramAM mAkhaNa tathA manuja-vikraya ane pADA vigerenI hiMsAnAM pApakAne niSedha karAvyA, temaja pitAnA svAmInA zreya nimitte teNe vaidyanAtha mahAdevanuM maMDapa sahita eka navuM maMdira karAvyuM. vaLI pitAnA rAjAnA zreya nimitte teNe zrI bhaTTAditya devanA maMdiramAM mUrtinI uttAnapIThikA tathA suvarNa mugaTa karAvyo. temaja bhImeza maMdiranA zikhara para teNe pitAnA pratApa samAna dedIpyamAna suvarNa kaLaza ane dhvajadaMDa karAvyuM. vaLI pitAnA manarUpa raMgabhUminA madhya bhAgamAM bhaktine nacAvanAra evA teNe pitAnA kuLadevanI AgaLa eka raMgamaMDapa karAvyuM. vaLI pitAnI mAtAnA zriya nimitte tejapAla maMtrIe tyAMja asAdhAraNa kAMtivALI zrI ariSTaneminI pratimA sthApanA karI. temaja caulukya rAjAe karAvela zrI AdinAthanA cityamAM jANe Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha prastAva ra15 puSkarAnA sUryo hoya tevA bahetara daMDasahita suvarNanA navA 72 kuMbhe racAvyA ane zrI neminAtha tathA pAzvanAthanI be devakulikA karAvI. vaLI cAhaDezanA maMdiramAM teNe eka balAnaka karAvyuM tathA temAM eka dhAtunuM moTuM biMba sthApana karyuM. temaja zrImAn AmarAjAnA cityamAM teNe eka divya pASANanuM teraNa karAvyuM ane kaSapaTTa (zyAma pASANa)nuM zrI neminAthanuM biMba karAvyuM. vaLI vastupAla maMtrIe tyAM aneka lokone abhISTa bhajana ApavA bhinna bhinna sthAnee suzobhita evI aneka dAnazALAe karAvI. vaLI teNe dIna ane bhagna vepArIone karamukta karyA. tathA vizeSe sarva sujJajanene RNamukta ryA. vaLI meghane samudranI jema pitAnI RddhinA saMvibhAgathI teNe tyAM suzrAvakenI vAraMvAra unnati karI. vaLI samudranA taTaparyata covIza jana pramANa kSetramAM jIvarakSA karAvatAM caulukya rAjAnA pravara pradhAne tyAM samasta nagaramAM prANIene caulukaya nRpanA aizvaryanI rItinuM smaraNa karAvyuM. vaLI kAMcIpuramAM pradhAnanA putra jannasiMhe kAMcanakuMbhayukta kuMDarIkAvatAra nAmanuM citya karAvyuM. evA avasaramAM zaMkarasvAmIe pitAnI abhISTa siddhine mATe rAjA samAna evA vastupAlanA guNenI stuti karatAM jaNAvyuM ke "he maMtrIzvara! sajajanenA saMkhyAbaMdha guNa grahaNa karavAthI tame guNa kahevANuM-e tamArI nAmanA te yukta ja che, paNa arthIjanene lakSmI Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 zrIvastupAla caritra bhASAMtara ApatAM chatAM tame zrImAn gaNAyA e tamArI khyAti Azcarya upajAve tevI che. kRpaNutAnA doSathI je peAtAnA dhanane gharanA bheAMyarAmAM dATI mUke che, te puruSane AlAka ke palAkamAM te dhananA lAbha maLI zakatA nathI ane te pArakAnA hAthamAM jAya che. paNa huM matrIrAja! tame te A bhavamAM peAtAnI lakSmIne supAtre vyaya karI tene saphaLa karA che, tethI anya janmane mATe paNa tenuM tame AkarSaNa karA che.' kavIMdromAM hastI samAna evA te virAje karelI stuti sAMbhaLIne maMtrIzvare parivArasahita te kavIMdrane ATha hAthI, yAgya varSAsana, ATha hajAra saiAnAmahAra tathA nAmIcA avA ApyA ane peAte jagatamAM 'kavikalpavRkSa' evI khyAtine pAmyA. e pramANe zrIsta'bhatIpuramAM jinabhavanA, zivabhavanA, dharmazALAo, mATI jinapUjAo, saMghapUjA, kaviAne tathA sujJa jAne abhISTa dAna vigere satkRtyA karatAM ane satpuruSAmAM ha vadhAratAM rAjAone mAnanIya evA vastupAla pradhAne sadviveka pUrNAMka pAMca koTi dramanA vyaya karI peAtAnI samRddhine saphLa karI. iti zrI mahAmAtyazrIvastupAlacaritre dharmamAhAtmya prakAzake zrItapAgacchAdhirAjazrIsomasuMdara mRrizrImunisuMdarasUrizrIjayacaMdrasUri ziSya paMDita zrI jina harSagaNikRte harSA zrIstaMbhatIrthasAmrAjyarAjAdhirAjazrIzaMkhavijaya nAnAdharmakAryavarNananAmA caturthaH prastAvaH || o // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 paMcama prastAva paMcama prastAva eka divase prabhAte padmAkaranI jema sajjanAne Anada ApanAra zrImAn vastupAla maMtrIzvara jAgrata thaI prAta; kRtya karIne zrIbharatezvaranI jema te ratnadarpaNamAM peAtAnu mukhakamaLa jovA lAgyA, evAmAM peAtAnA karNe pAse mastakapara zeSanAganA zarIra samAna ujjavaLa evuM eka palita (zveta vALa) joIne teNe vicAra karyo ke-"ahA ! kaI kaLAneA abhyAsa na karyAM, kaMI tapazcaraNa na karyu ane supAtre kaMi dAna paNa na dIdhu. evAmAM A madhura yauvanaavasthA cAlatI thaI. pratidina sUryanA gamanAgamanathI jIvatanA kSaya thatA jAya che, bhAre karmabaMdha thAya tevA vyApAra karatAM jate vakhata jaNAtA nathI, ane janma, jarA ne maraNa pramukhane jotAM trAsa paNa thatA nathI. ahA ! mAha ane pramAdarUpa madirA pIne A jagata mAnmatta banI gayu* lAge che. Ayu, yauvana ane vittanA nAza thayA pachI jevI mati pragaTe che, tevI mati jo pUrve utpanna thatI hAya te paramapada dUra nathI. zirapara jarA ArohaNa karatI vakhate tA te sadhathI kaika uMcI rahe che, paNa te jyAre kharAare ArUDha thAya che tyAre te skadha sAthe aDI jAya che ane mastaka nIce namI jAya che. leAkeA mane pUche che ke 6 tArA zarIre kuzaLa che ?' paNa amAre kuzaLa kayAMthI? kemake divase divase Ayu tA kSINa thatuM jAya che. Azcaryanu kAraNa na thayA ? zrImAna zAlibhadra kAne Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara ke jenA bhaMga ane RddhinI cakravartI paNa tulanA na karI zake, ane baLISTha yauvana vayamAM paNa padma samAna saurabhavALI ane divya evI batrIza padminI suMdarIone jeNe eka kSaNa vAramAM tyAga karI dIdhe. manuSya nareMdranA mAnathI ulaTA virakta thayA. zaMkha samAna ujavaLa yazasvI ane suvarNa samAna prabhAyukta tathA vistRta puNyalamIvALA evA jabUsvAmI traNe lekanA tilaka samAna kema na hoya ke jeNe navANuM karADa senIyAne tRNanI jema tyAga karIne pitAnI ATha priyA sAthe dIkSA aMgIkAra karI," A pramANe pitAnA manamAM vicAra karIne saMvegarasathI pUrita e te maMtrIzvara vizeSathI dharmakArya karavAne tatpara thaye, pachI pitAnA baMdhuo sAthe dharmazALAmAM AvIne atyaMta bhaktinA raMgathI teNe zrI naracaMdragurUne vaMdana karyuM. eTale kalyANalakSmIne vadhAranAra evI dharmAziSathI namra evA tene AnaMda pamADIne gurUmahArAja sudhAsamAna madhura vANIthI dharmadezanA ApavA lAgyA. rAjyalakSamI, IMdriyapaTutA, maMtrIzvarapaNuM, dIrdhAyu, gurUsaMpatti ane sarvAga sukhakara e svajanasaMga-e badhAM dharmasAdhanathI saphaLa thAya che. je A AtmA dharmasAdhanamAM rakta na thayo te manavAMchita pUranAra lakSmI maLI tethI zuM ? zatruonA zira para paga mUkyo tethI zuM? ane hajAre sevake hAjara rahyA tethI paNa zuM ? saMsArasAgaramAM sarva prANIonA AdhArarUpa evA dharmane Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 219 jinezvarAe gRhasthadhama tathA sAdhudhama ema e prakAre hela che. huM matrIrAja ! vividha sapradAyAnA netAoe kahela sa dharmomAM Arhat dharma samyaga dayA, uttama zIla ane tIvra tapathI abhirAma hovAne lIdhe atizaya prazasta che. lau izAo paraspara virodharUpa durgaMdhathI bharelAM che, tethI temAM kahelAM vacaneAthI pavitra dharma mArganA kharAkhara ni ya thaI zake tema nathI. jema ratnakhANamAM paNa pUnA atizaya puNyathIja citAmaNi ratna prApta thAya che tema bhavasAgaramAM bhamatAM manuSyajanmamAMja prANI ati zuddha saddharmane pAmI zake che. te dharmarUpa vRkSanuM mULa samyakatva che, te tattvazraddhAnarUpa che. te samyakatva svabhAvathI athavA gurUgamathI prApta thAya che. zakAdi doSathI akaluSita evA prANIne vizuddha deva, zerU ane dharmAMmAM je aMtaraMga ci thAya tene mahAtmAe samyaktva kahe che. kahyuM che ke-mArA jinezvaraja deva, guNI sAdhuja mArA gurU ane jinapraNIta tattvaja mArA dharma-evI mati te samyaktva kahevAya che.' tenA pAMca bheru che. prathama aupazamika, bIjI sAsvAdana, trIjuM kSAyeApazamika, ceAthu vedaka ane pAMcamu kSAyika. temAM aupazamika samyaktva e prakAre prApta thAya che. anAdi mithyAtvI jIvane graMthibhedathI thAya che ane upazamazreNimAM mAhanA upazamathI prApta thAya che. temAM graMthibheda A pramANe thAya che-jinezvarAe sa'sArI jIvane AzrIne jJAnAvaraNIya danAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya kramanI utkRSTa sthiti trIza kATAkATI sAgarApamanI, mAhanIya karmInI sittera Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 zrIvastupAla caritra bhASAMtara koTAkATI sAgaropamanI ane nAmakama tathA gAtrakanI vIza koTAkoTI sAgaropamanI utkRSTa sthiti kahelI che. have girinaThThIthI gALa thatA pASANanA nyAyathI yathApravruttikaraNa cAge e sthitinA nAza karIne dezenyuna eka koTAkoTI sAgarApama pramANu zeSa rAkhIche keTalAka sAttvika jIvA aputra karaNarUpa kuThAravaDe durbhedya evA graMthibheda kare che. jIvanA rAgadveSarUpa pariNAmane graMthi kahevAmAM Ave che. te vAMsanI jema atyaMta durbhedya-ducchedya ane nibiDa hAya che. tenA bheda karIne anivRttikaraNavaDe aMturakaraNa karI AgaLa veDhavA lAyaka mithyAtvadaLanA be vibhAga karI, temAMnA nAnA aMtarmuhUtta pramANa sthitinA daLane prathama vedI laI mithyAtvane virala karIne ISTa rAjyanI jema aMtarmuhUtta pramANa samyaktvane prApta kare che. te vakhate je samyag zraddhAna prApta thAya che te aupazamika samyakatva kahevAya che. AvI rIte svAbhAvika graMthibheda karavAthI je prApta thAya tene naisagika samyakatva kahevAmAM Ave che; ane gurUmahArAjanA upadezathI graMthibheda thatAM jIvane prApta thAya te adhigamika samyaktva kahevAya che. upazamazreNie caDatAM mehanIya kanI sarva prakRti zAMta thatAM jIvane prApta thAya te bIjA prakAranuM aupazamika samyaktva kahevAya che. samiti pAmeleA jIva mithyAtvAbhimukha thai samyagda narUpa pAyasane vasI nAkhIne anaMtAnubadhIne uddINu karatA satA samaktirUpa pAyasanA svAdane je anubhava kare Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva rara1 tene sAsvAdana samyakatva kahe che, te samyaktvanI utkRSTa che Avali ane jaghanya eka samayanI sthiti hoya che. udayagata mithyAtvanA muddagaLane vedanAra jIvane mithyAtvamehanIyanA kSaya ane upazamathI trIju lApazamika samyakatva prApta thAya che. kSapakazreNi para ArUDha thatAM anaMtAnubaMdhIne kSINa karI mithyAtva ane mizramehanIyanA. kSayathI kSAyikanI sanmukha thaIne jIva kSINaprAya je samakti. mehanIya tenA caramAMzane vede, te cothuM vedaka samyakatva. kahevAya che ane upara kahelI sAte prakRti sarvathA kSaNa thatAM jIvane kSAyika samyaktva prApta thAya che. e samaktimAM prApta thayelI pariNAmanI zuddhi niraMtara banI vaLI sakyatva recaka, dIpaka ane kAraka-evA sAnvaya guNathI traNa prakAranuM paNa kahevAya che. daSTAMtAdika vinA je jIvane tIvra zraddhA utpanna thAya te recaka samyaktva anya prANIone prakAza ApavA purateja je AtmAne nirmaLa kare te dIpaka samyaktva ane paMcAcAranI zuddha kriyA karavApaNAthI kAraka samyaktva kahevAmAM Ave che. e samyakRtvamAM eka paNa prakAranuM (dIpaka sivAya) samakita vidyamAna hoya te paNa mokSalakSamInI prApti thaI zake che. tapa japa tIrthayAtrAdika badhuM je samyaktvapurvaka karavAmAM Ave te puNyAnubaMdhI puNyanI prApti thAya che ema zrIjinezvara bhagavata kahe che. kahyuM che ke "trata, dAna, jinapujana, jina. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara zrIvAstupAla caritra bhASAMtara caitya ane jinabiMbanuM karAvavuM, tIrthasevA, tapa ane kriyA e sarva je samyaktvapurvaka karavAmAM Ave to te mahA phaLane Ape che. AdinAtha pramukha jiteMdro, puMDarIka pramukha gaNadhara ane bharata rAjA pramukha nareMdro-e badhA samyaktvanA prabhAvathIja mekSe gayA che. vaLI kRSNa ane zreNika pramukha jinazAsanamAM prakhyAta rAjAo samyaktva guNathIja tIrthaMkarapaNuM pAmIne mekSe jaze. sugurUnA prasAdathI e samyaktva ratnane meLavIne je prANI zaMkAdi deSane dUra karI tene niraMtara potAnA aMtaramAM dhAraNa kare che te prANI zrInarama nareMdranI jema prauDha bhogasukhayukata mAnikapaNAnI lakSamIne prApta karI prAMte paramapadane pAme che. te kathA A pramANe che- narama rAjAnI kathA A bharatakSetramAM vijayA nAme nagarI che, jyAM sarva gRhastha jana devanAM jevAM sukha bhogave che. tyAM caMdramAM samAna kaLAvilAsathI suzobhita, sadAcArI ane prajAne AnaMda ApanAra narama nAme rAjA rAjya karato hato. vIraziromaNi evA te rAjAne "zatruone pitAnI pITha na ApavI ane parastrIone pitAnuM vakSasthaLa na ApavuM - e be vastuo ja adeya hatI. jenA dhanuSyane agrabhAga namatAMja zatruonAM zira namI jatAM ane jenA bANane avAja thatAM zatruo nirjIva banI jatA hatA. te rAjAne asAdhAraNa lAvaNyavALI ane sarva suMdarIomAM jANe Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 223 vidhAtAe jayapatAkA banAvI hoya tevI sudarI nAme rANI hatI. sarva kAryomAM samatha, prajA tathA rAjAnA a sAdhavAmAM tatpara tathA buddhinA bhaDAra matisAgara nAme tenA pradhAna hatA; tathA peAtAnA prANa karatAM paNa priya, sujanAmAM agresara ane sadAcArI evA manadatta nAme vyavahArI tenA parama mitra hatA. ekadA AkAzamAM rahelA pUrNimAnA caMdranI jema prabhAyukta tArAgaNurUpa vibudha janAthI sevyamAna evA narava rAjAe rAjasabhAne alaMkRta karI, eTale pAtapotAnA matAnusAre yukti batAvIne aneka vidvAneA dharma sabaMdhI vividha prakAre vivAda karavA lAgyA. temAMnA keTalAka khelyA ke- A jagatamAM je pApakAra karavA teja dharma che ane te kAruNya, vAtsalya, dAna tathA dAkSiNya vigere bhedathI aneka prakAre che.' keTalAka khelyA ke-dharmanA saMbaMdhamAM samudranA jaLapravAheAnI jema mANasAnA vicAro bhale prasaryA kare, paraMtu peAtAnA kuLamA nI sevA eja dharma che.'keTalAka khelyA ke- vividha tIrthanA jaLathI snAna karavuM eja dharma che ane uttama vastuothI samasta devAne tapaNu Apavu' e tene sAra che. purANa tathA vedAdika zAstramAM batAvyA pramANe vividha prakAranAM dAnathI brAhmaNAnI pUjA karavI, ekAdazIne divase upavAsa karavA, yathAzakti mAbApanuM gaurava karavu, vAva, sarovara ane kuvA vigere khAdAvIne pRthvI para jaLapravAha pragaTa karavA ane Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara gAmedha tathA azvamedhAdika yajJAthI samasta devAne prasanna. karavA e paNa dharma ja che.' Ama vAta cAle che. evAmAM cArvAkamatAnuyAyI koI durAtmA khelyA ke- svarga, meAkSa, puNya, pApa tathA jIva-e badhAM AkAzapuSpasamAna che.' 224 A pramANe paraspara virUddha evAM temanAM vacane sAMbhaLIne sudharmAMmAM jenI mati dRDha thayelI che evA rAjAe temane tattvamAnA ajJAta mAnI lIdhA. evAmAM dvArapALe AvI rAjAne praNAma karIne vijJapti karI ke he vibhA ! cakravAka jema sUryane, cakAra jema caMdrane ane mayUra jema meghane cAhe tema hAthamAM bheTa laIne dvAra AgaLa ubhA rahela kAMtimAM kAmadeva samAna kaI nika Apane maLavAne cAhe che." te sAMbhaLIne rAjAe tene rAjasabhAmAM AvavA devAnA Adeza karyA, eTale teNe rAjasabhAmAM AvI rAjA pAse bheTa mUkIne rAjAne praNAma karyA, eTale peAtAnA parama mitra evA tene joI ne prasanna thayelA rAjAe madhura vacanathI tenA satkAra karI kahyuM ke--hai bhadra ! tane kuzaLa che ? Aje bahu kALe tArI mulAkAta thai. acAnaka kayAMthI AvIne te mane atyAre AnaMda pamADavo ?' A pramANenA prazna thavAthI te khelyA ke-- he vibhA ! mRgatRSNAne vaza thayelA mRganI jema huM lakSmInA leAbhe ghaNA dezamAM bhaTakayA.' eTale rAjAe kahyuM ke he mitra ! aneka dezeAmAM bhamatAM kaMI kautuka tArA jovAmAM Avyu ? ' tenA uttaramAM samasta aMdhakArane dUra karanAra caMdrakAMtamaNinA prauDha nAyakaH " Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 225 samAna viSanA AveganI vyathAne dUra karanAra ane sAkSAta jANe puNyane samUha heya e sthULa muktAphaLane sarvArnAivinAzaka nAme hAra teNe rAjAne bheTa karyo. te addabhUta hAra joIne rAjAe Azcarya sAthe tene puchyuM ke - he bhadra! puNya- * hInane duprApya e A hAra tane kyAMthI prApta thayo ?" eTale te be ke-"he deva ! tamArA caraNakamaLane namaskAra karIne ahIMthI purva dizA tarapha cAlatAM huM draupadikA nAmanI bhayaMkara aTavImAM jaI pahoMcyo. tyAM tRSAtura hariNInI jema jaLane mATe Amatema najara pheravIne bhamatAM meM bhavyajanonA aMtara ajJAnane dUra karanAra, devatAothI sevyamAna, tapavaDe sUrya samAna tejasvI ane jANe mUrti mAn dharma heya evA guNadhara nAmanA mahAtmAne joyA. eTale sUryane jotAM jema cakavAka AnaMda pAme tema te munine joIne huM parama AnaMda pAmya ane vidhipUrvaka temane praNAma karIne huM temanI pAse beThe. have tyAM prathamathIja divya AbhUSaNayukta ane pitAnA zarIranI kAMtithI dharAtaLane udyatita karanAra evo koI deva beThe hate. sudhAsvAda samAna madhura tenA darzanathI mAruM mana atyaMta AnaMda pAmyuM ane mane jotAM te deva paNa pramoda pAmyo. pachI te deve munIzvarane praNAma karIne pUchayuM ke-"he bhagavad ! Ane jotAM mArA aMtaramAM kema adhika harSa utpanna thAya che?" eTale mahAtmAe kahyuM ke-"bhavAMtaramAM e tAro laghu brAtA hatA, tethI ene jotAM tane prema upaje 15 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zrIvastupAla caritra bhASAMtara che." ema sAMbhaLIne te devatAe punaH pUchayuM ke- he vibhe! e mAre bhrAtA kyAre hatuM te kRpA karIne kahe," kAraNa ke "gurUmahArAja sUryanI jema potAnI vANIrUpa kiraNothI ajJAnarUpa aMdhakArane dUra karanArA hoya che." AcArya bolyA ke "he deva ! tuM tArA avadhijJAnathI e badhuM svarUpa jANe che, chatAM anya janenA bedhanimitta tuM pUche che te saMvegaraMgayukta tArA pUrva bhavanuM caritra huM kahuM chuM te sAMbhaLa. zrI pavAprabha jinezvaranA janmakalyANakathI pavitra, zrI vIra prabhunA pAraNanA aizvaryathI suzobhita, dharma tathA nyAyanA eka dhAmarUpa ane jemAM laMkAnI jema suvarNamaya aneka maMdira che evI kauzAMbI nAme nagarI che. tyAM jayazrInA kIDAgraharUpa, uddAma tejayukta tathA asAdhAraNa saMpattinA sthAnarUpa jaya nAme rAjA rAjya karato hato. tene saccaritrathI pavitra tathA rAjaguNathI jagatamAM vikhyAta evA zUra ane caMdra nAmanA be putra hatA. AmravRkSanA uddagama samAna lekene AnaMda pamADatA tathA guNarUpI sugaMdhayukta evA te baMne bhrAtA kene priya na hatA ? arthAt saune priya hatA. te baMne yauvanavaya pAmatAM padArthone asthira svabhAva hevAthI temanI mAtA maraNa pAmI. karmonI gati durladhya che. pachI nyAya ane parAkramathI lokone AnaMda ApanAra evA te baMne rAjakumArane rAjAe yuvarAjapada ApyuM. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 227 ekadA pitAnA putrane rAjyasaMpatti maLe evA IrAdAthI yauvarAjyapadanI prauDha lAlasAthI ane tucha mana hovAthI pagale pagale aMtaramAM atyaMta ISyane dhAraNa karatI evI tenI oramAna mAtAe udyAnamAM gayelA te baMnene chAnI rIte pitAnI dAsIne hAthe viSamizrita modaka makalyA, ane temaNe te bhakSaNa karyA, kAraNa ke kSudhA vakhate vicAra karavAnI buddhi hotI nathI. viSanA AvegathI mUcha khAIne teo pRthvI para paDayA. te hakIkta sAMbhaLIne rAjA edadama pitAnA parivAra sahita tyAM AvyA. pachI rAjAnI AjJA thatAM viSanA Avegane zAMta karavA mATe aneka vaidyoe vividha upacAra karyo, chatAM kuziSyane ApelI zikhAmaNa vRthA jAya tema te badhA vyartha gayA. eTale rAjA beda pAmIne zUnya je banI gaye. AthI badhe parivAra mATe sAde rUdana karavA lAgyo ane maMtrIo paNa dimUDha jevA thaI gayA. evAmAM temanA puNyodayathI azoka vRkSa nIce beThelA, kSamAvaMta, tejasvI buddhivALA tathA agaNya karUNArasanA sAgara evA divAkara munIzvare garUDapapAta nAmanA adhyayananuM smaraNa karyuM. te pAThanA mahimAthI AkarSAyela ane skurAyamAna kAMtivALo e garUDAdhipa deva tyAM sAkSAt Avyo. tenA pakSane thayelo je prasAra tenA prabhAvathI te kumArone viSAga tarataja zAMta thaI gaya-kAraNa ke devene prabhAva aciMtanIya hoya che. mUracha dUra thatAM jANe nidrAmAMthI uThaDyA hoya tema te baMne kumAre e svAdiSTa ane zItaLa jaLanuM pAna karI netrakamaLane vikasita karatA Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara hatA tyAM pitAnA tAtane parivAra sahita Avela joIne komaLa svare pUchyuM ke-"he tAta ! amane zuM thayuM hatuM ke jethI Apane ahIM padhAravuM paDyuM ?" eTale rAjAe sAvadhAna thayelA evA te baMne kumArane temanI apara mAtAe Apela viSanuM svarUpa, sAdhumahAtmAne upakAra, garUDadevanuM Agamana ane svajano pAse karAvela zIpacAra vigere vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. evAmAM akhila vizvane vismaya pamADanAra evA garUDAdhipa deve tyAM AvIne rAjAne kahyuM ke-"he rAjan ! mahAbhAgya vinA maMtra taMtranA prayogathI, cogathI ke tapathI de kadApi pratyakSa thatA nathI. potAnA guNathI jagatane AnaMda ApanArA evA A tArA putra para samatAnA sAgara evA mahAtmAe mahAn upakAra karyo che, mATe e mahAtmA vatsalapaNAthI je kAMI tamane upadeza kare te pramANe tamAre karavuM, kAraNa ke teo pariNAme hitakara vAkaya ja bole che." A pramANe kahIne garUDAdhideva pitAnA sthAne cAlyA gaye ane rAjA pitAnA putra sahita AnaMdapUrvaka te mahAtmAne vaMdana karavA Ave. gurUmahArAjanA caraNakamaLane vaMdana karIne rAjA temanI sanmukha beThe. eTale baMne rAjakumAro namra thaIne te mahAtmAnI stuti karavA lAgyA ke- bhavATavImAM bhramaNa karavAthI utpanna thayelA saMtApane dUra karavAmAM sudhAnI nAva samAna tathA agaNya puNya ane kAruNyanA kSIrasAgara evA he mahAmuni ! tame jayavaMtA va. jagatanA sarva prANIo para upakAra karavAne mATe ja avatAra lenArA tathA jagatanA Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 229 AnaMdarUpa kaMdane vadhAravAmAM amRtanA megha samAna evA he mahAtman ! tame jaya pAmo." A pramANe stuti karIne aMtaramAM atyaMta AnaMdita thayelA te rAjakumAre munIzvarane praNAma karIne beThA, eTale dayALu evA mahAtmAe temane A pramANe dharmopadeza Apyo. paMceMdriyapaNuM, manuSyapaNuM, AryakSetra, uttama kuLa, saddagurUnI jogavAI, Agama zravaNanI IcchA, Arogya, dIrdhAyuSya ane caraNa (cAritra) e padArtho A saMsAramAM pAmavA ati durlabha che, chatAM pUrvanA bhedayathI e sAmagrI prApta karIne je puruSa sukRtathI tene kRtArtha kare che te bhAgyavaMta prANIo svarga ane mokSanAM sukhane pAme che. pitAnA zarIrasukhane mATe prANIo putra, kalatra, vividha prakArano parigraha, ghara, hATa ane lakSmI meLavavA prayatna karI rahyA che, paraMtu te zarIra parAdhIna, kRtajJa ane atyaMta asArarUpa che, to evA asAra zarIrathI jeo vizuddha dharmarUpa nidhAnane upArjana kare che temaNe zuM na meLavyuM? arthAt sarva meLavyuM. pAMca pramAde karIne ane dhana meLavavAnA mehamAM phasAI jaIne je prANI sukRtane taddana visArI mUke tene dugatimAM paDatAM keNa bacAvI zake ? mehane vaza thaIne dharmanA eka sArabhUta narajanmane je hArI jAya che te prANIne janma ajAgalastananI je niSphaLa hovAthI potAnuM hita zuM karI zake? kAMI paNa na karI zake. tethI bAdhArahita ane zAzvata evA sukhane pAmavAnI Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara jo tamane icchA hAya tA AtmAnA sarvarAgane zAMta karavAmAM parama auSadharUpa tathA jagatanA jIvAne sarva prakAranA abhISTa ApanAra At dhamAM niraMtara Adara karI.' 230 A pramANenA upadeza sAMbhaLIne te khaMne rAjakumArAe tarataja sa'sAra tajI dIdhA ane temanI pAse dIkSita thaine pacamahAvratAne ArAdhavAmAM sAvadhAna thaI gayA. temaja pa'cAcAramAM pravINa, trizumigupta, samatAsAgaramAM magna, sarva prANIonI dayA pALavAmAM tatpara, kAma, krodha, mAha, mada, mAna ane matsarathI rahita tathA satata zAstrAvAhanamAM rakta thayA. e pramANe saMyama ArAdhIne te ane rAjakumArA prathama devalAkamAM vidyutprabha ane vidhusuMdara nAme deva thayA. tyAMthI cyavIne tArA laghu bhrAtA akhila sapattithI vikhyAta evA A madanadatta nAme vyavahArI thayA che, tethI agaNita lakSmIvALA evA ene jotAM tane atizaya AnaMda utpanna thAya che." A pramANe pUrva bhava sAMbhaLIne mArA para vadhAre snehALa thayelA te deve viSane dUra karanAra ane vizvamAM sArabhUta A hAra mane ApyA. pachI te deve gurUmahArAjane pUchyuM. ke' huM bhagavAn ! mane bhavAMtaramAM samyaktvanA lAbha zI rIte thaze ?' eTale gurU khAlyA ke-- 'AgAmI bhavamAM tuM naravarmA rAjAne atizaya kAMtimAn haridatta nAme putra thaIza. tyAM A hAra jovAthI tane jAtismaraNajJAna thaze ane tethI he deva ! tuM tyAM Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacama prastAva 231 sajJanA pAvana dharmane pAmIza.' A pramANe tattvasudhAne sicanArI evI e mahAtmAnI vANI sAMbhaLIne sadbhaktithI te mahAtmAne praNAma karI vidyutprabha deva svasthAne gayA ane huM sarva ane sAdhanAra evI lakSmI upArjana karI A hAra laine pAchA A nagaramAM AvyeA cheM. he rAjendra ! jagajjanane maneAhArI evA A hAra e devane kAMthI thayA ? ema meM gurUmahArAjane pUchyuM hatu. tyAre temaNe kahyuM hatuM ke-- * vi`dhyAcaLanI bhUminA zu'gArarUpa zatadvAra nAmanA mahApuramAM nAnAvidha prANIonA sukhane pUranAra pUraNu nAme zeTha hatA. tejinayamathI ajJAta chatAM sarva prANIo para upakAra karatA ane bhadrakabhAvathI sadAcAramAM parAyaNa hatA. dayAnI lAgaNIthI pRthvI para ghaNI dAnazALAe karAvIne annadAnAdikathI te prANIone niraMtara sukhI karatA hatA. ekadA tapathI kRza zarIravALA evA sAdhue tene ghera AvI caDavA, temane teNe annadAna ApyuM. pachI anukrame lakSmI, zarIra ane yauvanane vIjaLInA vilAsanI jema asthira jANIne teNe tApasI dIkSA aMgIkAra karI ane vividha prakAranA kAyalezavaDe ugra tapa karavA lAgyA. ema zaivAgamAkta vidhithI saMpUrNa rAgapUrvaka tApasa vratanuM ArAdhana karIne te asurakumAramAM atyaMta tejasvI camare dra nAme devAne svAmI ( IMdra ) thayA. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhArI jaganA mukha bhISaNa kara para kodhathI to vika temane namaskAra karI zaraNa lai, paMcAMga - 232 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara ekadA te camaracacAnA svAmIe avadhijJAnathI saudharmedranI sabhAne pitAnI upara joI ane pitAnA zira para rahelA tenA pAdapIThane joIne dArUNa kodhathI teNe bhrakuTI caDAvI pitAnuM mukha bhISaNa karI dIdhuM. pachI pratimAdhArI jagaprabhu zrI vIranuM zaraNa laI, paMcAMga praNipAtapUrvaka temane namaskAra karIne lakSa jananuM bhISma rUpa vikvIM kalpAMta kALanA agninI jema jAjavalyamAna evo te duSTabuddhi prathama devalokamAM Avyo, ane bhISaNa avAjathI tyAM rahelA devatAone bIvarAvavA lAge, kAraNa ke ajJa AtmAne kRtyAkRtyane viveka hotuM nathI. tenA AvA duSkRtyane joIne Idra kodhamAM AvI vegathI vizvane vibhrAMti pamADanAra evuM potAnuM vajI tenA para choDayuM; eTale akhalita vegavALA ane parvatane paNa bhedanArA te vanane joIne pitAno mada utArI nAkhI tarata ja te duSTa pAcho bhAgya ane zrI vIra prabhunA caraNakamaLa nIce sUkSama rUpa karIne te saMtAI gaye. A prANIne ApattimAM vIra prabhu vinA anya zaraNa kyAMthI hoya? iMdra mUkela vajI je tenA zarIrane sparza karyo heta te baLavAna asureMdra paNa raMkanI jema cira kALa AkaMda karata; paraMtu te vA bhAgatA evA tenI pAchaLa pAchaLa deDatuM gayuM, vizvane trAsa pamADanAra evA tene vega vacamAM leza paNa ocho na thaye; paraMtu tene zrIvara paramAtmAnA caraNa nIce saMtAI gayela jeIne prabhune pradakSiNA daI te vajI pAchuM IMdranA karakamaLamAM jaIne rahyuM. eTale sureMdra paNa bhagavaMtane vaMdana karavA Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 233 mATe tyAM Avyo, ane prabhunA prabhAvathI temanI paraspara atyaMta prIti baMdhANI jyAM zrIvIra prabhu kAsage rahelA hatA tyAM-mahItala para camarapapAta nAme tIrtha prasiddha thayuM. vIra paramAtmAne vaMdana karatAM utpanna thayelA AnaMdane lIdhe te baMne idroe tyAM gItanRtyapUrvaka mahotsava karyo. vajAghAtanA bhayathI nIce mukha karIne satvara bhAgatA camakane A hAra eka dvIpamAM paDI gayo. tyAM kIDAkautukathI AvelA A devane te hAra jaDyo ane te teNe tane samarpaNa karyo. tAre paNa e hAra dharmanI daDhatA mATe rAjAne Apavo. mATe he svAmin ! devatAe Apelo A amUlya hAra Apa grahaNa kare." pachI sadAcAranI jema te hAra vyavahArI pAsethI laIne pitAnA haridatta nAmanA putrane bolAvI rAjAe te hAra tenA kaMThamAM paherAvyA. eTale te hArane jotAM ja jAtismaraNa pAmI te rAjaputre potAnA pUrva bhavanuM svarUpa rAjA vigerenI AgaLa kahI saMbhaLAvyuM. puNyakarmathI pavitra evuM pitAnA putranuM caritra sAMbhaLIne rAjAne jainadharmamAM daDha zraddhA thaI. evA avasaramAM hAthamAM puSpa laIne rAjAne namaskArapUrvaka sujJa vanapAlake vinayathI vijJapti karI ke "he rAjan ! ApanA kIDAuvAnamAM sAdhuothI parivRtta evA guNakara nAmanA zrImAna gurU padhAryA che." jANe zarIra para sudhAnuM siMcana thayuM hoya evuM tenuM vacana sAMbhaLIne prasanna thayelA rAjAe mugaTa vinAnAM badhAM alaMkAro tene InAmamAM ApI dIdhAM. pachI madanadatta vigere vyavahArIothI paravarela rAjA te DAhavAnamAM jAya che? bhaLIne temAM ApI Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara munIMdrane AnandapUrvaka vaMdana karavA AvyA. tyAM bhaktipUrvaka bhUtala para mastaka namAvIne teNe gurUmahArAjane namana. karyuM, paraMtu te namanathI jagatamAM addabhuta evI uccatara padavIne te pAmyA. pachI dharmalAbharUpa AzISa ApIne gurU mahArAje rAjAnI AgaLa saMsAranA kalezane nAza karanArI evI dharmadezanA devAno prAraMbha karyo. cuDalaka vigere daza dRSTAMtathI durlabha evA A manuSyabhavane pAmIne uttama jIve AIn dharmamAM sadA yatna. kare. saMkhyAbaMdha vibhavothI kiMmatI ratno paNa sukhe meLavI zakAya, paraMtu manuSyabhavane eka kSaNa paNa kaTi rane ApatAM maLavo durlabha che. duprApya evA A manuSyapaNAne pAmIne je mUDha prANI dharma sAdhavAno yatna karato nathI te ghaNA kalezathI prApta thayelA ciMtAmaNi ratnane pramAdathI samudramAM nAkhI de che. Arya deza, kuLa, rUpa, baLa, Ayu ane buddhithI manohara evA A naratvane pAmIne je mUkha prANI dharmakarma Acarato nathI, te samudranA madhya bhAgamAM nAvane tyAga karavA jevuM kare che. mehathI mUDha. banelA prANIo zarIrasukhane mATe dhana, dhAnya, priyA, baMdhu, pazu ane gRhAdikane puSkaLa parigraha rAkhe che, paNa A zarIraja vIjaLInA vilAsa jevuM caMcaLa ane asAra che, mATe vivekI jano prayatnapUrvaka dharmakAryo karavAvaDe e zarIrane saphaLa kare che. dharmanuM mULa samyaktva che, ane te duHkharUpa mahAsAgaranA kinArA jevuM, nirvANa mahelanI pITha, Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 cama prastAva 235 jevuM ane sarva saMpattinA nidhAna jevuM che. deva, gurU ane dharmamAM samyaka zraddhApUrvaka je asAdhAraNa pratipatti (bhakti) tene munioe samyakatva kahela che. "pAMca aMtarAya, hAsya, rati, arati, bhaya, zaka, mithyAtva, kAma, avirati, nidrA, dveSa, jugupsA, ajJAna ane rAga-aMdhakArane puSTa karavAmAM rAtri samAna evA A aDhAra deSathI mukta tathA atyaMta zreSTha evA cetrIza atizaya ane ATha prAtihAryathI suzobhita tathA mokSamArganA batAvanAra evA zrIvItarAga deva, samasta sAvadya vyApArarahita ane gRhAcArathI vimukha evA susAdhu gurU ane saMsAraaTavImAM bhramaNa karavAthI khinna thayelA prANIone parama baMdhubhUta jinezvara bhagavaMtoe prarUpele e sarva jIvonI rakSAmaya dharma-e traNa to mane sadA pramANa che. evA prakArane jenA zAMta aMtaramAM vizuddha pariNAma utpanna thAya che tene joIne IMdro paNa pramAda pAmI niraMtara tenA guNanI stuti. kare che." A pramANenI gurUmahArAje ApelI dezanA sAMbhaLIne prabodha thavAthI manamAM vikasita thayelA rAjAe vAta sadaza caturvidha mithyAtvano tyAga karyo ane ratnatrayane dhAraNa karanArA te gurUtvAkara pAsethI rAjAe niraMtara mahA udayane ApanAra evuM samyapha ratna grahaNa karyuM. daridrI jema. parama nidhAna pAme tema badhiratna pAmIne rAjA narajanmamAMja paramAnaMda padane pAmyA. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 zrIvastupAla caritra bhASAMtara pachI AcArya mahArAja punaH bolyA ke -"he rAjan ! vailokyanI lakSmIne pAmavAnA kAraNarUpa evA A samakita tatvanI prApti thatAM kayA padArtho (jANavA lAyaka) che, kayA padArtho upAdeya (AdaravA lAyaka) che ane kayA padArtho heya (tyAga karavA lAyaka) che te saMkSepathI sAMbhaLa. jIvAdi tamAM ramaNatA, samyagdaSTi vratadhArIonI sevA, usUtra prarUpakane ane kudarzanIonA paricayana tyAga-e cAra prakAranI zraddhAnuM paripAlana karavuM. jinapraNIta paramAgamane zravaNa karavAnI IcchA, dhamakRtyamAM atyaMta anurAga ane zrImAn jinezvara tathA jinamatAnuyAyInI bhakti-e samyaphatvanAM traNa liMga che. paMca parameSTI, dharma, zrata, zAsana, citya ane samyaktva- e dazane vinaya karavArUpa vinayanA daza prakAra che. jinadeva, jinamata ane jinadharmanI bhakti-eja saMsAramAM sArarUpa che ema manamAM dhAravuM, kahevuM ne AcaravuM te zuddhinA traNa prakAra che. zaMkAdika pAMca deze (dUSaNo) samyakatvane sarva rIte malina karanArA che mATe te heya che. jinazAsanamAM kauzalya, zAsananI prabhAvanA, tIrthabhUminI sevA, bhakti ane sthiratAe pAMca guNa samyakatvane suzobhita karanArA hovAthI bhUSaNarUpa che. he rAjan ! zama, saMvega, nirveda, kAruNya, ane Astikya-e samyaphatvanAM pAMca lakSaNa che. kutIthIonA deva, gurUo tathA temaNe svIkArela jinamUrtine paNa praNAmAdika na karavA, arthAta temanI sAthe saMbhASaNa, AhAra puSpAdi dAna, pradAna, stuti, praNAma ane AlApa na karavA. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 237 (A cha yatanA kahevAya che). vAdI, kavi, dharmakathaka, tapasvI, naimittika, pravacanI, siddha ane vidyAdhara-e ATha pitAnI pratibhAne prabhAvathI zAsanane mahimA vadhAranArA hevAthI prabhAvaka kahevAya che. rAjAbhiyoga, gaNubhiga, belAbhi ga, devAbhiga, kAMtAravRtti (AjIvikA) tathA gurunigraha e cha AgAra che. jIva che, te nitya che, te karmano kartA che, bhaktA che, jIvane mikSa che ane tene upAya paNa che-e cha sthAna samyakatvI puruSone zraddhagamya che. mULa, dvAra, AdhAra, pratiSThAna, bhAjana ane nidhie samyakatvarUpa zuddha dharmanI cha bhAvanA che. e pramANe saDasaTha bolathI zuddha samyaktvane Azraya karanAra prANI tIrthaMkara padavI meLavIne mokSa prApta kare che. vaLI je prANI zuddha samyaktvayukta zrAvakanAM bAra vratanuM ArAdhana kare che te svarga sukhane pAme che." A pramANe gurUmahArAjanI zikSAne svIkAra karI. temanA caraNakamaLane vAMdIne rAjA potAnA sthAne gaye. pachI samyaphavane niHzaMkAdi guNathI niraticArapaNe pALatAM rAjA jinamatanI unnati karavA lAgyA. AtmazuddhinA nimitte jinendrokta sAte kSetromAM te pitAnI saMpattine kRtArtha karavA lAgyuM. vidvajanonI sAthe jinasiddhAMtamAM kahela suyuktipUrvaka jIvAjIvAdi tattvono vAraMvAra vicAra karIne rAjA samyaktvane vratamAM devane paNa alpa e vasudhA. para eka merU parvata je nizcaLa thaye. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 zrIvatupAla caritra bhASAMtara ekadA avadhijJAnavaDe gAma, ArAma ane purAdika samasta bharatakSetranuM avalekana karatAM saudharmAdhipatine vijayA nagarImAM prauDha pratApathI ane prasaratI prabhAthI jANe bIje sUrya hoya te, surAsura ane manuSyathI akSobhya, samyaktva vratathI vibhUSita, jinazAsanarUpa samudrane ullAsa pamADanAra, tathA ziSTa janone sAkSAt kalpavRkSa samAna evo naravarmA rAjA jevAmAM AvyuM, eTale aMjali jeDI tene namaskAra karI iMdra A pramANe tenI stuti karI -ojasvI jemAM Adya ane devane paNa vaMdanIya e naravarmA rAjA vijayAnagarImAM vijayavaMta vate che. A pramANenuM suredranuM kathana sAMbhaLIne jinavacanane jANatAM chatAM paNa kaMIka mithyAtvathI mUDha banelA evA suvela nAmanA devatAe pitAnA aMtaramAM vicAra karyo ke-ezvaryane vaza thayelA A deveMdra potAnI IcchAnusAra game tema bole che. eka manuSyamAtramAM te keTaluM satva hoya ? viSama kAryamAtramAM jenuM mana canyA karetenI vratamAM paNa keTalI sthiratA hoya ? jyAM sudhI manuSyane saMsAra saMbaMdhI kArya upasthita thatuM nathI tyAM sudhI ja temanAM japa, tapa ane niyamo akhaMDa rahe che. A pramANe tene manobhAva jANuM chuM tene kahyuM ke-"he bhadra ! huM tane AjJA karUM chuM ke bhUtaLa para jaIne te rAjAnA guNa mAhAsyanI tuM parIkSA kara." e rIte IMdrane Adeza thatAM bharatakSetramAM AvIne teNe devamAyAthI guNakara gurUnuM rUpa vikuvyuM, ane pAMcase sAdhuothI parivRtta thaI vasudhA para mugdha Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 238 janone moha pamADate ane anukame vihAra karate te vijayAnagarImAM AvyuM. tyAM rAjamaMdiramAM AvIne te ubho rahyo eTale rAjAe potAnA gurUne padhArelA joIne manamAM Ananda pAmI temane vaMdana karyuM. pachI rAjAe pote ApelA suvarNasiMhAsana para te AcArya dharmalAbha ApIne munimaMDaLa sahita birAjamAna thayA; eTale samyagU vidhipUrvaka temane vaMdana karIne vinayI rAjA dharmazravaNa karavAnI IcchAthI temanI sanmukha beThe. evAmAM te sAdhuo hAthamAM DhAla taravAra rAkhanArA, vikArathI vikRta mukhavALA ane uddhata tathA mahAyuddhane karavAvALA subhaTa banIne kodhathI paraspara kahevA lAgyA ke "A mAyAvI ane pApI zrAvaka rAjAne bAMdhI le." eTale vyAdha jema mRgane bAMdhe tema keTalAka bhayaMkara subhaTee rAjAne kauMcabaMdhane bAMdhI lIdhe. evAmAM gurUveSadhArI deve vizeSa roSa lAvIne sAdhuone kahyuM ke mAro-e durAcAra zaThane." eTale temaNe yaSTi, muSTi ane tIkSaNa karavAnA nirdaya rIte vAraMvAra prahAra karIne rAjAne bahuja pIDA upajAvI. A pramANe temanuM lokagahita duSTita joIne potAnI kSamAsvAmI (pRthvInA rAjA)nI padavIne satya karI batAvatA, puNyanA bhaMDAra tathA vinayathI namra evA rAjAe gurUnA caraNakamaLano sparza karI gerasa jevAM zItaLa vacanathI bahuja kemaLatApUrvaka kahyuM ke-"he kSamAnAtha ! he kRpAsAgara vibhe ! A ApanA sevake che aparAdha karyo che te jaNAvo. he svAmin ! sudhAsAgaramAM magna thayelA munione samasta zubha sthitine Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara lepa karanAra evo A lepa karavo yukta nathI. kodhodha muni ane pracaMDa caMDALamAM kaze taphAvata rahetuM nathI, mATe krodhane tyAga karI nirmaLa buddhine dhAraNa kare." A pramANe kahevAthI te deve avadhijJAnavaDe rAjAnuM mana jinazAsanarUpa kamaLanA guNarUpa sauzalyathI paripUrNa joyuM, eTale kapApathI AkAMta thayela dusaha kRtAMta (yama) samAna evA te gurUSadhArI deve pitAnA padAghAtathI rAjAne tADana karatAM kahyuM ke "are duSTa, durAcArI, pitAne kuzaLa mAnanAra dumate ! zrAvakemAM agresara thaI prAjya sAmrAjyavAn chatAM, guNavaMtamAM gariSTha, daza prakAre yatidharmane dhAraNa karanAra, nigraMtha ane sarvatra nirIha (IcchA rahita) evA A sAdhuo bhakta pAnAdikanA abhAve atyAre bahuja sadAya che, te tuM samartha chatAM lezamAtra paNa yogakSema karatuM nathI. tArA deza, gAma, nagara ane bhavavamAM sAdhuone keI zuddha annapAnAdika paNa ApatuM nathI, tethI A sarva munie sudhAthI durbaLa ane sarvathA duHkhamagna thaIne AvI durbaLa sthitimAM AvI gayA che." A pramANenI gurUnI vANI sAMbhaLIne rAjA pitAnA aMtaramAM bahuja kheda pAmya ane ciMtavavA lAge ke-aha! mArA ezvaryane dhikkAra thAo, mArUM cAturya paNa vRthA che ke huM prauDha pRthvIpati chatAM jagadAdhArarUpa dharmamArganA dhuraMdhara A sAdhuo atizaya sadAya che. A pramANe kSaNabhara ciMtavIne te AcAryane vAraMvAra vaMdana karatAM rAjAe sudhArasa samAna madhura vacanathI kahyuM ke-"he gure ! A rAjya, strIo, saMpatti ane A gRhe Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 241 -emAM je je emane atyAre rUce te bhale ajJa evA mArA para parama prasAda karIne grahaNa kare. svaccha manavALA evA Apa jevA te savatra vatsalaja hoya che. AvAM sudhApAna sadaza tenAM mRdu vAkyothI AMdra thayela deve avadhijJAnathI tenuM yathAsthita svarUpa jANuM ke paprakRti ane vikulI devamAyAne tyAga karyo ane te guruSadhArI skurAyamAna kAMtivALo sAkSAt deva thaI gayo, eTale parabrahmanA svarUpa jevuM te devanuM rUpa joIne vismaya pAmate rAjA vicAravA lAgyuM ke A zuM Azcarya ?" evAmAM rAjAnA zira para kalpavRkSanAM navIna pupanI vRSTi karIne Azcarya pamADanAra e te deva aMtaramAM AnaMda pAmate belya ke-"he rAjan ! vizALa mahimAnA sthAnarUpa ane surAsura sarva devone vaMdanIya e tuMja dhanya che. zrImAna sureMdra paNa vismaya pAmIne potAnI sabhAmAM tamArA guNanI stuti kare che. tenA AdezathI tamArI sambhatva dRDhatAnI parIkSA karavA mATe huM devamAyA racIne dharatItaLa para AvyA hatuM, paraMtu samyaktvanI daDhatAmAM tamArA samAna anya kaI nahi hoya ke jenuM mana sAdhuonuM AvuM duSyaSThita jevAthI paNa zubhita na thayuM, mATe he rAjedra! kumudakaMdanA cheda samAna zubhra evA tamArA yazathI A samasta vizva tamArA dhAmanI jema dhavalita thayeluM dekhAya che, mokSalakSamI te tamArA karatalarUpa kamaLamAM bhramarI samAna jaNAya che, pUrvanuM tamArUM samasta duSkRta nAza pAmI gayuM che, A 16 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zrIvastupAla caritra bhASAMtara jagatamAM tame puNyavata purUSomAM agresara che ane tamArA sAte dhAtuo paNa jinapravacanarasathI sa`sikta che, teA kama pakane dUra karanAra tamArA caraNanA darzana ane sparzanathI kema vizuddhi na thAya ?' A pramANe udAtta ane nirmaLa arthayukta rAjAnI bahuvAra stuti karIne ane tenA bhavanamAM suvarNa ratnAne varasAvIne tene praNAma karI te deva satvara peAtAnA sthAne cAlyA gayA. pachI jinadhama mAM pravINa evA naravarmA rAjA jinacaitya ane jinabiMbAdika sukRtya karatAM surAsurane namaskAra karavA lAyaka tathA samyagdaSTi jIvAne prazasta hitakAraka evA jinazAsananI unnati karavA lAgyA. temaja sujJa samAjanuM pANa karatA te rAjA sekaDA sukRtyA yukta, tathA zlAdhya sukhAthI anadhya evI peAtAnI prAjya sAmrAjya lakSmIne nyAya, vinaya, viveka tathA aneka prakAranAM dAnathI kRtArtha karavA lAgyA. e pramANe samyaktvanA guNAthI gariSTha ane vizuddha evA dharmAMmAnuM ArAdhana karI prAMte zAMtipUrvaka anazana svIkArI maraNa pAmIne naravarmA rAjA dignya vimAnanA svAmI-deva thayA. tyAMthI cyavI sukhAthI abhirAma tathA sukRtyAnA eka sArarUpa rAjalakSmI pAmIne karajathI mukta ane traNe jagatane namaskAra karavA yAgya evA te rAjA pacama gatine prApta karaze. e pramANe samyakdaDhatAnA phaLane jaNAvanArI evI zrI naravarmA rAjAnI kathA sAMbhaLIne he bhavya jane ! Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 243 samasta kalyANunA kalpavRkSarUpa samyaktvamAM potAnA manane dRDha kare. te samyaktvamULa yatidhamane jinezvara bhagavate daza prakAre kahelA che. temAM kSamA te krodhane tyAga, mAva te mAnanu mana, Arjava te kapaTanA tyAga, mukti te nirlobhatA, khAra prakAre tapa, sattara prakAre sayama, hitakara ane priya vacana te satya, zauca te paradhanane tyAga, brahma te strIsaMganu vajana ane parigrahanA tyAga te kicana -e rIte yatidharmanA daza prakAra che. bIjo gRhasthadharma pAMca aNuvrata tathA sAtazikSAvrata-ema Ara prakAre kahelA che. dezathI prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigrahanI virati-e pAMca aNuvrata kahevAya che; tathA diziparamANu, bhAgAbheAga piramANu, anadaMDa tyAga, sAmAcika, dezAvakAzika, pauSadha tathA atithidAna--e sAta zikSAvrata kahelAM che. je sujJa prANI sAdhudhama yA zrAvakadharmane ArAdhe che te vividha vyAdhithI vikaTa evA A sa'sArarUpa khADAmAM paDatAM khacI jAya che." A pramANe samyaktvarUpa amRtane siMcanArI zrIsadgurUnI vANI sAMbhaLIne saMsAramAM bhamAvanAra evI tIvra mithyAtva bhAvanAne tyAga karI zrIvastupAle potAnA baMdhu sahita zubha muhUtaeN niSkapaTa bhAve utsavapUrvaka samyaktva ratna cukta gRhasthadhanA svIkAra karyAM. pachI vidhijJa tathA * prathamanAM traNa guNavrata ne pAchalAM cAra zikSAvrata ema paNa kahevAya che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara samyaktvano ullAsa karavAmAM vivekI evA vastupAla mehane dUra karI jUdAM judAM gAma ane nagaramAMthI zrIsaMghane bolAvIne tenI bhakti karavA lAgyo. zrIsaMghane namaskAra karatAM paNa jagajananI kamarUpa raja dUra thAya che, ema dhArI vivekI maMtrIzvare kaMIka uSNa ane duSpa samAna ujajavaLa evA jaLathI ane caMdananA manahara drava tathA anya surabhi vastuothI, yazathI samujajavaLa tathA ghare padhArela evA zrIsaMghanA caraNakamaLanuM prakSAlana karyuM. tyAra pachI jidrapUjA tathA zIlathI pavitrAtmA, puSpa samAna komaLa ane sugaMdhI aneka guNothI abhirAma ane lakSmIne nivAsarUpa evA teNe AnaMdathI yuktipUrvaka pApane khaMDita karanAra evA zrIsaMghane mATe sugadhI jaLa tathA prakAzathI. susikta ane pavitra caMdravAthI vibhUSita evI dharmazALAemAM mRdu ane unnata evAM vividha Asane maMDAvyAM. eTale maMtrIvaranA upadhathI jitedriya, suvinIta veSadhArI ane dezAMtarathI Avelo e zrIsaMgha harSa sahita yathAkame te Asana para jamavA beThA. pachI "A sadAcAravaMta zrIsaMghanA pratApe bhArekamI jIne paNa nirmaLatA prApta thAya che" ema dhArIne maMtrIzvare savRttithI avanimaMDaLane pAvana karanAra ane paMktibaMdha beThelA, zrAvakadharmanA bhAjana, samyagdaSTi tathA aneka guNothI bhAsura evA zrIsaMghanI AgaLa bahuja kiMmatI evAM suvarNanAM bhAjane (thALa) maMDAvyAM, ane jANe gaMgAmAMthI lAvela hoya tevA atyaMta nirmaLa ane kastUrIthI sugaMdhI karelA evA jaLathI bhAjana Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 paMcama prastAva ane temanA hastakamaLa dhavarAvyAM. pachI pAMca prakAranI daSTidhurAne dhAraNa karanAra, sAte kSetramAM dhana vAparanAra, nava tatvanA vettA, prazasta evA satyAvIza guNo yukta, sabhAjamAM prabhAthI prathita tathA salilagAmI evA lalitApati (vastupAla maMtrI) e pote yathAkame pAMca, sAta, nava ane satyAvIza (5-7-9-27) saMkhyA pramANe AvelA saMghane lekenI AgaLa te dezamAM te avasare utpanna thayelAM phaLe pavitra bhAjamAM mUkyAM. "guNethI traNe lokamAM eja mahAnuM che ane susAdhunA saMgathI eja sarala svabhAvI che" ema sUcavavAne ja heya tema temane prathama teNe mRdu (komaLa) khAdya padArtho pIrasyAM. pachI bIjAnAM addabhuta kRtya joIne teo potAnA aMtaramAM AnaMda pAme che ema sUcavavA mATe ja hoya tema temaNe elAyacI tathA kasturI mizra AnaMdakArI evA modaka temane pIrasyA. tyArapachI paMca parameSThIne samyapha prakAre jApa karatA ane paMca pramAdathI rahita evA zrIsaMghanI maMtrIe bIjA pAMca prakAranAM udAra pakavAne mUkavADe bhakti karI. "muktinA nimitta thAya tevA puNyakAryane mATe ja e atyaMta prItine vahana kare che" ema dhArIne ja temaNe deSa rahita evA zrIsaMghane metIcUranA medaka pIrasyA. sAta nayayukta jinavANIthI emanI aMtaraMga sAte dhAtuo otapreta che ema sUcavatA satA sukhA vigere saptapuTathI teo temanI bhakti karavA lAgyA. chakAya jIvonI dvividha rakSA karatA hovAthI sarasa SaDUrasanA ge taratanAM taiyAra karelAM aDada Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 zrIvastupAla caritra bhASAMtara ane maganAM mRdu vaDAMthI te zrIsa MghanI bhakti karavA lAgyA. puNyakRtyAmAM vizeSa ruci dharanAra evA zrIsaMghane teNe cuktipUrvaka maracAM, lavaNa ane hIMga vigerethI vadhArelAM ane adhika rucine karanArA caNA, cALA ane vAla pIrasyA. pachI sa dharmamAM uttamAttama evA jainadharma yukta lAkone khAvA yAgya ane tribhuvanamAM paramAnta tarIke prasiddhi pAmela ati maneAnA evA dudhapAkathI teNe zrIsaMghanI bhakti karI. * e zrIsa`gha jagatanA ma`DanarUpa che ane saguNanI zreNithI maDita che'ema dhArI vivekarUpa nirmaLa netravALI lalitA devIe lIlApUrvaka zrIsa`ghane gauravathI khAMDa ane ghatathI atyaMta svAdiSTa evA mAMDA pIrasyA. tyArapachI sArI rIte pakAvela, zubhra ane sugagayukta bhAta pIrasyA ane sa prakAranI guNazreNithI zuzeAbhita, nirmaLa ane puNyavaMta prANIone dharmamAM joDI daine AnaMda pamADanAra evA zrIsa`ghanA zAMta evA maMtrIzvare maganI garamAgarama dALathI bhakti karI. temaja puNyathI prauDha evA zrIsa`ghane teNe pavitra, tAjA ane sugadhI evA dhRtanI dhArAvaDe sAro satkAra karyA. tathA Adeza thatAM tarata ja taiyAra karavAmAM AvelAM ane nAnA prakAranI yuktithI saMskRta karelAM evAM ripakva zAkathI ruciyukta evA zrAddha janAne temaNe AnaMda pamADayo. cInAI zakarAthI svAdiSTa karelA ane zItaLa banAvelA evA nirmaLa jaLanuM pAna karIne kApApazAMtithI nira'tara zItaLa evAM zrAvakonAM aMga zItaLa thayAM. te vakhate 'yuktipUrvaka jemanI bhakti karavAthI bhavAM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 247 taramAM paNa bhavatApa zAMta thaI jAya che" ema dhArI maMtrIrAja temane paMkhAthI zItaLa pavana nAkhavA lAgyA ane temano tApa dUra karavA lAgyA. tyArapachI maMtrIe sattattvarUpa saurabhyathI paripUrNa evA zrIsaMghanuM karparanA addabhuta sugaMdhathI mizra evA gerasa (dudha) thI gaurava karyuM, ane A zrIsaMgha jinadharmarUpa zreSTha lakSmInAM tathA zAMtarUpa mahArasanAM nidhAnabhUta che." ema dhArI tejapAla maMtrIe bhaktipUrvaka dahIMthI temanA thALa bharI dIdhA, ane zrAvakapaNanI mudrA yukta tathA doSa mAtrane dUra karanAra evA zrAddha janane prasanna karavA mATe maMtrIe temAM sarva doSane haranAra evuM samudranuM lavaNa nAkhyuM. amAruM anuSThAna ziSTa le konA ariSTane naSTa kare che ema dhArI keTalAka zrAvako kevala chAza pIvA lAgyA. pachI sugaMdhI ane nirmaLa jaLathI temaNe cAlu karyA, ane jagatane pavitratAnA hetubhUta evA teo pavitra thaIne beThA. eTale "A zrAvake pitAnA guNathI vizvazrInA tilaka samAna che" ema dhArI maMtrIzvare temanA lalATamAM kuMkumarasanAM tilaka karyA, ane "emanI bhakti karanArane samasta akSaya saMpatti vazavatI thAya che ema dhArI teNe pitAnA hAthe te tilaka para akSata sthApana ryo. pachI kezara ane karathI mizra evA caMdananA vilepanathI temane satkAra karyo, temaja suraMgathI subhaga tathA sepArI vigerethI mizra evAM nAgaravelanAM pAnabIDAMthI temane AnaMdita karyA. A pramANe vidhipUrvaka zrIsaMghanuM vAtsalya karIne te Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrovastupAla caritra bhASAMtara sujJa maMtrIe potAnA gRhasthAzramarUpa vRkSane saphLa ane suzAbhita karyuM : pachI zrI sarvajJanA matarUpa AkAzamAM prakAza karavA mATe sUrya samAna munIzvarAnA vastrAdikathI satkAra karIne udAra evA lalitApatie samasta zrIsa'dhane ( zrAvaka zrAvikAone ) sArabhUta evAM vividha rezamI vastrAnI paherAmaNI karI. tathA rAmAMcita thayelA matrIzvare temanAM lalATane suvarNa, mANikatha tathA tilakathI vibhUSita karyAM. e avasare kAi kavie vidvAn janAthI suzAbhita evA samAjamAM zrI vastupAlanI guNastuti karatAM jaNAvyuM ke 'somavaMzamAM saMtatI paraleAkanimitte, sarasvatI vivekanimitte ane lakSmI pApakAranimittaja thayelI che.' AvI prazasA sAMbhaLIne tattvatrayIthI pavitra tathA hRdayamAM prasanna thayelA evA ma`trIe te kavine traNa lAkha drasma bakSIza ApyA. 248 pachI dha mAnA vettAnI pAse besI vAraMvAra dharmamAnA vicAra karI samyakttvanA pirajJAnathI AdarzanI jevA niLa thayelA matrIe sajjanAne sAkSAt sabhya nI vAnakI darzAvavAne mATe IMdrane paNa IcchavAlAyaka evuM samyaktvanuM. udyApana (ujamaNu) karyuM. te A pramANe -jema prathama mithyAtvanA daLa sattattvanA ceAge niLa thAya che tema geAdhUmarAzi jaLanA ceAge vizada thAya che; pachI mizrapujamAMthI jema asAra bhAgane dUra karatAM te sabhyasvapujarUpa thAya che tema te gAmanA cUrNa mAMthI cALIne thulu' dUra karavAthI cAkhI patazuddhi (paDasudI) thAya che; pachI Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 249 sattattvatrayanA yoge jema sadaSTi kahevAya che tema sAkara, loTa ane sArA vratanA ge tenA mAdaka thAya che. vividha dharmakRtyamAM jema sadaSTinI ruci ulasAyamAna thAya che tema e mAdakane AsvAda letAM bhavya prANIne AnaMda thAya che. nava tattvanA parijJAnathI jema daSTi vadhAre dIpta thAya che tema vividha cUrNa nAkhavAthI e mAdaka adhika svAdiSTa thAya che. graMthibheda karatAM jema prANa samyaktva pAme che tema e mAdaka paNa graMthibheda (kharaca) karavAthI ja prApta (taiyAra) thAya che. jema svargasukha-e samyaktvarUpa vRkSanuM puSpa che tema devakusumathI saMyukta karatAM e mAdaka vadhAre cikara lAge che. jema samyakatvI prANI jagatamAM saddavRttithI zebhe che tema e mAdaka paNa barAbara vRttAkAra heya che, te ja jenArane AnaMda thAya che. samyaktva tathA vratathI pavitrAtmA jema zrIsaMgha tathA gurunA savAsa (vAsakSepa)thI vAsita thAya che tema e modaka kastUrI vigerethI vAsita thAya che. e pramANe mAdaka banAvI tene suvarNa, ratna ane mANikaSathI saMyukta karI maMtrIzvare samyagdaSTi gRhasthAnuM vAtsalya karavAnI prabaLa IcchAthI gujarAtamAM dareka gAma, pura ane pittanamAM AdarapUrvaka dareka zrAvakane ghare mokalAvyA. e rIte AhaMta dharmakRtyamAM utkRSTa evuM samyaphaghAna pana karIne vivekI evA temaNe uttama sAdhujananI paNa vizeSa pUjA (bhakti) karI. ekadA prajAjanenA AnadarUpa kaMdane sudhAnA megha Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara samAna, sajajanene sAkSAt puNyadaya samAna, sevakanA manorathane pUravAmAM kalpavRkSa samAna, caMdanadravathI saMsikta zarIra sAthe puSpane mugaTa dhAraNa karanAra, agaru ane kastUrI vigerethI sarvAge sugaMdhita ane sarvotkRSTa bhegathI sAkSAt puraMdara samAna varadhavala rAjA pitAne prauDha rAjyabhAra maMtrIzvarane soMpI daIne, mahA uSNatAthI bhISma ane sarva prANuone saMtApa karanAra evI grISmaRtumAM gharmA thavAthI sAMjare pitAnI vizALa agAzImAM amaMda AnaMdasAgaramAM magna thaI rAjahaMsanI jema kIDA karIne taratanAM khIlelAM atyaMta sugaMdhI ane komaLa puSpathI zebhAyamAna ane sukhakara evA suvarNa palaMga upara atyaMta pavitra, bahuja sugaMdhI ane devadUSya samAna vastrathI potAnuM mukhakamaLa AcchAdita karI lIlApUrvaka sute hatA; evAmAM sukhanidrAmAM sutelA rAjAnI svahaste pagacaMpI karanAra koI sarala sevake akhila durdazAne dUra karanAra evI suvarNamudrikAne rAjAnA hAthamAM jeI lebhane vaza thaIne te laI levAne vicAra karyo ane rAjAne nidrA AvatAM mehathI mUDha banelA teNe jagatane Azcarya pamADe tevI te mudrikA laIne pitAnA mukhakamaLamAM chupAvI rAkhI. eTale "A mArA nitya sevakane lajajA ke bhaya na thAya ema dhArI pote jANatAM chatAM te vakhate kapaTaniMdrAne darzAvate moTA manavALo rAjA mauna dharI suIja rahyo, kAraNa "mahApurUSa hamezAM jagadvatsala hoya che. pachI prabhAte ghare AvIne teNe te vIMTI potAnI strIne ApI, kAraNa ke "mehamUDha Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5cama prastAva 251 purUSa pAtAnI strIethI kaMi paNa gupta rAkhI zakatA nathI." bIje divase tevIja bIjI mudrikA paherIne teja pramANe rAjA sukhanidrAmAM sutA. eTale tenA kamaLa samAna kAmaLa caraNa cAMpatAM tevAja prakAranI vITI joine te sevaka ciMtavavA lAgyA ke priyAne je mudrikA me' ApI hatI te A tA nahIM hoya ? kAraNa ke strIno vizvAsa vijaLInA prakAza jevA che, mATe A teja che ke kema ?' evI khAtrI karavA teNe vyAkuLa thaIne te vITIne jarA sparza karyo. eTale smitapUrvaka vIradhavala rAjAe kahyu ke huM bhadra! gaI kAle te je vIMTI lIdhI che te meM tane arpaNa karI che, para'tu he sevakeAttama ! have A mudrikAne tu laIza nahI? A pramANenI rAjAnI vANI sAMbhaLatAM tene jANe vajAhata thaI gayA hoya tema thayuM ane divasanA candramAnI jema tenuM mukha jhAMkhuM' paDI gayuM. kahyuM che ke- rAjA haso, durjana mAna ApatAM, hAthI sparza karatAM ane bhujaga suMghatAM paNa mAre che." pachI tenuM TvIna vadana joine dInavatsala rAjA khelyA ke he bhadra ! tuM bhaya pAmIza nahIM, emAM tArA kai paNa doSa nathI, doSa mArA ja che ke meM tArI sAthe bahu kRpaNutA vAparI, kAraNa ke ' sAsu je pramANe pragaTa doSa kare che te pramANe vahu ekAMtamAM AcaraNa kare che.'mArI sevA karatAM paNa maneAratha pUrNa na thayA tyAre A pramANe karavuM A pramANe te sevakane AzvAsana ApIne nRtyavatsala rAjAe tenA para maherabAnI karIne paMcAMga vaslR saMyukta jyAre tArA "" paDyuM. ' Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2para zrIvastupAla caritra bhASAMtara suvarNadaSTrikA, ArehaNane mATe azva tathA eka lakSa draznanI AjIvikA bAMdhI ApIne tene saMtuSTa karyo. tyArathI vIradhavala rAjA prajAne caMdramAnI jema vallabha ane pitAnI jema hitakAraka thaI paDyo. samasta rAjavargamAM dharmarAjanI jema vistRta lakSmIvALe e te rAjA sadAphaLadAtApaNe prasiddha thaye. kavi kahe che ke-I kodhathI vajI choDatAM je pitAnA tAtane mUkIne kayAMye lIna thaI gaye-e A minAka parvata zA mATe pitAnI gurutAne garva kare che? kemake jeNe pitAnA pitA samakSa yuddhamAM bahAdUrI batAvIne potAnuM parAkrama pragaTa karyuM che evo A vIradhavala rAjA to kAMI paNa garva karatuM nathI." A pramANe kaviothI stuti karAto ane temane sanmAna Apate mahApratApI varadhavala rAjA sUryanI jema pratidina udaya pAmavA lAge. ekadA pUrNimAnA caMdra samAna ujajavaLa, potAnA darzanapa amRtasiMcanathI jagajajanone jIvADanAra ane vasudhA pITha para ALeTatA rAjAothI Azrita evA rAjasabhAmAM birAjelA varadhavala rAjAne potAnA laghu baMdhu sahita praNAma karIne vastupAla maMtrIe vijJapti karI ke"he deva ! zatru vigere kaMTakanuM sarvathA ucchedana karI A samarata gujarabhUmine Ape gRhAMgaNa jevI banAvI dIdhI che. govALe jema kedArane seve tema rAjakarane ApanArA dezAMtaranA rAjAo ApanA caraNakamaLanI sevA karI rahyA Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 253: che. he rAjan ! dhana, dharma, raNaghama, dAna, mAna, mahAjana, zAstra ane zAstramAM atyAre ApanA samAna vasudhA. para bIje kaI rAjA nathI. ApanA pratApathI parama unnatine prApta thayela A prajA kadApi svacaka ke paracakanA bhayane paNa jANatI nathI. he deva ! samasta vasudhAnuM tame rAjya kare che eTale prajAnA pratibhavane utsa vata rahyA che, sajajanene mAnya evA nyAya tathA tathA dharma ApanA rAjyamAM sarvatra akhalita ane paraspara bAdhArahita varte che, daityathI trAsa pAmatA deva jema IMdranuM zaraNa le tema pitAnA padathI bhraSTa thatA sarva rAjAo ApanA caraNanuM zaraNa le che. he svAmin ! kalpavRkSe pAsethI devenI jema ApanA maMdiramAMthI atyAre atha jane potAnI ArAo pUrNa karIne potAnA ghara bhaNI jAya che, mATe kRpA karIne Apa Adeza Ape ke jethI mahotsava sahita A5ne mahA-rAjyAbhiSeka ame karIe." A pramANenAM sudhA samAna madhura vacanothI prasanna thayelA rAjAe maMtrIone kahyuM ke nirmaLa svAmibhaktinA rasAvezane vaza thayelA, kRtajJa, pradhAne mAM zreSTha ane saujanya tathA Arjavayukta evA tame mArA para ekAMta anurAgathI rakta che, tethI e pramANe kahe che, paraMtu mArAmAM te kazo mahimA dekhAto nathI. samudra paryata vasudhAne jItyA sivAya, vividha yajJa karyA sivAya ane atha janane abhISTa artha ApyA sivAya huM rAjAja zI rIte kahevAI Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara zakuM? je sarva atha janone abhISTa dAna Ape te je rAjA kahevAya che temAM kazo doSa nathI. yAdiSTa yathI je brAhmaNa ane devatAone prasanna kare te bhale vasudhA para samrApadavIne dhAraNa kare, je kuLaparvate sahita pRthvIne vidhipUrvaka jItIne pitAne svAdhIna kare te bhale mahAtRpa kahevAya, paNa tevA prakAranA guNa vinA je pitAnA khoTA mahatvane pragaTa karavA jAya te manasvI purUSomAM vaMdhya evA mahAvRkSanI jema nisAra lAge che. prajJAhIna maMtrI ane zIlahIna yati jema na zobhe tema dAna ane parAkramahIna rAjA zobhatuM nathI. sajajano pAse namra rahe, lakSamI ane vidyAne garva na kare, ane zakti chatAM kSamAdhArI hoyaevA rAjAo purUSottama gaNAya che; mATe mane nRpa evuM padamAtra ja egya che, kAraNa ke ezvaryA vinA vRthA khyAti zebhatI nathI. vipula hRdayavALA keTalAka bhAgyavaMta purUSoe A jagatane utpanna karyuM, keTalAkae tene dhAraNa karyuM, keTalAkee tene dAnamAM ApyuM ane keTalAke e sarvatra vijaya meLavIne cauda bhuvananuM rAjya bhegavyuM, te mAtra keTalAMka nagaranA svAmitvanI prAptithI mAre gava zo karaze ?" A pramANe yuktiyukta vacanethI rAjAe rAjyAbhiSekanI sAmagrI taiyAra karatA maMtrIone aTakAvyA, eTale sarva lekamAM gariSTha evA te rAjAnA nirahaMkArapaNAthI mudita thayelA maMtrIoe bhaktipUrvaka tenA para pitAnA be lakSa suvarNanuM chana karI nRpAjJAthI tenuM dIna ane duHsthita janene dAna karyuM. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 255 eka divase zAstrasamudranA pAraMgAmI evA vastupAla maMtrIe potAnA rAjAne sarva prANuo para dayA jeIne mahAbhAratanA batrIzamA adhikAramAM Avela gAMgeya ane dharmaputra vigere rAjAonuM uttama AkhyAna, tathA zivapurANanA aThayAvIsamA adhikAramAM Avela madya, mAMsanA parihArathI thatA puNyane jaNAvanAra AkhyAna yathAvasare saktipUrvaka vAraMvAra saMbhaLAvIne mAMsabhakSaNa tathA madirApAnanA niSedharUpa nirmaLa gratayukta, zikAranI kIDAthI mukta, parva divase rAtribhejanane tyAgI ane parastrIgamanathI parAmukha karyo. ekadA rAjAe cAra vedanA jANanAra evA devaprabha gurU pAse samyagmAgane prakAza karanArI evI dezanA sAMbhaLI ke "eka purUSa se varSa paryata azvamegha yajJa kare ane eka purUSa mAMsano tyAga kare-e baMnenuM tulya phaLa kahela che. zivabhakti kyAM ane mAMsabhakSaNa kyAM? zivArcana kyAM ane madyapAna kyAM ? magha-mAMsamAM Asakta thayelA purUSothI zaMkara sadA dUra rahe che. je mAMsabhakSaNa kare tenAM dAna, hema, pUjana ane gurUvaMdana-e badhAM nirarthaka thAya che. jyAM jIva che tyAM ziva che, ziva ane jIvamAM bheda nathI, mATe zivabhakti karavA IcchanAre kaI jIvanI hiMsA na karavI. jIvahiMsA karanArA purUSa veda, dAna, tapa ke yajJathI paNa kaI rIte sadgatine pAmatA nathI. he yudhiSThira ! sumerU jeTalA kAMcananA dAna karatAM ane samasta pRthvInA Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zrAvastupAla caritra bhASAMtara dAna karatAM paNa eka prANune abhayadAna ApavAthI vadhAre puNya thAya che. kahyuM che ke-"he bhArata! jIvadayAthI je puNya thAya teTaluM puNya sarva vede, sarva ya ane sarva tIrthAbhiSekathI paNa prApta thatuM nathI. madirApAna karanAra, brahmahatyA karanAra tathA paradhana haraNa karanArane cAMdrAyaNa vrata AcaravuM paDe che. je purUSe janmathI niraMtara madha, mAMsa ane mane vaje che, temane muni samAna kahelA che. vaLI sUryanAM kiraNothI asaMskRSTa, pretanA saMcArathI ucchiSTa tathA sUkSama jIvathI vyApta evuM rAtribhejana karavuM te paNa yukta nathI. je buddhimAne rAtribhejanane sadA tyAga kare che temane eka mAsamAM pakSepavAsanuM phaLa maLe che." A pramANe gurU mahArAjanAM vacana sAMbhaLIne rAjAe jIvahiMsAdi pApathI viramavAne dRDha nizcaya (niyama) karyo ane anukrame maMtrInA saMgathI pavitrAtmA e. vIradhavala rAjA sarva darzanemAM jinazAsanane zreSTha mAnavA lAge. ekadA devanA jevA AkAravALe tathA ghaNA alakArethI zreSTha kAMtimAn keI puruSa dUra dezathI maMtrI pAse AvyuM, eTale tene sanmAna, dAna tathA Asana ApI saMtoSa pamADIne maMtrIe pUchyuM ke buddhithI mAnanIya evA Apa kyAMthI Ave che eTale te tye ke-"svargamAM devAMganAo IMdranI AgaLa ApanA udAra guNanI prazaMsA kare che te jovAne huM IMdrabhavanamAMthI Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 257 AvuM chuM." vastupAle kahyuM ke-te eNkasabhAnI kaMIka vAta saMbhaLAve. eTale te kavirAja bolyA ke-"he deva ! svarganA kaiI deve iMdrane kahyuM ke he svargapati ! bahu kheda thAya che ke Apa naMdanavananA svAmI zA kAmanA ?" IMte kahyuM ke-temAM tane kheda zAne thAya che?" te bolyo ke e vanamAMthI kalpavRkSanuM kaI haraNa karI gayuM che. eTale Idra belyA ke-kalpavRkSa kaI haraNa karI gayela che evI zaMkA tuM lAvIza nahIM, kAraNa ke manuSya para dayA lAvIne meMja tene Adeza karyo che ane tethI te vastupAlanA miSathI atyAre vasudhAtala para tilaka samAna zobhe che." A pramANenI kavirAja nI navIna uktithI mudita thayelA ane suziromaNi evA maMtrIzvare tene daza hajAra sonAmahore bakSIsa ApI. eka divasa brAhma muhUrtamAM nidrArahita thaI sarva abhISTanA kAraNarupa evA paMca parameSThI maMtranuM dhyAna tathA kSaNabhara vicAra karIne RddhimAM IMdra samAna ane vimaLa AzayavALA vastupAla A pramANe ciMtavavA lAgyA ke -"sarva prakAranI lakSmIyukta rAjyavyApArane pAmIne mAre have vizeSa dharmane saMgraha kare eja yukta che. duSTa ariSTarupa aMdhakArane nAza pamADavAmAM dharmaja sUrya samAna che ane sarva abhISTa sukha ApavAmAM te kalpavRkSa samAna che. pUrvanA puryodayathI mAre tyAM akhUTa lakSmI 17 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara prApta thaI che ke je lokamAM sarva arthane sAdhanArI tathA rAjAone paNa pRhaNIya che; paraMtu lokone chetarIne lakSmI meLavI enAthI je sukRta upArjana kare che te dhUrta dhuraMdhara che. vaLI rAjavyApAranA pApamAM rahIne tenA nivAraNa mATe je sukRta karatA nathI te puruSo dhuDadhoyA karatAM paNa vadhAre hIna (halakA) che mATe have puNya saMpAdana karavA mATe punaH vistArathI tIrthayAtrA karuM ke jethI manuSyajanmanI sAthe A lakSmI paNa saphaLa thAya kAraNa ke tattvajJa puruSe sarva dharmakAryomAM tIrthayAtrAne adhika mAne che. atyAre rAjAnA prasAdI tIrthayAtrA karavAnI mane sarva prakAranI sagavaDa che, kAraNa ke- svAmInA guNothI pUrNa ane vidvAnethI bheja rAjAnA birUdane pAmela e vIradhavala rAjA asAdhAraNa svAmI che, vastupAla kavi che, pradhAnamAM advitIya e tejapAla maMtrIzvara che, ane guNothI anupama tathA sAkSAt gRhalakSmI samAna anupamA devI tenI patnI che. vaLI kuzAgra buddhimAnuM tejapAla atyAre viradhavala rAjAnuM rAjya barAbara calAve che. te svajana, parajana, utsAha ane saMpattithI zreSTha evI A sAmagrI pAmIne meTAM dharmakAryo karavAne puNyage Aje mane bahuja sAre avasara maLe che, mATe bhAgyayoge prApta thayelA gurU mahArAjano Adeza meLavIne mArI mati addabhuta dharmakArya karavAne tatpara thAo." A pramANe manamAM vicAra karI, zayyAmAMthI uThI, Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 250 pavitra thaI, Avazyaka kriyA karI, ane pitAnA gRhatyamAM aSTavidha pUjA racIne sarva suavasarane prApta karI ApanArI sabhAmAM te Avyo. te vakhate ke suzrAvake tene gurU mahArAjane lekha ApyuM, eTale mudita thaIne maMtrIzvara te lekha vAMcavA lAgyuM - "so zAkhAthI unnata, darzanamAtrathI Icchita phaLa ApanAra ane traNe jagatanA eka kalpavRkSarUpa evA prathama tIrthapati jayavaMtA varto. jenaprAsAdathI pravara udayayukta evA pIludapurathI zrInAguMdragacchanA svAmI, kulakamAgata tathA ziSya zreNithI parivRtta evA vijayasena gurU, bhAgyavaMta janothI suzobhita evA dhavalapuranI rAjadhAnImAM zrI caulukya mahArAjanA rAjyabhArane dhAraNa karavAmAM dhuraMdhara, jinazAsanarUpa AkAzane prakAzita karavAmAM sUrya samAna ane jagajanene abhISTa ApavAmAM kalpavRkSa samAna vastupAla mahAmaMtrIne tathA tejapAla maMtrIne bahumAnapUrvaka AzIrvacanathI abhinaMdana ApI Arya janene ucita evuM satkArya nivedana kare che ke-"he mahAmaMtrIrUpa sUrya! kezane vikAza kara ane Azrita evA dhImaMtone AnaMda pamADa, kAraNa ke atyAre tAro divasa che. (tane avasara maLe che.) pachI nibiDa rAjakaranA pratApe rAtri paDavAthI zvAtedaya thatAM tArI pAse keNa Avaze ? he maMtradra! A subhikSa nAmane saMvat ane samAdharavi nAmane saMvatsara vate che, te pitAnA nAma pramANe gya Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. zrIvastupAla caritra bhASAMtara sAmagrIthI sarvatra sukhAvaha che. hamaNAM batrIza varSa thayA tevA prakAranA prabhAvika prauDha puruSanA abhAve tathA mArgamAM tRNa, jaLa ane annaprAptinA abhAve traNe lokamAM utkRSTa evA zrI zatruMjaya tIrthanI tathA zrI raivatagirinI surAsura ane rAjAonA aMtarane vismaya pamADe evI ane mahAna ADaMbarathI vistAravALI yAtrA keIe paNa karI nathI. jyAre maMDalI (mAMDala) mAM rahetA hatA tyAre maMtrIpada maLyA agAu bhavatApanI pIDAne uccheda karavA mATe prathama saMkSepathI yAtrA karI che, paraMtu dharaNuM pramukha de, bharata tathA sagara pramukha cakavartIe ane kumArapAla pramukha prasiddha rAjAo e tIrtha para AvI yAtrA karIne pAvana thayA che. vaLI vAbhaTTa maMtrIe e tIrthanI yAtrA mATe evo saMgha kADhayo hate ke jenI bhUta ke bhaviSya kALamAM upamA ja maLI zake nahIM. temaja dharAmaMDaLamAM pazcima maMDaLezanA birudane dhAraNa karanAra ane saMprati rAjA samAna AbhU zreSThIe e bane tIrthanI zuddha vidhithI addabhuta yAtrA karIne ane suvarNakuMbhe sahita pAMcaso jinabhavane karAvIne pUrve aSTa koTi dravyane supAtre vyaya karyo che. tathA At dharmamAM tatpara evA zrAvakamAM mugaTa samAna tathA kalikALamAM eka kRpAvatAra evA zrI kumArapAla rAjarSie zrImAn hemacaMdrasUrinA upadezathI saMgha kADhIne zrI zatruMjaya tathA giranAranI pavitra evI mahA yAtrA karI che, mATe atyAre saMghapatinA padathI vibhUSita thaI pAtranI zreNIne priya evI tIrthayAtrA je Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * paMcama prastAva - 261 tame AnaMdapUrvaka karo te ghaNA bhavya jIne bhava taravAnA kAraNabhUta thavAne lIdhe mahAmaMtrInA padathI prApta thayela tamArI samasta prakAranI vistRta saMpatti kharekharI saphaLa thAya." A pramANenA AzIrvAdapatrane pitAnA aMtaramAM yathAsthitapaNe sthApana karIne maMtrIzvare te zrAvakane bahu dAnathI saMtuSTa karyo, ane temane bolAvavA nimitte zubhAzaya evA vastupAle tenA ja hAthe bhaktigarbhita vijJaptipatra meka. pachI nirmaLa buddhinA nidhAna ane sadA bhakta evA pitAnA tejapAla baMdhu sAthe yAtrA karavAno nirNaya. karIne AnaMdanimagna evA vastupAla maMtrIe tarata ja dharmazALAmAM AvI naracaMdra gurUne vaMdana karIne prazna karyo ke-"he svAmin ! hamaNuM mArA aMtaramAM jAgrata thayela dharmacitA nirvidane siddha thaze ? te Apa kRpA karIne jaNa." eTale nimittavettAomAM mukhya evA gurU belyA ke-"he maMtrinuM ! tArA aMtaramAM tIrthayAtrAne maratha che, te kalpavRkSanI jema nirvidane evI rIte siddha thaze ke jethI sarva lokene abhISTArthanI siddhi prApta thaze. A tIrthayAtrAne tane je mane ratha thaye che e tArA prauDha bhAgyane Aje navA aMkura AvyA che ema samaja. AvA uMcA prakAranA dharmamaratha bhAgyavaMta jIvone ja thAya che, ane mahAbhAgyazALIne ja vizeSa prakAre te phaLIbhUta thAya che." naracaMdra gurUnI A pramANenI utsAhaprerita vANuM sAMbhaLIne maMtrIe kahyuM ke "he bhagavan! je ema hoya Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara zrIvastupAla caritra bhASAMtara tA e baMne tIrthAnu mAhAtmya ane yAtrAvividha mane kaheA.' eTale gurUmahArAja eAlyA ke-'he mahAmAtya ! e tIrthonA mahimA samasta prakAre kahevAne te| zrI sajJa ja zaktimAn che, tathApi ghaNAM ghAra pAtakanI zuddhi karanAra ane korTiyajJAnu phaLa ApanAra evu... e tIrthonu kaMIka svarUpa huM kahuM chuM te sAMbhaLa---- 6 A avasarpiNImAM devatA ee racela vinatA nAmanI mahApurImAM tribhuvanathI pUjita, IkSvAku vaMzanA sthApaka ane zrI nAbhikulakaranA putra zrI RSabha paramAtmA prathama tIrthaM kara thayA. mati, zruta ane avadhijJAnavALA evA e prabhue sane yathAyAgya kriyA zIkhavIne prathama cAre varNanI vyavasthA karI. temAM zastradhArI, leAkarakSAmAM dakSa tathA ArakSakAdi bhedathI cAra prakAranA kSatriyA thayA, dharmatattva ane kriyAmAM niSTha evA brahmacarya yukta brAhmaNA thayA, kRSi-vANiya karanArA vaizyA thayA ane anya sarva prakAranuM kAma karanArA te zUdro thayA. kahyuM che ke huM yudhiSThira ! prathama badhA leka eka varNanA hatA, paNa kriyA-karmAMnA vibhAgathI cAra varNInI vyavasthA thaI che.' e jagadgurUnA zrImAn bharata nAme putra thayA, te temanA so putrAmAM janma ane saMpatti vaDe mukhya hatA. vaLI rAjAdhirAja, sa`ghapati ane svAmivAtsalya karanArA puruSAmAM sujJa janA jenA siMhAsanane prathama sthApana kare che evA te thayA. temanA zrImAn RSabhasena nAme putra thayA, jenuM khIju nAma puMDarIka Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcarma prastAva " 263 hatuM. te rAjAo tathA kSamAvaMtomAM mukhya hatA. vaLI iSabha prabhunA cerAzI hajAra ziSyomAM ane dvAdazAMgIne dhAraNa karanAra temanA gaNadharomAM paNa prathama thayA. te puMDarIka svAmI citra mahinAnI zukala pUrNimAne divase pAMca koTi sAdhue sahita kevaLalakSmInI lIlAthI kaTAkSita thaIne (kevaLajJAna pAmIne) traNe lokamAM pAvana evA A girirAja para ArahaNa karI zAzvata sukhavALI ane mahA pavitra evI lokAgrapadavIne pAmyA. ahIM puMDarIka gaNadhara prathama mokSe gayA, tethI e tIrtha puMDarikagiri evA nAmathI traNe jagatamAM prakhyAta thayuM. vaLI ahIM asaMkhya munio mekSe gayA che tethI vizvavaMdita evuM e tIrtha siddhAcaLanA nAmathI prasiddha thayuM. e tIrthanA ArAdhanathI pUrve zuka rAjAe durjaya zatruone jaya karyo, tethI e tIrtha zatruMjayanA nAme prasiddha thayuM. e girinI sevAthI tiryaMce paNa sarvIge vimaLa thayA, tethI e tIrtha vimaLAcaLanA nAme prakhyAta thayuM. jagatane pUjya evA asaMkhya jineko pUrve deve sahita ahIM samosaryA, tethI e jenedra parvatanA nAmathI vikhyAta thayuM. kUrakama prANa paNa enA ArAdhanathI muktiyegya thAya che, tethI e muktinilayanA nAme prakhyAta thayuM. traNe jagatanAM tIrthomAM sarvottama guNethI e rAjalakSamIne dhAraNa kare che, tethI e tIrtharAjanA nAmathI khyAta thayuM. sarva jIvonAM sarva kAma (IcchA ) pUrNa karavAthI e kAmada kahevAya che ane puNyarAzine prakAza karavAthI e puNyarAzi kahevAya che. paMdara prakAranA Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 zrIvastupAla caritra bhASAMtara siddhothI virAjita hAvAthI siddharAja ane DhavAne priya hAvAthI e surapriya kahevAya che. bhagIratha rAjAe enuM ArAdhana karyu hatu. tethI e bhagIratha ane sa nageA ( pava tA )mAM adhIzvara hovAthI e nagAdhIzvara kahevAya che. sava parvatAmAM aizvarya vaDe IMdra samAna hAvAthI e pate'dra ane sarva prakAranAM subhadro ( ma'gaLA )ne ApanAra heAvAthI e subhadra kahevAya che. vaLI mahAtmAe vasudhAmaMDaLanA maDanarUpa evA e mahAtI ne muktigeha zAzvata ane sakAmada ( sarva icchA pUrNa karanAra) paNa kahe che. he mahAmate ! traNe leAkamAM jeTalAM tIrtho che te sarva tIrthAnuM darzana karatAM je puNya thAya teTaluM puNya eka zatruMjayanA darzana karatAM thAya che. prathama ArAmAM e paryaMta eMzI cAjana vistRta, khIjAmAM sittera, trIjAmAM sATha, ceAthAmAM pacAsa, pAMcamAmAM khAra yAjana ane chaThThA ArAmAM sAta hAtha pramANa raheze, chatAM enA prabhAva tA adhikAdhikaja raheze. avasarpiNI kALamAM enI hAni ane utsarpiNI kALamAM anukrame vRddhi thayA kare che. e zatruMjaya tImAM satIrthaM samAI jAya che. sarva tImaya evA e zrI tIrtharAjane namaskAra thAo. svasthAne rahI enu smaraNa karatAM paNa prANIne tenI yAtrAnuM phaLa maLe che. anyatra kATi varSo paryaMta tapa, dAna ane yAdithI prANIne je puNya thAya teTaluM puNya ahI eka muhUttamAtramAM prApta thAya che. he maMtrirAja ! Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 265 traNe jagatamAM enA samAna bhIjuM kaI parama tIrtha nathI. jenuM eka vAra nAmasmaraNa karatAM paNa ghaNAM pApo dUra thaI jAya che. pacAsa jana pramANu kSetramAM ene sparza karatAM paNa ghaNAM pApa dUra thaI jAya che. pacAsa ejana pramANa kSetramAM ene sparza karatAM paNa mukti prApta thAya che ane enuM smaraNa karatAM paNa prANu saMsArathI mukta thAya che, eTalA mATe enuM mukhya zuga (zikhara) muktida (muktine ApanAra) evA nAmathI prasiddha che. jo ke anya tIrthamAM paNa puNya karavAthI bahu phaLa maLe che, chatAM ahIM sukRtya karatAM kSetranA prabhAvathI anaMtagaNuM phaLa maLe che. anya tIrthonI hajAra yAtrA karavAthI je puNya thAya teTaluM puNya zatruMjaya tIrthanI eka yAtrA eka yAtrA karavAthI thAya che. tIrthakarethI je bhUmi eka vAra pavitra thAya te paNa tIrtha kahevAya che, ane ahIM te anaMtA tIrthakare padhAryA che mATe e mahat tIrtha kahevAya che. tIrthakara karatAM paNa e tIrthane sarvottama jANIne jagatanA netA tathA kevaLajJAnI evA zrI prathama tIrthapati ahIM anaMta siddhothI pAvana thayela rAyaNa pAvana thayela rAyaNa vRkSa nIce samavasaryA; eTale devoe azokavRkSAdi ATha prAtihAryAyukta bhagavaMtanuM tyAM samavasaraNa racyuM. pachI tyAM siMhAsana para birAjamAna thaIne kaSabha prabhue deva dAnavanI parSadAmAM mehane nAza karavAvALI dezanA A pramANe ApI ke- Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara " sadraya, sukuLa, siddhakSetra, samAdhi ane caturvidha sagha-e pAMca sakAra lAkamAM durlabha che. zatruMjayanuM dhyAna karatAM eka hajAra palyeApamanu' ane tenA darzInanA abhigraha karatAM eka lAkha palyeApamanu' pApa pralaya thAya che. zrI puDarIka tIrthaMnI vidhipUrvaka yAtrA karavA jatAM pagale pagale karADA bhavAnAM pApa pralaya thAya che. anya azAzvata tIrthomAM dayA, dAna, tapa ane pUjana karatAM je puNya thAya te karatAM jabrU vRkSa paranA caityanI yAtrA karavAthI dazagaNuM, te karatAM dhAtakI vRkSa paranA caityanI ane te karatAM puSkara vRkSa para rahelA caityanI yAtrA karatA uttarAttara dazagaNu puNya thAya, te karatAM sumenI yAtrA karatAM seAgaNu, te karatAM nIzvara dvIpanI ane te karatAM kuDalAdrinI cAtrA karatAM anukrame dazagaNuM puNya thAya. te karatAM raivatAcalanI cAtrAthI koTAkoTi gaNuM puNya thAya, ane te karatAM zatruMjayanA dana karatAM ana'tagaNuM puNya thAya che. vaLI e tIrthanuM sevana karatAM te eTaluM puNya thAya ke je pUrepUrU` kahIja na zakAya. ahI eka puSpathI paNu bhagavaMtanI bhAvapUrvaka pUjA karatAM kSetranA prabhAvathI ekAtapatra anvaya prApta thAya che. ahI bhavyajane je dravyanA vyaya kare che te kSetranA mAhAtmyathI divase divase koTAkoTigaNI vRddhine pAme che. svaccha manathI e tIne namaskAra karavA jatAM ane samyag namaskAra karIne svagRha tarapha pAchA vaLatAM sarala manathI karavAmAM Avela bhakti kaTiMgaNI thAya che ane anya prANIonu gaurava karavAthI tA te kharekhara 26 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * paMcama prastAva 267 anaMtagaNu karatAM paNa vadhI jAya che. anya tIrthomAM keTi suvarNanuM dAna karatAM je phaLa thAya teTaluM phaLa ahIM mAtra eka vastranuM dAna karavAthI prApta thAya che. zaMtrujaya giri tarapha eka eka pagaluM bharatAM nyAyI yAtrika cha mAsanI tapasyAnuM phaLa pAme che." ItyAdi dezanA ApI devAthI pUjita evA zrImAnuM raSabha bhagavaMta girine pradakSiNA daIne anyatra vihAra karI gayA. tyAra pachI puMDarIkAdi sAdhuonA parivArathI paravArelA prathama jinAdhIzane anaMta siddhonA sakSetrarUpa A tIrthottama girirAja para rAyaNa vRkSanI nIce padhArelA jANune IMdranA AdezathI te sthAnake zrImAn bharata rAjAe pAMca dhanuSya pramANa suvarNa, maNi ane mANikayanI prathama prabhunI pratimAthI alaMkRta, suvarNamaya ane sumerUnA zikhara samAna unnata evo eka pavitra prAsAda karAvyo. temaja ajitanAtha vigere bhAvI tIrthakaranI pratimAo paNa tyAM vizvaglAdhya mahotsava pUrvaka kevaLI bhagavaMta pAse pratiSThA karAvIne teNe sthApanA karI. pachI batrIsa hajAra mugaTabaMdha rAjAo sahita, kalpavRkSanI jema jagatanA abhISTane pUranAra, traNe lokone Azcarya pAtra ane saMghapatiomAM agresara evA prathama saMghapati bharata mahArAjAe A tIrthanI yAtrA karI ke jyAM suvarNa-maNithI maMDita ane 32 hajAra rAjAonAM karAvelA batrIsa hajAra unnata citya zobhatAM hatAM. te Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrIvastupAla caritra bhASAMtara sanA madhyamAM mANikayathI nirmita, pavitra, devAnA citracukta, trailokayasudara nAmanuM paryaMta samAna uMcA zikharayukta ane ekaseA ATha caMdrakAMta tathA sUryakAMta maNithI banAvelA kaLazeAthI virAjita evu' bharata mahArAjAnuM caitya zAlatuM hatuM. te saM devAlayeAmAM karajane dUra karanArI evI zrImAn AdidevanI anupama pratimAe virAjamAna hatI. e pratimAonI pratiSThAne avasare siddhAcaLa tarapha javAnI taiyArIne samaye devatAothI parivRtta evA IMdra mahArAje bharatezvaranA maMdiramAM (vinitA nagarIe ) AvIne nRtya karatI devAMganAothI nagarajane ne Azcaya pamADatAM vidhipUrNAMka tene saMghapatinI padavI arpaNa karI, eTale ke satpuSpa ane kuMkumanA pi2malathI suvAsita tIrthaM jaLathI ma'galividhapUrNAMka tenA abhiSeka karI, svastikayukta suva pATa para temane ane temanI DAbI bAjue bhadrapITha para subhadrA(strIratna)ne esArIne sujJa evA iMdre sakalatra bharatezane peAtAne hAthe tilaka karI tenA para raupya tadula sthApana karyA. pachI teNe AnaMdapUrvaka bharatezanA kaMThamAM vizALa puSpamALA paherAvI ane navAMgapUjApUrvaka tene devadRSyAthI alakRta karyA. te vakhate keTalAMka AnaMdamagna thayelA keTalAMka devA kutUhalathI AkAzamAM jayajayArava sAthe duMdubhi vagADavA lAgyA. pachI harSita thayelA bharatezvare potAnA saghAdhipa padanI prauDhatA atrIza hajAra rAjAone arpaNa karI. tyArapachI dareka gAma, nagara ane parvatanI mekhalAe Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 269 para jinapratimAyukta jinacaitya karAvatAM, pratidina svAmivAtsalya karatAM, sarva cAmAM majajanetsava karAvatAM, prathama prabhunI aSTa prakArI pUjA racatAM, trizuddhipUrvaka paDAvazyaka (pratikamaNa) AcaratAM, sarva lekene sanmAnapUrvaka dAna devAvaDe pitAnI saMpattine saphaLa karavA sArU temanA vistRta manArane paNa pUrNa karatAM, trividha zIla pALatAM, bAra vrata AcaratAM, yAtrikone sudhA samAna madhura vANIthI prasanna karatAM ane aneka prakAranAM vAjiMtronA nAdathI dene paNa trAsa pamADatAM caturaMga senA sahita bharata mahArAjA kamekame cAlatAM saurASTra dezamAM AvyA. tyAM prathama dUrathI zatruMjaya girine jotAM hastI parathI nIce utarIne AnaMdapUrvaka teNe paMcAMga praNAma karyA. pachI kevaLI bhagavaMtanA mukhathI tIrtharAjanA mAhAsyane zravaNa karatAM te divase bharatezvara zrIsaMgha sahita tyAM ja rahyA. pachI pavitra pradeza zAstrokta vidhipUrvaka mauktikanA svastikayukta yakSakaImanuM maMDaLa racIne temaja saMgha sAthenA cityamAM AdinAtha prabhunI pratimAnuM pUjana karIne zrIsaMghasahita teNe puMDarIka girinI pUjA karI. pachI bIje divase zubha dhyAnI ane upavAsI evA teNe saMghavAtsalyapUrvaka pAraNuM karyuM. tyArapachI surAsura ane manuSyathI pagale pagale pUjyamAna evA bharata rAjAe zatruMjayanA zikhara para ArehaNa karyuM. (caDavA mAMDyuM.) upara pahoMcatAM prathama zrIsaMgha sahita rAyaNa vRkSane divya mauktikathI vadhAvIne teNe pradakSiNe dIdhI. pachI vizvane manohara evA prAsAdamAM praveza karIne bhArata Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara mahArAjAe prathama bhagavaMtanI agrapUjA karatAM kahyuM che ke bhAgyavaMta bhavyajanoe karela bhagavaMtanI agrapUjA e zivazrIne varavAnA tAtkAlika AnaMdanI eka vaNikA (vAnakI) che." pachI tyAM divya tIrthodakathI bharelA suvarNa ane ratnanA kaLazathI janmasnAtranI jema bhagavaMtanuM snAtra karIne bharatezvare jagatane AnaMdadAyaka evA nAbhinandananI bhaktipUrvaka kapUra ane kuMkumamizrita caMdana ane kusumAdikathI pUjA karI ane bhagavaMtanI dareka pratimA AgaLa teNe pRthapha pRthaka kaTi ratna, mANijya ane muktAphaLa bheTa dharyA. tyArapachI Ananda pAmatI subhadrAdi mahArANIoe kiMmatI mANithI bhagavaMtanI navAge pUjA karI. temAM eka rANIe ratnakaTithI manahara ane pUrve jANe ratnAkare arpaNa karyo heya e mugaTa bhagavaMtane yatanApUrvaka paherAvyo. tilaMgapatinI putrIe mANikyanuM tilaka, sugrIva rAjAnI putrIe divya kaMThAbharaNa, svaccha manavALI vatsa rAjAnI putrIe ratnane zrIvatsa, pote muktAmaya evI koI rANIe sthUla muktAmaya hAra, vasaMta rAjAnI putrIe maNiothI racita zIrSAbharaNa ane karNATaka rAjAnI putrIe kaNamAM be divya kuMDaLa-ema rANIoe bhagavaMtane divya AbharaNothI alaMkRta karyA. pachI bhagavaMtane namaskAra karI bharate. zvare sarva ca para senerI ane rUperI mahAdhvaja caDAvyA. tyArapachI teNe zrInAbha nAmanA kevaLI bhagavaMta Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pacama' prastAva 271 pAse jaIne temane vaMdana karyuM, eTale tene dharmAziSa ApIne kevaLI mahArAje dha dezanA ApI ke teja manuSyA dhanya ane kRtakRtya che ke jee A giri para zrIyugAdIzvaranI pUjA kare che. dadhi, ghRta, dugdha, zarkarA ane jaLa e paMcAmRtathI je bhagavaMtanuM snAtra kare che te avazya mAkSe jAya che. jeo e giri para jinacaityA karAve che teo jagatamAM maNi ane ratnanAM vimAne pAme che, eka khAnu vividha tIrthomAM puNyakarmo karavAM ane eka bAju zrIpuDIka girine vidhipUrvaka vaMdana karavuM-e baMne samAna che.' A pramANe dezanA sAMbhaLI gurU mahArAjane vidhipUrvaka vaMdana karI aMtaramAM zatru Mjaya girinuM smaraNa karatA bharatezvara pAtAnA AvAsamAM AvyA. * have e avasare IMdra mahArAje AvI bharata rAjAne praNAma karI AnaMdapUrvaka kahyuM ke-"zrIRSabha prabhu jagaduttama hAvAthI amane pUjanIya che ane tame temanA mukhya putra, Adya cakravartI ane tIrthoddhAraka che, tethI tame paNa amane mAnanIya che. tame je pramANe jinapUjA karaze te pramANe leAkA tamArUM anukaraNa karaze, mATe tamAre mArI karela pUjAnuM barAbara anukaraNa karavuM." bharata rAjAe A vAtane svIkAra karyA, eTale IMdra mahArAjAe devA sahita tAjA' puSpAdikathI vidhipUrvaka bhagava'tanI arcA karI, ane jinapUjA karatAM zeSa rahela puSpamALAne vividha dravyasaMcayathI devadravyamAM vRddhi karIne sujJa evA iMdre pAtAnA Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mAra mahera samAja besI zakAya. kaLo 272 zrAvastupAla caritra bhASAMtara kaMThamAM dhAraNa karI. pachI kSIrasAgare jaI jaLathI kaLaze bharI karoDa deve sahita vimAnamAM besI zatruMjaya tIrtha para AvIne AnaMdapUrvaka supAtre dAna ApatAM Idra mahArAje pravara mahotsava sAthe harSathI bhagavaMtanA caraNakamaLanuM snAtra karyuM. tyArathI e mahAna idrotsava jagatamAM prasiddha tha. "ke" mahApurUSanuM anukaraNa kare che." je mahAddhika purUSe e giri para Ikotsava kare che te bhAgyavata jana Idra yA IMdra samAna thAya che. pachI mahArAje tIrthanI pUjAnA nimitte saurASTra deza ApyuM ane tyArathI jagatamAM e devadeza evA nAmathI prakhyAta thayA. vaLI sarva rAjAomAM tilaka samAna, zrIsaMghamAM mukhyatve batrIsa hajAra rAjAothI sevyamAna, dharmavIra purUSAmAM agresara tathA vivekI evA bharata bhUpatie pUrve ujajavaLa bhaktithI pavitra yAtrA karatAM trijagatanA adhipati ane vimalagirinA svAmI evA bhagavaMtanI pUjA nimitta batrIza hajAra gAma ApyAM hatAM te paNa kAyama rAkhyAM. pachI puMDarIka girinI vidhipUrvaka pradakSiNA karatAM sujJa evA bharatezvara pagale pagale e tIrthane namaskAra karavA lAgyA. evAmAM dharmavAsanAyukta iMdra mahArAje AnaMdapUrvaka bharatezvarane kahyuM ke-"he bharateza ! gaMgAjaLa samAna nirmaLa ane zatruMjaya girinA ja eka zikhararUpa evuM ujatyaMta tIrtha paNa traNe lokamAM uttama gaNAya che. kahyuM 29 e dezanI upaja. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 paMcama prastAva che ke-tattvajJa purUSe je parama parvatane anAdi kALathI tIrtharAja zrIvimaLagirinA zikhararUpa kahe che te zrIgiranAra girirAja jayavaMta varte che." svarga, marca ane pAtAlalekamAM AvelAM pavitra sthAvara tIrthomAM ujayaMta giri samAna anya tIrtha nathI. ahIM gauravapUrvaka satpAtre dAna ApatAM cakravartI pada taratamAM prApta thAya che. he rAjan ! e bhuvanettama tIrthamAM anaMta jinezvare paikI keTalAkanAM traNa traNa ane keTalAkanAM eka eka kalyANaka thayAM che. sAdhuo sahita anaMta jinavare tyAM samesaryA che ane enA AlaMbanathI anaMta munivare paMcama gatine pAmyA che. atIta covIzInA namIzvarAdika ATha tIrthakarenA ahIM traNa traNa kalyANaka thayAM che. vaLI zuddha brahmacaryathI pavitrAtmA ane harivaMzamAM eka mauktikarUpa evA bAvIsamA tIrthaMkara zrIariSTanemi bhagavAn eka hajAra rAjAo sahita sahassAmravanamAM AvI parama nircathatA pAmI zukala dhyAnathI samAdhiyukta kevaLajJAna meLavI samavasaraNathI e tIrthane pAvana karIne tyAM ja mokSe javAnA che, tethI mahItala para e raivatAcala parama tIrtha che, enuM niraMtara smaraNa karatAM pApAtmA paNa mekSane meLave che. gata utsarpiNImAM sAgara bhagavaMtanA mukhakamaLathI purAtana Idra evo vRttAMta sAMbhaLe ke-"avasarpiNamAM bAvIzamA bhAvI tIrthakara zrI neminAthanuM gaNadharapada pAmIne tuM A saMsArathI mukta thaIza." AthI te zake ke vajaratnanI neminAtha prabhunI nirmaLa 18 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 zrAvastupAla caritra bhASAMtara mUtti karAvIne aneka mahotsava pUrvaka bhaktithI svasthAne tenuM pUjana karyuM. pachI pitAnA A yuSyanA prAMta samaye giranAra girinI nIce amarazaktithI eka suvarNanuM divya maMdira banAvIne anya biMba sAthe te mUrti teNe tyAM sthApana karI, te mUrtinI atyAre paNa devo tyAM sadA pUjA kare che, tethI e mahAtIrtha sarva pApanuM haraNa karanAra kahevAmAM Avela che. zatruMjaya tIrthane ane e tIrthane vaMdana karatAM samAna phaLa maLe che. e sutIthanI siddhAMtokta vidhipUrvaka eka vAra paNa yAtrA karavAmAM Ave te avazya mukti prApta thAya che ane anyatra rahIne e girIzvaranuM dhyAna karatAM paNa prANI AgAmI caturtha bhavamAM kevaLI thAya che." A pramANenI IMdra mahArAjanI vANI sAMbhaLIne bharatezvara tarata ja saMgha sahita raivatAcalanI yAtrA karavA cAlyA. tyAM bhAvI tIrthakara zrIneminAthanAM traNa kalyANaka thavAnAM che ema jANIne teNe tyAM eka suvarNane meTe surasuMdara nAme prAsAda karAvyo. uMcA agIyAra maMDapa tathA cAre dizAe cAra kArothI te adhika zubha hato. tyAM bhavya janene jANe sAkSAta puNyarAzi hoya evI ane zubhane sUcavanArI zrI neminAtha paramAtmAnI nIlaratnamaya (zyAma) manahara mUrti teNe sthApanA karI. pachI IMdra sahita hastipada kuMDamAM snAna karIne satkRtyenI sthitipUrvaka bharatezvare zrIneminAtha bhagavaMtanuM pUjana karyuM. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva 275 tyArapachI saMghavAtsalya karIne bharata mahArAje ratna, vastra ane alaMkAra vigerethI zrIsaMghane satkAra karyo. bharatezvaranI pachI temanA putra AdityayazA vigere puNyasaMpattiyukta asaMkhya rAjAo saMghapati thayA. he vastupAla! A kaliyugamAM temane mArga prakAzita karavAnuM sAmarthya vizvanA sUryarUpa evA tamArAmAM che ema amArA jevAmAM Ave che, mATe ravi samAna bhAsura evAM e baMne tIrthonI jagat ullAsa pAme evI rItithI yAtrA karavI tamAre ucita che. samasta lokane pAvana karanAra evA zrIpuMDarIkAcala tathA revatAcalanI je manuSya pitAnA nyAyapArjita vittathI vidhipUrvaka yAtrA kare che tene dhanya che. he mahAmaMtrim have samyagyAtrAne vidhi kahuM te sAMbhaLo, ke je vidhipUrvaka yAtrA karavAthI purUSane mukti prApta thAya che. te vidhi A pramANe - je mAtApitAne bhakta hoya, svajana ane parajanane AnaMda ApanAra hoya, prazAMta ane zraddhALu hoya, zuddha buddhi, mada ane kalaharahita, sadAcArI ane dAtA he; akSebhya, mumukSu, paramAM guNanA utkarSane joI AnaMda pAmanAra ane kRpALu hoya; kharekhara ! sAkSAt devata samAna e te purUSa saMghapatinA padane adhikArI thaI zake che. vaLI yAtrAphaLane IchanArA saMghapatie mithyAtvIone saMsarga ane temanAM vacanamAM kiMcit Adara paNa na kare. teNe paratIrtha ke paratIthanI niMdA ke stuti na karavI ane Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara samyaktvane dhAraNa karatA evA teNe mArgamAM trividha zIla pALavuM. pitAnA baMdhuo karatAM paNa yAtrika janene adhika nehathI nIhALavA ane pitAnI zakti tathA dravyathI teNe sarvatra amAri paDaha vagaDAva. vaLI caturvidha saMgha sahita zAMta manathI rathamAM birAjelA prabhunA pUjAdi mahotsava karavA, jinabhaktithI pUrNa evA suzrAvakanI ane sAdhuonI vasa, anna ane namanAdikathI sadA bhakti karavI, mArgamAM sthAne sthAne snAtra ane vajArepaNAdi mahotsave karavA, dharmane bAdhA karanArAone pitAnI zaktithI dUra karavA, pAkSikAdika parvemAM sAmAyika, pauSadha tathA jinapUjanAdika dharmakAryo. vizeSa karavAM, mArgamAM gAma ane nagarAdikamAM zrAvaka lokone sadAtA joIne gupta dhanadAnathI temane AhaMndu dharmamAM sthira karavA, pitAnI zakti pramANe atithione satkAra karavo ane pazuone paNa vastrathI gabela pANI pIvarAvavuM--e. sarva saMghapatinAM kartavya che. vaLI yAtrike e paNa vikathA ane kalahAdika nA karavA, ghAsa, zAka ane phaLAdika adatta na levAM, pitAne nirvAha na thatuM hoya te paNa khoTAM tela ke mApa na karavAM, kaya vijya karatAM pArakuM eka mATInuM DhekuM mAtra paNa vizeSa na levuM, kemake anya sthAne karela pApa yAtrA naSTa thAya che paNa yAtrA karatAM pApa karavAmAM Ave che te te vAlepa samAna thAya che. phaLanA artha tIrthayAtrA karanArAoe sakSetramAM sabIjanI jema pitAnuM nyAyapArjita dhana dharmamAM Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama prastAva - 277 vAparavuM. AvA prakAranA vidhithI niSkapaTa bhAve yAtrA karavAthI ghera pApa paNa naSTa thaI bhavAMtaramAM mukti maLe che. kahyuM che ke-"kSititalanA tilaka samAna, ramyatA ane saMpattinA sthAnarUpa, tribhuvanamAM pUjita ane kalyANanA pAtrarU5 evo surASTra nAme deza che. capaLa karlolarUpa hAthavaDe pazcima samudra jenuM kurAyamAna evA atizaya phenathI addabhuta lavaNa utArIne tenA tamAma daSTideSone hare che. te dezamAM AvelA zrI zatruMjaya tathA revatAcala tIrtha para je prANu dAna, tapa, brahmacarya ane dayAmAM Adara lAvI yuktipUrvaka yAtratsava kare che te e tIrthanA atizayathI duSkarmane dhvasta karI kaI janmamAM paNa naraka ke tiryaMcagati te pAmate ja nathI. e pramANe traNa lekamAM prasiddha evA zrIvimalAcala tathA revatAcala tIrtha para je samyagdaSTi prANIo sadavattamAM rakta thaI pitAnA nyAyapArjita vittathI vidhipUrvaka yAtrotsava kare che teo anukrame harSotkarSanI sakhIrUpa tIrthaMkara padavIne pAme che." iti zrImahAmAtyazrIvastupAlacaritre dharmamAhAtmyaprakAzake harSIke zrItapAgacchAdhirAjazrIsomasuMdarasUrizrImunisuMdarasUrizrIjayacaMdrasUri ziSyapaMDitazrIjinaharSagaNikRte paMcamaH prstaavH||5|| SaSTha prastAva. uparokta dezanA sAMbhaLIne maMtrIzvare utsAhapUrvaka gurU mahArAjane kahyuM ke-"he vibheje emaja hoya te Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara jinAlayamAM padhArI mane satvara sa`ghapatipaNAnA vAsakSepa karo." eTale niHspRhamAM zirAmaNi, dhamaryAdAmAM samudra samAna tathA udAra buddhivALA evA gurU mahArAja elyA ke--"he mahAma Mtrina ! tamArA gurUja tamane vAsakSepa kare te ucita gaNAya. zrI nAgeMdra gacchanA svAmI ane guNAthI ujjavala evA zrI vijayasenasUri tamArA kulakamAgata gurU che, ane he matrIza ! maludhArI gacchanA AcAramAM dhuraMdhara evA vartamAna AcArya tamArA mAtRpakSanA gurU che, kahyu che ke--'niHsa gavRttithI sAdhu, nyAyeApArjita lakSmIthI gRhastha ane pativratapaNAthI strI, devAne paNa paNa namaskAra karavA lAyaka thAya che," mATe te AcArcIne khAlAvIne temanI pAse jinAlayamAM prauDha utsavapUrvaka saMghapatipadanI pratiSThA karAvA." A pramANenI gurU mahArAjanI vANI sAMbhaLIne baMne maMtrIzvarA bhAlyA ke- huM bhagavan ! guNadhArI evA ApanI pAseja ame SaDAvazyaka sUtro, ka prakRti pramukha ghaNA jaina granthA tathA niLa evI traNa vidyAe bhaNyA chIe; temaja duSka nA mane bhedanAra ane samyaktvathI pavitra evA duSprApya jaina dhama paNa ame ApanA prasAdathI ja pAmyA chIe, mATe yathAzakti kriyA tathA nAnA prakAranA AcAra pALavAmAM tatpara evA Apaja paramArthathI amArA gurU che. je zatru mitramAM sama svabhAvI, niSpApa vRttivALA, zivamArgadarzaka tathA samyajJAna ane cAritrathI pavitra hoya teneja sujJa janAe gurU mAnelA che." A pramANe maMtrIonuM kathana 66 208 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva ra78 kAnuM nAma levA paNa tyAga phatvarahita emAM utpanna sAMbhaLIne guru mahArAja bolyA ke-"he mahAmaMtrInuM ! tattvavettAoe to emaja kahyuM che, tathApi tema karatAM atyAre jinazAsanamAM guNAdhika evA anya AcAryo kaSAyakaluSatA thavAno saMbhava che. bIjAne kaSAyanA kAraNarUpa thavuM e AtmAne mahAduHkhakara che, mATe AtmahitaiSI munioe prayatnapUrvaka te prasaMga sarvathA vaje. sarSathI DasAyela aMguSThanI jema ane pitAnA aMgamAM utpanna thayela melanI jema zIla ane samyaktvarahita evA pitAnA gurU hoya te tene paNa tyAga karavo. kahyuM che ke-"zIlabhraSTa gurUnuM nAma levAmAM paNa mahApApa che, ane tenA samAgama karanAra manuSya kaI gatie jAya te te kevalI bhagavaMtaja jANI zake che, paraMtu tamArA gurU atyAre tridhA zuddha brahmacarya pALe che, ane bAra prakAranAM tapathI vibhUSita che, che, mATe sajajanone te slAdhya che, tethI gaurava sahita temane tamAre belAvavA e ucita che, kAraNa ke ucita avasare sugurUne yoga puNya vina pAmI zakAtuM nathI." eTale maMtrirAja bolyA ke- he bhagavan! temane bolAvavA mATe eka zrAvakanI sAthe bhaktigati vijJaptipatra mekalela che." te sAMbhaLI gurU AnaMdapUrvaka belyA ke-he maMtrinuM ! dharmasarvasvane jANanAra tathA aucityazALI evA tame e gya karyuM che. pachI yAtrA prasthAnanuM muhUrta nirNata karI gurU mahArAjane vaMdana karIne te baMne zrAvakattama svasthAne AvyA Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 zrAvastupAla caritra bhASAMtara have maMtrIzvaranI vijJapti vAMcIne niSpApa vRttivALA zrImAn vijayasenasUrI anukrame vihAra karatAM te nagare padhAryA. temanuM Agamana sAMbhaLIne meghadhvanine sAMbhaLanAra kalApI (macUra)nI jema AnaMda pAmatA maMtrIzvare svajano sAthe temane praveza mahatsava karyo. vizALa buddhivALA maMtrIe gurU AgamananA mahotsavamAM lakSa keTi dhanane vyaya karatAM paNa kaMI darakAra na karI. pachI mANikayanA kaLazayukta navIna devAlayamAM saddaguNethI yeSTha, nAgendra tathA maladhArI garachanA AcAramAM dhuraMdhara evA te baMne AcAryoe vidhipUrvaka skurAyamAna sUrimaMtranA mahatsava sahita temanI upara saMghapatipaNAne vAsakSepa karyo. tIrthayAtrAnA prayANane divasa najIka AvatAM pite karAvelA zatru jyAvatAra nAmanA cityamAM prathama zreya nimitte maMtrIoe saMgha sahita gIta ane nRtya kaLAthI ramya, mahAdhvaja ane mahApUjA vidhAnanA vidhithI manahara tathA IMdrane paNa durlabha e athI janenA mane ratha pUrNa karavApUrvaka majajanetsava karyo. tyAra pachI vatsala evA temaNe zrIsaMghavAtsalya karyuM. zrIvIradhavala rAjAnuM paNa prazasta vacanapUrvaka gaurava karyuM, tathA zIladhArI aneka sAdhuone sanmAnapUrvaka vizuddha anna, pAnAdika ApIne temanI bhakti karI. e pramANe satkArya karatAM maMtrIzvaranA mane ratharUpa tIrthayAtrAnA prayANano divasa Abe, kAraNa ke mahAtmAono Irichata kAryasiddhimAM deva sadA anukULaja Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prastAva 281 rahe che.' A vakhate zrIvastupAla sAthe ghaNA lAko pAtheya (bhAtuM), rastAmAM cAle tevI gADIo, upAnaha ane jaLabhAjana vigere sAdhanA sahita prayANa karavAne taiyAra thayA ane temaNe AdarapUrvaka dUrathI khelAvelA zrAvako paNa AvI paheAMcyA, paNa tenI kIti tA daze dizAmAM dUraja cAlI gaI. eTale AgamaneAtsava karatAM vinayayukta evA matrIe te sane yathAyAgya satkAra karyAM. pachI sa`ghrapatipadanA mahotsanimitto sarva saMdha temane madire AvyA, ane peAtAnA a'taHpura ane sa samRddhi sahita zrIvIradhavala rAjA paNa aneka kSatriyA sAthe temane tyAM AvyA. vaLI jagatamAM riSTha evA maMtrirAjanA madire sadAcArI muniethI parivRtta, zILavaDe sugaMdhita ane sUrya samAna tejasvI evA zrInAgedra ane maladhArIgacchanA AcAryAM paNa padhAryA. temaja gAma, nagara, pura ane pattananA anya rAjAe paNa potapAtAnA sabadhavALA zreSThIo, sAmatA, matrIe ane vyavahArIe sahita tyAM AvyA. sabhAnA abhiprAyane jANanArA harihara jevA bhATa ane dIva sahita keTalAka pratibhAzALI purUSo paNa tyAM hAjara thayA. vaLI sarvajJamatamAM sUrya samAna, ceArAzI jJAtinA zaNagArarUpa, satyapaNAnI sthitithI suzAbhita tathA pattana, stabhatI ane citrakUTanA vasanArA sarva saMghapatie paNa tIrthayAtrAnI sa sAmagrI sahita tyAM AvyA. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara pachI maMtrIzvarAe te nagaramAM temaja AjubAju pAMca yAjanAmAM amirapaDaha vagaDAvyA. viSNugganAe dareka bajAramAM laTakAvelI pa'cavaNa thI vibhUSita dhvajAe zeAbhavA lAgI. mA~trigRhanA AMgaNAmAM cAre bAju mAtIethI racavAmAM AvelA svastikA tathA puSpA ane paravALAthI racavAmAM AvelA nadAvatto zAlavA lAgyA. uMce bAMdhavAmAM AvelI mATI patAkAothI vimAnA sAthe jayavAda karavA mATe jANe jAherakhakhara laTakAvI hAya tevI gRhadvAranI pratAlikA zaiAbhavA lAgI. e avasare AnaMdane vaza thayela evA vIradhavala rAjA vividha bheTaNAM laIne AvelA sarva sAmatA sAthe tyAM AvyA, ane vAgatAM evAM vAjitrAnA meTA avAjathI sava diggajone saMbhrama pamADatAM atyaMta AzcaryakArI evA te rAjAe peAte uThIne maoNMgala kriyA yukta suvarNanA siMhAsana para te ane maMtrIAne bheMsArIne adhe...jju samAna suMdara evA vastupAlanA kapALamAM tathA samasta lakSmIne vaza karanAra evA tejapAla matrIzvaranA lalATamAM sa`ghapatipadanA azva ne sUcavanAra rAjA tAjA kuMkumathI tilaka karyuM', rAmAMcita thaI ne teNe tenA para roSyamaya akSata caTADavA. ane ha vaDe utkaMThita thayelA rAjAe temanA kaMThamAM tIrthaMkarapadavInI prApti mATe svayaMvara mahAtsavane sUcavanArI puSpamALA ApaNu karI. pachI bIjI sAmagrI sAthe suvarNa phreMDamaya chatra tathA caturaMga sainya ApIne rAjAe temanA para paMcAMga prasAda karyA, eTale save sAmAe aneka prakAranAM bheTaNAM dharIne Anada sAthe te maMtrIzvarAnA caraNamAM 282 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 283 praNAma karyA. "he saMghabhArane dhAraNa karavAmAM dhuraMdhara ! tame jayavaMta rahe, dIrdhAyuSI thAo ane cira kALa AnaMda pAme !" e pramANe prasanna thayelA brAhmaNoe temane AzIrvAda ApyA. pachI maryAdAne jANanAra vIradhavala rAjAnA vipragurUe vedamaMtroccArapUrvaka temane tilaka karyuM. tyArapachI anukrame sarva prakAranAM maMgalapUrvaka sarva saMghapatioe AnaMdapUrvaka temane vadhAvyA ane AnaMda pAmatI sarva henee temanAM nave aMge yuktipUrvaka tilaka racIne uraca svare mAMgalika AzISa ApI, kAraNa ke-"temanA caraNa tIrthamArga tarapha javAmAM tatpara che, temanA dhanyatama hAtha dAridrayane nirmULa karavAnA vrata yukta che, temano kaMTha jagatane priya vacana ja kahe che, temanI bhujAo anAthanuM rakSaNa karavAne samartha che ane temanuM lalATa bhAgyabharathI abhirAma lipi yukta che, mATe tIrthayAtrAnA mAMgalika prasaMge loke saMghapatinA pratyeka aMganI pUjA kare che." tyArapachI potAnA parivAra sahita nAgaeNdragachanA AcArye bhaktithI namra evA temane AzISa ApI keprathama zrIbharatezvara vigere zreSTha rAjAoe pRthvI para je padanI zarUAta karI che, tatvathI je pada zreyezvaryanA pada karatAM paNa moTuM gaNAya che, jinapadavInI prApti mATe je pada eka kolarUpa che, je zivalakSmInA gRharUpa che ane sarvotkRSTa sthitirUpa che evuM zrIsaMghapatinuM pada tamArAmAM vijayavaMta varte che. pachI maMtrIzvare pote keTalAeka yogya. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 zrovastupAla caritra bhASAMtara zrAvakane saMghapatinA padArepaNurUpatilaka karyA. vaLI yathAyegya -vyaya karavAmAM samartha evA cAra vyavahArIone gauravapUrvaka mahIdhara evuM pada (birUda) ApyuM. tyArapachI vinayapUrvaka parivAra sahita sarva munirAjane vividha vastrothI satkAra karyo, ane sukRtI evA temaNe ratnamaya alaMkAre bheTa karIne viradhavala rAjAnA manamAM atizaya prema upajAvyuM, vaLI te prasaMge maMtrirAje anya rAjAo vigerene yuktipUrvaka suvarNanAM kuMDala, bAjubaMdha tathA ratna ane mANikyanI mudrikAo ApI, ane sarva saMghapatione yathAkame bhaktipUrvaka paMcavarNanAM rezamI vastro ApyAM. temaja vivekI evA vastupAle mukhya mukhya 36000 zrAvakane yuktipUrvaka ratnathI ujajavaLa evA chatrIsa hajAra suvarNanAM tilaka ApyAM. kahyuM che ke-"zrAvakonAM lalATamAM vidhie lakhelI kuvarNa zreNine snigdha kuMkumapaMkathI bhuMsADIne teNe emanA lalATane suvarNa zreNithI vibhUSita karyo, tethI kharekhara ! zrImAn vastupAla eka navIna vidhAtAja thayo." vaLI aneka kavIzvarene teNe prItipUrvaka ratna, mANijya, zRMgAra, azva ane vastrAdika ApIne prasanna karyA. jaMgama kalpavRkSa samAna evA teNe yAcakone abhISTAthe ApavAthI devatAonI jevA banAvI dIdhA. te avasare sarva upadravane dUra karanAra evA naracaMdra munIzvare kalezano nAza karanArI dharmadezanA ApI ke 1. sarva vyayanA adhikArI banAvyA. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 285, jinAjJAthI paramArhat thayela, ane se rAjAone svAmI e caulukaya rAjA (kumArapALa) pote jANatAM chatAM paNa nigraMthane anai supAtradAna ApI na zako, te pitAnA pavitra cAritrathI svarge gaye, paraMtu pitAnA manamAM rahI. gayelI supAtra dAnanI IcchAthI te jANe gurjara bhUmimAM vastupAlarUpe avataryo hoya ema bhAse che." A pramANe zrInacaMdra gurUnA upadezAmRtanuM pAna karIne AnaMdasAgaramAM buDate sate kaNa vismaya na pAme ? sarva vimita thayA. e avasare rAjAe preraNA karelA kavie varNanIya guNanA bhaMDArarUpa evA maMtrIne punaH varNavavA lAgyA. temAM harihara kavi bAlya ke-"vasudhAnA vigurUpa vIradhavala rAjAne paNa dhanya che ke jene addabhuta mahimA pratidina jAgrata che. sUrya ane caMdra samAna tejasvI evA A baMne maMtrIo kharekhara! tenAM locanarUpaja che. he vastupAlI janmathI yatnapUrvaka sukRta karatAM chatAM tArAmAM je meM kaMI paNa dUSaNa joyuM hoya te eja che ke-kalpavRkSanA eka pallavanI kAMtine AdhAra laIne ja A tAre hAtha kalpavRkSane tiraskAra kare che. A dUSaNane kaNa kabula na kare?" pachI dAmodara kavi be ke-"udayanasuta (vAgabhaTa) svargastha thatAM vartamAna adhikArIonA dvArathI nivRtta thaIne athIjano dUrathI ja virAma pAme che, paNa bhAgyayege A nirmaLa ane vizALa vastupAla sarva Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara sajajanenA maratha pUrNa kare che, mATe A kaLikALamAM have anya AlaMbanathI saryuM. tyArapachI madana kavi be ke-"rAjyalakSmInuM pAlana ane vidvAnonuM lAlana karavAmAM zrIvAstupAlanI mati sadA Alasya rahitaja che." pachI semezvara kavi be ke zrIvAstupAla maMtrIzrI prApta thayelAM mugaTa, kaDAM, mudrikAo, tilaka, bAjubaMdha, hAra ane rezamI vastrothI alaMkRta thaIne pitAne ghare AvelA vidvAne pitAnI AkRti pharI javAthI vividha zapatha (gana) daIne mahA mahenate potAnI strIone pratIti pamADI zake che." A pramANenI stutithI saMtuSTa thayelA ane dAtAromAM agresara evA maMtrIzvare rAjAnI anumatithI e sarvene pRthapha pRthapha eka eka lakSa drazna ApyA. evAmAM amaracaMdra nAmanA kavIzvarane nidrAvazAt zirane Ama tema kaMpAvatA joIne dhImamAM mugaTa samAna evA vastupAle kahyuM ke-gavettAo mAM prazaMsanIya ane AvI zreSTha rAjasabhAmAM birAjatA evA tame kema nidrArUpa lalanAnI lIlAne atyaMta vaza thaI gayA che ?" A pramAzenA sudhAsiMcana samAna temanA vAkyathI teNe tarata jAgrata thaIne kahyuM ke-he maMtrI ! yegIone kadApi nidrA na hoya, paraMtu ame sAvadhAna thaIne lakSmI ane viSNunI paraspara thatI vAta sAMbhaLIe chIe. viSNu kahe che ke-he lakSmI priye! Aje kema tArUM mukha zyAma thaI gayuM che ? lakSmI belI ke-"he nAtha ! ApanI mati maMda thaI gaI lAge che, jethI saMghanA pravAsathI uDanAra rajavaDe thanAra Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 287 mArA tAtanA (samudranA) asAdhAraNa vinAza zuM tame nathI jANatA ?' viSNue kahyu ke he bhayabhIta priyatamA ! tuM DarIza nahIM, kAraNa ke sa`gheMza lalitApati jinapatinA snAtrajaLanI nIka vahevaDAvIne e sAgarane pAchA gabhIra anAvI deze, mATe satuSTa thA.' A pramANenI te kavinI adbhuta arthAtpatti sAMbhaLIne prasanna thayelA matrIzvare tenuM sihAsana sarva kavinI pahelAM maDAvyuM. pachI vIradhavaLa rAjAe vastupAlane kahyuM kezrIstaMbhatIrthaM puramAM tame heAMtera devakulikA yukta zrIvATaka nAme navuM rautya karAvyuM che ke je jovAthI atizaya AnaMda thayA che. have jema kumArapALa rAjAe tIrthayAtrA karI tema tame paNa peAtAnA rAjyanI susthitine sUcavanAra ane pAtrone artha sAdhanarUpa thai paDe evI apUrva tIrtha yAtrA kare.' A pramANe AzISa ApIne rAjA potAnA sthAne gayA. have matrIzvare sa`ghapatinI padavI pAmIne vividha gAmA ane nagarAkrikamAM sarvatra evI udghASaNA karAvI ke-tIyAtrAe AvatAM jemane vAhana, Asana, bhAtu, sahAya ane dhanArdika joze te rastAmAM huM badhuM pUrU pADIza.' pachI muhUrta veLA thatAM jyAre temaNe prayANa karyuM tyAre ubhaya pakSe vizuddha ane vasudhA para AvelI sAkSAt caturvidha dhama lakSmIe hAya tevI uddAma hAthaNI para beThelI cAra kanyAe temanA para traNa chatra dhAraNa karavA lAgI. keTalIka Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara sadhavA yuvatio kaMkaNa ane mekhalAno avAja karatI pratikSaNe temanA para cAmara DhALavA lAgI. udAra zuMgAra dhAraNa karIne rathamAM beThelI keTalIka lalanAo AnaMda sahita dhavala maMgala gAvA lAgI. evI rIte trividha vAjiMtranA nAdathI traNe jagatane Azcarya pamADatAM, paMcavarNanI dhvajAAthI AkAzamaMDaLane citramaya banAvatAM, pavitra kuMkuma jaLathI mahItalane siMcatAM ane zraddhAyukta saMghapationI sAthe jinezvara bhagavaMtanI pUjA karatAM, anya jinAlayathI parivRtta evA potAnA navIna devAlayane vidhipUrvaka AgaLa karIne buddhinA bhaMDAra evA vastupAla maMtrIzvare siddhisUcaka zakune thatAM pitAnA anuja baMdhu tejapAla, sarva saMdhapatio tathA parivAra sAthe prasthAna karyuM. have te vakhate tIrthayAtrAnI AvA prakAranI sAmagrI temanI sAthe hatI chatrIsa prakAranAM hathiyAra laIne raNabhUmimAM yuddha karavAne taiyAra thayA hoya evA cAra hajAra prabaLa asavAro sahita maMtrIe saMgharakSAne mATe niyukta karelA semasiMha vigere cAra prauDha rAjAe sarvanI AgaLa cAlatA hatA. temanI pAchaLa gajaghaTAnA ghaMTanAdathI gaganane vAcAlita karanAra evA ATha mahAzrAvake gajarUDha thayelA digikonA jevA cAlatA hatA. temanI sAthe eka hajAra dukAna hatI ke jyAMthI yAtrika loke sarva maMtrIne khAte lakhAvIne potAnI IcchAnusAra sarva vastuo letA hatA. maMtrIe sanmAnapUrvaka belAvelA lAkho zAsananA Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 289 paDAM badhA Ara kArDanA A sAthe hatA, eka prabhAvaka evA saMghapati zrAvake sAthe cAlatA hatA. evIza meTA hAthIdAMtanA banAvelA rathe sAthe hatA, ane ethI zebhatA be hajAra kASThanA ratha sAthe hatA. pacAsa hajAra gADAMo badhA mANasane besavA mATe hatAM ane aDhArase vegagAmI gADIo hatI. zira para dharavAmAM AvelA zazAMkamaMDaLa jevAM zveta chatrathI saMghapati zrAvake sAkSAt mahezvara samAna lAgatA hatA. sukRtazALI zrIsaMgha leka para ogaNazo divya chatra chAyA karI rahyAM hatAM. gaMgAnA kallela samAna ujajavaLa ane AtapanI glAnine dUra karanAra evAM traNa hajAra cAmara DhaLAtAM hatAM. rezamI vastrothI saMvRta, ratha samAna vizALa tathA sevake vahana kare evI cAra hajAra pAMca ne pAMca (4505) zreSTha pAlakhI hatI. aDhArase sAmAnya gADIo ane aDhAraso sukhAsane hatAM. bAvIzase tapasvI sAdhuo ane agIyArase digaMbare hatA. (408) moTA rathe hatA ane (330) ratha vRSabhethI zetA ane ratnathI jaDelA hatA. saMghamAM badhA maLIne sAta lAkha mANase hatA. (303) mAgadha lake ane (4000) a hatA. lokone AnaMda Ape tevI vastupAlanI A pramANenI Rddhi sAthe hatI. vaLI samarasa, nibiDa, unnata ane eka staMbhIyA mahela jevA anya zrAvakanA hajAre taMbuo sAthe hatA. temAM sAta hajAra meTA kiMmatI taMbuo hatA, ke je vasudhA para paNa vimAnanI zobhAne darzAvatA hatA. jANe puNyazrIne prakaTa karatI hoya evI Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 zrIvastupAla caritra bhASAMtara pacIza hajAra mATI patAkAo cAre bAju zobhatI hatI. A sarva ujajavaLa taMbuonA madhyamAM guNajajavaLa evA zrI vastupAla maMtrIno pAMca varNanAM rezamI vastrothI ramya, mANijya ane suvarNana kalazAMkti zikhara yukta, ane satata apAtA supAtrone Icchita dAnarUpa jaLathI jenuM AMgaNuM sikta che e temaja guNavaMtene paNa varNanIya e ramya tabu kharekhara ! puSpasamUhathI suvAsita thayela IMdrabhavananI upamAne dhAraNa karatA hatA. A badhI ekAtapatra jinazAsananA sAmrAjyane sUcavanArI sAmagrI hatI. zubha muhUrta zubha zakune pUrvaka vibudha janonA svAbhAvika baMdhu evA maMtrIzvare pitAne svAmInI AjJAthI pitAnA samasta baMdhuva sAthe je vakhate prasthAna karyuM te vakhate phaLa ane pupe jenA hAthamAM che evI premadAne sAme AvatI joIne AnaMda pAmatA maMtrIzvare pitAnA manamAM nirvidane tIrthayAtrA thaze e nizcaya karI lIdhe. pachI kSaNabhara vaTavRkSanI nIce ubhA rahIne potAnI pAchaLa AvelA svajanene pAchA vALI adhvagAmI evA te suzrAvake vAmabhAgamAM (DAbI bAjue) kharane svara sAMbhaLe, eTale te paNa eka zukana vizeSa thayuM. iMdriyanigrahane mATe vastupAla je ke niraMtara keTalAka niyama pALatA hatA, tathApi A vakhate teNe keTalAka vizeSa niyame grahaNa karyA. sujJa jane je ke svabhAveja pavitra hoya che, tathApi adhika pavitratA prApta karavAno Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 291 temane vadhAre lobha hoya che. saMghamAM taraNa sahita sAtase devAla hatAM ane nAnAM devAlanI to saMkhyAja thAya tema nahotuM. yAtrika lekenA ane ratha pUratI evI zrI aMbikAdevI siMha para ArUDha thaIne saMghanI AgaLa cAlatI hatI. niraMtara vinane dUra karanAra ane jagatanA saMkaTanuM haraNa karanAra e gajagAmI kapadI yakSa paNa saMgharakSAne mATe sadA jAgrata hato. e baMne deva devInA prabhAvathI tIrthano mArga ati durgama chatAM anna pAnAdinA lAbhathI aMtarAyarahita ane sarvatra sugama thaI gayo. "sarasvatIkaMThAbharaNa, chae darzanane kalpavRkSarUpa, aucitya ciMtAmaNi, saMghapati, AhaMndu dharmanI dhurAne dhAraNa karavAmAM dhuraMdhara, bhejarAja samAna, kavi cakavartI, samasta rauDhyadvAramAM sAvadhAna, dAnavIra, kaLikALane kALa ane jinAjJA pAlaka ItyAdi birUda zreNine belatA kavivarethI parivRta, kurAyamAna yazasvI, jenI AgaLa raMgaberaMgI dhvajAo zobhI rahI che e, chatra ane cAmarothI maMDita, lIlAthI uttama gaja para ArUDha thayele ane praDhatA yukta sacivAdhIza vastupAla AgaLa cAlyo. lIlApUrvaka sukhAsana para ArUDha thayelI, mArgamAM vAMchitArtha ApavAthI athIM janene AnaMda pamADatI; trividha zIla pALatI, tapa tathA pUjAmAM parAyaNa ane chatra camArathI suzobhita evI lalitA devI paNa tIrthayAtrA nimitta sAthe cAlI. vaLI pitAnA tejathI ja nakSatrane divAkara tiraskAra kare tema rotsAhI zatruone tiraskAra karate, vispharita kAMtivALe, cetaraphathI Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara saMghanI rakSA karavAne mATe niyukta thayele, cAlAka purUmAM agresara, divya zveta Atapatra tathA cAmarothI virAjita, paMcaratna nAmanA azva para ArUDha thayele, vijayI ane vizALa saMpattithI IMdra samAna bhate tejapAla maMtrI paNa sAthe cAlyo. temaja mArgamAM paNa atithisaMvibhAgavratane trikaraNane barAbara pALatI, zIla ane samyakatvathI. ujajavaLa, ane bALa, glAna, Arta temaja vRddha evA zIlavaMta sAdhuone vidhipUrvaka yathAyogya vastuonuM dAna detI anupamA devI paNa sAthe cAlI. gArna munine rega. zAMta thAya tevuM prAsuka auSadha ApatI, sarva sAdhuone sadA pravara bhejya vastu ApatI, vastranA Irachakane vastra ApatI ane supAtrane bhaktipUrvaka pAtra ApatI evI te puNyavatI anupamA devI jinazAsanamAM eka suvikhyAta mAtA samAna hatI. zrImAnuM zremasaMgha sahita sarvatra manuSyanA manerathane pUratA, vidhipUrvaka jinapratimAnI aSTavidha pUjA. karatA, dharmavRddhine mATe sarvatra sama kSetrone uddhAra karatA, hajAro zrAvakone gaurava sahita bhejana karAvatA, guNavaMta evA sarva sAdhuone niraMtara vaMdana karatA ane sadAcAramAM parAyaNa evA te baMne bhrAtA tIrthayAtrA nimitte cAlatAM anukrame vardhamAna nAmanA mahApura pAse AvI pahoMcyA.. tyAM nirmaLa jaLasaMpattivALA sarovarane tIre te baMne saMghapati sArA ghara jevA moTA taMbu nakhAvIne temAM rahyA. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 283 eTale bIjA saMghapati zrAvake paNa tyAM paDAva karIne potapotAnAM cityamAM gIta, nRtya ane vAjiMtrothI manahara evA snAtretsava karavA lAgyA. have te nagaramAM Astika jananA mugaTa samAna, atizaya tejasvI, puNyakarmathI prakhyAta, samyagdaSTipaNAthI viziSTAtmA, bAra vratamAM nizcaLa ane zrImALInA kuLarUpa AkAzamAM sUrya samAna ratna nAme zeTha rahetA hate. kSIrasAgara samAna tenA gharamAM dudha samAna gauravarNa, sAta pUrvajothI pUjita, sarva saMpattine pUranAra, sAkSAt puNyasamUharUpa ane devatAothI sevyamAna dakSiNAvarta zaMkha hatA. te rAtrie ratnanA karaMDIyAmAM bahAra nIkaLI gharamAM sarvatra bhamatAM prasanna thaIne ghumaghuma dhvani karatuM hatuM. eTale vaibhavathI ratinI jema tenA prabhAvathI tenI caturaMga samRddhi vRddhi pAmatI hatI. vastupAla maMtrIne saMgha najIka Avyo, te vakhate rAtrie nidrAdhIna thayelA te zreSThIne prabhAta samaye svapnamAM AvIne teNe kahyuM ke-"he zreSThina ! tamArA pUrvajene agaNita puNyane vaza thayela huM cirakALathI tamArA vizALa gRhamAM vAsa karuM chuM. tamArA sAta pUrvaje nirvidane dharmakAryo karatAM mArA prabhAvathI prApta thayela saMpattinuM phaLa pAmyA che. vaLI he mahAbhAga ! vivekathI nirmaLa svabhAvavALA evA tame paNa zubha varNavALI pratimAo yukta navAM jina karAvI, aneka aionA jIrNoddhAra karAvI, svAmivAtsalya, dIna jananI anukaMpA,jinabiMbanI pratiSThA Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 zrIvastupAla caritra bhASAMtara ane tItha yAtrAdika-mahAtsavAthI puNyavata. prANIonA bhavatApane haratA satA mArA nivAsanuM samyag phaLa meLavyuM che. he mahAbhAga ! hAla A kaLikALamAM sUryanI jema jinazAsanane dIpAvanAra ane iMdra samAna tejasvI evA vastupAla maMtrI bhAgyanA siMdhurUpa pAtAnA adhu sahita zrI zatru jayanI yAtrA karavA jatAM Aje A nagaranI bahAra sarAvarane tIre AvIne rahele che. A bhasta kSetramAM atyAre enA samAna jinazAsananA prabhAvaka bIjo koI nathI, kAraNa ke pUrve zrI bharata tathA sagara cakravattI, pAMDave, kRpAvaMtamAM tilaka samAna caulukaya bhUpati kumArapALa, maMtrI jAvaDazAha ane vAgbhaTa vigere je je prasiddha saMghapatie thaI gayA che temano sazaja atyAre A zrI vastupAla saMghapati che, mATe he buddhinA nidhAna ! sarvathA guNavAna tathA supAtrarUpa e atithine satkAra karavA mATe mane AgaLa karIne tame tamArA AtmAne puNyagariSTha karo. arthAt mane temanA hastamAM arpaNa. kare, kAraNa ke supAtrane yAga, mahAzraddhA, avasare yathAcita dAna ane dharmasAdhananI sAmagrI-e alpa puNyathI prApta thatAM nathI," A pramANenuM zaMkhAdhiSThAyaka devanu vacana sAMbhaLIne te ratna zreSThI jAgruta thayA ane pAMcaparameSDInuM smaraNa karatA sattA vicAravA lAgyA ke-A svapna kharekhara ! mane sAkSAt eka upAlaMbharUpa che, mATe have mAre puNya Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 295 kAryamAM vizeSe udyama kara yogya che, kAraNa ke--dharmamAM jenuM mana avicchinna dRDha hoya tene devo paNa vazavattI rahe che, vidane vinAza pAme che ane ISTa saMpatti prApta thAya che." A zaMkhanI sahAyathI me pUrve bahuvAra yAtrAe karIne dilaSTa karmathI baMdhAyelAM pApanuM sArI rIte zeAdhana karyuM che, vaLI ahIM vadhamAna (vaDhavANa) nagaramAM mANikyanI pratimA yukta zrIvardhamAna svAmInuM navuM citya me karAvyuM che ke je bAvana meTI devakulikA yukta ane suvarNane daMDa ane kaLazanI gaganamaMDaLane prakAzita karatuM zebhI rahyuM che. vaLI piotAnI zakti pramANe jINu jinarotyono ane svajanAdikano meM uddhAra paNa karyo che, ane enA prabhAvathI putra pautrAdika saMtatine prauDha mahotsava pUrvaka vizuddha vaMzanI kanyAo sAthe pANigrahaNa karAvyAM che, paraMtu sajajanane paNa kalAghanIya ane pitAnA mana mAnatuM evuM zrI saMghavAtsalya uMcA prakAranuM meM pUrve kadApi karyuM nathI, tethI prazasta kIrtiyukta evA samasta zrI saMghanA lokonI sAthe atyAre zrI vastupAla maMtrInuM vAstutya karavuM mane ucita che." A pramANe vicAra karIne zayyAmAMthI uThI nirmaLa puNyathI ADhaLyuM ane * pavitrAtmA evA ratana zreSThIe prathama Savidha Avazyaka kriyA AcarI arthAt pratikramaNa karyuM. pachI bhagavaMtanI pratimAnI aSTavidha pUjA karIne teNe snigdha duSpathI dakSiNAvarta zaMkhanuM majajana karyuM. tyAra pachI kAryakuzaLa evA bhAgyavaMta janothI paravArele ratna zreSThI azvaratna Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 zrIvastupAla caritra bhASAMtara para ArUDha thaIne maMtrInI sanmukha AvyuM, ane gaMgAne pravAha jema sAgarane maLe tema saMgharUpa sAgaramAM rahelA sujJa janane maLIne teNe sarvane prasanna karyA maMtrirAje paNa guNothI gariSTha, jJAtisaMpattithI jyeSTha ane bhaktithI namra evA te zreSThIne yogya sanmAna ApyuM, eTale zrImAna maMtrIrUpa sUrya pAsethI prasAda pAmIne ratna zreSThI kalAvAna (candra)nI jema sadAcArI (nakSatrI maMDaLamAM gauravane pAmyA. pachI avasara meLavIne saMghapati zrAvakemAM agresara evA zrI maMtrIzvarane teNe vAtsalya mATe nimaMtraNa karyuM. guNanA bhaMDArarUpa te zeThane Agraha joIne matimAnuM tathA sarva janemAM agresara evA zrI vastupAla maMtrIzvare prauDha saMghapati zrAvakonI saMmati laIne tenA ghare ghare bhejana karavAnuM kabUla karyuM "sajajane kadApi keInI prArthanAno bhaMga karatA nathI." pachI puNyavAnuM ane manamAM prasanna thayelA evA ratna zreSThIe pitAnA ghare jaIne saMghanA vAtsalya mATe taiyArI karAvavA mAMDI. te kAryamAM tenA asAdhAraNa saujanyaguNathI vaza thayelA evA sujJa paurajanee tene pUratI sahAyatA karI. eTale zrIsaMghanA vAtsalyane mATe karavAnI sAmagrI taratamAMja taiyAra thaI gaI, kAraNa ke udAra purUSone sarva jane badhA prakAranI sahAyatA Ape che." te vakhate saMghabhaktinA kAryamAM puNyavAn evA teNe dhana kharacavAne kaMI hisAba ja na rAkhe, kAraNa ke tevI Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 297 gaNanA te parimita dhanavALAneja hoya che. anargaLa RddhivALAne hotI nathI. bIje divase prabhAte utsAhathI zrIsaMghane pitAne ghare belAvIne ratna zreSThIe A pramANe temanI nirdoSa bhakti karI:-prathama te potAnA gRhAMgaNe AvelA zrIsaMghapati zrAvakane muktinA abhilASI evA teNe muktAphaLathI vadhAvyA. pachI sugadhI jaLathI te zrAvakavanA teNe caraNa dhoyA ane pitAnA AtmAne nirmaLa banAvyo. pachI yAtrA zrAvakene teNe sarva zakti ane yuktipUrvaka puSkaLa dhRta nAkhIne taiyAra karavAmAM AvelAM pakavAne jamADyA. zarkarAyukta ane cAra prakAranA masAlAthI mizra evA svaccha ane ukALelA dudhathI teNe zrIsaMghanA lekene tApavarjita karyA. bhajanAnaMtara divya tAMbUlathI teNe saMghanA lokone suvAsita mukhavALA ane zItala caMdanadravanA vilepanathI zItala dehavALA karyo. tyArapachI kalyANanA nivAsarUpa zreSThIe sugaMdhI puSpamALAthI ane vastrothI bhaktipUrvaka sarvane satkAra karyo, kAraNa ke "vastra' anna, jaLa ane puSpAdikathI jeo yAtrika janono satkAra kare che temane ghare beThAM tIrthayAtrAnuM phaLa maLe che." have vastupAla ane tejapAla maMtrInI ratna zreSThIe kevI rIte bhakti karI te kahe che prathama te baMne maMtrIone suvarNAsana para besArIne snigdha manavALA evA teNe pote jANe kSIrasamudramAMthI ANela hoya tevA dudhathI Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 zrAvastupAla caritra bhASAMtara jagatanI Apattine dalita karanAra evA temanA caraNa dheya, pachI uSNa gadhedakathI temane havarAvyA ane dhoyelAM divya vastra temane bhaktipUrvaka paherAvIne potAnA jinacaityamAM laI jaI temanA hAthe vidhipUrvaka jinapUjA karAvI. pachI Adeza pramANe taratamAMja taiyAra karavAmAM Avela, jagatamAM addabhuta, svAdiSTa, slAdhya ane bhAgyahIna janone duprApya evI vastuo suvarNa, rajata ane mANikyanA bhAjanamAM pIrasIne teNe sAra parivAra sahita bhAgyavaMta evA temane gauravapUrvaka bhajana karAvyuM. bhejanAnaMtara temane siMhAsana para besArI divya paTakuLAdikathI temane satkAra karIne ratna zreSThIe hRthvapUrNa maNisthALamAM sthApana karIne rAjahaMsa samAna ujajavaLa e dakSiNAvarta zaMkha temanI daSTie karyo, ane vinayathI aMjali joDIne teNe kahyuM ke-"mArA para anugraha karIne A dakSiNAvarta zaMkhane tame grahaNa karo." eTale daSTine utsavarUpa ane pUNe du samAna nirmaLa evA te zaMkhane joIne cakaranI jema vastupAla maMtrI parama harSane pAmyo. pachI zreSThIno zaMkha levA mATe pUrNa A graha chatAM tene nahIM svIkAravAthI tene kaMIka dubhAyela jANIne maMtrIzvare samasta udAra janomAM mugaTa samAna ane nirmaLa guNathI ujajavaLa evA zrI ratna zreSThIne gaurava sahita pitAnA ardhAsana para besArI saralatApUrvaka sudhA samAna madhura vacanathI kahyuM ke-"he zreSThim ! sarva rAjAomAM agresara evo zrI vIradhavala rAjA mahotsavarUpa puNyathI pitAnI prajA para bahuja prema dharAve che. tene durjana ke pizuna Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 29: sevaka nathI, paNa bhAgyavaMta pUrvajonA vaMzamAM utpanna thayelA ane jinAgamane jANanArA zrAvaka chIe. vaLI atyAre te daMbharahitapaNe ame vadhAre lobhamukta banyA chIe, kAraNa ke kulIna ane uttama sevake rAjAne anusarIne ja cAle che, tethI puNyakarmathI mAnanIya evA ApanA A utkRSTa saMpattine ApanArA dakSiNAvarta zaMkhane ame grahaNa karanAra nathI. he puNyAtman ! tameja enI sahAyatAthI ghaNuM puNyakAryo karatAM saMpattithI sadA vRddhi pAme. vaLI samyagdaSTi. janomAM mugaTa samAna evA ApanAthI zrI jinazAsanarUpa samudra parama vRddhine pAme. "mahApurUSe paNa pitAnA gharanI saMpattine Icche che." vaLI vasudhA para dAnadharmanA AdhArarUpa. eka tameja che, mATe he ratnazreSThinuM ! pUrvajothI pUjita evA A zaMkharatnane gRhadevatAnI jema prayatnapUrvaka tamArA gharamAM sthApana kare." A pramANe temanA vacanarasathI aMtaramAM AnaMda pAmelA ratna zreSThIe svapnamAM zaMkhe kahela upAlaMbharUpa badhe vRttAMta temane kahI saMbhaLAvIne kahyuM ke"A kaLiyugamAM ApanA samAna koI pAtra nathI ane. dakSiNAvartI zaMkha samAna ApavA lAyaka bIjI uttama vastu paNuM nathI. vaLI te maMtrin ! have e mArA AvAsamAMthI javAnI IcchA kare che ane viSaNunA hasta samAna vizALa lakSaNavALA evA tamArA bhavanamAM AvavAne Icche che, mATe he svAmin ! mArA para prasAda karIne eno tame svIkAra kare, ane mArI prArthanAne bhaMga na karo." A pramANenA ratna zreSThInA atyaMta AgrahathI samudra pAsethI vigunI Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara jema zrI vastupAla maMtrIe tenI pAsethI pAMcajanya samAna ujajavaLa evA te zaMkharatnano prayatnapUrvaka svIkAra karyo. te vakhate hAthamAM rahelA te zaMkhathI maMtrIzvara satyabhAmA sahita viSaNu samAna zebhavA lAgyA. pachI maMtrIe vinayapUrvaka temane bahumAna ApI yAtrAnuM nimaMtraNa karIne tenI pAsethI rajA lIdhI. aucityapUrvaka niSkapaTa bhAve zrI saMghanuM vAtsalya karIne ratna zreSThIe bahu puNya upArjana karyuM. tyArapachI vidhipUrvaka saMghapUjA karatAM teNe vividha dezothI AvelA evA yatijanone ucita pavitra vastra pAtrAdika tathA zItane aTakAve tevAM kaMbaLa ApIne sarva ga chenA pratyeka AcAyenI bhakti karI. pachI vRddhagachanA svAmI ane aucityane barAbara jANanAra evA zrIdevaprabhasUrie dharmopadeza ApyuM ke"zrIsaMghanuM vAtsalya, udAra bhAvanA, kRtajJatA, sarva jane para anugraha, jinabhakti ane guNavaMta jananuM gaurava-e guNothI manuSya tIrthaMkarapadane prApta kare che. jinezvara karatAM anya deva, susAdhu karatAM anya gurU ane zrIsaMgha karatAM anya pavitra kSetra traNa jagatamAM keI ThekANe nathI. zrIsaMghane anagha vAtsalyanuM phaLa vANI dvArA kahI zakAya tema nathI, kAraNa ke samasta puNyakAryomAM te anupama gaNAya che. pUrve zrIgaSabha svAmInA vaMzamAM zrImAna daMDavIya rAjAe tIrthayAtrAe jatA yAtrika zrAvakenuM bahuja uMcA prakAranuM vAtsalya karyuM hatuM, teja pramANe atyAre saMghamAM AvelA sAta lAkha manuSyanI parama bhakti karatAM zrIrane Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prastAva 301 zreSThIe tenI kIrttine punaH navapalravita karI che." A pramANenI gurUnI vANI sAMbhaLIne prasanna thayelA ane sukRtI evA ratna zreSThI saMgha sahita zrIvastupAla saghapatinI sAthe tIrthayAtrA karavA cAlye. vadhu mAnapuramAM zrIvastupAla matrIzvare kelA sigira samAna unnata, cAre bAju bAvana devakulikAthI parivRta ane suvarNanA kuMbha ane daMDathI vibhUSita evu* zrIva mAna svAmInu vidhipUrvaka zaitya karAvyuM. vaLI sujJa evA teNe sagharakSA nimitte e mAge janArA yAtrALuone mATe eka vizrAmasthAna hAya evA killA karAvyA arthAt kiTTAvALuM makAna karAvyuM. tI yAtrAe jatA yAtrikAnI tRSA dUra karavA nimitte teNe pavitra jaLayukta ane suMdara AkAravALI evI eka vAva karAvI, temaja vasuMdharAne dhAraNa karavAmAM eka varAhAvatArUpa evA vIrapALa rAjAnA purAtana maMdiranA teNe jIrNoddhAra karAvyA. vaLI nAnA prakAranAM bhAjana vigere samasta sAmagrIyukta kSudhA, tRSAne dUra karanAra evI e pavitra dAnazALAe karAvI. pachI tyAM sava caityeAmAM vidhipUrvaka majjanAtsava karAvI, dhvajArApNa karI ane aIjanAne dAnathI AnaMda pamADIne vAjitrAnA dhvanithI kSatione paNa bhaya pamADatA, chatrAthI mAmAM sarvatra chAyAne prasarAvatA tathA kuzaLa ane sukhazALI evA saMghaleAka sahitazatru...jaya tI taraph prayANa karatA evA te kuzaLa matrIzvara dhUdhUpura Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara (dhaMdhukA) samIpe AvyA. eTale tyAMnA rAjAe niyukta purUSonA hAthe vastupAla maMtrIne maNi mANikayanA bheTaNAM mAkalAvIne hastInA skadha para jinAlayAne padharAvI sarva saMdhalAkane AnaMdakArI evA purapravezamahAtsava karyAM. tyAM paNa paurajanAnA saaASane mATe ane peAtAnA sukRta nimitte teNe jinacaityAdika aneka dharmakAryo karyA. e dhUMdhUkapuramAM Apattine naSTa karanAra evA vastupAle aSTApada caityamAM cAvIza jinabiMbAnI sthApanA karI. vaLI prANIenA pApasaMtApane zAMta karavA teNe teja rautyamAM eka vIra prabhunA biMbanI paNa sthApanA karI. vaLI kumArapALa rAjAnA derAsaramAM mULanAyakanI sthApanA karIne teNe tenI upara eka suvarNa maya kuMbha karAvyA. temaja catura jAmAM agresara evA teNe janmavasahInA pazu uddhAra karAbyA ane tenA zikhara para eka navIna suvarNa kuMbhanI sthApanA karI. vaLI tejapAla maMtrIe zrImADhavasahImAM divya pUtaLIoyukta, nirmaLa (Arasa) pASANanA eka navIna raMgama Dapa karAvyeA. vaLI te nagaranA parisaramAM te maMtrIzvare dhanimitto traNa dharmazALA, be vidyAmaTha ane traNa dAnazALAo karAvI. temaja tejapAla maMtrIe peAtAnA svAmInA sukRta nimitte dhaMdhukA ane aDAlA vacce eka parakha sahita taLAva karAvyuM. 302 * vasahI zabda derAsara athavA TukavAcaka che. kharataravazI, chIpAvazI vigeremAM vazI zabda vahIne apabhraMza che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prastAva vaLI guDhDhI gAmamAM kaLikALane maMda karanAra evA tejapAla maMtrIe prA ane vAva karAvIne tyAMnA manuvyeAnI jaLacitAne dUra karI. temaja zrIvastupAla maMtrIzvare tyAM suvarNanA kAzayukta evu zrI pArzvanAtha prabhunuM pratimA sahita eka madira karAvyu, ane tyAM paNa sava rautyApara dhvajAropaNa karIne sujJa evA teNe tyAMnA Astika leAkeAnuM vAtsalya karyuM. 303 AzritAnA saMtApane haranAra evA te matrIzvara mAmAM jeTalAM jinabiMbe ane jinacaityA AvatAM tenI pUjA karIne pachIja AgaLa prasthAna karatA hatA, sarvanA bhAjana karyA pachI bheAjana karatA hatA, sa yAtrikAnA sutA pachI te zayana karatA hatA ane sanI pahelAM te jAgrata thatA hatA. A pramANe zrI vastupAla maMtrI saMghapatinu vrata AcaratA hatA. ati viSama mAmAM paNa tenAM prayANo bahu anna, jaLa ane gerasa maLavAthI tathA ghaNA majabUta mANasA rastA durasta karanArA hAvAthI eka udyAnanI lIlA samAna thatAM hatAM. yAtrA nimitte je nagaramAM te jatA tyAMnA adhikArIe uMcAM teAraNeA bAMdhIne tene savizeSa mAna ApatA hatA, ane matrI paNa temanA ceAgya satkAra karatA hatA. mArgamAM ghaNA musApharo tenI pAse aneka vastue mAgatA, eTale temane ghaNI vastuo ApatAM paNa vastupAla maMtrI kadI ahaMkAra ke krodha karatA nahAtA. AgaLa, pAchaLa ane ane khAjI hAthamAM tIkSNa zastrA sahita cAlatA tenA azvArUDha Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 zrIvastupAla caritra bhASAMtara subhaTe yAtrikonI niraMtara rakSA karatA hatA. tene prasthAnamArga jIrNoddhAra karelAM ane navIna jinathI tathA kamaLathI ramya evAM sarovarathI ajANa lokone paNa jANItA thaI paDayo hate. | dharmadhuraMdhara. zatruone jaya karanAra ane nirvidhrapaNe badhAM sAdhano pUrA pADIne saMghamAMhenA lokone AnaMda ApanAra eve te maMtrIzvara dhaMdhuke pahoMcyA pachI pAMca cha prayANamAM ja zrI zatrujaya giri samIpe AvI pahoMcyo. zrI zatruMjaya parvatane joIne maMtrIzvara pite AnaMdathI nRtya karavA lAgyo ane arthajanone yathAruci dAna ApavA lAgyo. vikasvara kamaLa samAna locanavALA teNe ucca jAtinA anuM dAna ApavAthI sUryane paNa pitAnA azvane saMbhALavAne yatna kare paDayo te vakhate zrI saMghamAM paNa sarvatra siddhAcala mahAtIrthanA darzana thavAthI AnaMda utsava thavA lAgyA. keTalAka zrAvako atyaMta AnaMda thavAthI atha janane icchita dAna ApavA lAgyA, keTalAka udAra aMtaHkaraNanA loke zrI saMghanI parama bhakti karavA lAgyA, keTalAka zrAvake guNavaMta jananuM vAtsalya karavA lAgyA ane keTalAka AnaMdamAM nimagna thaI AdarapUrvaka vardhApana karavA lAgyA. pachI zrI tIrthamAhAsyane sAMbhaLatAM ane anuttara dAna ApatAM te mahAmaMtrI zrIsaMgha sAthe girirAja para caDavA lAgyA. svarga karatAM paNa suMdara evA e girirAja Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 305 para AreANa karIne pAparahita manavALA te maMtrIzvara prathama IMdroe pUjita evA zrI zAMtinAtha prabhunA bhavanamAM AvyA. tyAM pUjya evA jinezvara bhagavaMtanI mUrttine phaLa, puSpa ane pavitra caMdanathI pUjIne teNe nAma, sthApanA, dravya ane bhAva-e cAra bhedovALA jinezvarAne vaMdana karyuM. pachI gajarAja samAna gativALA teNe gajAdhirUDha ane bharatezvare karelA avataraNathI virAjita evI yugAdinAthanI jananIne vaMdana karyuM. pachI jANe prama aizvarya prApta karela hAya tema AnaMda pAmIne page cAlatAM pApavRttirahita evA matrI ni`La caMdra samAna zubhra ane peAte uddhAra karAvela evA kapadI yakSanA maMdiramAM AvyA. tyAM pUjAne mATe lAvelA caMdanathI trilAkane pUjya evA kapadI yakSanI mUttinuM vilepana karI vivekI evA matrIe puSpA ane phaLAthI tenI pUjA karI. evAmAM zrAvakAmAM cakravattI samAna evA zrI vAgbhaTe zrI sa`ghanI sthitine mATe nImelA tathA tIrthanA samasta caityAnI sabhALa rAkhanArA evA suzrAvakoe caMdana ane sugaMdhI puSpAthI arcita ane dvivya chatra tathA calAyamAna mahAcAmAthI suobhita evA yugAdijinanA adbhuta suvarNa bi bane AgaLa karI vAjitrAnA manahara dhvanithI leAkone vismaya pamADatA sa`ghaleAka sahita maMtrInI sanmukha AvIne vidhipUrvaka saMdha sahita maMtrIne muktAphaLAthI vadhAvyA. eTale jagatane pUjya evA zrI yugAdi devanI kusuma ane 20 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 zrIvastupAla caritra bhASAMtara phaLathI bhaktipUrvaka pUjA karIne maMtrirAje cAra lakSa dramma ApI temane AnaMdita karyA. vaLI tyAM vidhinI maryAdA pramANe vartatAM pUjA ane utsavothI devane paNa AnaMda pamADanAra evA maMtrIzvare siddhAcalanI sevA karanArA yAcaka janene Icchita dAna ApIne kRtArtha karyA. tyArapachI Ama rAjA samAna mahAmaMtrI anukrame prathama prabhunA lokayasuMdara nAmanA rautvamAM AvyA. tyAM jagatane AnaMda ApanArA evA bhagavaMtanAM darzana karIne cagInI jema tanmaya bhAvane dhAraNa karatA maMtrIzvara parama Anadane pAmyA. pachI AnaMdarasathI pavitrAmAM evA teNe prathama phaLAdikathI zivazrIne varavArUpa prabhunI agrapUjA karI. vaLI pAMDa e sthApita karelA ane jagatane AnaMda ApanArA evA mULanAyaka zrI Adidevane prathama samasta pUjAnAM upakaraNothI pUjIne potAnA anuja baMdhu sahita vastupAle zrIyugadIza tathA puMDarIka svAmInA navAge nava ranathI pUjana karyuM. pachI rAyaNa vRkSane pradakSiNA karatAM Apattine daLanAra evI prathama prabhunI pAdukAne teNe vaMdana karyuM. te vakhate vardhApatsavathI prasanna thayela rAyaNa vRkSe zrIsaMgha para atyaMta snigdha dudhanI vRSTi karI tyArapachI viratArathI bhagavaMtane majajanotsava karavAnI IcchAthI jinapratimAone namana karIne te uttAraka gRhamAM AvyA. pachI bhagavaMtanA snAtrajaLanA saMgathI pavitra thayela jaLathI manahara sUrya nAmanI kuMDamAM kalyANavidhithI snAna karI, Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 307 "mANikayanI kaLI samAna prabhAyukta e agnizauca vasra paherI, lalATa para eka vikasita tilaka karI, kAnamAM caMdra ane sUrya samAna che tejasvI kuMDala, hRdayamAM sarvAMgasu Mdara hAra, jamaNA hAthamAM ratna samAna prabhAyukta khAnubaMdha tathA pApane dUra karanAra mudrikA paherIne aMtarazatrune harAvanAra evA vastupAla maMtrIzvara jinamaMdiramAM AvyA. tyAM anya zrAvakAe vidhipUrvaka zrImULanAyaka prabhune snAtra karavAnI badhI sAmagrI taiyArI karI, eTale temAMnA eka sunna zrAvake suga'dhI caMdanathI lalATamAM tilaka karI, ane hAthanAM kAMDAM para caMdananAM e kakaNa karI, zira para puSpa dhAraNa karI, dhauta vastra, sadAcAra tathA alakArayukta thaI, bhagavaMtanI AgaLa jaLapUrNa kaLaza dhAraNa karI, dhUpa uvekhatAM sUtrapAThapUrNAMka jagadgurUnu` snAtra kyuM, kAraNa ke--snAtramAM prathama nigI ane akSatAMga zrAvake snAtAnulipta thai, zveta vastra dhAraNa karI, sUtrapATha sAthe kapUrapUrathI sugadhI evA dhUpathI gaganamaMDaLane vyApta karI, skurAyamAna ghaMTAnA TakArathI aMdara rahelA sarva zrAvakone melAvIne pUrNa ghASathI AghASaNA karavI evA vidhi che. pachI mULanAyakanI pratimAne kaLazajaLathI snAtra karI sakSepathI pUjIne teNe caityavadana karyu. pachI karapakane jaLathI zuddha karI vidhipUrNAMka kaMkaNuvidhAna racIne teNe kapUra ane kezaramizra ca'danathI bhAlasthaLe vistRta ane unnata tilaka karyAM. eTale zrIvastupAle guNAthI ujjavaLa evA pratyeka Astika (zrAvaka) ne kahyu ke-- huM zrAvakavardhA ! tame prasanna manathI tamArI karAMjaline Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara dhUpathI atyaMta vAsita karIne temAM paMca varNanAM manahara puSpa dhAraNa karo. A pramANe prabhunA abhiSeka samaye zrIvAstupAla maMtrInAM amRta samAna madhura vacana sAMbhaLIne badhA zrAvake e manamAM AnaMda pAmI te pramANe karyuM. pachI prathama prabhune snAtra karavA mATe maMtrIzvare pavitra jaLathI nATyapIThane prathama zuddha karyuM. pachI tyAM svasti nimitte caMdanavatI svastika karyo ane tenA para puSpa ane akSatAdika mUkyAM. tyArapachI pUrvapUjita pratimA tenA para sthApana. karI, vastranA aSTapuTathI mukhakeza bAMdhI, aMjali jeDI. Astika zrAvake sAthe savratazALI vastupAla maMtrI te pratimAnI AgaLa vidhipUrvaka ramaityavaMdana karate sate A. pramANe stuti karavA lAge - "zrIyukta pAvana puNyarUpa, vipula phaLane ApanAra, maMgaLanA nidAnarUpa, ariSTa, upasarga, grahagati ane vikRti svapnAdine nAza karanAra, utpAtane naSTa karanAra, kautukonA. saMketarUpa, samasta sukhanA mukharUpa, sarva utsanA parvarUpa ane sarva guNanA pAtrarUpa evA A prabhune je purUSa snAtra kare che te dhanya che. bhagavaMtanA caraNomAM abhiSeka karanArA zrAvake surAsura, nara, nAgendra ane vidyAdharanA svAmI thaI, anupama sukhasaMpattino anubhava karI, kAmadevanA parAkramane jItanAra evA yamanA zAsanane ullaMghIne anaMta ane avinAzI evA zivamaMdiramAM birAjamAna thAya che. A jagatamAM eka bhagavaMtaja Azrita jananA. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prastAva 309 vatsala che, ekadezI mahimAyukta anya kAI deva temanI ramaNIyatAnI tulanA karI zake tema nathI. 'bhagavata samasta lAkane sAdhAraNa che" ema dhArIne sumerU prabhunA snAtrapIThabhAvane pAmyA che. rUpa, vaya, parivAra, prabhutA, paTutva, ArAgyAtizaya ane kalAkalApa-A badhA vaibhavA saMsAranu mardana karanAra evA bhagavatane snAtra karavAthI prApta thAya che." A pramANe stuti karIne zrAvakA sAthe prathama puSpAMjali karI dviguNa utsAhI ane zraddhAvAsita evA matrIzvara A pramANe khelyA- aMtaramAM jAgrata thayelA bhakti bharathI pUrita bhAvapaNe, vRddhi pAmelA atyaMta harSAvezathI temaja kutUhAthI udbhavatA AkuLapaNe bhagavaMtanA janmAbhiSeka karatA devatAe eka muhUrtanA vilaMba paNu sahana karI zakayA nahotA. janmAvasare sumerunA zikhara para ane rAjyAvasare bhUmaMDaLa para bhaktibharathI namra evA surAsuranA IMdroe AdinAtha bhagavatanA abhiSeka karyA hatA tyArathI bhAgyavata, bhAvika evA dhImaMta manuSyA paNa temanuM anukaraNa karavA lAgyA che, kAraNa ke mahApuruSonA mAtu sarve anukaraNa kare che." A pramANe kahIne gadhAkathI jinabiMbane snAtra karI nima LatA pUrva ka temaNe yathAvidhi puSpAdikathI prabhunI pUjA karI. pachI mULanAyaka bhagavaMtane vistArathI snAtra karavA mATe matrIzvare madhura vANIthI zrAvakone Adeza karyAM ke" huM zrAvakA ! chatra, ujjavaLa cAmara, sugaMdhI puSpA, Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 zrAvastupAla caritra bhASAMtara ' tIrthodaka, caMdanadravanuM bhAjana, dahIM, dugha ane dhRta, dhUpadhAnI, nAMdI, maMgaLa gIta, nRtya karanArA, tetra ane maMtra dhvani. karanArA, pakvAnno, phaLo ane pUrNa kaLaze-e badhAM vAnAM satvara taiyAra kare." vaLI "he surAsuro, manuSya, nAgeko. ane vidyAdhare ! jagatanA eka vibhUSaNarupa evA bhagavaMtanA mAlyudayarupa ane saphaLatA pUrNa pAtrarupa snAtramAM tame badhA ekatra thaIne saMnihita thAo." A pramANe AgheSaNa karI hAthamAM pupa laIne maMtrIzvare pavitra vANIthI sarva dipatione AmaMtraNa karyuM ke zrImAna IMdra, agni, yama, varUNa, naiRta, vAyu, kubera, IzAna, nAge ane brahma e sarva digIzvara zrIsaMghane maMgaLakArI thAo." A pramANe kahIne maMtrIzvare maMtroccArapUrvaka jinedrapadamAM lIna evA diphapationI puSpAdikathI pUjA karI. tyArapachI - muktAlaMkAravikAra, sArasomatvakAMtikamanIyam / sahajanijarUpanirjita-jagatraya pAtu jinabiMbam / / alaMkArarUpa vikArathI mukata, sAra saumyatAvALI kAMtithI manahara ane pitAnA sahaja rUpathI traNe jagatane. jItanAra evuM jinabiMba amAruM rakSaNa karo." A pramANe bolatA zrAvakoe maMtrIzvaranA AdezathI zrImULanAyakanA biMba parathI bhaktipUrvaka puSpa ane alaMkAra utAryA. pachI "he svAmin ! bhavya janone bhavasAgara taravAmAM eka koNirUpa, lakSmIne ApanAra, niraMtara salphaLane ApavAmAM kalpalatA samAna, mekSanA eka parama mArgarUpa ane saurabhyanA atizayathI mahimAne prApta thayelI evI Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 311 dhUmaaNuM zyAma chatAM ApanA prabhAvathI svargabhUmi prApta karavAne te gaganamAM cAlI jAya che. A pramANe kahIne zrAvakoe zrIyugAdi jinanI AgaLa kapUra ane agarUmizra dhUpa ukhe. pachI "he lokanAtha! A Apane mahA prabhAva che, lokonI kAryakuzaLatA che, kiMvA puSpomAM evA keI addabhuta guNa che ke je ApanA mastaka para AvatAM atizaya zebhe che. A pramANe kahIne devavaMdana karanArA lokone zreya nimitte teNe bhagavaMtanA mastaka para kusumArepaNa karyuM. pachI bhagavaMtanI AgaLa vidhipUrvaka pAMca, sAta ke nava puSpAMjali karIne vAjiMtronA mahAnAdathI manohara ane gItagAnathI suMdara e bhagavaMtane janmAbhiSeka (kaLaza) sarva zrAvake sAthe sudhA samAna madhura vANIthI bolyA, ane suvarNa rajatanA kaLazene hAthamAM dhAraNa karatA, maMtriyugalathI adhika zebhAne pAmatA, sarva lokone darzanIya, ghaNuM bhUSaNone dhAraNa karatA, guNavaMta, aMtaramAM AnaMda pAmatA, sadhUpanI dhUmalaharIthI dizAone suvAsita karatA tathA gaMbhIra vacanothI mithyAtvIone paNa jinadharmamAM daDha karatA evA zrAvakoe kaLazAbhiSeka karyo. pachI jinazAsananI prauDhatA darzAvatAM Idra samAna ane saMghapati evA zrIva stupAla maMtrIzvare pitAnA baMdhu sahita jyAM hajAre strIo nRtya karI rahI che, cAmara DhaLI rahyAM che, aneka vAdyo vAgI rahyAM che, samasta leke Azcarya pAmI rahyA che, badhA deve jyAM amita AnaMdamAM nimagna thaI rahyA Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 zrIvastupAla caritra bhASAMtara che evuM duritane dUra karanAra bhagavaMtanuM snAtra karyuM. sugadhI jaLathI prabhunuM snAtra karatAM temaNe pitAnA dehane pAvana ka-e AzcaryanI vAta che. pachI "dhyAnamaMDaLanI dhArA samAna pavitra evI A abhiSekanI jaLadhArA punaH bhava-bhavananA bhittibhAganuM bhedana kara." e pramANe belatA zrAvakoe saMtApanI upazAMti nimitte zrIjinabiMba upara zuddha jaLanI dhArA karI. pachI sugaMdhI kASAyika vastrathI ratnAdazanI jema ujajavaLa evA bhagavaMtanuM unmArjana karyuM. tyArapachI maMtrIzvare kapUra ane kezaramizra caMdanathI bhagavaMtanA aMge vividha racanAthI ramya vilepana karyuM. e rIte aSTa prakAre zrI gaSabha prabhunuM pUjana karIne temaNe bhagavaMtanI AgaLa taMdulanA aSTa maMgaLa AlekhyA. pachI sarva bhejya vastu sahita nivedya, nAgaravelanA pAna tathA vividha phaLo teNe prabhu AgaLa dharyA. e pramANe pUjanIya evA AdinAtha bhagavaMtanuM snAtra tathA pUjana karIne pramodathI raMgita thayelA maMtrIe prabhunI AgaLa ramya ramaNI pAse nRtya karAvyuM. te vakhate pUjyatama evA bhagavaMtane pUjAvidhi racatAM sakuMkuma ane snAtrajaLane miSathI jANe pitAno bhegarAga gaLate hoya-ema maMtrIzvaranA jovAmAM AvyuM. vaLI paripuSTa zuzraSAthI jinezvara bhagavaMta kevaLa tenA hRdayarUpa cakamAMja ramatA nahotA, paraMtu tenuM aMtaHkaraNa paNa prabhumAM ramatuM hatuM. kastUrI pramukha utkRSTa pUjA upacArathI prasanna thayelA bhagavaMta pite svabhAvathI vItarAga chatAM te maMtrIzvara para jANe rAgI banI gayA hoya Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - SaSTha prastAva ' 313 e bhAsa thato hate. pachI kasturI, agarU ane udAra ghanasAra vigerenA manahara dhUpathI AkhA siddhagirine sarvatra vAsita karavA lAgyA. pachI cAre bAjunAM sarva rauDhyomAM zrI jinapratimAonI pUjA karIne AratI vakhata thatAM maMtrIzvara punaH maMDapamAM AvyA. tyAM bhagavaMtanA zaityamAM jIrNa thaIne paDI jatA sthAnane samAravA mATe teNe eka hajAra telA suvarNa ApyuM. pachI lavaNa jaLathI samasta vidhi karI, ratnanA manahara thALamAM caMdanane svastika AlekhI ane svastika para puSpAdika mUkI te para sAta dIvAyukta suvarNanI AratI sthApanA karI. pachI caMdana ane puSpathI tene pUjI, bhagavaMtane praNAma karIne vidhipUrvaka pradakSiNa karatAM maMtrIzvara AratI utAravA lAgyA. te vakhate hAthamAM kaLaza laIne baMne bAju ubhelA zrAvake bhavasaMtApanI zAMti nimitta jaLadhArA karavA lAgyA, hAthamAM khalanA pAmatA kaMkaNayukta cAra sadhavA strIo cAra cAmara laIne AnaMdapUrvaka DhALavA lAgI, keTalAka bhaktimaMta zrAvake jANe pitAnA aMtaranI rajaaNane dUra kahADatA hoya tema vastrakSepa karavA lAgyA, ane keTalAka bhAvika zrAvako jANe gaganagAmI devane prasanna karatA hoya tema AkAzamaMDaLamAM vicitra puSpo uchALavA lAgyA. pachI gajendra para sthApana karela, ujajavaLa ane caMdanAdika carcita evo maMgaLadIvo maMtrIzvare hAthamAM lIdhe, eTale caMdanAdikathI maMtrInAM nave aMga pUjIne zrAvakoe tenA lalATa para maMgalakArI evuM kuMkumanuM tilaka karyuM. pachI athI janenA manorathane pUranAra ane romAMcita Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 zrAvastupAla caritra bhASAMtara thayelA evA temaNe zubhra ane akhaMDa akSata te tilaka para sthApana karyA. vaLI prauDha zrAvakoe temanA kaMThamAM ApaNu karelI ane DhIMcaNa sudhI laTakatI evI puSpamALAo jANe zivalamIne varavAnI mALAo hoya tevI zebhavA lAgI. te vakhate vastrAlaMkArathI vibhUSita thayelI ane lajajAyukta evI sadhavA kuLastrIo muktAphaLa samAna ujajavaLa evA akSatathI tene vadhAvavA lAgI. - evAmAM ucitAvasarane jANanAra keI kavi vismaya pamADe tevI AgradevanI stuti karate be ke- pUrve zrI bharuca tIrthamAM zrI munisuvrata bhagavaMta AgaLa maMgaladIpa karatAM prabhunA saddaguNanI kIrtanAmAM jeNe AthI janene batrIsa lakSa drazna dAnamAM ApyA te idrothI svaMyamAna ane dAnavIremAM agresara evo zrImAnuM AmUdeva jagatamAM jayavaMta vaoN." pachI bIjo eka kavIzvara belyA ke-"zrI zatruMjaya tIrtha para bhagavaMtane sthApana karatI vakhate tathA zrImULanAyaka prabhunA tyane uddhAra karatAM sarva jananI samakSa jeNe athI janonI tRpti nimitta traNa lakSa nyUna. traNa koTI dravya arpaNa karyuM hatuM evo vAlmaTa maMtrIzvara jayavaMta varto. te vakhate somezvara kavirAja be ke je sarasvatI, sukRta ane kIrtinA pavitra jagama saMgamarUpa che te zrI jinadharmanI dhurAne dhAraNa karavAmAM dhuraMdhara evo zrI vastupAla maMtrI kema zlAghanIya na hoya ?" eTale harihara kavIzvara be ke-"raNamAM zUra (ravi), caraNe Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 315. namra thanAramAM vatsala (sema), vakapaNe cAlanAra para vaka (maMgaLa), athabaMdhamAM sujJa (budha), nItimAM bRhaspati. (gurU), kavijanomAM kavi (zukra), ane akriyAmAM maMda, (zani), chatAM vastupAla grahamaya nathI." pachI madana kavi be ke-" zrIjarAjAnA vadanakamaLanA viyegathI vyAkuLa thayelI bhAratI atyAre zrIvAstupAlanA mukhakamaLamAM vinoda kare che. evAmAM zrI vIkala kavIzvara belyo ke jenuM mukha lakSamInA nivAsarUpa kamaLa samAna che, pAMce kalpavRkSe jenA dakSiNa hAthamAM aMgulinA miSathI pAMca zAkhArUpa thaIne rahyAM che ane jenI rasanA (jIbha) atha jananI vAMchA pUravAmAM citAmaNi samAna che evA zrIvAstupAlamAM e karatAM have vadhAre prazasta zuM joIe?" e. pramANenAM kavionAM varNanathI prasanna thayelA ane kalpavRkSa samAna evA maMtrIzvare dharmonnati nimitte pratyeka kavIzvarane eka eka lakSa drazna ApyA. kahyuM che ke prAgvATa vaMzanA maMDanarUpa ane jinazAsanarUpa AkAzamAM sUrya samAna evA zrIvAstupAla maMtrIzvare zatruMjaya tIrtha para zrI AdinAtha. prabhunI AgaLa maMgaLadIpa karatAM kavIzvarane bAvIza lakSa drazna bakSIsa ApyA." pachI "he vibhe! traNe jagatamAM tameja eka dIpaka che e pramANe uccAra karatAM teNe maMgaLadI utAryo. pachI vidhipUrvaka zrIgaSabha prabhune vaMdana karI parama praNidhAna karatAM teNe A pramANe stuti karI - he bhagavan! meM tenuM mukha na joyuM? konI Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara sevA ke stuti na karI? ane tRSNA pUrathI parAbhava pAmelA meM konI konI pAse abhyarthanA na karI? paraMtu vimalAcalarUpa naMdanavananA ka95vRkSa samAna evA he vibhe ! Apane pAmIne have mAre e kadarthanA punaH kadApi sahana karavI paDaze nahIM." A pramANe stuti karI utsavapUrvaka cAre bAju tyaparipATI karIne zAsananI sarva maryAdAne jANanAra evA sarva AcAryone teNe vaMdana karyuM, eTale vinayathI namra evA maMtrIzvarane naracaMdra sUrie AnaMdarasanA kanhelarUpa upadeza Apyo ke "he vastu pAla! dharmane upakAra karanAra tuM ane tAre upakAra karanAra dharma-ema tamAre baMneno samAgama yukta ja che." pachI rAtre samasta caityomAM mahApUjA karI, kapUra, kastUrI ane agarUnA dhUpathI sarvatra vimalAcalane vAsita karatAM ane zrISabha prabhu AgaLa ekAgra dhyAnamAM lIna thatAM upavAsI, pavitrAtmA ane uMcA prakAranI dharmavAsanAthI vAsita evA zrIvAstupAla maMtrIzvara cidAnaMdanA svAda samAna parama AnaMdane pAmyA. pragaTa prabhAyukata ane sUryanA biMba samAna evo suvarNa ane mANikayane mugaTa bhagavaMtane paherAvIne tejapAla maMtrIe prabhunAM nave aMge addabhuta nava ratnothI pUjA karI ane pUjArI lokone teNe nava lakSa drazna ApyA. jatrasihe bhagavaMtanA karNamAM be ratnanAM kuMDaLa paherAvyAM, lalitA devIe prabhune motIne vijayahAra Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 prastAva. 317 paherAvye ane satImAM tilaka samAna anupamA devIe bhagavaMtanA bhAlasthaLe lakSa mUlyanuM mANikayanuM tilaka sthApana karyuM, saukhkhanI latArUpa teNIe caMdra samAna ujjavaLa, dizAonA mukhane prakAzita karanAra tathA ratnanA tArayukata evu maneAhara suvaNuM chatra paNu mUkayu. ane peAtAnAM chatrIza lakSanAM tamAma AbhUSaNA mAMhenAM ratna, suvaNuM ane mukatAphaLAthI zrI RSabha prabhunI pUjA karI. pachI caityanI bahAra AvIne punaH teNe teTalIja kimatanA navA zaNagAra dhAraNa karyAM. ahA ! kevu. adbhuta puNya ! lalitA devIe paNa tevIja rIte peAtAnAM alaMkArothI zrI jinapUjana karIne tevAja prakAranA dvivya navA alaMkAra dhAraNa karyAM. te vakhate eka bhUpalA nAmanI dAsIe paNa peAtAnA aMga para dhAraNa karela lakSa mUlyanuM bhUSaNa AnaapUrvaka utArIne tenA vaDe jinapUjA karI. pachI bIje divase iMdrotsava karavA peAtAnA tejapAla khaMdhu sahita pavitra vastrane dhAraNa karI, AdinAtha. pramukha jinezvarenI pUjA karIne IMdramALa dhAraNa karavA nimitte mahAmatrI ragama'DapamAM AvyA, ane tyAM zrI nacaMdrAdi AcAryo tathA sarva saMghapatione teNe bAlAvyA, eTale teo pAtapAtAnA saMgha (parivAra) sahita tyAM AvyA. pachI tInA adhikArIoe puSpamALA laIne prabhunI samakSa temane batAvI, eTale amUlya chatAM te mALAnuM mUlya matrIzvara cAvIza lakSa drasma Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 zrIvastupAla caritra bhASAMtara AlyA. pachI dhanavatAe te mUlyamAM paraspara caDAvA karyAM. te vakhate bIjAno zI vAta ? paraMtu pote vastupAla paNa Azcarya pAmyA. evAmAM guNazrInA pAtrarUpa, ridronA dRSTAMtarUpa, zatru'jayanI najIkanA TImANuka nAmanA gAmamAM vasanAra ane nyAyaniSTha evA TIlA nAmanA keAI zrImALI ghI vecavA nimitte tyAM AvelA hatA, te tyAM sanI aMdara AvIne khelyA ke mArA para anugraha karI mArA gRhanuM sarvasva laIne skurAyamAna bhAgyanI eka zALArUpa A mALA mane arpaNa karA.' A pramANenuM tenuM vacana sAMbhaLIne svaccha manavALA maMtrIe tene pUchyuM ke- he mahAbhAga! tu kANu che ? ane tArA gharamAM keTaluM dhana che? ' eTale te khelyA ke- he matrIzvara ! atyAre mArA gharamAM ghI vecatAM prApta thayelA khAra smuhU~ka (dravya vizeSa) nagada che. mATe he vibhA ! muja pAmara para parama prasAda karIne zivalakSmIne varavArUpa A bhagavaMtanI mALA mane ApeA, kAraNa ke-siddha kSetra, uttama samAdhi, zrIsaMdha ane puSkaLa sapatti e pUrvanA vizuddha puNyathIja prANIone prApta thAya che.' e pramANenAM tenAM vacane sAMbhaLIne vizvavatsala evA maMtrI vismaya pAmIne vicAravA lAgyA ke* ahA ! dhanahIna purUSanA paNa bhAva ane sattva kevA uttama che ? mATe guNeAthI riSTha evA e purUSanI maneAvAMchA mAre pUrNa karavI, kAraNa ke prANIone peAtAnA dravya karatAM adhika dAna duSkara che. kahyuM che ke-sa`pattimAM niyama, zakti chatAM kSamA, yauvanamAM vrata ane daridrapaNAmAM dAna-e alpa Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prastAva 318 chatAM paNa vadhAre lAbhadAyaka thAya che.' A pramANe ciMtavIne matrIzvare sarva saMghanI sa`matithI iMdralakSmInI sakhIrUpa te mALA tene apAvI. pachI matrIe peAte tenA lalATa para tilaka karIne praNAmapUrvaka potAnA hastakamaLathI te mALA tenA kaMThamAM ApaNu karI, eTale matrIndranA prasAdathI ahI'ja IMdrapada pAmIne te zreSThI devabhavanamAM sajjane (devA)ne zlAghanIya thayA. pachI mAgyA vinAja teNe tyAM kahela peAtAnu sarva dravya arpaNa karyuM ane zrI yugAdIza tathA zrIsa'dhanI pUjA karIne teNe praNAma karyAM. have upavAsI evA te zreSThI khIje divase pAraNA nimitte pAtAne ghare AvyeA, ane badhe vRttAMta teNe peAtAnI strIne kahI sabhaLAvyA. pachI peAtAnA gRhacaityamAM vidhipUrvaka bhagavaMtanI pUjA karIne pAraNAne mATe besatAM teNe A pramANe manAratha karyAM ke-'suMdara cAritrathI pavitrAtmA evA jo keAI mahAtmA atyAre Ave te temane dAna ApIne huM bhAjana karU.' e rIte te ciMtave che evAmAM sAkSAt nidhAna samAna, kALa ane kSetrAnusAre mULa ane uttara guNAnA bhaMDArarUpa zrIjagacaMdra gurUnA ziSya evA zIlakezarI nAme sAdhu aThThamane pAraNe gAcarIe pharatAM tyAM AvI caDavA. eTale temane joI bhaktipUrvaka praNAma karIne aMtaramAM AnaMda pAmatA teNe pAtAnI patnIne kahyu ke' he priye ! ApaNA gRheAcita vizuddha annapAnAdika emane puNya nimitte vhArAva ane peAtAnA janmane kRtArtha kara.' Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara e pramANe teNe potAnI strIne bhalAmaNa karI, kAraNa ke bhajananA saMbaMdhamAM strIone adhikAra hoya che. A pramANe kahyA chatAM gharanA sarvasvanA vyayathI aMtaramAM kheda pAmelI hevAthI teNe patine kaMI paNa javAba na Ape, temaja munine dAna paNa na ApyuM, eTale pitAnA vadanakamaLane vikasvara karI pite uThIne te mahAtmAne pudadhi samAna ujajavaLa ane prAsuka evuM dahIM vahorAvyuM. AthI kalaha karatI ane krara ke pATopane darzAvatI evI te strIe pArANu karatAM te zreSThInI A pramANe tajanA karI ke "aho ! durvidagdha evA tame prathama gharanI badhI milakta parvata para kharacI AvyA ane atyAre gharamAM dahIM hatuM te paNa ApI dIdhuM. A pramANe mULadhanane nAza karIne vyaya. karatAM dharmamUDha evA tame have bhaviSyamAM gharane nirvAha kema calAvI zakaze ? sarvatra yogakSemane jANanAra evA. dhanavaMte paNa pitAnI AvakamAMthI mAtra cotho bhAgaja kharace che." A pramANenAM pitAnI priyAnAM vacana sAMbhaLIne vicAravAnuM evA chIe tene zAMta vacanathI samajAvI ke he priye ! tAre leza paNa kheda na karavo. he bhadra! agaNita puNyanA udayathI atyAre mane A samaya prApta thaye ke jethI siddhakSetramAM nyAyapArjita dhanabIja huM vAvI zakya. he priye! A kSetramAM nyAyapArjita dravya svalpa paNa, vAparavAmAM Ave te te ubhaya lokamAM sukhakArI thAya che ane koTi bha sudhI akSaya thAya che. e sukRtanA udayathI have pachI ApaNe gharamAM zukala pakSanA candranI jema. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 321 lakSmInI vRddhi thaze. alpa dhanavAna purUSa je mahata puNya kare to tenuM tene mahAphaLa maLe che. A saMbaMdhamAM ubhaya lekamAM sukhakArI evuM daSTAMta sAMbhaLa: rAjagRhanI najIkamAM zAligrAma nAmanA gAmamAM sadAcAramAM tatpara, puNyanA sAgararUpa, samyaktvIomAM mugaTa samAna ane bAra vratone pALanAra evo sAgara nAme zeTha rahete hato. tene tevAja guNavALI sulakSaNA nAme strI hatI. anyadA aMtarAya karmanA udayathI te nirdhana thaI gaye, chatAM dharma paranI daDhatA tenA manamAM tevIja sateja rahI. eTale "vipattimAM prANIne AhaMtu dharmaja AlaMbanarUpa che ema ciMtavIne dhImAn evA teNe keTalAka abhigraha grahaNa karyA ke "ekAMtare upavAsa kare, dararoja traNa vAra jinapUjana karavuM, sacitta vastuene tyAga kare, prAsuka jaLapAna karavuM, rAtre cAre AhArano tyAga kare ane eka hajAra ne ATha navakArane dararoja jApa kare." ekadA bhejanAvasare tIvra tapanA sAkSAt bhaMDArarUpa kaI mahAtmA (muni) tenA ghare padhAryA, eTale atyaMta bhaktithI temane namaskAra karI aMtaramAM AnaMda pAmatA te zreSThIe pite uThIne madhura ane snigdha vastuothI vaghArela zubha sakathu (sAthe) temane vidhipUrvaka vahorAvyo. te dAnathI teNe vipula bhegaphaLa upArjana karyuM. 21 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara ' have eka divase dAridrayarUpa agnithI satapta thayelI te zeThanI strIe tene kahyuM ke- he nAtha ! mArA pitAnA bhavanamAM agaNita sa...patti che, mATe A kaSTa ApanArA syAnA satvara tyAga karIne sukhanirvAhane mATe ApaNe tyAM jaIe.' eTale zeTha olyA ke- atyAre hu dhanahIna thayeleA chuM, tethI tyAM jatAM mane leza paNa sanmAna maLavAnuM nathI, kAraNa ke zrImatAja satra sanmAna pAme che.' AthI punaH te strIe kahyuM ke huM A putra ! tyAM nivAsa karavA javAne tame na IcchatA hA, tApaNuM kaMIka dravya lAvavA nimitte tame jAe.' e pramANenAM te strInA AgrahathI dharmAtmA zraThThI ekalA page cAlIne kaMIka dhananI AzAe potAnA sasarAnA ghare gayA, para`tu nirdhanapaNAthI tyAM koIe tene sanmAna paNa na ApyuM, kAraNa ke mahAdeva digaMbara hovAthI phUlI kahevAya che ane viSNu lakSmIyukta hovAthI purUSAttama kahevAya che.' pachI vilakSa thaine tyAMthI pAchA pharI pAtAnA ghara tarapha AvatAM gAmanI najIka nadInA taTa para te rAtavAseA rahyo; tyAM upavAsI tathA pavitra manavALA evA te akSamALAnA abhAve niLa kAMkarAthIja namaskAranI gaNanA karavA lAgyA ane mauna dhAraNa karI paMca parameSThInuM dhyAna karatAM ceAgInI jema tanmaya bhAvane prApta thayela evA te zreSThI atyaMta dhRtine pAmyA. pachI parameSThI mahAmaMtranA zuddha jApathI pavitra thayelA teja kAMkarA peAtAnI gAMThe bAMdhIne te dhare AbhyA, ane A tArA pitAne tyAMthI lAvyeA 6 322 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva : 323 chuM te le" ema kahIne pratinimitte potAnI strIne te graMthI teNe arpaNa karI, eTale nirdoSa evI te satI paNa pitAnA pati pAsethI te graMthI laIne "emAM zuM che?" te jovAnI IcchAthI ekAMtamAM graMthI cheDIne jevA lAgI. temAM sUrya samAna tejasvI evAM rane joIne mukhane vikasita karatI te satI vismaya pAmI potAnA patine kahevA lAgI ke-"he Arya! tejasvI ane amUlya evAM ATalAM badhAM ne mArA pitAe eka sAthe tamane kema arpaNa karyA? eTale te zeTha sAkSAt rane joIne vismayapUrvaka vicAravA lAgyo ke-"aho ! A badhe dharmaneja anirvacanIya prabhAva jaNAya che. pachI teNe badhuM yathAsthita svarUpa pitAnI strIne kahI saMbhaLAvyuM, eTale teNe paNa aMtaramAM te dharmajanya phaLa mAnI lIdhuM. e avasare pAsenA rAjagRha nagaramAM guNasAgara nAmanA zrutajJAnI AcArya padhAryA, eTale potAnI strI sahita sAgara chIe tyAM jaI bhaktipUrvaka temane namaskAra karIne pUchyuM ke - he svAmin ! nadInA kAMkarA ratna kema thaI gayAM ?" eTale gurU mahArAja bolyA ke "he mahAbhAga! pUrve mA khamaNanA pAraNe munine bhakitapUrvaka te sakathunuM dAna dIdhuM hatuM, te satpAtradAnathI prasanna thayelA zAsanadevatAe deDhadhamI evA tArA kAMkarAne ratna banAvI dIdhAM. he bhadra! tArA pAtradAnanuM atyAre maLeluM A phaLa te zuM mAtra Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 vistupAla caritra bhASAMtara che? paNa ethI bhavAMtaramAM tuM karma rajathI rahita thaI mAkSe jaIza.' A pramANenAM gurU mahArAjanAM vacana sAMbhaLIne Anandva pAmela sAgara zreSThI peAtAne ghare AvIne aneka prakAranAM puNyakArya karavA lAgyA. ? huM bhadra! e rIte dhanahIna prANIe karela alpa puNya ubhaya leAkamAM utkRSTa phaLane Ape che.' A pramANe. peAtAnI strIne snehapUrvaka samajAvIne zuddhAtmA evA TIlA zreSThIe rasagAravarahita pAraNuM karyuM. 6 have teja divase sAMje peAtAnI gAyane bAMdhavAne sthAne jamInamAM khADA kheADhatAM zuddhAtmA evA te zreSThInA puNyaprabhAvathI sarva Apattine trAsa pamADanAra evu nidhAna pragaTa thayu*. ahA ! bhAvathI karavAmAM Avela dharmanA kevA aciMtya prabhAva che ?' pachI puDarIkAcalanA svAmI zrIRSabha prabhunu* smaraNa karIne te daMpatI rAtrIe te nidhAnane peAtAnA gharamAM laI gayA. A vakhate sAkSAt peAtAnA bhAgya samAna te nizvAnane joIne te zeThanI srIne jinadhama para atyaMta rAga utpanna thayA. pachI tyAM AvelA vastupAla maMtrIne peAtAne ghare teDI lAvI yathAAgya vAtsalya karIne zreSThIe te nidhAna tene batAvyuM, eTale te nidhAna joIne ziSTa janAmAM agresara evA maMtrIzvare sa MtuSTa thaIne te gAmanu samasta azvaya tene arpaNu karyuM. e pramANe maMtrInA prasAdathI te gAmanu svAmitva pAmIne te zreSThIe tyAM zrImAn pArzva prabhunA mahAzreSTha prAsAda karAvyeA. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prastAva 325 * pachI ma`trirAje jANe potAnA yazanA samUha hAya tevA dhvajArApathI samasta jinamadirAne ma MDita karyo.. hyu che ke-'kamaLeAnA parAgathI vyApta ane zrI zatruMjayA nadInA pravAhane jIte tevI bhagavaMtanA ma`dira para zveta ane pIta vastronI teNe mahApatAkA karAvI.' ekadA sarvabharaNathI bhUSita thaIne peAtAnA zarIranI dIptithI sUryanI jema samasta dizAone dIpAvatA ane sarva udAra janAmAM IMdra samAna eve maMtrIzvara vizvapradIpa evA yugAdijinane aSTa prakAre pUjIne saMdhapati zrAvakAthI parivRta thaI anya zrAvakoe mahAma'gala karavApUrvaka vidhi sahita sadhI AratI mahAtsava karatA hatA, evAmAM kArIgarImAM agresara evA zAlana nAmanA zilpIe ArasapASANuthI navIna banAvelI ma`trInI mAtuzrInI mUrtti susthAne sthApana karavAnA Adeza levA mATe pragaTa karI. te mUttine joIne potAnA mukhakamaLane myAna karI maMtrIzvara atyaMta rUdana karavA lAgyA. eTale rUdana karatA maMtrIne joIne tenA du:khanI asara thatAM pAse rahelA badhA parivAra paNa khinna thaI gayA. te vakhate zrInaradra gurUe maMtrIzvarane kahyuM ke huM matrin! A harSanA sthAne tamArA aMtaramAM viSAda kema thAya che? naLa rAjAne jema zrutasa'pattithI vikhyAta evA zrutazIla nAme matrI hatA, vAsudevane u hatA ane zreNika rAjAne jema abhayakumAra maMtrI hatA, naMda rAjAne kalpaka ( Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 zrIvastupAla caritra bhASAMtara vanarAjane jA'ba jayata'ne vidyAdhara ane siddharAjane jema uDDayana maMtrI hatA, ane kumArapAla rAjAne jema mahAmati evA vAgbhaTTa matrI hatA; A badhA maMtrIe jema samasta ja'tuonA jIvanarUpa hatA tema huM bhuvanettama ! purepakAra ane kAruNyarUpa puNyanA sudhAsAgara samAna evA tu' zrI vIradhavala rAjAnA mahAmatrI che. pavatA jema bhayabhIta thaI nadIonA svAmI sAgaranA Azraya le che tema huM maMtrIza ! vipattithI bhaya pAmelA rAjAe sa`pattinA sthAnarUpa ane samartha evA je tame tenA Azraya kare che. garUDathI saunI jema tamArAthI bhaya pAmelA zatrurAjAe parvatanI guphAomAM jaIne zayana kare che. cakAra pakSIe jema cadranA uyane Icche tema tamArA AMdhavA premapUrvaka vizvavyApaka saubhAgyarUpa tamArA udayane Icche che. jema gaMgA nI himavata paryaMtamAMthI pragaTa thaIne traNe jagatane AnaMda ApI rahI che tema vIradhavaLa rAjAnI rAjanIti tamArAthI vistRta thaIne jagatane AnaMda Ape che. jema padmAkarA cakravAka pakSIene AnaMda ApanAra evA sUryanA dano icche che tema sajjanone Ananda ApanAra evA sava maMDalezvarA tamArA darzanane Icche che. megha jema samudranI sahAyatAthI ahuM dhAnya nIpajAvI jagatane upakAra karanAra thAya che tema bahudhA anyane upakAra karanArA sarva dharmo atyAre tamArI sahAyatAthIja pravartta che. he maMtrin ! sadravya ane guNazALI evA vaizeSika matamAM jema tattvajJa janA rakta thAya che. tema Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 SaSTha prastAva saddadravya ane guNavALI evA tamArAmAM tattvajJa sujJa jene rakta thAya che. bahumAnane prakAzanArA paMDite jema jemanIya matanA sAgane Irache che tema bahumAnane ApanArA evA rAjAo paNa atyAre tamArA anuja baMdhunA saMgane Irache che. vaLI pRthvI para evI kaI vastu nathI ke je tamArA bhavanamAM na hoya, mATe atyAre tamAre viSAda kare kaI rIte ucita nathI." - A pramANenAM temanAM vacano sAMbhaLIne maMtrI belyo ke "he svAmin ! A saMghapatipaNunI saMpattinuM mArI mAtAne darzana na thayuM, e vicArathI ja mane aMtaramAM duHkha thAya che. bALapaNe mAtAnuM maraNa, yauvana vaye priyAnuM maraNa ane vRddha vaye suputranuM maraNa-e kharekhara! ghera pAparUpa vRkSanA phaLa che. A saMghapatipadanuM aizvarya je mArI mAtA jue to tene keTalo badho AnaMda upaje te ApaNe samajI paNa na zakIe. vaLI puMDarIka giri para temane mArA pitAnA hAthe tilaka karatAM mane paNa anirvacanIya sukha utpanna thAya." eTale gurU mahArAja punaH belyA ke "he maMtrina ! A saMsAramAM kenA sarva mane ratha paripUrNa thayA che ? kahyuM che ke A jagatamAM koNa khalanA nathI pAmyuM? konA sarva manoratha siddha thayA che? kone saMsAramAM nitya sukha prApta thayuM ane daivathI koNa khaMDita thayuM nathI ? jema tuM atyAre pradhAnamAM pradhAnatva bhegave che tema pUrve ahIM gujarAtamAM Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara sava rAjAomAM siddharAja pradhAnatva bhagavate hate. kahyuM che ke-saMgrAmAMgaNane pakila karanAra evA manmatta zatrurUpa hastIone jaya karavAmAM siMha samAna e jayasiMha rAjA hatA ane teja pAchA siddharAja thaye hatuM ke jeNe citra caritranA AdhArarUpa evA bhagIratha, pRthu ane karNa rAjAnA jIrNa thayelA prAsAdano jIrNoddhAra karAvyuM hatuM. suvarNa saMpatti tathA asAdhAraNa saumyarasarUpa pAkane pragaTa karanAra evo je kAvya ane dhAturvAda temAM te AcAryane dhAraNa karate hate. naravarma rAjAnI dhArA nagarI letAM jeNe tyAMnI hajAre navoDhAone azrudhArA arpaNa karI hatI. e koI rAjA nahIM hoya ke vizvamAM eka vAra evA teNe jene jaya na karyo hoya, ane evI kaI dizA nahIM hoya ke je tenA yazathI zebhita thaI na hoya. vaLI atizaya parAkramI evA mAlavAdhIzane jaya karIne vikamAditya samAna evA teNe samarata athI janene dAnathI prasanna karyA hatA." te siddharAjanA paNa sarva mane ratha siddha thayA nahatA, mATe karaDe varSo paryata tuM rAjya kara ane dIrdhAyuSI thaI cira kALa jaya pAma." e pramANe gurU mahArAje kahelI sudhA samAna madhura vANI sAMbhaLatAM mAtAnA vigajanya zekathI duHkhita thayela maMtrIzvara cAra varNanA vRddhoe maMgaLakarma karatAM gadagada svare be ke bahe janana ! mAtAnA mRtyu pachI je mahAsaMpattine pAme evA putrane tuM janma ApIza nahIM. pachI punaH gurU mahArAje Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 329 kahyuM ke-huM matrim ! A saMsAramAM tathA prakAranA puNyanA abhAvathI prANIonA sarve maneAratha saMpUrNa thatA nathI.' A pramANe karUNAnA sAgara evA gurU mahArAjanAM vacanAthI AzvAsana pAmelA maMtrIe Ananda pAmIne AratI ane maMgaLadIvA karyAM. e rIte ATha divasa paryaMta tyAM vividha pUjA mahAtsavA karatAM ane vAgbhaTe mUkelA devadravyamAM savizeSa vRddhi karatAM zrIvastupAle pu...DarIka giri para cAga-kSema karIne devadravyane saMbhALavA mATe cAra suzrAvakAnI nImaNuMka karI. pachI vivekI janeAmAM agresara evA matrIe rAjAnI AjJAthI caityapUjA nimitte cAra gAma devabhaMDAramAM ApyAM. tyArapachI prArthanA karatAM paNa adhika dAna ApavA vaDe yAcakonA dAridrathane dUra karIne tathA zrIsa'ghapUjA ane annapradAnAdi zubha kriyAe karIne, jitendriya tathA bhaktibhAvayukta evA maMtrIzvare aMjali joDI zrIyugAdinAthane vijJapti karI ke- he bhagavan ! ApanA prAsAda para banAvela mALAmAM rahetAM jo tamArA guNAzravaNa karavAmAM Ave teA sa'ghadarzanathI pavitrAtmAyukta eveA huM vihaMga (pakSI) paNa bhale thAuM. dAvamAM jevu dhRtakAra (jugArI)nuM dhyAna, viyeAgIne jevu priyAmAM dhyAna ane rAdhAvedha sAdhanArane jevu lakSyamAM dhyAna hAya tevuM dhyAna ApanA matamAM mane prApta thAo.' A pramANe zrIyugAdijinanI vijJapti karIne tathA ujjavaLa puSpa Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 zrIvatupAla caritra bhASAMtara mALAothI zrIgirirAjanI pUjA karIne kapadI yakSe karelI sahAyatAthI saMtuSTa thayelA maMtrIzvara saMghapati zrAvake sahita girirAja parathI nIce utarIne pAdaliptapuramAM AvyA. tyAM zrI kumArapALa rAjAnA karAvelA maMdiramAM majajanetsava karIne vijApa tathA navIna suvarNakuMbhanI teNe sthApanA karI. pachI AnaMdapUrvaka te lalita nAmanA sarovaranI zobhAne jete hate, evAmAM semezvara kavi te vakhate samayocita bele ke-"he maMtrIzvara ! jagatamAM prazaMsA pAmelA haMsethI jyAM kamaLo taralita thaI rahyAM che, ane cakavAka pakSIo jyAM gamanAgamana karI rahyAM che evuM A sarovara, uMcA taraMgathI, gaMbhIra jaLathI, zveta bagalAonA kavaLarUpa thatA mothI, pALa paranAM vRkSa nIce sutelI strIonAM gItothI ane ApanI kIDAthI atyaMta zobhe che." eTale padanA anuprAsathI raMjita thayelA catura maMtrIe te kavine soLa hajAra suvarNadravya bakSIza ApyuM. evA avasaramAM koI bIjA kavie tyAM AvIne kahyuM ke-he. deva! samudra prasanna thaIne A patra tamane mokalela che." maMtrInA AdezathI semezvara gurU sarva vidyAnI samakSa te patra vAMcavA lAgyuM ke - svastizrI bhUmisImA ane vipinanA parisara (samIpa bhAga)thI kSIra nIranidhi, vasudhA para rahelA viradhavala rAjAnA maMtrIzvara zrIvAstupAlane AdarapUrvaka jaNAve che ke-A amArI putrI (lakSmI)ne kaI kupurUSanA saMgathI Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 331. cApatyadeSa lAgI gayo che, mATe he lokapriya ! e samasta deSa enA bhALa parathI tamAre bhuMsI nAkha." e pramANenI. tenI uktithI adhika prasanna thayelA evA samavaMzI vastupAle e samudrane patra lAvanArane cAra lakSa drazna ApyA. aho ! A megha zrAvaNa mahInAmAM varasIne punaH zaradda RtumAM varasato nathI, phaLela vRkSonAM phaLe laI letAM punaH taratamAM te phaLatAM nathI, ane pUrve dehavAyelI gAye punaH taratamAM kadApi dudha ApatI nathI, paraMtu A maMtrIzvaranI udAra mati te dAna karavAmAM kadApi virAma pAmatI nathI.' pAdaliptapurathI AgaLa cAlatAM ane zrImAn , neminAtha svAmIne vaMdana karavAnI IcchAthI giranAra tarapha jatAM maMtrI sarva zrIsaMgha sahita mArgamAM tAladhvajapure. AvyA. tyAM tAladhvaja parvatanA unnata zikhara para mugaTa samAna e zrIgaraSabha prabhuno teNe prAsAda karAvyo. pachI te te dezanA adhikArI rAjAethI namana karAtA evA te maMtrI anukrame madhumatI purI (mahuvA)mAM AvyA. tyAM jAvaDazAhe karAvelA zrI vIra prabhunA maMdiramAM dhvajAropa sahita navIna suvarNakuMbha sthApana karyo. tyA staMbhatIrthanivAsI bhIma nAmanA saMghapatie bhaktipUrvaka svAmivAtsalya karyuM. tyAMthI AgaLa cAlatAM aja nAmanA rAjAthI satkAra pAmelA maMtrIzvara ajAharapura (aMjAra)mAM AvyA ane tyAM navanidhi pAzvanAthanAM teNe darzana karyA. caturaziromaNi evA teNe te jinamaMdirano uddhAra karIne Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara tenA zikhara para AnandapUrvaka suvarNakalaza sthApana karyo, ane tenI pUjanimitto nagaranI bahAra caMpaka, azoka, punAga, ketakI ane pATala vigere vRkSe yukta eka bagIco teNe karAvyo. vaLI jinasnAtra karanArAonI sugamatA mATe te bagIcAnI najIkamAM teNe tApI nadInA jevA svAdiSTa jaLavaDe pUrNa eka vAva karAvI ane tyAMnA rAjAnI AjJAthI teNe te gAmanA sImADAnI sarva IbruvATikAo devadravya nimitte apAvI. tyAM pUjAmahesamAM eka lakSa draznane vyaya karIne keTadhvajonA gRhethI yukta evA keTInA rIpura (keDInAra)mAM te AvyA. tyAMnA vyavahArIAoe karelo navIna pravezotsava joIne sujJaziromaNi e vastupAla paNa Azcarya pAmyA. tyAM vija sahita zrInemi prabhunuM caitya karAvIne teNe vasudhAne vibhUSita karI, ane samprabhAvayukta zrIaMbikA devInuM bhaktipUrvaka pUjana karIne samasta zrIsaMghanAM vidane teNe dUra kya. vaLI navA uddhAra karAvelA te devInA caitya para suvarNakaLaza sthApIne tenA pUjArIone teNe sAta varSAsane bAMdhI ApyAM. tyAMthI devapattana (dIva)mAM AvatAM devone paNa durlabha evI zrI caMdraprabha bhagavaMtanI teNe bhaktipUrvaka pUjA karI. kahyuM che ke devapattanamAM iMdrAthI svaMyamAna evA caMdraprabha pabhunI pUjA karatAM ucita caturAIyukta evA teNe potAnA AtmAne puNyazALI karyo. devapattanamAM tejapAla maMtrIe kelAzagirinA zikhara samAna zrIAdinAthanuM navIna ramaitya karAvyuM ane zrIcaMdraprabha svAmInA prAsAdanI pAse Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prastAva cAvIza jitazvarAnuM aSTApada nAme caitya karAvyuM. temaja sujJa evA teNe AkAzamAM sudhAsArathI ujjvaLa evI cadramUtti samAna ane leAkonA tApane dUra karanAra evI. eka pauSadhazALA karAvI. vaLI aSTApada rautya ane pauSadha zALAnI Avakane mATe te maMtrIe tyAM dukAnazreNi ane gRhazreNi karAvI. 3331 pachI vIradhavala rAjAnA manane saMtuSTa rAkhavA maMtrIe. prabhAsapATaNa jaI ne sAmezvara mahAdevanI pUjA karI. temaja rAjAnA hukamathI teNe sAmanAtha mahAdevanI mANiyayukta eka muDamALA karAvI, ane saumyalatAnA puNyanimitte teNe tyAM khasA cAsaTha gaDhIyANA suvaNaeN nu eka AbharaNa karAvyu. tejapAla ma'trIe sAmanAthanI AgaLa peAtAnI kIrtinA krIDAparvata samAna mATA pASANunA e hastI karAvyA. vaLI leAkAnA bheAjanimitte vastupAle te nagaranI cAre bAju dAnazALAo karAvI. temaja tyAM vasatA lAkanA yAga-kSemane karanAra evA teNe brAhmaNeAnA vedapAThane mATe maneAhara brahmazALAe karAvI ApI. tyAM sAmezvaranA pUjanamAM niSThAvALA ane va"zahIna evA pUjArIe hAthamAM najIvI vastuo laIne matrI pAse AvyA, eTale maMtrIe temane bahumAnathI kahyuM ke-"tame badhA bhavya bhaktithI bhavAnIpatinI sevA kareA che ?' eTale teo melyA ke--he vastupAla! mahAdeva tamArA kapUrapUrane saMbhAratA satA amArA kanakakusuma (dhattarAnA Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara puSpa)ne svIkAratA nathI, tamArA rezamI vastronI prazaMsA karatA satA kaupIna (laMgATI) para kopAyamAna thAya che, tamArA uttama dugdharasathI siMcAyelA te amArA tIrthaMjaLanA anAdara kare che tathA tamArA kapUra ane agarUthI pramudrita thayelA pazupati amArA gugaLane su'dhatA paNa nathI.'maMtrIe 'e pATha punaH mArI AgaLa leA' ema kahevAthI vAra vAra tenA uccAra karatAM te pUjArIA atyaMta kaMTALI gayA eTale dhArmika evA ma`trIzvare temane (93000) drumma ApyA ane teTalAMja varSAsana bAMdhI ApyAM. 334 eka divase saparyArahita evA samudranI sarvAMtaH sapatti joIne peAtAnA anuja khaMdhu sahita mudrAyukta evA matrI bolyA ke-mANikayanA bhaMDAra, pArijAtakane pedA karanAra, viSNunA krIDAgraharUpa, amRtanA eka nivAsarUpa, vAsava nI ane sItAnA dIkSAgurU evA he kSArajaLasAgara! tArA A samasta rUpane dhikkAra thA, kemake zruSita, carAcara jagatanA gurU tathA abhyAgata evA digaMbara deva (mahAdeva)ne te viSapAna karAvyu.' e vakhate tejapAla maMtrI khelyA ke he ratnAkara ! je ratnAthI rAjAnI rANIonAM stana vibhUSita thAya che evAM ratnA paNa tArA kinAre kAdavamAM ragadoLAya che,' e pramANenI temanI uktithI prasanna thayelA samudranA adhiThThAyaka deve temane sukhakAraka evA dakSiNAvartta zakha ApyA. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAva 335 tyAMthI AgaLa cAlatAM maMtrIzvare parAjaya pamADIne punaH rAjya para besADelA evA sAMgaNezanA putra siMhasena rAjAe satvara tyAM AvIne pitAnI jema jeno satkAra kare che evA maMtrIzvara zrIsaMgha sahita sarala mAge jyAM aneka dhvajAo pharakI rahI che evI vAmana sthalI (vaNathalI) nagarImAM AvyA. tyAM paNa teNe jinamatamAM pharamAvelAM ane muktisukhane ApanArA jinacitya karAvavA vigere puNyakAryo karyA. pachI siMhasena rAjAne sanmAnadAnathI AnaMda pamADIne yAdavI netrane candramArUpa evA maMtrIzvara jINudugapura (junAgaDha) AvyA. tyAM temanI pratipatti karanArA yAdaveMdra rAjAe nAmIcA a tene bheTa ryA. tyAM manuSyalekamAM paramatItha, siddhapurUSathI sevyamAna, munIzvarethI svaMyamAna ane jyAM deva kIDA karI rahyA che evA unnata zikharothI jANe AkAzane Alekhato hoya te, tathA netranA utsavarUpa ujajayaMta girirAjane joIne maMtrI parama pramoda pAmyA ane nRtya karavA lAgyA. tyAM suvarNanA paryANathI vibhUSita evA anuM dAna karatAM athajanene teNe eka kSaNavAramAM rAjA jevA banAvI dIdhA. temaja saMghaloko paNa jANe vizvanuM Adhipatya pAmyA hoya tema utsAhathI vividha utsava karavA lAgyA. e pramANenI temanI bhakitathI jANe prasanna thaye heya tema girirAja mAgyA vinA phaLa ane puSpothI temane satkAra karavA lAgyuM. "je A jagatamAM prANIonA AzrayarUpa che ane je pitAnI zaktithI Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 zrIvastupAla caritra bhASAMtara keIne kaMI paNa upakAra kare che teja unnatAtmA che. A pramANenA mahAvAkayathI tenAM vRkSe bhakata janene manahara puSpa ane phaLe satata ApyA kare che. "mahAjananI upAsanAthI avazya mahAlakSmI prApta thAya che. zrI, neminAtha prabhuthI pAvana thayela evA te girirAja para hajAro hiMsaka prANIo paNa potAnA svAbhAvika vairabhAvane tajI de che. A pramANenA tIrthabhUminA prabhAvane zravaNa karatA. ane kavione aparimita dAna ApatA kSitipAla samAna maMtrIzvara kSamA (pRthvI)ne dhAraNa karanAra evA girirAja para caDavA lAgyA, eTale uMcA parvata para caDatAM gaLIyA baLadane dhaMsarIthI chuTA karIne gADAone nIceja mukI dIdhAM, kAraNa ke vRSa (dharma ane baLada) rahitane Udhva gati hoI zake nahIM. parvata para caDI rahyA eTale brahma devalokanA IMdra ratna zrAvakanAM agaNita sukRtyathI e tIrtha para pragaTa karelI, vajIratnathI nirmita, bharatakSetranI bhUmine pAvana karanAra, netrane AnaMda ApanAra, saMsArasAgarathI tAranAra ane daSTine asAdhAraNa mahotsavarUpa evI zrI neminAtha. bhagavaMtanI nirmaLa mUrti joIne sarvAge skurAyamAna pramedalaharIthI jene aMtarAtmA nirmaLa thaye che evA virAje satatabhakta evA pitAnA baMdhu tejapAla sAthe prathama bhagavaMtanAM nave aMge pApane dUra karanArI evI agrapUjA. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva karI. pachI gaje draSada kuDanA nirmaLa jaLathI snAna karI pavitra vastra paherIne matrI ramya dhvanithI A pramANe elyA ke-pAtAlathI surAlaya sudhI pratisthAne vividha yAna ane vimAnamAM besIne apratihatapaNe saMcAra karanArA devatAee AvIne pravartAvele tathA merU giri para pratidizAe snAtrajaLanA pUrathI nijharaNAM racanArA evA zrIjinajanmanA snAtramahAtsava tamArA sukha nimitte thAo. tathA harSAtkane vaza thaI sarva Indroe, maNi, suvarNa ane ropyAdinA banAvelA, yeAjana pramANa dIrgha mukhavALA tathA pratyeka jAtinA eka hajAra ne ATha ATha kaLazeAthI jyAM zrI jinezvaranA janmamahotsava karyo-te janmapa tamArA kalyANanimitta thAe.' e rIte gaMbhIra dhvani karatA matrIe pUnI jema sarvane Azcaya upajAve tevuM zrIneminAthanuM snAtra karyuM. pachI athI janAne aparimita dAna ApatAM tIrthodakathI bhagavaMtanuM snAtra karIne nirmaLa thayelA matrIe agarU ane caMdanAdikathI prabhune vilepana karyuM. pachI vikasvara evAM agaNita akSata puSpA, kamaLanA pavitra patrA, zubha vAsathI pUrita evAM pradhAna anna ane phA, karatUrikAdi gadha padArtho, zubha akSata, vicitra nRtya ane manahara gAnathI tathA akSata bhAvathI tejasvI tathA zraddhAsamRddha evA matrIzvare agaNita dAna ApatAM vidhipUrvaka bhagavaMtanI pUjA karI, te vakhate cAre bAju prasaratA kapUranA dhUpathI teNe girirAjane suvAsita karatAM peAtAnA yazathI samasta dizAone paNa 22 337 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara suvAsita banAvI dIdhI. te vakhate kapUra ane kRSNAgarU dhUpane dhUmra zrIneminAtha prabhunA maMdiramAM pharI vaLatAM A kaLikAla bhAgate bhAgate eka mazaka (maccha2) je thaI gaye. Indra samAna tejasvI tathA pAparahita evA maMtrIe bhagavaMtanI AgaLa tArAo samAna ujajavala akSatothI upadravane vAranArA evAM aSTamaMgaLa AlekhyAM. pachI prabhunI samukha ArAtriketsava karatI vakhate dAna levAne mATe sasaMbhramathI Ama tema bhamatA arthI janone joIne kaMIka jANe pitAnuM mana dubhAyuM hoya tema maMtrIe vaka bhrakuTIthI temanI tarjanA karI. A avasare maMtrIne mane gata bhAva jANIne temane mananI prasannatAne mATe semezvara kavie kahyuM ke-kalpavRkSa IrachAsiddhiyukta evA devatAonA nivAsamAM jatA rahyA che, joke nirAgI munione vizuddha AhAra ApanAra hovAthI bali rAjA kaSTa pAmIne pAtALamAM cAlyA gayA che ane manavAMchita pUranAra ciMtAmaNi ratna paNa kayAMka cAlyuM gayuM che, mATe he zrIvAstupAla maMtrIzvara ! tame atha jananI kadarthanAne sahana karo. e pramANenI tenI uktithI aMtaramAM prasanna thayelA ane kubera samAna samRddhivALA catura maMtrIe tene savA lakSa dravya bakSIza ApyuM. pachI AratI utArIne maMtrIe tyAM jaLadhArApUrvaka vidhithI maMgaLadI karyo. tyArapachI bhagavaMtane namaskAra karIne ane tyavaMdana karIne yAcaka janone dAnathI AnaMda pamADI teNe munijane pAse jaI temane vaMdana karyuM, kAraNa ke-"saddabhAvapUrvaka karavAmAM Avela jinapUjA, munivaMdana Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 SaSTha prastAva ane supAtradAna e prANIone avazya AsannasiddhapaNuM Ape che.' e rIte sukhanA sthAnarUpa evu* mAleAAdRnakama, paMcAmRtathI majjana, tInI pavitra bhUmine namana, sa prakAranuM annadAna, guNIjanAnuM vAtsalya ane vastrArdikathI AcArya mahArAjonA satkAra ityAdri dharma kArya yAtrika leAkeA sahita karIne maMtrIzvare potAnI lakSmIne saphaLa karI. pachI maMtrIzvaranA putra jaitrasiMha eka lakSa dravyavaDe IndramALA laIne ahI pRthvI paraja teNe prANIone IndrapadyanI pratiSThA sAkSAt karI batAvI. te vakhate jANe pratyeka parvatanA sanmAnapatrA hoya tevAM cazikharo para uchaLatA paMcavaSNunA dhvajathI e girirAja ze|bhavA lAgyA. e avasare bhaTTajanAnA jayajayarava, gadhAnAM gIta tathA vividha vAjitrAnA nAdathI sarva zabdamaya bhAsavA lAgyuM. vaLI puSpamALAothI suvAsita thayelI bAlikAe jinAlayamAM samakALe tALa daIne rAsaDA ramavA lAgI, temaja cAre bAju prasaratA kapUra, agarU ane kastUrIne dhUpa te vakhate adhiSThAyaka devAne AnaMda ApanAra thaI paDayo. parimalathI mhekatA ane bhagavaMtanI AgaLa dharavA lAyaka evA kapUranA pUrathI sarva saghapatie tyAM cAre bAju suvAsa phelAvavA lAgyA. A vakhate zrI vastupAle anadhya ratna ane suvarNa thI prabhAyukta evA mugaTa zrI neminAtha prabhunA Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340, zrIvAstupAla caritra bhASAMtara mastaka para sthApana karyo ane lalitA devIe pitAnI lakSmInA sArarUpa e sthUla muktAphaLane hAra AnaMdapUrvaka prabhunA hRdaya para paherAvya. romAMcita thatI saukha-- latAe bhagavaMtanA vizALa bhAla para mANikayanuM tilaka karyuM. tejapAla maMtrIe sUrya ane candramaMDaLanI kAMtine jItanAra evAM be divya kuMDaLa bhagavaMtanA kAnamAM paherAvyAM. pitAnI guNasaMpattithI strIomAM ratna samAna anupamA devIe bhakita ane utsAhapUrvaka bhagavaMtanA kaMThamAM ratnAvalI hAra paherAve. vicakSaNa evA jaitrasiMha mahAmaMtrIe bhagavaMtanA bAhune bAjubaMdha paherAvIne suzobhita karyA. maladeve kaccha dezanA rAjA pAsethI prApta thayela, svaracha caMdrakAMta samAna nirmaLa ane mane hara e zrIvatsa prabhunA hRdaya para sthApana karyo. temaja Itara jane paNa darpaNa, teraNa, kaMThAbharaNa, Atapatra, cAmara, dIsa dIpaka, candra samAna tejasvI navA navA kaLaza, tilaka, hAra ane zreSTha evAM vividha phaLethI bhagavaMtanI pUjA karavA lAgyA. pachI pitAnA anuja baMdhu sahita vastupAla maMtrIe cityaparipATI karatAM vizvanA alaMkArarUpa evI sarva caityamAMhenI, jinapratimAone snAtrapUrvaka caMdana ane kusumAdikathI pUjIne suvarNa ane maNimaya alaMkArathI alaMkRta karI. pachI saMtuSTa ane romAMcita thayelA maMtrIe bhaktipUrvaka aMjali joDIne jagatane vaMdanIya evA bhagavaMtanI. A pramANe rastuti karI :- "vRkSa te kalpavRkSa ane anya Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva ' vRkSo badhAM jema nAmanAM che ane maNi te ciMtAmaNi-anya Ni badhAM jema nAmanAM che, tema divasa te teja ke je divase nemizvara bhagavatanA da Mna thayAM-anya divase te adhA nAmanA che. he yaduvaMzaratna ! abhaga vairAgyatara'geAthI paripUrNa evA ApanA hRyamAM anaMga ( kAmadeva )ne paNa sthAna na maLyuM, teA pachI kRzAMgI (strI)e te zI rIte samAI zake ? '" pachI ma`trIzvare doSarUpa adhakArane bhedanAra tathA jinamatanA sUrya samAna evA sarva AcArya mahArAjAone vidhipUrvaka vaMdana karyuM, eTale guNavaMta tathA nAgendra gacchanA svAmI evA zrImAn vijayasenasUrie maMtrIne dharmAzISa ApI ke- jyAM zrI saMghanI bhakti che, jyAM tribhuvananA tilaka samAna evA jinezvara bhagavaMtanI saparyA ( pUjA ) che, jyAM satpAtradAna che, jyAM nyAya ane vinaya pramukha guNI che, jyAM avidhinA niSedha che, jyAM guNI janA para parama prIti che, ane guNukara evA jyAM pare|pakAra che-teja praNayI janAne AnaMda upajAvanAra evuM saMghAdhipatya jagatamAM zlAghanIya che.' 341 tyArapachI matrIzvara peAtAnA adhu varga sAthe ragamaDapamAM Avye ane athI janAne kheAlAvIne tretAyuganI rIta pramANe dAna ApavA lAgyA. eTale tenA saddaguNenu kIrtana karatAM kavIzvarA kIdrone kalpavRkSarUpa matrIzvaranI -cathAyAgya stuti karavA lAgyA. " pUrve zrImAn raivatagiri para jatA leAkeAne durArAha (kaSTa javA lAyaka) mA Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 zrIvastupAla caritra bhASAMtara joine jeNe paheAMtara lakSa dravya kharacIne zivama dviranA setu samAna navA sumA adhAbyA, evA zrI jinazAsananA sUrya samAna ane ziSTa jAmAM agresara zrI vAgbhaTa maMtrIzvara vijayavaMta vo. be mAsanA upavAsathI mudrita thayela evA jeNe aMbikA devInA AdezathI hemabalAnaka para jaIne pUrva brahma karAvelI zrI neminAthanI prabhAvika pratimA lAvIne nArAyaNe (kRSNe) karAvelA A caityamAM sthApana karI evA zrI ratnazreSThI zrAvaka jayavaMta vo. zrI sirAjanA AdezathI prauDhatAyukta evu adhikArI padma pAmIne saurASTra dezanI sarva AvakanA vyaya karI daMbharahita aMtaravALA jeNe zrI revatAcala para divya pASANAnuM navIna zrI neminAthanu maMdira baMdhAvyu' evA zrI sajjanamaMtrIzvara jaya pAme, paraMtu amRta karatAM paNa rasika, caMdramAnI caLakatI cAMdanI karatAM paNa svaccha, navIna AmravRkSanI maMjarI karatAM paNa vikasita, sugaMdhayukta ane vAdevInA trizada udgAra karatAM paNa sarala evI zrI vastupAla maMtrInI ukti (vANI) konA manane AnaMda upajAvatI nathI ? huM vastupAla ! pUrNimAnI rAtrithI gati thayela cadramAnI jyeAtine jItanAra evA tamArA yaza, kSIrasAgararUpa vasrane dhAraNa karanAra vasudhAnA eka uttarIya vastra samAna bhAse che." ityAdi stuti sAMbhaLatAM kaNa bhUpa samAna vicakSaNa evA matrIzvare sava kavIzvarAnA manAratha pUrNa karyA. kahyuM che ke-'sarva jAmAM agresara ane guNavatAmAM vikhyAta evA zrIvastupAla maMtrIzvare tIrthottama Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThe prastAva 343 evA zrI raivatagiri para zrI neminAtha bhagavaMtanI AgaLa magaLadIvA karatAM stotra racanArA evA A t janA temaja anya athI janAne prasannatApUrvaka cAvIza lakSa dravya dAnamAM ApyuM.' te vakhate e girirAja para dAna ApatAM tejapAla matrIe teA lakSa ke keATi dravyanA vyayanI gaNanAja na karI. vaLI sihe tyAM AnaMda sahita dhananA evA varasAda varasAvyuM ke jethI trirAe tene hemAMbuda evuM birUda Apyu. te vakhate ratna zrAvake zrI neminAthanA rautyanA dvAra para zidvAranI dIpikA samAna ratnAnI paridhAnikA karAvI ApI. vaLI dhanavatAmAM agresara evA bhIma zrAvake A janone ucita evA agaNita puNya kAryAthI matrirAjane paNa Azcarya cakti banAvI dIdhA. vaLI te vakhate lalitA devInI dAnalIlA sAMbhaLatAM iMdrANI paNa ma`trIzvaranI grahasthitine IcchavA lAgI. te avasare pAtradAna, jinapUjA tathA udyApana vigere sukRtyathI anupamA devIe peAtAnA nAmane yathArtha karI batAvyuM, vivekI janA sarvopacArathI vizada prakAre jinapUjA racatAM sarvAMga sukhAdhipatya pAmIne anukrame mAkSasukhanA bhAjana thAya che.' ema dhArIne atizaya bhaktimata evA anya saMghapati zrAvakoe paNa zrIneminAtha prabhunI sarva prakAre pUjA karIne sarva upadravanI zAMti nimitte tyAM ArAtriketsava ane maMgaLa nimitto magaladIpa karyA. pachI amita dAnathI athI janeAne Ana pamADIne sAdhujanAne satkArapUrvaka anivArya AhAradAna Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 zrIvastupAla caritra bhASAMtara ApatAM te maMtrIzvare muktikAMtAnA maNa sukhane paripuSTa banAvyuM. tyArapachI pUjArIone yogya satkAra karIne tathA aMbikA, pradyumra ane zAMbanI bhakitapUrvaka pUjA karIne sukRtazALI evA maMtrI parvata parathI nIce utaryA. have zatruMjaya tIrtha para surAsura ane manuSyone paNa zlAghanIya evAM je puNyakAryo maMtrIe karyA. te sarva saMkSepathI yathAzrata huM kahuM chuM, kAraNa ke parapuNyanA anumodanathI paNa mahA purNa thAya che. kahyuM che ke-dharmakRtya karanAra, saMtuSTa manathI .jA pAse karAvanAra, saMtuSTa manathI bIjA pAse karAvanAra, anumodana ApanAra ane bIjA prANIne sahAya ApanAra e sarvane samAna phaLa maLe ema tatvavettAo kahe che. kaLikALane tiraskAra karanAra evA maMtrIe prathama zrI zatruMjaya giri para iMdramaMDapa karAvyo. temaja tyAM aMbikAnA avalokana nimitte zAMba ane pradhumranAM zikhare sahita teNe zrI nemi prabhunuM caitya karAvyuM. vaLI tyAM karAvela zrIstaMbhatIrthanAyakanA rautyamAM potAnA rAjAnI, pitAnI, pitAnI strInI, pitAnA gurUnI ane pitAnA baMdhunI mUrtio karAvI. temaja tyAM IMdrANI sahita IMdranI jema zrI jayatala devI sahita potAnA svAmI vIradhavala rAjAnI gajedrArUDha mUrti karAvI. vaLI niraMtara vidvAnone dravyadAna ApanAra evA teNe tyAM pitAnI ane potAnA baMdhunI Arasa pASANunI adhapRSTha para sthApita evI mUrti Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 345 karAvI. vaLI tyAM matrIke jANe jagatanI rakSA karanAra yAmika (paheregIra) hoya evI e ajitanAtha tathA zAMtinAthanI kAyAtsagI mUtti karAvI. AMtara zatruone jItanAra, aMtarAyane dUra karanAra, jANe kapUrapUrathI ghaTita hAya tevA nirmAMLa ane jitazatru rAjAnA putra evA te zrI ajitanAtha prabhu tathA zrI zAMtinAtha prabhune joI ne kAnA manamAM Azcarya na thayu?'vaLI tyAM pAMca prakAranI bhAgalakSmInA jANe nidhAnakaLaza hAya tevA pAMca suvarNa kuMbha sthApana karyo. vaLI sAte dutinA jaya karIne jANe jayastaMbha rApyA hoya tetrI tyAM sAta devakulikA karAvI. vaLI IMdrama`DapamAM pazcima dvAra AgaLacadrakaLA samAna zveta evA seMkaDo pASANeAnu teNe tAraNa racAvyuM. te vakhate dhame IMdrane kahyuM ke-'he vatsa ! bahu khedyanI vAta che ke huM... (dharma) ciraparicita chatAM tu' mane eLakhatA nathI, ane kaLikALanI rucine dalana karanAra evA mane joyA chatAM tu' harSita thatA nathI, tenuM kharU kAraNa teA mane e lAge che ke vastupAle mArA kaLikAla zatrunA nAza karyAM, ane yAtrA karIne mArAmAM apUrva tejane sthApana karyu, temaja zatru MjayanA zikhara 52 utsava nimitte eka maMDapa ubhA karyAM. vaLI tIrthaM lakSmInA maDanarUpa evA iMdrama`Dapane karAvatAM zrI vastupAla maMtrIe kalpavRkSane pAtAne svAdhIna kayu", ciMtAmaNi ratnane manamAM sthApana karyuM, pAtAnI vANIne kAmadhenu anAvI, pAteja nidhAna svarUpane dhAraNa karyuM, maMdirane lakSmImaya banAvI dIdhuM ane dharmanA punarUddhAra karyAM.' Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvastupAla caritra bhASAMtara A vakhate IMdravimAna samAna cAmara, tathA zveta chatrAdi sapattiyukta, gIta tathA askhalita vAjiMtrAthI zabdAyamAna tathA ullAsapUrvaka jyAM nRtya thaI rahyuM che. evA devA samAna manuSyAe raceleA navIna snAtrApakrama joine matrIe nimatraNa karela iMdrane kSaNabhara e rAjyanI zakA thaI paDI, vaLI zrI AdinAtha prabhunA caityanI AgaLanI bhUmimAM teNe prAkAra sahita eka pratAlI karAvI temaja tyAM bhagavatanA snAtra nimitte maMtrIe sudhAkuDanA tiraskAra karanAra evA gajapada nAme kuMDa karAvyeA. vaLI ane prAsAda para jANe lakSmI ane kIrttirUpa kadanA pragaTa thatA navA aMkurA hoya tevA be suvarNanA daMDa sthApana karyAM. te vakhate zrI vIradhavala rAjA pAsethI sujJa evA teNe bhagavatanI pUjA nimitte tyAM akapAlitaka (aMkevALIyuM) nAme gAma apAvyu. potAnA vaDIla lUNIga ane mahUdevanI be mUtti AdinAtha bhagavatanA maMdiramAM praveza karavAnA mArge DAbI ane jamaNI bAjue pRthak maMDapikAmAM hastI para beThelI teNe sthApana karAvI. vaLI zrI yugAdijinanA dvAra para atyaMta vizada ane mAkSamaMdiranuM jANe eka seApAna hoya tevuM Arasa pASANanu eka mATu' tAraNa racAvyuM. traNe jagatanI saudarya zezabhAne jovAnA darpaNurUpa evA je tAraNane devA paNa atyAre trilakSa tAraNanA nAmathI gAya che. jyAM zrIsaMghapationI saubhAgyasapattine jovAne IcchatI heAya evI devAMganAe paNa jANe pAMcAlikA (pUtaLI)nA miSathI AvIne ubhI 346 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prastAva 347 rahI hAya ema jaNAtuM hatuM. vaLI hAthamAM vINA laI ne devAMganAo AnaMdapUrvaka jANe nira'taratI mAhAtmyane gAtI hoya tevI lAgatI hatI. te teAraNanI pAse unnata mattavAraNa (ATalA)thI maMDita ane jANe peAtAnI senA hAya tevI eka teNe jagatI racAvI. bhagavaMtanI AgaLa teNe be prazasti-catuSTikA karAvI, te jANe tAraNane jonAra caityalakSmInuM netrayugala heAya tevI zeAbhatI hatI. AdinAtha bhagavaMtanA khalAnakamaDapamAM praveza karatAM dakSiNa bAjue peAtAnI patnI lalitA devInA puNyanimitte sujJa evA teNe vividha khiAthI virAjita tathA maMDA sahit vIra prabhunI pratimAyukata satyapura tItha racAvyuM, ane DAbI bAjue pAtAnI bIjI strI saumyalatAnA zreya nimitte teNe zrI munisuvrata bhagavaMtanI pratimA cukata, samavasaraNa, azva, zakunI, vaTavrukSa, muniyuga tathA zikArInI mUrtti sahita andhAvAdha tIrtha karAvyuM. temaja tyAM jitazatru, zilAmegha rAjA, vaNika, sudanA devI, saukhyalatA tathA peAtAnI mUrttie paNa teNe sthApana karAvI. vaLI tenI AgaLa peAtAnA dAdA caDaprasAdanA puNyanimitte vijayI evA teNe ajitanAtha tathA saMbhavanAthanI mUrti sthApana karAvI. temaja peAtAnA ane lalitA devInA zraya nimitte sphaTikanAM dvArayukata. evI uttara dizAbhimukha e devakulikA karAvI. vaLI zrI Adi jinanA caityamAM dakSiNa ane uttara khAjue teNe cAra cAra tuSTikA karAvI. temaja zrI AdinAthanA Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 zrIvastupAla caritra bhASAMtara mULa caitya para kAMcananeA kaLaza tathA zrImadaeNvIgRha para suvarNanA daDa sahita kaLaza sthApana karAvyo. zrI yugAdidevanA caitya para potAnA pautra pratApasiMhanA punimitta sujJa evA teNe traNe maDapAnA traNa suvarNa kuMbha karAvyA. vaLI puNyAbhimukha evA zrI tejapAla maMtrIe potAnA puSyanimitta zrIpArzvanAthanI mUrti sahita pavitra prabhAyukata evuM za'khezvarAvatAra nAme caitya karAvyu, ane maDapanI pAse yazasvI evA teNe nadIzvara dvIpanI racanA karAvI. vaLI kulIna evA teNe peAtAnI sAte mhenAnA kalyANanimitte tenI pAse sAta devakulikA karAvI. temaja mahladevanI strI lIlpA ane anupamA tenA putra ane pautra pUrNasiMha tathA pethaDa emanA puNyanimitte cAra devakulikA tathA maMtrInA mitra yazarAja zreSThInA zreya nimitte traNa devakulikA karAvI. vaLI anupama mativALA teNe potapotAnA dehamAna pramANa anupamA devInI tathA pAtAnI Arasa pASANanI e mUti karAvI. temaja sujJa evA teNe pAtAnI anupama priyAnA anupama puNyanI siddhi nimite eka anupamAsara nAme sarovara ane jinapUjana nimitta te sarovaranI pAse AvelA kuDa AgaLa naMdana vananI zAbhAne ApanAra evI eka vATikA karAvI. vaLI te saraiAvaranA kinArA para teNe kapa yakSa ane aMbikA devInA maMdiranA miSathI velArazaila karAvyA. temaja te sAvararUpa tilaka para kapardi yakSanA maMdiranI lakSmInA sImaMta samAna padyakhaMdha (parathAra) Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 349 karAjyeA. vaLI e parvata para prathamanA jINu thaI gayelA pardi yakSanA bhavananA teNe uddhAra karAvyA, DAbI bAjue eka tAraNa ane tenI cAre bAju ArasanI jagatI (koTa) karAvI, ane garbhagRhanI pAse teNe zrI pArzva prabhunA eka lekha karAvyeA. vaLI suvaNu, vidruma, mautika ane IMdranIlamaNinI mUrti ethI alaMkRta, 'cAM tAraNAthI maneAhara ane addabhuta prabhAyukata evuM aSTApada tI teNe karAvyuM. jemAM kaseATInA pASANanA tabhayukata ane racanAthI maneAhara evI udAra bhUmi vIjaLIyukata sutra meghamALA samAna zeAbhe che. zrI zatruMjaya girinI nIce zrI vAgbhaTaprapA che, tyAM zrI saMghanI tRSAne dUra karanAra jaLa pUrva na hatuM, eTale nagaranI AgaLa suna evA vastupAla matrIe peAtAnI priyA lalitA devInA zreyanimitte atizaya jaLathI virAjita, nirmaLa ane haMsazreNithI suAAbhita evu' lalitAsara karAvyuM, jene joIne leAkeAnA manamAM mAnasarAvaranA bhrama thavA lAgyA. dhArmika evA teNe lalitAsaranI pALapara sUrya, zaMkara, sAvitrI, vIr jina, aMbikA ane kaMpI yakSanAM madira karAvyAM. vaLI prathama prabhunI pUjAnimitte teNe pattharathI bAMdhelA vizALa kUpathI maneAhara evI pAtAnA ane girinA nAmathI prasiddha vATikA karAvI. vaLI zatruMjaya mahAtIrthanA ghaTApathanA vibhUSaNarUpa zrI AdinAtha madiranA teNe uddhAra karAvyeA. temaja za Mkha samAna ujavaLa kIrtti Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 zrIvastupAla caritra bhASAMtara vALA evA teNe tyAM sudhAnA kuMDarUpa ane vistRta kamaLoyukta eka kuva karAvyo ane paraba maMDAvI. temaja e maMtrIzvare vaTavRkSa, kUpa ane maMDapikA sahita vAlAka gAma tathA maMDapadra gAma zatruMjayane AdhIna karyA. vIrejaya nAmanA gAmamAM vastupAlanA nAmathI eka citya ane yAtrikonI sagavaDatAne mATe paraba tathA dAnazALA teNe karAvI. vaLI bhaktithI bhAvita evA teNe virejaya gAmanI badhI Avaka zatruMjayanI pUjA nimitte arpaNa karI. vaLI tyAM saMghane utaravAnI sagavaDanimitte teNe pratelI ane vapra sahita pAMca maTha karAvyA. "sarva dAnomAM annadAna vadhAre zreSTha che ane temAM paNa tIrthabhUmimAM te vadhAre phaLadAyaka thAya che" ema dhArIne nAnA prakAranA bhojananI sAmagrI sahita ane zramane dUra karanAra evI tyAM be dAnazALAo karAvI ke jyAM tIrtha yAtrine tathA tIrthanI rakSA karanArA lokone gauravapUrvaka yathAruci annadAna niraMtara ApavAmAM AvatuM hatuM. vaLI aMkapAla nAmanA gAmamAM pavitra AzayavALA teNe pitAnA pitAnA zreyanimitte jinabhavana, mAtAnA zreyanimitte paraba, mAta-pitAnI samRddhine nimitte dAnazALA ane pitAnA prayanimitte sarovara, mahAdevanuM maMdira tathA musApharone rahevA mATe sthAna vigere karAvyAM. ema nAnAM meTAM jinacaitya, jinabiMba tathA mahensamAM dharmArthI evA teNe zrI zatruMjaya giri upara surAsura ane manuSyonI samakSa sarve maLIne aDhAra kaTi ane tresaTha lakSa dravyano Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha prastAva 351 vyaya karyAM. te zrImAn vastupAla maMtrIzvara jagatamAM jayavaMta varto. have adbhuta bhAgyavaMta evA te mane matrIee zrI giranAra tIrthamAM je dhama kRtyA karyAM te have sakSepathI kahuM chuM. zrI raivatAcalanA zikhara para zrI nemi prabhunA caityanI pAchaLa pAtAnA zreyanimitte zrI zatrujayapati AdinAthanu* caitya pApane dUra karanAra evu' vastupALavihAra nAmanuM vAstunA pati vastupALe karAvyuM. dedIpyamAna evA suvaNa kuMbha tathA pharakatI patAkAyukta, kailAsa giri samAna unnata, devAne paNa Azcarya pamADe tevuM te zrImAna yugAdinAthanuM caitya jotAM kayA manasvI puruSanA aMtaramAM parama AnaMda na ubharAyA ? vaLI te caityamAM atyaMta pavitra kAMtiyukta ane dRSTine eka mahAtsavarUpa evI AdinAtha prabhunI mUtti jotAM zuM A mUrti ujjavaLa suvarNanA athavA caMdramaMDaLanA paramANu daLa laIne banAvavAmAM' AvI che ke kSIrasAgaranA udAra kalleAla laI ne anAvavAmAM AvI che ? ' evA vikalpa thatA hatA. vaLI potAnA pUrvajonA zreyanimitte matrIzvare zrI ajitanAtha ane vAsupUjya bhagavaMtanI mUrti sthApana karI, ane tenA raMgamaMDapamAM teNe meATA pramANa yukta caDapanI mUtti, zrI vIra jinanuM biMba ane aMbikAnI mUrtti karAvI. garbhagRhanA dvAra AgaLa dakSiNa ane uttara bAjue peAtAnI ane pAtAnA anuja khaMdhunI gajArUDha mUrtti sthApana karAvI. tenI DAbI Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 zrIvastupAla caritra bhASAMtara khAjIe lalitA devInA zreyanimitte teNe peAtAnA pUrvajonI mUrttiA sahita sametazikharanI racanA karAvI ane dakSiNa bAjue saukhyalatAnA zreyanimitta peAtAnI mAtA ane bahenanI mUrttio sahita aSTApadanI racanA karAvI. vaLI traNe vidyAnA AzrayarUpa evA teNe e traNe prAsAdanA traNe jagatane Azcarya pamADe tevAM traNa tAraNa karAvyAM. vaLI sujJa evA teNe vastupAlavihAranI pAchaLa anuttara vimAna samAna kapa yakSanu eka maMdira karAvyu'. vaLI marUdevI mAtAnA maMdiramAM mAtRbhakta evA teNe pAtAnI mAtAnI gajedrastha mUtti sthApana karAvI, temaja zrI neminAthanA caityamAM tridvArama`DapanA dareka dvAra para caMdra samAna nirmaLa pASANanAM traNa tAraNa racAvyAM. matrIzvare zrI neminAtha bhavananA dakSiNa, pazcima ane uttara dvArane tAraNeAvaDe evAM te suAAbhita karAvyAM ke tenI zeAbhA jotAM jagatanI dRSTi anyatra vizrAmaja na pAme. zrI nemi prabhunA caityanA garbhagRhamAM uttara ane dakSiNa bAjue teNe peAtAnA pitAnI ane pitAmaha ( dAdA )nI azvastha mUrtti karAvI ane tyAM peAtAnA mAtapitAnA zrayanimitte zrIzAMtinAtha tathA ajitanAtha bhagavaMtanI kAyAtsargastha mUrtti karAvI. vaLI te catyanA caDapamAM jinasnAtrane mATe agavaDa paDatI joIne teNe eka vizAla IMdramaDapa karAvyA. jyAM zrI nemi prabhunI mahA adbhuta mUtti joI ne snAtra karanArA AnaMdamagna thaI kSaNabhara brahmasukhanA svAda letA hatA. 'jyAM nibha ya thaIne lIlApUrvaka nRtya karatI evI bhAgyavatI devAM Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha. prastAva 353 ganAe potAnA svAmInuM rUpa ane saubhAgya haraNa kare che ane vinaya sahita jinezvarone vaMdana ane praNAma karatA munio jyAM pitAnAM kaTibhavanAM pApa khapAve che, mATe traNe jagatamAM A tIrtha samAna bIju tIrtha nathI." ema pitAne hAtha uMce karIne jANe kahetI hoya evI staMbhastha pUtaLIo bhAsatI hatI. vaLI zrI neminAtha tathA potAnA vaMzajonI mUrtie yukta teNe eka muddaghATanaka staMbha karAvyA. vaLI tyAM potAnA pitA AzarAnI ane semavaMza pitAmahanI azvastha mUrti teNe karAvI. vaLI kuLarUpa kairavane candramA samAna evA teNe prapAmaThanI pAse sarasvatInI pratimA sahita, prazastiyukta ane pitAnA pUrvajonI mUrtio sahita traNa devakulikA karAvI. vaLI unnata evA zrI nemimaMDapa para potAnA vizAla kuLamAM zrImAna evA teNe kalyANakaLaza (suvarNa kaLaza) ArepaNa karyo. zrI aMbikA devInA maMdiramAM teNe maMDapa karAvyo ane tyAM ArasanI eka devakulikA karAvI. temaja potAnA nirmaLa yaza samAna ujajavaLa ArasathI teNe tyAM aMbikAne parikara karAvyuM. tenA zikhara para caMDapanA zreyanimitte teNe zrI nemi prabhunI mUrti, caMDapanI ramya mUrti ane maladevanI suMdara mUtti karAvI. vaLI caMDaprasAdanA puNyanimiro teNe avalokanA zikhara para zrI nemi prabhunI caMDaprasAdanI ane pitAnI mUrti sthApanA karI. pradyumna zikhara para sAmanA zreyanimitte teNe zrI neminAthanI, 23 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara emanI ane tejapAlanI mUrti karAvI, ane zAMba zikhara para teNe pitAnA pitAnA zreyanimitte zrI nemi prabhunI, pitAnI ane mAtAnI mUrti bhaktipUrvaka sthApana karAvI. vaLI zrI tejapAla maMtrIe kalyANatritaya evA nAmathI prasiddha zrI neminAthabhavanane ArasathI unnata karAvyuM, ane vizeSajJa evA teNe tenA zikhara para sAta cosaTha gadIyANA suvarNa no ane prauDha kalaza sthApana karAvyuM. tyAM trirUpe rahelA zrInemisvAmI praNAmathI durgatine dUra kare che ane stutithI nivRti Ape che. tyAM zrIneminAthanuM paMcAmRtathI snAtra karatAM prANa parabhavamAM prauDha ane udAra padavIne prApta kare che. tyAM balAnaka para birAjamAna zrInemi prabhu traNa upavAsa karIne temanI pAse kAryotsarga rahenArane sAkSAt pitAnuM svarUpa darzAve che. tyAM tIrthayAtrikone jaLanI agavaDa joIne maMtrIzvare sarvatra jaLakuMDa karAvyA. - zrI ujjayaMta girinI nIce navAM hATa, prapA, vApI ane saMghapati gRhathI suzobhita evuM navIna tejapAlapura vasAvyuM, ane tenA anuja baMdhu sujJa tejapAla maMtrIe niSkapaTa bhAve saMghavAtsalyanimitta tyAM dAnazALAo karAvI. A navIna nagaramAM rahenArA loke kubera samAna zrImaMta, sarvadA karavarjita, saMghanuM vAtsalya karanArA ane puNyakAryamAM sadA tatpara hatA. vaLI pitAnA pitAnA yanimitte sujJa evA teNe e nagaramAM AsarAjavi. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSThe. prastAva 355 hAranA nAmathI zrI pArzvacaitya karAvyuM, ane peAtAnI mAtAnA sukRtanimitte te nagaranI khahAra uchaLatA kallAla yukta kumAradevIsara e nAmanuM vizAla sarovara karAvyuM. vaLI tyAM caityamAM mammANi khANanA navIna caMdrakAMti samAna maneAhara pASANanI zrI pArzva prabhunI prauDha pratimA teNe sthApana karI, ane zrI pArzva prabhunI pUjAnimitta AnaMdita evA teNe tyAM nila ane atyaMta ramaNIya evuM eka udyAna racAvyuM. vaLI zrI tejapAla maMtrIe musAphAnI agavaDa dUra karavA peAtAnI purI ane vAmanapurI (vaNathaLI)nA madhya bhAgamAM eka puSkaLa jaLayukta vAva karAvI. temaja vAmanasthalI (vaNuthaLI)mAM teNe jagatane AnaMda ApanAra tathA vasudhAne eka cadroya samAna ramya vasati (sthAna) karAvI ane tenI sAra saMbhALa mATe amuka rakama anAmata mUkI. sunA evA maMtrIe vRkSAdikathI abhirAma ane tapovananA AdhArarUpa evuM phaeNTeDI nAme gAma tyAM vyavasthApUrvaka vasAvyuM ane tIrtha tarapha jatA saMghaleAkane vastrApathamAM rAjAnI AjJAthI duSkara karathI mukta karAvyA. vaLI dvArikA pAse gAmatI nadInA ane samudranA sagama AgaLa teNe eka unnata zrInemicaitya karAvyuM, temaja zakhAdvAra dvIpamAM mithyAtvIene samyaktva pamADavA tejapAle prathama prabhunuM maMdira karAvyuM, ane rAjAnA manane satuSTa rAkhavA teNe tyAM jainetara zakhezvaragrahanA Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa6 zrIvAstupAla astri bhASAMtara uddhAra karAvyo. vaLI e maMtrIzvare revatAcalanA zikhara para dAnazALA, maTha ane saMghanA utArA mATe makAna karAvyAM. temaja tyAM sarva dAnazALAomAM teNe abhyAgatone yatheccha annadAna apAya tevI vyavasthA karI. "mahAtIrthamAM je supAtrane annadAna ApavAmAM Ave te zivalakSmI svayameva hatakamaLamAM AvIne prApta thAya che ema dhArI zrIjinezvarone pUcha, sAdhuone zuddha azana pAnAdi ApI, dIna janene uddhAra karI ane dhArmika janone sahAya ApIne tIrthayAtrAthI teNe parama pavitratA prApta karI. have ahIM saMgraha klekanI hakIkta ApavAmAM Ave che. zrI giranAratIrthanA zikhara para je sukatazALIe pitAnA zreyanimitte jinamaMdira, jinabiMba, maTho ane AvAsAdi karAvatAM bAra kaTa ane vyAzI lakSa drazna kharacyA e zrImAnuM vastupAla maMtrIzvara kene prazaMsanIya na hoya ?" - bhUmimaMDaLa para ALoTatA gohilavADanA rAjAee sevakonI jema aneka bheMTaNAM ApIne maMtrIzvarane. satkAra karyo. pachI iMdra samAna prabhAyukta evA maMtrIzvara zrIsaMgha sahita zrIaMbikA devInI sahAyathI pitAnA nagara tarapha cAlyA. eTale AgaLa jaLavaDe pUravAmAM megha Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSo prastAva 317 sahAya karanAra hovAthI atyaMta bhISma evI grISma RtumAM paNa pagale pagale pAtAnI kIrtinI jevI bhavya nadIone te jovA lAgyA. e rIte potAnI pratijJAne yathA pALanAra, kIrttirUpa navIna priyAne varanAra tathA vidhine jANanAra evA te matrIzvara AnaMdanA kaleAla sAthe dhavalapuramAM AvI paheAMcyA. eTale AnaMda pAmatA samasta paurajanA sahita vIradhavala rAjA tenI sanmukha AvyeA. tyArapachI zrIsadha sahita mahAtsavapUrvaka nagaramAM praveza karI peAtAnA bhavanamAM AvI ratha parathI bhagavaMtane utArIne maMtrIzvare azana, vastrAdikathI zrIsaMghanA satkAra karyAM. tenA purapravezeAtsava vakhate upara bAMdhela tAraNeAthI paurajanAnI gRhazreNi samAna bhAsavA lAgI tathA AnaMda ApanAra vistRta mahAtsAyukta tathA pharakatI dhvajAo sahita sarva jinAlayeA sannaDhanAnI jevA zezabhavA lAgyAM. samasta rAjamArga sadA nakSatrathI maMDita evA pUrNimAnA AkAza samAna dIpta caMdramAnA udyotamaya bhAsavA lAgyA, bhAgasthiti rahita kRSNanI lakSmInI jema AkAzamAM zAbhatI patAkAothI cAre bAju dukAneAnI zreNi zeAbhavA lAgI ane aMjanAne prasanna karanAra suzrAvakanI zreNi gagAnI jema puNyathI parane AnaMda ApanArI thaI paDI. pachI samasta saMdha tathA sa khaMdhue sahita maMtrIzvarane bahumAnapUrvaka khelAvIne zrI vIradhavala rAjAe pAMte peAtAnA khaMdhunA jema tene peAtAnA pavitra rAjamaMdiramAM yuktipUrvaka bheAjana karAvyuM. te vakhate rAjAe Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara yuktipUrvaka karela bhaktine Ine samasta saMgha Azca pAmIne ciMtavavA lAgyA ke ahA ! A vIradhavala rAjAnA vinayabhAva, sadhavAtsalya ane tenI aucityakAritA kevI che ? e rAjA dhanya puruSAmAM mugaTa samAna ane puNyavaMta janAmAM agresara che. vaLI parama AdhibIja kharekhara ene prApta thayuM hoya ema lAge che, kAraNa ke zrIsaMgha, tIrthaMkara, AcAya, sAdhu ane guNavata janAnu je bahumAna kare temane samyaktva zuddha hoya che.' bhAjana pachI vizeSa puNyanI IcchAthI rAjAe vivekapUrvaka zrIsa'ghanI kusumAdikathI pUjA karI ane sarasa'dhapati tathA baMdhu sahita matrIzvarane ghaNAja gaurava sAthe paTakuLAdi vasro paherAvyAM. 358 6 pachI ma`trIzvare sa'ghapatione pUchyuM ke ' tamAre yAtrAmAM keTalA vyaya thayA ?' eTale teomAM prathama ratna zreSThI khelyA ke he svAmin ! dharmArthe samarata kRtya karatAM baMne tIrthamAM mAre koTI draSmanA vyaya thayA. pachI bhIma zreSThI olyA ke huM matrin ! mAre siddhAcala para satyAzI hajAra ane raivatAcala para eka lakSa drummanA vyaya thayA.' eTale AbhaDazAha melyA ke he. maMtrIzvara ! tIrthayAtrA karatAM mAre eka kITI ane sALa lAkhanA kharce thayA.' pachI AbhaDazAhanA putra Asa pAsa melyA ke huM prabhA ! zrIzatruMjaya parvata para cAlIza hajAra, raivatAcala para sATha hajAra ane zrIde Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAva 3pa0 vapatanamAM eka lakSane mAre vyaya thayo. eTale maMtrirAje tene pUchyuM ke "he bhadra! devapatanamAM eka lakSane vyaya zI rIte thaye ?" eTale mugdha svabhAvavALo te belyo ke "sarva zAstrane abhyAsI evo eka brAhmaNa mAre gurU che, teNe prabhAsamAM snAna, dAnAdimAM tatpara evA mane kahyuM ke "jainatIrthamAM thayela vyayanA prAyazcittanimitte lakSa drambha jaLathI dhoIne prathama je brAhmaNane dAnamAM ApavAmAM Ave to priyamelaka tIrthamAM vidhipUrvaka snAna thaI zake." AthI he maMtrin ! mAre tyAM vadhAre vyaya thaye." e pramANenI kAnane karavata samAna tenI vANI sAMbhaLIne maMtrI atyaMta khinna thaIne tene niSphara vacanathI kahevA lAgyA ke " are duSTa ! durAcAra ! sujJa janothI bahiSkRta ! pitAnA AtmAne te vRthA bhavasAgaramAM nAkhe. traNe jagatamAM zatruMjaya ane giranAra samAna koI tIrtha nathI. e baMne tIrtha svapara AgamamAM vikhyAta ane karmarajane dUra karanArAM che. kahyuM che ke aDasaTha tIrthonI yAtrA karatAM je phaLa thAya teTaluM phaLa eka AdinAtha prabhunuM smaraNa karatAM thAya che. traNe jagatamAM namaskAra samAna maMtra, zatrujaya samAna giri ane gajendrapadanA jaLa samAna anya jaLa nathI. zrIsaMghane sarva bhAra dhAraNa karavAmAM dhuraMdhara tathA suzrAvakemAM mugaTa samAna evA tArA pitAe zatruMjayane giranAra tIrthamAM kaTi draznane vyaya karyo ane te tene putra thaIne e baMne tIrthanI yAtrA karIne paNa kugurUnA Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 zrIvastupAla caritra bhASAMtara kathanathI AvuM mahApApa karyuM ? aMdhakArathI gherAyela aMdha jema aMdhakRpamAM paDe che, tema kugurUthI mUDha banele tuM bhavaphapamAM paDyo. huM te kaI kaI vakhata je lekakRtya karuM chuM te rAjAnA manane prasanna karavA ane svadharmanI sthiratA mATe karUM chuM." pachI adharmIonA daSTAMtarUpa evA te brAhmaNane bolAvI karkaza vAkyothI tenI nibhraMchanA karIne maMtrIzvare tene kahyuM ke "are vipra! tu AsapAlane gurU banI lakSa dramma laIne lobhAMdha banyuM chuM. atyAre je gurU sahita yajamAnane huM daMDa karuM te lokamAM mane avarNa vAra lAge tema nathI, kemake tuM brAhmaNa chatAM ubhaya lokavirUddha karma kare che ane mugdha lokone chetarIne aMdha evA bhavakUpamAM nAkhe che. AjathI A durAzaya AsapAlane huM jJAti bahAra karuM chuM ane tene gurU e tuM paNa kadApi mArI najare caDIza nahIM ema AjJA karuM chuM. vaLI have pachI prabhAsamAM snAna karatAM zatruMjayAdi tIrtha para karela vyayanA zeAdhananimitte je kaI mUDhAtmA prAyazcitta Apaze tene brAhmaNoe sarvatra jJAtibahAra kare evo hukama karuM chuM." e rIte maMtrIzvare tyAM sarva brAhmaNone belAvIne tenI pAse vyavasthA karAvI. pachI AsapAlanA pitAnA AgrahathI lakSa draznanA vyayapUrvaka maMtrIe AsapAlane pAcho jJAtimAM lIdhe. - pachI zrI saMgha samastane gaurava sahita sarva prakAre vastrAdi tathA caMdana, kusumAdithI satkAra karIne tene yathA Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 54. prastAva . . . . 31 sthAne vAne karyo ane zrIvaradhavala rAjAne rAjavaga sahita pitAnA ghare bolAvI, atyaMta bhaktipUrvaka svAdiSTa jina karAvI, navAge nava addabhuta ratnathI tenuM pUjana karI, pUrve samudra pAsethI prApta thayela dakSiNAvartI zaMkha tathA tejadAra a bheTa ApIne maMtrIzvare vastrAdikavaDe saparivAra tene atyaMta saMtuSTa karyo. "ahe! tIrthayAtrAnA miSathI ditsava karatAM jeNe baliSTha evA kalirUpa zatruno paNa parAbhava karyo evA maMtrIne dhanya che." pachI zatruMjaya tathA ujajayaMta tIrthane vaMdana karavAnA divase dara varSa dhavalapuranA maMDanarUpa zatruMjayAvatAra tathA ujajayaMtAvatAra cityamAM majajane vapUrvaka upavAsa karIne pitAnA baMdhu sahita zIlavAn evA vastupAla maMtrI pAraNAne divase saMdhavAtsalya tathA pavitra vastudAnathI munijanonI bhakti karavA lAgyA. e rIte tIrthadarzananA divase bane tIrthanI samyagu rIte vaMdanavidhi karatAM aMtaramAM AnaMda pAmatA evA zrImAn vastupAla maMtrIzvare te baMne caityamAM abhiSekensava karIne sarva cetyo para mahAdhvaja caDAvyA tathA zrAvakajanone ane munijanano savistara satkAra karyo. iti zrImahAmAtyazrIvastupAlacaritre dharmamAhAtmyaprakAzake zrItapAgacchAdhirAjazrIsomasuMdarasUrizrImunisuMdarasUri- zrIjayacaMdrasariziSyapaMDitazrIjinaharSagaNikRte / have karatAvAda Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 36ra zrovastupAla catri bhASAMtara saptama prastAva have eka divasa prabhAte zaucakriyA karIne zrIvIradhavala rAjA rAja lIlApUrvaka pitAnI rAjasabhAmAM AvIne siMhAsana para beThe hatuM, evAmAM rAjAothI sevyamAna ane baMne maMtrIothI parivRtta evA tene carapurUSae. AvIne vijJapti karI ke "he svAmina! uttara dizAmAM asaMkhya guNonA sthAnarUpa ane samasta saMpattinA dhAmarUpa evI ceginI nAme prakhyAta nagarI che. jyAM sarva purUSa samartha, puNya ane lAvaNyathI gaMbhIra, dhImAnene priya, kuLa paraMparAthI saMpattine bhegavanArA tathA lakSaNavaMta che. tyAM samudranI je dustara bahuja satvazALI ane pitAnI senAthI parivRta e zrImAna majadIna nAme rAjA che. te yavanezvara vegavaMta azvothI baliSTha ane pitAnA jAtisvabhAvathI anyAyano parama avadhi che. arjunanA vegavaMta bANonI jema jenA karoDe subhaTe eka kSaNavAramAM raNabhUmine AcchAdita karI mUke che. jenI senApati sahita senAthI raNabhUmimAM trAsa pAmelA zatruone mAtra tRNa bhakSaNa karavAthIja dayApUrvaka choDI mUkavAmAM Ave che. samudranA calAla kallolanI jema jenI senAnA madonmata hAthIo A acalA (vasuMdharA) ne cAre bAju Adra karI mUke che. he svAmin ! tenA AdezathI zUravIra rAjAothI pracaMDa. evI tenI senA gurjarabhUmi tarapha vegathI dhasI Ave che." A pramANenI carapurUSanI vANuM sAMbhaLatAM ciMtAthI dimUDha. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saptama prastAva 363. banI gayelA rAjAe vastupAla maMtrIzane kahyuM ke "denya ane dayAthI varjita evuM dilIpatinuM sinya ApaNA deza para vegathI dhasI Ave che ema A carapurUSe kahe che. gaMgAnA pravAhanI jema ene atyaMta pracaMDa vega aTakAvavAne A dharAtala para koI paNa rAjA samartha nathI. e umatta yavanakuMjaroe vidvAnemAM agresara evA gardabhilA rAjAnuM saritAne kAMThe rahelA vRkSanI jema mULathI unmelana karI nAkhyuM, vaLI sUryamaMDaLanA azva jevA atyaMta samartha ane unnata azvapara ArohaNa karIne je azvakIDA karatA hato evA aneka rAjAothI sevyamAna ane asahya tejavALA zIlAditya rAjAnuM paNa e yavanoe eka yavanA cheDavAnI jema kSaNavAramAM ucchedana karI nAkhyuM. vaLI sUrya samAna tejasvI je rAjAnI AjJA vasudhA para sAta janamAM rAjahaMsInI jema kIDA karI rahI hatI evA ane caMdra samAna ujjavaLa yazavALA jayaMtacaMdra rAjAne paNa e yavane e bANe varasAvIne kSaNavAramAM nAza karyo. vaLI zahAbuddIna bAdazAhane samarAMgaNamAM vIza vAra bAMdhIne dharmanA miSe jeNe choDI mUka hatA. tevA kSatrimAM agresara pRthvIrAjane paNa rAvaNa samAna evA teNe potAnI kIrti ane vIryanI jema bAMdhI lIdho, mATe e durAzo devone paNa ati durbhaya thaI paDyA che, to te buddhinidhAna maMtrinuM ! ApaNe atyAre zuM karavuM? te kaho."eTale maMtrIzvare kahyuM ke "he svAmin ! e saMbaMdhI tamAre ciMtA na karavI, ApanI Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara AjJAnA prabhAvathI emane paNa huM jItI laIza." pachI prasAdapUrvaka rAjAne Adeza meLavIne caturaMga senAnA bhArathI vasuMdharAne kaMpAvatA ane pagale pagale dAna ApatA evA te sAhasI ane vIrasarI maMtrIzvare jayane sUcavanArAM zubha zakune joIne jayayAtrA nimitte te yavana rAjA para caDAI karI, eTale raNAtura evA bAhudaMDathI aneka zatruone trAsa pamADanAra evA sAmaMtapAla vigere sAmaMta rAjAo paNa tenI sAthe AvavA taiyAra thayA. pachI prajAnA upadravane pratIkAra karanAra, sajajanone mAnya ane zreyanA athI evA teNe AgaLa cAlatAM serIsakapura (serIsA)mAM AvIne sAkSAt nAgaeNdrathI sevyamAna ane sevakane abhISTa ApanAra evA zrIpA prabhunI prauDha sAmagrI sahita pUjA karI ane te rItya para teNe utsavapUrvaka suvarNakuMbha sthApana karyo. temaja cAra catuSkikA ane eka dharmazALA tyAM karAvI. vaLI jinapUjAnimitte sujJa maMtrIzvare eka navI vATikA tathA vApI ane prapA yukta eka dAnazALA karAvI. e rIte dharmanimitte tyAM eka lakSa drammano vyaya karIne maMtrI uMcI vajAothI bhUSita evA pattana (pATaNa) mAM AvyA. tyAM tenA bhAgyabharathI AkarSAyelI mahilA nAmanI devIe nidrAdhIna thayelA tene rAtre svapnamAM kahyuM ke "he vatsa ! yavanasenAnI tuM ciMtA karIza nahIM, kAraNa ke vIradhavala rAjAnuM ane tAruM bhAgya hajI jAgrata che. vegavaMta ane unnata aAthI zIghagAmI yavane abudAcalanA mArge Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - saptama prastAva para mArI hadamAM praveza karaze, tenI senAne oLaMgavAnA ghATa (parvatanA mArga) ghaNAja durgama che, mATe vIra rAjAone laIne tAre prayatnapUrvaka tyAM AvI tene niSedha karo, ane jyAre e yavana sarva niHzaMka thaIne pitAnI chAvaNImAM vAsa svIkAra karI annapAkAdi, kiyAmAM vyAkuLa hoya te vakhate dhImAn evA tAre senAnI AgaLa thaI sarva sAmagrI sAthe yuddha karavAne prAraMbha karavo. he maMtrinuM ! mArA prabhAvathI rAjahaMsInI jema jayalamI satvara lIlApUrvaka tArA karakamaLamAM AvIne nivAsa karaze. e rIte devInA Adezane pAmIne te tarataja jAgrata thayo ane maMgaladhvanipUrvaka palaMgathI nIce utaryo. pachI AvazyakAdi AcAra tathA jagadagurUnI pUjA karIne prabala utsAha yukta evo te abudagiri. tarapha cAlyo. AgaLa cAlatAM prahAdanapura (pAlaNapura): mAM AvIne AnaMdI evA teNe prahAdanatya parama bhaktipUrvaka zrIpAzva prabhune vaMdana karyuM. tyAM nitya para suvarNanA traNa kuMbha sthApIne teNe DAbI bAjue zrIneminAthanuM meTuM biMba sthApana karAvyuM. vaLI tenA balAnakamaMDapano teNe uddhAra karAvyuM ane tyAM pUjA nimitte sepArI bajAranI sarva Avaka arpaNa karI. pachI caMdrAvatI nagarImAM AvatAM abudagirinA ezvaryayukata dhArAvarSa rAjA maMtrIzvaranI sanmukha AvyuM, ane bheMTaNAthI tene saMtuSTa karIne abudagirinA svAmIe, Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3} } zrIvastupAla caritra bhASAMtara mleccha senAnA AgamananA vRttAMta tene nivedana karyAM. pachI kalpAMta kALanA samudra samAna dustara, bhayaMkara ane gaganamAM uDatI rajathI sarva dizAone AcchAdita karanAra evuM yuvanAnu... sanya paryaMtanI najIkamAM Avela pAtAnA carapurUSo dvArAe jANIne tyAMnA rAjA sahita matrIzvara sainya laIne tarataja tenI sanmukha gayA, ane devInA Adeza pramANe IMdra samAna parAkramI evA vIra maMtrI uddhRta yavanAnI sAthe yuddha karavAne mATe dhasyA. tyAM bhIma ane arjunanI jema pAchaLa dhArAva rAjA ane AgaLa matrIzvara ane sakhta rIte yavana senAne haNavA lAgyA, eTale mahA ejasvI evA matrIthI pIDAtI yavana senA ALa akhaLAnI jema bahuja AkraMda karavA lAgI. te vakhate bicArA tukI A peAtAnA mukhamAM AMgaLI nAkhIne khuMkhArava sahita teAkhA peAkAravA lAgyA. keTalAka yavanA lajjA rahita thaI temanA page paDIne pAtAnAM vastrA ane asrA temane ApavA lAgyA. vaLI jamIna para paDelA vIra puruSAnAM dhaDa jANe devAMganAnA mukhakamaLanA parimaLathI pramudita thayAM hAya tema nRtya karavA lAgyAM. vAraMvAra mUrchA pAmatI kAI vIrAMganA bhUmi para ALeATatA pAtAnA prANanAthanA mukhakamaLane cuMbana ApavA lAgI. koI pativratA lalanA rAgathI svAmInA dhaDane pAnAnA kheALAmAM laIne tenA yazeAgAna karavA lAgI. kAI mAhamUDha vIrAMganA maraNa pAmelA chatAM potAnA svAmInA mukhamAM Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva dahIMthI meLavelo zIta karI nAkhavA lAgI. koI vIra nArI pRthvI para paDelA potAnA svAmIne kamaLa pANipathI jANe zAMta karatI hoya tema bhaktipUrvaka tenA caraNa cAMpavA lAgI. keI mRgekSaNa raNabhUmimAM potAnA patine vimukha thayela joIne roSathI rakta banI tenA para tIrNa kaTAkSa pheMkavA lAgI. keI prabaLa yavanAMganA potAnA mRta patithI veSTita thaI zatrusubhaTa para bANo varasAvavA lAgI. koI zIlavatI pramadA pitAnA svAmIne kapUrathI vAsita zItala jaLanuM pAna karAvavA lAgI, kAraNa ke saMkaTa samaye strI e sAcA mitra samAna che. A vakhate raNabhUmimAM lAkho vIra cavanene jamIna para DhaLI paDelA jeIne pAvana karUNuM rasathI pUrita e te maMtrIzvara yuddhathI virAma pAmyA, eTale hatazeSa rahelA yavano raNabhUmine tajI potAnA prANa muSTimAM laIne bhAgI gayA. e rIte devInA prasAdathI jayalakSamI meLavIne maMtrIzvare te vakhate yavanenAM seMkaDo a, baro ane Ayudho grahaNa karyA pachI raNakarmamAM sahAya karanAra evA paramAra rAjAne aparimita sanmAna ane dAnathI AnaMda pamADIne nItimAn e maMtrirAja vAdyamAna agaNita vAjitrAnA nAdathI zatruone trAsa ApanAra tathA tAraNe ane vajAothI suzobhita evA pattanapura pAse Avyo, eTale harSita thayelA nagarajano hAthamAM prauDha bhaTaNAM laI, AnaMdapUrvaka sAme AvIne satkamAM sajajanene sahAya karanAra Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 zrIvastupAla caritra bhASAMtara maMtrIzvarane namyA. pachI ma`trIe pacAsara pArzvanAthanA caityanA mULathI uddhAra karIne suvarNa ku bha sahita te caitya navIna anAvyuM. vaLI gajane avAnI racanAyukta tathA cAre bAju ahAMtara unnata evI devakAlikAothI pavRita ane kapUrapUra samAna gaura evI zrIzAMtinAthanI pratimAyukta AsarAvihAra nAmanA caitya pa2 teNe sattAtera suvarNa kaLaza AropaNa karyo ane tenI DAbI bAjue kumAradevInA puNyanimitte sudhAsamAna ujajavaLa evu' zrIajitanAtha prabhunu pavitra maMdira karAvyu tejapAla matrIe tyAM peAtAnI mAtA kumAradevInI atyaMta niLa evI gajAdhirUDha mUrtti sthApana karAvI. vaLI kumArapAlanA caitya para teNe suvarNamizra sAta dhaDI tAmramaya eka kaLaza caDAvyeA. tathA cAhaDadevanA karAvelA rautyanA mukhama'DapamAM teNe zrIneminAthanI dhAtumaya mUrtti sthApana karAvI. temaja kAra'vAla gacchanA caityamAM caMdraprabha jinanI ane khaDeravAla gacchanA caityamAM e kAyAtsa jinezvaranI mUtti sthApana karI. vaLI te maMtrIzvare zrIsAMt caityanA jIrNoddhAra karAvye ane tenA zikhara para suvarNa ku bha sthApana karyo. tathA zrImallinAtha prabhunu teNe eka navIna caitya karAvyuM ane ukeza caityamAM eka meATu' jinabiMba sthApana karAvyu. vIrAcAya caityamAM teNe eka *gajazALA karAvI ane tenA madhyamAM aSTApadAvatAra nAme eka * jenA mukhadrAre mATo hastI hoya evI zALA. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva 369 unnata roya karAvyuM. vaLI samasta rAjamaMdiramAM teNe suvarNanA navIna kaLaze karAvyA ane mULanAyaka jinenI sthApanA karI. vaLI zIlazALI munionA nivAsamAM upayegI thAya tevI pitAnA puNyArthe teNe seMkaDe vizALa dharmazALAo karAvI. vaLI Azritavatsala evA teNe nAgeMdra gacchanA sAdhuenimitta traNa bhUminI eka unnata dharmazALA karAvI ApI tathA dInAtta janonI sudhA tRSAnI zAMtinimitte teNe tyAM yuktavALI dAnazALAo karAvI. vaLI sajajanane lAdhya evuM saMghavAtsalya karIne teNe sarva sAdhuone pratilAlyA. e rIte aneka prakAranAM dharmakRtya karIne AgaLa cAlatAM mArgamAM lokathI khUyamAna ane sthAne sthAne jene vardhApatsava karavAmAM Ave che e te maMtrIzvara anukrame jyAM aneka vijAe laTakAvI devAmAM AvI che evA dhavalapuramAM Avyo ane yavana sAthe yuddha karatAM jaya pAmIne meLavelA aneka prakAranI vastuonAM bheMTaNapUrvaka vikasvara mukhakamaLavALA zrIvIradhavala rAjA pAse AvIne teNe praNAma karyA, eTale tenA para paMcAMga prasAda karIne prasanna thayelA evA vIradhavala rAjAe te vakhate tenI stuti karI ke "he vastupAla! tuM vikaTa mAge cAlatuM nathI, garvathI mukha uMce rAkhato nathI, abhimAnathI khurapuTavatI pRthvIne khetarato nathI ane 24 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara avajJApUrvaka bela nathI, paraMtu vasudhAtalanA eka tilakarUpa evo tuM viSama mArgavALA ane ucca sthaLamAM AvelAM tIrthono uddhAraja karatA rahe che. pachI gajarAja samAna gativALe, suvarNa chatrathI virAjita ane parajanathI pUjayamAna e te maMtrIzvara rAjAnI AjJAthI utsavapUrvaka svabhavane AvyA. tyAM nehALa henee tenuM varyApana karyuM eTale vAMchAdhika dAnathI teNe temane saMtuSTa karI. samasta rAjavage AnaMdI evA paurAjano sAthe prajAnA upadravane haranAra evA tene vividha bheTathI prasanna karyA. te vakhate maMtrInA praveza mahatsavamAM eka kasmanuM eka puSpa paNa lokone maLI na zakayuM. aho ! maMtrIne ke mahimA ! te vakhate maMtrIe balAtkArathI aTakAva karyA chatAM upadravarahita thayelA parijanee e mahA dutara Apattine dhyAnamAM laIne aneka prakAranA mahotsavanI pravRtti karI, eTale ghera ghera cAre bAju kuMkuma vigerenAM chAMTaNAM, svastika ane vAjiMtrenA svarane anukuLa evA kulIna kAMtAonAM maMgaLagIto gavAvA lAgyAM, devanA maMdiramAM vizeSa prakAre pUjA thavA lAgI, rAjamArgomAM jaLasiMcana, paurajanemAM vizeSa harSa ane vadhUjanemAM uttama veSa jovAmAM AvyA. kavIzvarenI vANuM karNa samAna evA maMtrInA karNane AnaMda ApavA lAgI ane udAra evo te paNa temanA aMtarane AnaMda pamADavA lAgyA, adbhuta Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva 371 kIrtimAna evA maMtrIzvare te kavione puSkaLa dravya ApyuM, ane pote sujJa hovAthI temaNe karelI stutine lIdhe aMtaramAM leza paNa gaviSTa na thayA. te maMtrIzvaranI kIrtirUpa rAjahaMsI, kavIMdrorUpa girirAjamAMthI nIkaLatI sarasvatI (nadI)nA vistRta pravAha para ArUDha thaIne samasta bhUmaMDaLamAM saMcAra karatI samudra parvata pahoMcI gaI. ekadA gurUvane lIdhe kaviothI svaMyamAna evA maMtrirAje lajajAne lIdhe pitAnuM mukha nIcuM karyuM, eTale semezvara kavi bolyo ke-"he vastupAla vibhe! tuM ekaja bhuvanepakAraka che-evuM sajajanenuM kathana sAMbhaLatAM lajajAthI namra mukha karI tuM je A dharAtalane jue che, tethI huM dhAruM chuM ke he sarasvatIvadanakamaLanA tilaka ! pAtAlamAMthI bali rAjAne uddhAra karavAnI IcchAthI vAraMvAra tuM te mArganI zodha kare che. A pramANenI stutithI prasanna thaIne teNe tenA sevakone varSAsana bAMdhI ApyAM ane tene eka lakSa dramma ApyA. tIrthayAtrAnA avasare maMtrIe alaMkArazAstrIomAM mukhya evA zrImAna mANikya sUrine belAvyA hatA, paraMtu te kAvyaprakAzasaMketa banAvavAmAM vyagra hovAthI AvI zakyA nahotA, temaja temaNe koI potAnA ziSyane paNa mekalyo nahoto, eTale zrIvAstupAlanA AdezathI tejapAla maMtrIe temane kaMIka vakroktigarbhita eka lekha mokalyo. temAM lakhyuM ke Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 *' zrIvastupAla caritra bhASAMtara utplutyotplutya punarnipatati tatraiva tatraiva / vaTakUpakUpamadhye, nivasati mANikya maMDUkaH / / " vaTakUparUpa kUpamAM mANikaya maMDUka (deDakA) vase che, ke je vAraMvAra kUdakA mArIne punaH tyAMja paDe che.' A pramANenI tenI uktithI mANikaya sUri atyaMta vismaya pAmyA, eTale niHspRhavRttivALA evA temaNe paNa eka zrAvakanA hAthe lekha mokalyA. temAM lakhyuM ke " muLajiganmaotanAM, tujAnAM dAiyan vaMzAdhiparivRtta, ddi nana vinramatte ? / / '' guNazreNine utpanna karavAmAM heturUpa evA tulA (kAMTA)nA hRdayane bheDhatAM vaMzano a ardha pariskrUtti thI huM jana! zA mATe uddhRta bane che?" AvI temanI uktithI maMtrInuM aMtara atyaMta bheTTAI gayuM. pachI temane jovAnI IcchAthI maMtrIe sta`bhatIpuramAM gupta rIte AvI temanA pauSadhagArane luMTAvIne badhI vastue ekatra karIne kayAMka sUkAvI dIdhI. evAmAM matrInuM ekadama taMtra Agamana sAMbhaLIne te AcAya paNa aMtaramAM kheda pAmyA. pachI maMtrInA gurU zrI udayaprabha sUri sAthe matrI pAse AvIne temaNe AzISa ApI ke- tIrthoddhAramAM dhura'dhara, jagatamAM eka ciMtAmaNi samAna, zrI caulukaya naredranI rAjyaracanAne vyavasthita karavAmAM dIkSAgurU ane rAjyavyApAra calAvavAmAM samartha evA he vastupAla ! rAjA Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva 303 samAna nyAyI evA tArAmAM A dhasthitinA viplava ze ? ' eTale ma`trIe hasIne kahyuM ke- he bhagavan ! ApanA dharma kAryane jovAnI IcchAthI e viplava thayA che.' pachI mANikayacadra sUrie potAnA anAgamananA hetu tene yathAsthita kahI batAvyA, eTale matrIe temane khamAvIne badhI vastue pAchI seAMpI, ane vividha zuddha vastrothI ma`trIe temanA satkAra karyAM, 'satpurUSA peAtAnA aucityane mUkatA nathI.' e avasare AcAya belyA ke- seMkaDo sukRtAne karanAra evA iMdroe bhagavaMtane janmAvasare eka vastra ane dIkSAvasare eka vastra tathA munione eka dha dhvaja Apela che, vaLI vidhAtAe paNa sUryAdi graheAne ekaja akhara (vastra athavA AkAza) Apyu che, paraMtu A avasare satpAtrAne bahu vacce ApavAthI iMdra karatAM adhika thayelA evA zrI vastupAla maMtrI cirakALa AnaMda pAme.' e rIte zAstrajJa evA temanA kathanathI sa...tuSTa thaine matrIe temane sarva dharmazAstronA eka Adaza ' evu birUda Apyu. e avasare kAI dIna brAhmaNe karUNAnA sAgara evA maMtrI pAse AvIne yAcanA karI ke- he vibhA ! mane paNa eka vasra ApeA.' eTale ma`trInA AdezathI vastrAdhikArIe tene eka sthUla ane jIrNa vastra ApyuM. AthI teNe matrInI stuti karI ke-he deva ! mane maLela A vastra ApanI ripunArIonI jhuMpaDI samAna che-ke jemAM Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u74 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara eka bAju rU, eka bAju taMtu ane anya bAju kapAsa jovAmAM Ave che. e rIte maMtrInA AdezathI te sattara vAra be , eTale maMtrIe prasanna thaIne tene sattara hajAra dragsa bakSIza ApyA. ekadA kaMIka vizeSa kAryAthI evA bAlacaMdra kavIzvare rAjasabhAmAM AvI maMtrIzvaranI stuti karI ke he maMtrIzvara ! tArA para gaurI (sarasvatI athavA pArvatI) rAgavatI che, vRSa (dharma athavA vRSabha) Adarayukta che, ane bhUti (bhama athavA saMpadA)thI tAro guNagaNa ulasAyamAna che-vadhAre zuM kahevuM? he maMtrin ! kharekhara tuM IzvaranI kaLAthI yukata che, mATe cira kALanA bAlaMdu (bAlacaMdra)ne unnati para lAvavA tArA sivAya anya keNa samartha che? A pramANenI tenI ukitathI prasanna thayela zrImAna vastupAle sarva rAjAonI samakSa mahotsavapUrvaka temane rAjakavinuM pada ApyuM. sapAdalakSa dezanI lakSmInA eka zRMgAratilaka samAna, pravara puruSathI udayayukata ane pavitra evA nAgapura nagaramAM ukeza vaMzane bhUtalane AnaMda pamADanAra AcaraNavALa, puruSamAM mautika samAna, mahA tejasvI, pRthvIrUpa mahilAnA maMDana samAna, sapuruSamAM uttama, IMdranI jema sadA sumanasa (sujJa)janathI sevita, majadIna bAdazAhanI paTTarANanuM ati gaurava karavAthI tenA bAMdhavapaNe svIkArAyela tathA abhaMgura bhAgyayukata dehAzAhane Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva 375 meTo putra zrImAna puNazAha nAme zrAvaka hato. azvAdhIza, gajAdhIza ane narAdhIza rAjAo jenA gharanA dvAra AgaLa niSedha pAmIne dAsa jevA thaI besI rahetA hatA. vaLI je puNyAtmAe prathama zAstrokata vidhithI netrane AnaMda ApanAra evI vira nagaranI tIrthayAtrA karI hatI. te pAdazAhanA AdezathI rAjacihno yukata ane vAjiMtronA nAdapUrvaka ghaNA saMghapatio sAthe zatruMjaya ane revatAcala tIrthanI yAtrA karavA mATe nIkaLyo. te anukrame caulukaya rAjAnA dezamAM AvI pahoMcyo, paraMtu vIradhavala rAjAne pAdazAhanA zatrurUpa dhArIne tenI rAjadhAnIne mArga paDatuM mUkI te bIje raste zatruMjaya tarapha cAlyuM. te hakIkata jANavAmAM AvatAM vivekI evA vastupAle potAnA aMtaramAM kheda pAmIne vicAra karyo ke-"aho ! atyAre mArAM kukarmone udaya thayo hoya ema lAge che, kAraNa ke atizaya guNonA sAgararUpa ane tIrthakarane paNa mAnanIya e zrIsaMgha ahIMnA adhikArIonA bhayathI zrIdevagurathI zobhita evA A nagarano tyAga karIne anya mAge jAya che. aho ! adhikArI puruSonA jIvanane dhikakAra thAo ! ke jemane zAkinI jevA duSTabuddhi mAnIne temanAthI sajajana puruSo zaMkA pAme che. eTalA mATeja zAstramAM adhikArI purUSone durgati prApta thavAnuM kahela jaNAya che, kAraNa ke duSTa adhikArIo prAyaH puNyavaMta puruSone paNa droha kare che. rAjyalIlA karanAra evA rAjAthI lokone kaMI bhIti rahetI nathI, paNa lokanAM chidro Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 zrIvastupAla caritra bhASAMtara jonAra evA duSTa adhikArIthI leAkAne bhaya rahe che. A zrIsaMgha mahApuruSAne paNa pUjanIya che ane dUra dezathI tIyAtrAe AvatAM e vizeSe pUjanIya che. tI yAtrAe jatAM saguNAnA bhaMDArarUpa zrIsa dha pAtAnA caraNakamaLathI kAI bhAgyava tanAja gRhAMgaNune pAvana kare che. ahA ! zrIsa`ghanA caraNakamaLanA rajapuMjathI A mArA gRhAMgaNanI bhUmi kathAre pavitra thaze ? ' A pramANe vicAra karIne nityabhakta evA potAnA badhu tejapAlane teNe zrIsaMghane khelAvavA mATe tarataja mekalyA, eTale sUrya samAna tejasvI ane namra evA te vAyuvegI rathAthI kSaNavAramAM jaine zrIsaMghane maLyA. tyAM lokonAM netrAne caMdramA samAna evA tejapAlane joine pUrNasiha cakAranI jema parama pramAda pAmyA. te vakhate anyAnya bheTelA evA te ane jagatamAM adbhuta AkAravALA evA pradhumna ane puruSAttama (kRSNa) jevA zeAbhavA lAgyA. pachI tejapAla maMtrI bahuja AgrahathI pratipattipUrNAMka zrIsaMgha sahita tene rAjadhAnI tarapha laI AvyA. pUrNasiMhane nagaranI bahAra Avela sAMbhaLatAM vastupAla matrI ghaNA nAmIcA avA sahita tenI sanmukha cAlyA. e vakhate koI sevake kahyuM ke-'A dizAmAM saMghanI raja bahu uDe che. mATe Apa anya mAge cAleA.' eTale matroe tene kahyuM ke he bhadra! puNyanA pujanI jema e raja jenA zarIrane sparza kare tenuM ghAra pApa paNa tarata naSTa thaI Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva 37 jAya. kahyuM che ke - zrItIrthapAMtharajasA virajIbhavaMti / tIrtheSu babhramaNato na bhave bhramaMti // tIrthavyayAdiha narAH sthirasaMpadaH syuH / tIrthezvarArcanaparA jagadarcanIyAH // 1 // tIrthayAtrikanI rajathI purUSe ka-rajarahita thAya che, tIrthomAM bhramaNa karavAthI bhavabhramaNathI mukta thAya che. tIrthamAM dravyane vyaya karavAthI sthira saMpattivALA thAya che, ane . tIthezvaranI pUjA karavAthI prANu jagatane pUjanIya thAya che." pachI jagajajIvonA tApane upazAMta karavAmAM megha samAna evA maMtrIzvarane joIne saMghapati mayUranI jema atyaMta AnaMda pAmyA, ane page cAlI sAme AvIne teNe maMtrIzvarane praNAma karyA, eTale azvaratna parathI nIce utarIne jANe pitAnA hRdayamAM sthApana karavA mAgatA hoya tema maMtrIzvare nehapUrvaka bahumAnathI tene AliMgana karyuM. pachI guNathI jyeSTha ane saMghamAM mukhya tathA darzanenkaMThita evA anya jane paNa anukame jagatamAM puNyathI atyaMta mahAt evA temane namyA. pachI kSaNabhara maMgalA lApa karI, sarva RtuonAM vRkSethI zobhAyamAna evA sarovaranA kAMThe saMghane utAre ApI, bhejanAdi nimitta bahumAnapUrvaka nimaMtraNa karIne dharmarAja samAna maMtrIzvara pitAnA ghare AvyA. pachI eka ja divasamAM maMtrIne ghare sarva prakAranAM pakavAno ane Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 378 zrIvastupAla caritra bhASAMtara sarva jAtinAM zAke satvara taiyAra karavAmAM AvyAM. temaja bhojana karavA nimitte besADavA sArU divya dhvajAothI ramya ane rastethI caMdra samAna bhAsura e eka maMDapa taiyAra karavAmAM Avyo. tyAM prathama caMdana sahita jaLathI bhUmi siMcana karavAmAM AvI, dhUpanA dhUmrathI sugaMdhita karavAmAM AvI ane puSpamALAothI alaMkRta karavAmAM AvI. pachI nagaranA mukhya dvArathI mAMDIne maMtrIzvaranA ghara paryata sarva mArga uMce bAMdhavAmAM Avela navIna caMdravAothI eka sarakho chAyAyukta karavAmAM Avyo. pachI bIje divase prabhAte rAjahaMsa samAna ubhaya pakSamAM ujvaLa tathA sadAcArI evA te sarva saMghapatione potapotAnA parivAra sahita tyAM lAvavAmAM AvyA, eTale saMghanA aDhArase mANase padmAkarapaNAthI prasiddha thayela evA maMtrInA gRhAMgaNe AvyA. eTale lajajAyukta lalitAdevIe lAja, muktAphaLa tathA vividha phaLethI pitAnA gRhAMgaNe AvelA zrIsaMghane vadhAvyo pachI vastupAle AnaMdita thaIne dudha tathA kaMIka uSNa sugadhI jaLathI te pratyekanA caraNa dheyA. pAdaprakSAlana karatAM vadhAre vakhata lAgato joIne nityabhakta evA tejapAle kahyuM ke- he bhrAtA ! saMghabhakti karatAM dukha ane zramane nahIM jANanAra temaja duHkha ane zramane dUra karavAmAM sudhAsarevara samAna evA Apane have bhejanAdikane mATe asura thAya che, te have ApanI AjJAthI zeSa zrAvakanA pAdaprakSAlana huM karuM, jethI ApanA prasAdavaDe eTaluM puNya mane paNa bhale prApta thAya." e avasare Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva 378 naracaMdra gurU belyA ke--kahe maMtrin ! tejapAlane paNa e puNyane kaMIka vibhAga Ape." eTale nikhAlasa utsAhayukta evA vastupAle gurUmahArAjane kahyuM ke-"he vibhe ! e puNyane huM kaI rIte khaMDita karanAra nathI, kAraNa ke asthira zarIrathI thira evA zrIsaMghanA caraNanI carcA karatAM mAre mATe dharmanA kalpavRkSarUpa gurUmahArAja pitAnA aMtaramAM zAmATe vRthA khedane dhAraNa kare che ? Aje mArA pitAnI AzA saphaLa thaI tathA mArI mAtAnI AzISa aMkurita thaI ke jethI yugAdi jinanA samasta yAtrika lekenI bhaktipUrvaka arcA karavAne mane zubha avasara prApta thayo. Avo saMga mahAna sukRtathIja prApta thaI zake che, kemake ciMtAmaNi ratna prAyaH puNyahInanA ghare TakatuM nathI, mATe nirdoSa evA sarva saMghanI huM poteja pAdaprakSAlanAdikathI bhakti karIza." e rIte nirmaLa vinayathI ujajavaLa evI maMtrIzvaranI bhakti joIne kSamAvAn sarva saMghapatio atyaMta vismaya pAmyA. sarva yAtrALuonuM pAdaprakSAlana karI rahyA pachI uttama ghatayukta ane manohara evA vividha bhejya padArthothI gaurava sahita sarva saMghapatione teNe bhajana karAvyuM. te vakhate vinayI e te bhojana karatA evA saMghapatione caMdanadravathI saMsikta paMkhAthI pavana karavA lAge. baMdhuonI jema te sarvane eka paMktimAM beThelA joIne maMtrI vismayathI vicAravA lAgyA ke--"ubhaya pakSe Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 zrIvastupAla caritra bhASAMtara vizuddha ane vivekathI vizada evA A rAjahusenI saddagati thavAmAM kaMI paNa saMzaya nathI, kemake kyAMka kevaLa zIla hoya, kyAMka kevaLa kuLa hoya ane kyAMka mAtra vitta hoya, paNa A kaLikALamAM kula, zIla ane vitta e traNe guNayukta puruSe mAtra gaNyA gAMThayAja hoya che." bhejana karI rahyA pachI temane puSpAdikathI pUjIne maMtrIe vividha vastrothI temane sArI rIte satkAra karyo. pUrNasiMha saMghapatie paNa tyAM sarva cimAM majajanotsavapUrvaka vajArepaNudi sankriyAo karAvI. pachI vastupAle te pUnaDa zreSThIne svahaste tilaka karIne tenA saMghapatipadane mahotsava karyo, ane vIradhavala rAjA pAsethI tene vividha vAjiMtra, dhvaja ane chatrAdi apAvIne tene mahimA vadhAryo. pachI maMtrIdhara paNa saMghAdhipa thaIne zrI pUrNasiMhanI sAthe tIrthayAtrA karavA cAlyo. rastAmAM zrIsaMghanI bhakti karatAM anukrame zrI zatruMjaya giri para AvyA. tyAM zrImULanAyaka prabhunuM savistara snAtretsava karatAM majajanetsuka thayelA lokone kaLazanA ghasArAthI bhagavaMtanI nAsikAne kaMIka ghasAyela joIne maMtrIe vicAra karyo ke--"jagatamAM addabhuta tejasvI evA A zrImULanAyakanA biMbane vakhata para kaMI amaMgaLa thaze, ane samyagdaSTi jInI daSTine sudhAMjanarUpa tathA mahA tejasvI evuM AvA prakAranuM navIna tnabiMba te taratamAM banI nahIM zake. vaLI senApati vinAnI senAnI jema zrImULanAyakajInA AvA apUrva biMba vinA Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 381. saptama prastAva A girirAja manuSyone vizeSa harSajanaka nahIM thAya, mATe je prathamathI ja huM AvuM navIna biMba karAvuM A mahAn tIrthamAM pUjAne aMtarAya kadi paNa na thAya." A pramANe ciMtavIne vastupAle pUrNasiMhane kahyuM ke-"A biMba samAna mammANi-pASANanuM eka biMba karAvavAnI mArI IcchA che, paraMtu rAjAone mAnya tathA parakAryamAM dhuraMdhara evA tamArI sahAyathIja e manorathanI siddhi thAya tema che, kemake majadIna bAdazAha bhAgyazALI evA tamane yeSTha baMdhunA sthAne samajIne gaurava sahita mAna Ape che. A pramANenAM maMtrInAM vacanathI aMtaramAM prasanna thaI, te vAtano svIkAra karIne raivatAcaLanI yAtrA karI pUna.zAha nAgapura gayA, ane nirdoSa evA vastupAla maMtrIdhara potAnI rAjadhAnImAM AvI pitAnA saddaguNothI rAjAne raMjana karatA satA pRthvInuM pAlana karavA lAgyA. ekadA vAmanasthalInA nivAsI ane RNA evA eka kavIzvare rAjasabhAmAM AvIne maMtrIzvaranI stuti karI kevidvddausthhrH prapUjitasuraH saujanyaratnAkaraH / zazvannativaraka priyaMvaraH ghoghatrivasthita || dAnopetakaraH suhRdvitakaraH kalkAvalIkAtaraH / prItiprItanagaraH sudharmaruciraH satyo'stu maMtrIzvaraH // 1 // * vidvAnonA dAridrayane haranAra, devatAo vaDe pUjita, saujanyanA ratnAkara, niraMtara nItiyukta cAlanAra, madhura Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara khelanAra, prakhaLa trivargamAM sthira, mitrajanAne hitakara, prItivaDe puruSone prasanna rAkhanAra, sudharmAMthI rUcira, pApathI bhIrU, ahineza dAna karanAra ane bhagavatanA bhakta evA matrIzvara jagatamAM adhika prasiddhine pAmeA.' A pramANenI anuprAsavALI stuti sAMbhaLIne anuprAsa jeTalA lakSa tene ApatAM matrI bheAjarAja evA birUdane pAmyA. 382 ekadA tejapAla maMtrI mATA saMgha sahita bhRgukaccha mahA tIrthanI yAtrA karavA cAlyA. tyAM zrI munisuvrata prabhune vidhithI majjane sravapUrvaka pUjIne tyAM rahelA sAdhuone teNe vadana karyu. te avasare vAyaDagacchanA AcArya tene kahyuM ke- huM trim ! eka saMdeze sAMbhaLIne AtmAne kRtArtha kara.' eTale maMtrIe kahyu` kehe bhagavan ! pharamAvA.' AcArya melyA ke-kAI srIe rAtre amane kahyuM ke kRpALu janAmAM agresara ane nirmALa evA prAggATa vazamAM dhvaja samAna evA he tejapAla ! abaDadevanI kIrtti Aje mArA mukhe tane kahevarAve che ke-janmathI Aja paryaMta vaMzaSTinA AdhAre me' ekAkI bhramaNa karyuM, he puNyapuja ! have huM vRddha thaI chuM ane tArI pAsethI suvaNu IMDa levAnI mArI icchA che.' A pramANe sAMbhaLatAM aMtaramAM AnaMda pAmIne pApahArI evA abaDadeva maMtrInA caityanI maheAMtera devakulikA para teja vakhate matrIzvare dhvaja ane daDayukata tathA vikasita kAMtiyukata evA suvaNunA 72 kaLaza sthApana karyo. pachI Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva 383 vidhipUrvaka rautyaparipATI karIne munienA vAtsalya sAthe teNe sa`ghapUjAnA mahAtsava karyAM. tyAM maMtrIe gurUmahArAja pAse sApArakamahAtIrthanI snAtrapUjAnuM phaLa sAMbhaLyu ke-"sApArka tI mAM je bhavya prANI vizuddha zraddhAthI jIvaMta yugAdIza svAmInI aSTa prakAre pUjA kare te sAta ke ATha bhavAmAM avazya mAkSe jAya, eTalu'ja nahI paNa dutimAM te tene kadApi javuMja na paDe, kAraNa ke jinazAsanamAM pApanA nAza karavAvALI e tIrthaMbhumi zatruMjacanAja uparitana bhAga kahela che. ahIM zrIyugAdIzane jotAM aMtaramAM AnaMda thAya teA karADA janmanAM karelAM pApa adhAM dhAvAI jAya. e tIrthanI cAre bAju pAMca kAza pramANe kSetramAM vikALa prANIe paNa koIne harakata karatA nathI. ahIM pUrva yugapradhAna evA zrInAgendra pramukha AcAryAe zrIRSabhasvAmInI mUrtti pratiSThita karI che. ahIM brahmacArI ane jitendriya thai eka rAtri rahetAM AgAmI janmamAM ekAtapatra aizvarya prApta thAya che." A pramANenI gurUmahArAjanI vANI sAMbhaLatAM tejapAla maMtrI AdinAtha bhagavaMtane vaMdana karavA sApArakapura tarapha cAlyA. tyAM zrI RSabha prabhunI savistara arcA karIne te caityanA zikhara para teNe suvarNa nA daMDayukata mahAdhvaja caDAvyA, ane yAcakajanAne icchita dAnathI pamADIne teNe tyAM dakSiNa ane uttara bhAgamAM be navIna devakulikA karAvI. vaLI tyAM suvaNaeNnA traNa kuMbha sthApana Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 zrIvastupAla caritra bhASAMtara karAvyA ane majjana nimitte snAtrapITha para eka dhAtunuM biMba sthApana karyuM. vaLI nAge.dra pramukha AcAryonI leSyamaya mUrtie pAtAnA gurU pAse mahAtsava sahita pratiSThA karAvIne teNe sthApana karI. pachI navasArIpuramAM Avana devakulikAothI virAjamAna evu eka zrI pArzva nAthanuM pavitra navuM maMdira karAvyu. vaLI dhanadivyApurImAM zrIneminAthanuM prauDha rautya ane sUryAdityapuramAM zrI RSabha prabhunuM caitya karAvyu. tyArapachI staMbhatIpuramAM zrIpArzvanAtha prabhune vaMdana karIne tejapALa jyAM aneka mahAtsavA thai rahyA che evI peAtAnI rAjadhAnImAM AvyA. ekadA meAjadIna bAdazAhanI mAtA hajayAtrA karavA nimitte jatAM ceAginIpurathI sta MbhatA pure AvI, ane te tarapha jatA kAI sAnI rAha jotI te pAtAnI khaheALI sa`patti sahita gupta rIte eka vahANavaTInA gharamAM rahI. A vAta maMtrInA jANavAmAM AvatAM teNe vicAra karyo ke-'dilhIpatinI mAtAne sveSTasiddhinA nimitto mAre mAna ApavuM joie.'pachI sta'bhatI puramAM AvIne kuzaLa evA teNe gupta rIte pAtAnA mANase pAse tenuM badhuM dhana luMTAvI lIdhuM; eTale te nirdhana thai karUNa svare rUdana karatI vastupAla pAse AvI ane teNe pAtAnuM svarUpa tene nivedana karyuM. te sAMbhaLIne mAyAvaDe aMtaranA kheda darzAvatAM teNe tenu' ahumAna karyuM' Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva - 385 ane putranI jema tenI sarabharA karIne badhI vastuo maMgAvI tene pAchI samarpaNa karI. pachI bahu parivAra sahita tenI sAthe jaIne samartha evA maMtrIe upAsanA karavApUrvaka tene hajayAtrA karAvI. tyAM dharmacakrasthAnanA dvAra para maMtrIe jagatanAM netrane utsavarUpa evuM eka ArasanuM divya taraNa karAvyuM ane traNa lakSa drammane vyaya karyo, kAraNa ke "sajajane anyane saMteSa pamADavA sadA udyamI rahe che." pachI mejadInanI mAtAne pitAne ghare lAvIne mAtAnI jema tene satkAra karatAM teNe daza divasa pitAne ghare rAkhyA. tyArapachI tene sthUla muktAphalo eka manahara hAra ApI saMtoSa pamADIne parivAra sahita visarjana karyA. te vakhate teNe maMtrIne pitAnI sAthe AvavA kahyuM, eTale vIradhavala rAjAnA AdezathI anya rAjAe tathA sainya sahita vijayI evA maMtrIzvara majadInanI mAtAnI sAthe coginIpura tarapha cAlyo. rastAmAM pagale pagale saspRha kavivarothI khUyamAna ane vinayI rAjAethI sarvatra satkAra pAmato maMtrI dillInA nikaTa pradezamAM AvI majadInanI mAtAnA AdezathI bhIma samAna nirbhayapaNe yuddhamAM uddhata evA yodhAothI parivRta thaInagaranI dUra paDAva nAkhIne rahyo. jadInanI mAtAe bAdazAhe karelA mahatsava sahita dillImAM praveza karyo. mejadIne mAtAne caraNamAM 25 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 zrIvastupAla caritra bhASAMtara praNAma karIne pUchyuM ke-'he mAtA ! rastAmAM zatruonuM AkramaNa karIne tame zI rIte yAtrA karI ?' eTale vikasita mukha karIne te elI ke * huM svacchAzaya vatsa ! jema sa kAryomAM sama ane zrImAn evA tuM mArA putra che, tema lakSmImAM tArA karatAM adhika, vRkSAne vasatanI jema samasta prANIone AdhArarUpa, paropakAramAM tatpara, buddhimAna, pavitra ane caulukaya rAjAne maMtrI evA vastupAla mArA dharmaputra che, tenI sahAyathI nighripaNe me yAtrA karI che. teNe mArI je bhakti karI che tenuM iMdra paNa yathArtha vana karI zake tema nathI.' A pramANe kahIne kRtajJa evI te hRdayane udghAsa pamADanAra evuM maMtrIzanu... yathAsthita svarUpa AdazAha pAse nivedana karIne virAma pAmI, ane sudhAsAra samAna ujjavaLa evA matrIzvare ApelA muktAmaya hAra teNe bAdazAhane batAvyA. te joIne vismaya pAmelA meAjadIne peAtAnI mAtAne kahyuM ke-he mAtA ! tame guNAnA bhaMDArarUpa evA ma`trIzvarane tamArI sAthe ahIM kema na lAvyA ke jethI samasta vizvanA upakArI evA tenA dana karIne pratyupakArathI huM kRtakRtya thAta.' eTale te belI ke * huM rAjeMdra ! sAhasanA sAgararUpa evA te maMtrIne ati gaurava sahita sAthe lAvIne me' ahI' nagarInI bahAra rAkhyA che.' evI sudhArasa samAna mAtAnI vANInu karNa jalithI pAna karIne bAdazAha caturaMga sainya sahita vastupAlanI sanmukha javA cAlyA. nItimAM bRhaspati samAna maMtrIe tene AvatAM sAMbhaLIne peAtAnI senA sajja karAvI, kAraNa Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva 387 ke zatruono vizvAsa kema karAya?"evAmAM pUrvanI prItithI AbhArI thayelA ane sujJa evA pUNasiMhe bAdazAhanI AjJAthI prathama AvIne maMtrIne praNAma karyA. pachI tenA kahevAthI bAdazAha pAse AvIne cacita pratipattithI ane praNAmapUrvaka bhaTaNAthI maMtrIe bAdazAhane prasanna karyA digajone tiraskAra kare evA daza hAthI ane se acche tathA eka mANikya cAMdarUpa prAbhUta joIne prasanna thayelA bAdazAhe maMtrIne AliMganapUrvaka bheTIne meTuM sanmAna ApyuM. pachI yathAyogya vastudAnathI rAjamaMDaLane paNa prasanna karatAM maMtrI pUnaDazAhane ghare ATha divasa rahyA, ane modInanA AdezathI dillInI najIkamAM teNe gomaTAkAranuM eka navIna unnata caitya karAvyuM. tyAM bhakatAmara stotranA jApathI vaza thayela cakezvara mahAdevIe sametazikharathI eka vajaratnanuM jinabiMba lAvI ApyuM, eTale maMtrIe mahotsavapUrvaka tene te maMdiramAM sthApana karyuM, "dharmanA prabhAvathI sajajanone kaMI paNa duHsAdhya nathI." pachI maMtrIne pramAda pamADavA mATe bAdazAhe te maityamAM prarIpa pUjA nimitta zAkabajArane sarva kara arpaNa karyo. maMtrIzvaranA gamanAvasare bAdazAhe prasanna thaIne kahyuM ke-he maMtrin ! kaMIka abhISTa vara mAga." eTale te belyo ke-"he deva ! caulukya rAjA sAthe tamArA janmAvadhi prajAne AnaMdakArI ane nirmaLa evI prIti thAya, ane te rAjedra! mammANikhANanA svaccha pAMca pASANu mane maLe." A pramANe Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 zrovastupAla caritra bhASAMtara kahevAthI rAjAe kaIka smita bharyAM mukhe te svIkAryuM. ane temAM pUnaDazAha sAkSIrUpe rahyo. pachI bAdazAhathI tathA tenI mAtAthI satkAra pAmela maMtrI zrIvIra bhagavaMtane vaMdana karavAnI IcchAthI gopagiri para AvyA, ane tyAM Ama rAjAe suvarNanA aDhAra bhArathI karAvelI jinamUtti joIne te atyaMta AnaMda pAmyA. pachI pUNasiMha sahita iMdra samAna kAMtiyukta vastupAle tyAM snAtramahotsava karatAM devatAone paNa Anandamagna banAvI dIdhA, ane eka lakSa drummanA vyayathI jagatane vismaya pamADanAra tathA zubhedayanA eka sthAnarUpa evI zrImAn vIra prabhunI teNe pUjA karI. pachI mahAdhvajAropADhi utsave karIne teNe te caityanA zikhara para daMDa sahita suvarNanA kaLaza sthApana karyAM. Ama rAjAnA sarAvaranI pALa para teNe potAnA hitanimitte dharmacakra tathA dhAtubiMba sahita zrI zAMtinAtha prabhunu* unnata rautya karAvyuM, ane tyAM yuktipUrvaka teNe zrIjaina munIdrone pratilAbhyA temaja zrIsaMghanuM vAtsalya karyuM.. pachI iSTadAtA Adya puruSane IMdra khelAve tema nAgapuranA rAjAe maMtrIzvarane lAvatAM te tyAM AvyA, ane sUrya samAna tejasvI evA teNe temanA samasta zatruone jItI daIne tyAMnA rAjama'DaLane mahA udaya tathA kaLAyukta karyu. pachI jagatamAM annadAtA eja prANadAtA che ema dhArIne matrIzvare tyAM e dAnazALA karAvI. tyAM niyukata karelA puruSA lokone bhikatapUrNAMka Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 saptama prastAva annadAna ApavA lAgyA, kAraNa ke 'mahApuruSA satra yathAruci pApakAraja kare che.' pachI matrIzvare peAtAnA janmane saphaLa karavA nimiro tyAM cAvIza jinAnI pratimAe yukata zrI pArzva prabhunuM eka navIna madira karAvyuM, sa saMghanuM pUjana karyu ane dInAdi janAne yathAruci dAna ApyuM. pachI sukRtI evA teNe pUsiMhanA satkAra karIne tene visarjana karyA, ane pote pRthvInA lAcana samAna citrapura( cIteADa)mAM AvyeA. keAdhvija kahevAtA zreSThIonAM bhavanAnI dhvajAethI virAjita evA te nagaramAM paryaMta upara teNe zrI yugAdi prabhunuM udAra madira karAvyu, ane lAkhA lakSAdhipatiAnA AvAsAthI ma`Dita evI te parvatanI mekhalA upara teNe caMdra samAna nirmAMLa evu* zrIneminAtha bhagavaMtanuM caitya karAvyuM. tyAM paNa saMghavAtsalya tathA sAdhupUjAdi satkarma karatAM teNe potAnA yazarUpa parimalathI paurajanAne atyaMta prasanna karyAM. pachI kAma samAna vikarALa evA kapilakATTanA rAjAne teNe peAtAnA raNavAdyonA pratidhvanithI jAgrata karyo ane sainya sahita temaja dainyarahita asahya parAkramavALA evA maMtrIzvare tenI sAthe vigraha karI raNabhUmimAM tene jItIne tenI pAsethI keATi drasma daMDanA lIdhA. pachI nAgadAdi vividha tIrthone jinacaityothI vibhUSita karatA ane vidhipUrvaka pUjana karatA, kAI sthaLe jinacaitya, kathAMka zivAlaya, Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara kaI jagyAe navIna dharmazALA, kyAMka saMnyAsIo nimitte maTha, keI sthaLe vApI sahita sarevara ane kaI gAmanA tyAMnA lokone saMtuSTa karavA mATe dAnazALA karAvate temaja samasta sajajanene AnaMda pamADato eve te maMtrIzvara, jyAM dareka bhavanamAM mahotsa thaI rahyA che evA pattananagara (pATaNa)mAM AvyuM. tyAM dharmakarmamAM sahAyarUpa evA pitAnA kuTuMbane belAvIne sarva jJAtijanene teNe satkAra karyo. tyAM zrI vadhamAnasUri pAse maMtrI zrI zaMkhezvaratIrthanuM mAhAsya sAMbhaLyuM ke-"maharSithI sevyamAna evuM e tIrtha bahuja purAtana che, ane enI sevAthI pUrve aneka munio muktine pAmyA che. pUrve janArdana (kRSNa) ane jarAsiMdhunA saMgrAma vakhate zrIneminAthanA vacanathI ane viSNunA tapathI e zrI pArtha prabhunI mUrti mahItaLamAMthI svayameva pragaTa thaI che, ane e mUrti prAyaH zAzvata pratimA samAna gaNAya che. enA snAtrajaLanA siMcanathI pUrve jarAnA upadravathI tApita thayela kRSNa vAsudevanI sarva senA sajIvana thaI hatI ane jaya pAmI hatI. vaLI e bhUmi para pUrve parama ojasvI evA zrI nemi prabhue zaMkha pUryo hato, tethI e bhUmi zaMkhezvara evA nAmathI jagatamAM prasiddha thaI che. dareka parvanA divase nAgarAja padyAvatI sahita tyAM AvIne e mUrtinI kalyANakArI * dharaNe pAtALamAMthI lAvIne ApelI hovAthI A pramANe kahevAya che. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva 31 pUjA karatA hatA. e pratimAnA dhyAnathI viSama vyAdhio paNa vilaya pAme che ane pagale pagale abhISTa saMpatti prApta thAya che. ahIM zrIneminAtha prabhu aneka maharSi sahita padhAryA hatA ane zrIkRSNa eka unnata rautya karAvyuM hatuM. je prANI ahIM cha mahInA ekAgra bhAvathI pUjA kare che te mane bhISTa evI anuttara saMpattine pAme che." A pramANenuM zaMkhezvara tIrthanuM mAhAsya sAMbhaLIne maMtrI zrIsaMgha sahita vidhipUrvaka zrI zaMkhezvara jinAdhIzane vaMdana karavA cAlyo, ane tyAM pahoMcI zrI pArzvanAthanuM savistara snAtra karIne teNe saMghapatinAM samasta kRtya karyo. vaLI zrI pArzvanAthanA daityane punaH uddhAra karIne teNe te navInaja karAvyuM, ane dareka devakulikAo para suvarNamaya. kuMbha sthApana karyA. pachI tyAMthI pitAnI rAjadhAnImAM AvIne maMtrIzvare netrane AnaMda ApanAra evA zrI vIradhavala rAjAne praNAma karyo. eTale tenA darzananI satata utkaMThA yukta evA rAjAe pite maMtrIzane AliMgana ApIne atyaMta AnaMda upajAvyuM. pachI dillI gamanano vRttAMta je ke vIradhavI rAjAe pUrve sAMbhaLyuM hatuM, chatAM maMtrInA vadanakamaLathI teNe punaH sAMbhaLe; ane tethI adhika prasanna thayelA rAjAe tene daza lAkha sonAmahora ApI AnaMda pamADIne visarjana karyo, eTale maMtrIzvara pitAne ghare A khyo. rAjAe Apela suvarNa te ghare AvatAM rastAmAMja dayAvAna evA teNe dIna Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 zrIvastupAla caritra bhASAMtara janA ane kavione dAnamAM ApI dIdhuM. pachI samasta paurajanA vividha bheTaNAM laI ne aha pUrvikAthI prabhAnA sthAna evA te maMtrIne namaskAra karavA AvyA, eTale suyazazALI evA teNe te samasta janAnA satkAra karyA, kAraNa ke 'sujJa janA aucityane kadApi tajatA nathI.' A avasare sAmezvara bhaTTa vigere kavIzvarA abhISTa siddhinI icchAthI Apattine daLanAra evA maMtrIzvaranI stuti karavA lAgyA ke-"ahA ! kalpavRkSA sahita suvarNagiri agocara thaI gayA. kAmadhenu svamAM cAlI gaI, ane ciMtAmaNiratna sAgaramAM saMtAI gayu, te pachI A avasare yAcakonA mATA sainyane joI ne anya teA kANu ja TakI zake ? paratu teve avasare TakI rahenArA dAnavIra evA vastupAla maMtrI kema varNanIya na thAya ? yAgInI jema eNe karaNa (IMdriya) gAmane jItIne paramArtha rUpa mahAteja upArjana karyuM che. ahA ! eka dvijarAja (candra)ne joIne vikasita padmo sa'kAca pAme che, ane lakSa dvijarAja (brAhmaNA ) AvatAM paNa hai maMtrInuM ! tamArUM pANipadma tA sadA vikasitaja rahe che. zatruonu uccATana karavAmAM, lakSmInuM AkarSaNa karavAmAM ane svAmInA aMtarane vaza karavAmAM he vastupAla ma`trin ! tamArA siddhamaMtranA prabhAva sA jAgrata che." ahI zrI pUrNasiMha zreNIe mAkalelA mammANi- pASANanA pAMce kaTakA matrIne ghare AvyA, eTale candramAne Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva 393 jaIne cakora prameda pAme tema kapUranA pUra samAna gauravaNa te pAMce daLane joIne maMtrI parama pramAdane pAmyo. pachI te pAMca kakaDAmAMthI teNe zrI puMDarIka giri para padharAvavA mATe zrImULanAyaka, puMDarIka gaNadhara, kapadI yakSa ane cakakezvara mahAdevInI mUrtio tathA tejapAlapuranA caitya nimitte zrI pArzvanAtha bhagavaMtanI mUrti karAvI. ekadA zrInAguMdrAcArya pAse maMtrI zrI jagaccandra munIMdranuM mAhAmya sAMbhaLyuM ke-"he maMtrIMdra! atyAre zrI staMbhatIthapuramAM vRddhagachaganA svAmI candrazAkhAvALA zrIjagacaMdrasUri vicare che. je jJAna, cAritra, tapa, zIla ane kiyAvata muniomAM prathama niHsaMga vRttivALA tathA sadA AMbilano tapa karavAmAM rakta che. vaLI trasasthAvara jatuonI tridhA dayA pALanAra, paMcAcAramAM tatpara, paMca samitiyukta tathA samayAnusAre sadA caturdhA vizuddha piMDane grahaNa karanAra evA te AcAryanI sadaza atyAre anya kaI yati nathI." A pramANenI hakIkata sAMbhaLIne temanA guNothI AkarSAyela e maMtrIzvara ghaNuM zrAvake sahita temane vaMdana karavAne zrIstabhatIthapura tarapha cAlyA. tyAM jaIne yathAsthita saddaguNayukta, tapathI sarvAge kRza, aMgopAMganA arthane jANanAra tathA vAcakezvaranA zRMgArarUpa evA zrI devabhadragaNi pAse saMpadA sahita * tapagacchanuM nAma te vakhate vRddhaga7 hatuM ane temaNe jIMdagI paryata AMbilane tapa karavAthIja tapagaccha nAma paDayuM che. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara AgamanA arthane grahaNa karatA evA temane vastupAla maMtrIe vaMdana karyuM. eTale saddabhaktithI namra evA tene dharmAzISapUrvaka temaNe bhavakalezano nAza karanAra evI dezanA ApI ke-"sukRtane lIdhe lakSamI je ke prApta thAya, tathApi vividha sthAne bhamavAno potAno cirakAlIna svabhAva e (lakSamI) mUke tema nathI mATe kuzAgra buddhi puruSoe dAnazALA, jinacaitya, jinabiMba, pustaka, upAzraya tathA udyApanAdi sukRtyothI tene vazya bIjane puSTa karavuM, e sivAya tene sthira rAkhavAne bIjo eka upAya nathI." pachI temanA pAdapadma para atyaMta bhaktirAgane dhAraNa karatA evA maMtrIe vidhipUrvaka temane dvAdazAvarta vaMdana karyuM, ane devatAone paNa mAnanIya evI temanI asAdhAraNa dussaha tapasthiti joIne maMtrIzvare (1285) nA varSe mahotsava pUrvaka vRddhagacchanuM tapAgaccha evuM satyArtha prasiddha nAma rAkhyuM. kahyuM che ke (1159) mAM pUrNimAgaccha, (1204)mAM auSTikagaccha, (1214) mAM aMcalagaccha, (1236) mAM sArdhapUNimAgaccha, (1250) mAM tristutikagaccha ane (1285) mAM tapAgaccha nAma sthApana thayuM. je kALamAM muniomAM je AcAra adhika jovAmAM AvatA te kALe tevA nAmathI lokamAM te gacha prasiddha thato." te avasare gaNisaMpadAthI bhUtala para vikhyAta evI * svavazapaNune. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva saptama prastAva 395 zrI devedra tathA zrI vijayacaMdra nAme temanA be ziSya hatA. paMcama kALanA prabhAve emanI sAmAcArInA vizedathI anukrame garachanI bhinna bhinna sthiti thaI. te vakhate samartha puruSe tathA sadAcArI janAmAM agresara ane zauvINa zAkhAmAM kalpavRkSanI jema prakhyAta thayelA bhIme zrImAna pAtha prabhunI pratimAnA AdezathI zrI deveMdra munIzvarane gurUpaNe mAnyA. temanI sudhA samAna dharmadezanAnuM pAna karIne vastupAla maMtrI zrI jinadharmano sArI rIte jJAtA thaye. ekadA zrI nAgaeNdra gurU pAse teNe abhISTa phaLane ApanAra evuM paMcamI vratanuM mAhAsya sAMbhaLyuM ke "je samyagdaSTi prANI sadAcAramAM tatpara rahI, deva gurUnI bhaktithI taragita thaI, pAMca varSa ane pAMca mAsa zukala paMcamIne divase tridhAzuddha upavAsa kare te paMcamajJAna (kevaLajJAna) pAmIne paMcamI gati (mokSa)ne meLave che. te paMcamInA parvane divase sujJa janoe tridhA zuddha zILa pALavuM, kusaMgatino tyAga karavo, zrutajJAnanI pUjA karavI, be TaMka Avazyaka (pratikamaNa) karavA ane zratajJAnIonI bhakti karavI. bIje divase munione yathAgya dAna ApIne upavAsanuM pAraNuM karavuM. e rIte yathAvidhi akhaMDa paMcamItapa karatAM prANa satizayavALI saubhAgyasaMpattine pAme che. vaLI e paMcamItrata saMpUrNa thAya tyAre zrI deva gurUnI ane suzrAvakenI yathAvidhi bhaktipUrvaka sada Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara gurUnA upadezathI prazasta evI vividha vastuo mUkIne kRtajJAnanuM udyApana karavuM." A pramANe paMcamItapanuM mAhAsya sAMbhaLIne maMtrIzvare ghaNuM zrAvako sAthe AnaMda ane mahatsavapUrvaka paMcamIvratane svIkAra karyo. ane zAstrokta vidhi pramANe tenuM ArAdhana karIne samasta vizvane Azcarya pamADe tevuM tenuM udyApana paNa karyuM. udyApanamAM maMtrIe ratna, sphaTika, vaidUrya ane suvarNAdikanI judI judI pAMca pAMca navIna pratimAo bharAvI, staMbhatIthapurAdi nagaramAM uMcA prakAranA suvarNakuMbha tathA teraNothI maMDita evA unnata pAMca navIna ra karAvyAM, pattanAdi nagaramAM pAMca vizALa dharmazALAo karAvI ane dhAtunAM tathA divya pASaNanAM pAMca samavasaraNa karAvyAM. bAra kaTi dravya kharacIne teNe e dazanane lekhita graMthethI prajvarita evA sAta bhAratIbhaMDAra karAvyA, pAMca uttama mANiyathI pustakonI pUjA karI ane pAMca zrAvakone bhaktipUrvaka varSAsana bAMdhI ApyAM. vaLI pitAnuM dhana ApIne teNe pAMca samyagdaSTi zrAvakane koTIzvara ane pAMcane lakSAdhipati banAvyA. bhagavaMtanA lalATa para teNe padmarAga maNinA pAMca tilaka sthApana karyA tathA prabhunA mastaka para maNi ane suvarNanA pAMca mugaTa caDAvyA. te vakhate bIjA zrAvake e paNa pitapitAnI zakti pramANe pAMca pAMca glAhya vastuo dharIne * pAMca saMbhave che. anya pratimAM jovAnI jarUra che. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva 37 jinapratimAonI bhakita karI. pachI ujajavaLa evA samasta zrI saMghanuM tathA vividha pAtra ane vastrAdikathI munionuM teNe sArI rIte vAtsalya karyuM. e rIte suyutipUrvaka paMcamIvratanuM udyApana karIne maMtrIzvare zrI jinazAsanano prabhAva vadhAryo. ekadA maMtrIe vicAryuM ke-"jagatane pavitra karanAra evA zrI jinazAsanamAM je zrAvake pitAnI saMpattithI samayAdi anusAra paMcAcAranA dhAraka, chatrIza gurUguNayukata tathA kALika utkAlika sUtranA dvahanapUrvaka sUtrArtharUpa ubhaya prakAre zrI jinAgamane jANanArA evA muniono AcAryAdi padAropano mahotsava kare che te bhAgyavaMtane AcAryAdikethI karAtA aneka puNyakAryanA anumodanathI sadA sukRtasamUha vadhyA kare che." A pramANe vicArIne sujJa zrAvakomAM agresara evA maMtrIe sumuhUrta zrI gurUnA AdezathI tene lagatI badhI sAmagrI taiyAra karI. pachI aneka nagara ane gAmamAM vasanArA zrAvakane bahumAnapUrvaka dhavalapuramAM bolAvIne vizeSa mahotsavapUrvaka rAjAe tathA munienI samakSa zrI nAgaeNdrAcArya pAse maMtrIzvare zrI udayaprabhasUrinI jagatane AzcaryakAraka ane prANIonA mane rathane pUranAra evI AcAryapadArapanI pratiSThA karAvI. te vakhate te utsava jovAnI IcchAthI traNase AcAryo potapotAnA parivAra sahita tyAM AvyA. eTale sujJa evA maMtrIe parivAra sahita te sarvene Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara vizuddha vastra pAtrAdikathI vidhipUrvaka satkAra karyo. pachI uttama bhaktipUrvaka teNe samasta zrAvakene bhejana karAvIne gauravathI temane paMca varNanAM vastronI paherAmaNI karI. vaLI suvarNaratnAdikanA alaMkArethI rAjamaMDaLane satkAra karIne vAMchita dAnathI teNe athajanene paNa AnaMdita karyA. pachI maMtrIe nagaranAM sarva cityomAM dhvajAropane mahetsava karIne aneka suvastuothI bhakitapUrvaka svagurUne satkAra karyo. te vakhate maMtrIzvare sadagurUpadane yogya evA jUdA jUdA gacchanA 24 munione mahatsavapUrvaka AcAcaMpada apAvyAM. e avasare maMtrInA darzanano abhilASI chatAM dvArapALe aTakAvela, utsAhI tathA dUra dezAMtarathI Avela evA kaI kavIzvare eka vipranA hAthe devapUjA karatA evA maMtrIzvarane eka kAvyanI bheTa karI, eTale te brAhmaNe AvIne maMtrIne kahyuM ke-he deva! keI kavie A sAvadya padya Apane arpaNa karela che, tene svIkAra kare. eTale - vastupAkya rAjJas, naiva parisuti pArijAtasya saurabhya-mamaraireba netaraiH" // jema pArijAtanA sauralyano devo sivAya bIjA upabhega karI zakatA nathI tema vastupAla maMtrirAjanA yazasaurabhyane paNa teo ja upabhega kare che. A pramANene zloka vAMcIne maMtrIe pelA viprane kahyuM ke "AmAM kaMI Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama prastAva 399 dUSaNa nathI, tane vRthA bhrAMti thaI lAge che." ema kahI te kavIzvarane tyAM belAvIne gerasathI satkAra karI daza hajAra suvarNanA dAnathI tene saMtuSTa karyo. eka divase dAridrayathI pIDita evA koI kavie dareka vidvAnane kalpavRkSarUpa evA maMtrIzvaranI stuti karI ke "he maMtrina ! A kaLikALamAM kavie sAdhujana para sneha dharAve che, paNa jojana para nahIM, dehanA AvaraNa mATe temanI pAse vAsa (vastra) nivAsa nathI, paNa parNakuTImAM vAsa (nivAsa) che, temanA kezakalApa para puSpa nathI, paNa netramAM che, tathA temane artha (dravya) graMthimAM nathI, paNa temanAM racela navIna kAvyamAM che ane temanI vRtti jIvanamAM nathI, paNa paThanamAM che. A pramANenuM tenuM kathana sAMbaLIne tenA duHkhane dUra karavA maMtrIe tene traNa lakSa dramma ApyA ane traNa varSAsana bAMdhI ApyAM. eka divase samudra kinAre anAM vahANe AvyA. te jovAne maMtrI samudrane kInAre AvyA. te vakhate vahANanA mANase yatnapUrvaka ane vahANamAMthI utAratA hatA. eTale te tejasvI ane joIne dAnavIra evA maMtrIe kavione kahyuM ke - "prAvRTkAle payorAziH kathaM garjitavarjitaH" / varSAkALamAM samudra kema garjanA rahita che?" te sAMbhaLIne mezvaranAmanA zIghra kavie tenI pUrti karI ke Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara ek aMtaH suptajagannAtha nidrAbhaMga bhayAdiva // " 'aMdara sutelA jagannAtha (zrIkRSNa)nI nidrAnA bhaganA ene bhaya lAgatA hoya ema jaNAya che.' A pramANe samasyA pUravAthI prasanna thayelA vastupAla maMtrIe te vine seALa nAmIcA azvo bheTa ApyA. pachI AnaMdanI khAtara maMtrIe kavIzvarAnI AgaLa samasyAnu eka pada kahyu.. keH-- 400 kAka:- kiMvA kramelakaH eTale eka kavIzvare tenI pUrtti karI ke H-- t' yenAgacchanmamAkhyAto yenAnItazca me patiH / prathamaM sakhi kaH pUjyaH kAkaH kiMvA kramelakaH " // 66 97 6 huM sikha ! kAgaDAe mArA patinA AgamananA mane sadezeA ApyA ane uMTa mArA patine ahI laI AvyA, mATe prathama mAre konA satkAra karavA? kAgaDAnA ke uTanA ?" e avasare spRhAyukta koI kavie maMtrIne kahyuM kehe vibhA ! dharmaputra samAna prabhAvavALA tamane sarasvatI A pramANe kahe che ke-'samasta prANIone kalpavRkSa samAna evA bhAja rAjA atyAre nathI, mATe jagatamAM sIdAtA evA A kavionu* tamAreja prayatnapUrvaka rakSaNa karavuM. ' A kArya sadAne mATe nivedana karIne tribhuvananI jananIrUpa zrImatI brahmaputrI (sarasvatI ) svastizrI dharmAM putra evA Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 401 vastupAla maMtrIne kuzaLa pUche che." A pramANene sarasvatIne saMdezo sAMbhaLIne dayAnA sAgararUpa maMtrIe prasanna thaIne te kavine eka lakSa drazna ApIne prasanna karyo. tyArapachI sIdAtA lokone sahAya karavA mATe maMtrIe e abhigraha lIdhe ke - "have pachI vibhava chatAM sIdAtA janene sahAya ApavA mATe mAre prativarSe kaTi dragsane vyaya kare, kAraNa ke sarva dhAtuomAM suvarNanI jema anukaMpA dAna sava dAnamAM uttama kahela che. A rIte vIradhavala rAjAnI sAmrAjyalakSmInA surabhirUpa ane jinamatamAM sUryasamAna evA vivekI zrI vastupAla maMtrIzvare vizvane klAdhya evA vividha puNyakRtyathI sarva lokone AnaMdita karyA. iti mahAmAtyazrIvastupAlacaritre dharmamAhAtmyaprakAzake zrItapAgacchAdhirAjazrIsomasuMdarasUrizrIjayacaMdravariziSyapaMDitazrIjinaharSagaNikRte hAke satAma: prastAvaH || 7 | aSTama prastAva ekadA maMtrIe zrInAgadra guru pAse surAsurane pUjya evA zrI abudagirinuM mAhAtamya sAMbhaLyuM ke-"vividha maharSiothI sevita e e girirAja zaiva ane jina Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 zrIvastupAla caritra bhASAMtara zAsanamAM atizaya prakhyAta che. pUrve zrI AdinAthanA upadezathI bharata cakrIe e girinA zikhara para cAra dvAravALuM suvarNacatya karAvyuM hatuM. samasta pApane khaMDita karanAra evA e girinuM yathArtha mAhAsya kahevAne te mAtra kevalI bhagavAnaja samartha che. e tIrtha para pUrve aneka maharSio tapa tapI kevalajJAna pAmIne samAdhipUrvaka mese gayA che. ahIM zubha bhAvathI dAna, zIla ane tapa AcaratAM samasta pApanuM vizeSa zodhana thAya che. e girinI upalI bhUmikAne pratimA dhArI evA jagadaguru zrImAnuM vardhamAna svAmIe sarvataH pAvana karela che. je puruSe ahIM eka varSa paryata zrI rASabha prabhunA caityamAM dIpaka kare che teo kaTIzvara thaIne IMdrapadane pAme che. ahIM rautrASTamInA divase bhagavaMta AgaLa phaLo sahita lakSa akSata dharavAthI lakSa gAmenuM ezvarya prApta thAya che. zrI nAgadrasUri vigere AcAryoe pratiSThita karelA zrIyugAdi prabhunI cha mahInA paryata sevA karatAM cha khaMDanuM Azvarya prApta thAya che. e tIrtha para kUTa prayogathI je yAtrikone chetare che teo bhavAMtaramAM hIna aMgavALA tathA hIna jAtivALA thAya che. e girinI najIkanI bhUmikAne bhUSaNarUpa, dUSaNarahita tathA guNagariSTha evI caMdrAvatI nAme nagarI che. tyAM prAgvATa vaMzanA maMDanarUpa tathA bhujalIlAmAM viSNu samAna vimala nAme daMDapati thayA hatA. je samyagdaSTi janamAM mugaTa samAna, zatrurUpa vRkSanuM umUlana karavAmAM hastI Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 403 samAna ane zrIlIma gurjarapatinA parama prasAdarupa hatA. arthAt teno tenA para bahu maherakhAnI hatI. vaLI si rAjAnA dAruN saMgrAmamAM je vIratnane peAtAnA rAjAne parama sahAya ApI hatI, paramAra rAjA paNa jenA parAbhavanI zakAthI pAtAnI rAjadhAnInA sukhanA tyAga karI giriduga mAM jaI ne rahyA hatA tathA siMha samAna uddAma parAkramanA dhAmarUpa ane atyaMta sAhasika evA jeNe mAlavIya mahIpAlanA kALarUpa sagrAmamAM lIma rAjAnA senApatipadane pAmIne zatruonuM bhajana karI raNabhUmimAM lIlA mAtramAM vijayalakSmIne prApta karI hatI. bhAjananA abhigrahathI ali rAjAne harinI jema jeNe traNa divasamAMja sthaTTa nAmanA rAjAne harAvIne bAMdhI lIdhA hatA. vaLI nala nagaranA rAjAe jene suvarNanuM sihAsana Apyu hatu. tathA ceAginI ( dIllI) patie jene pavitra chatra Apyu. hatu... tathA zrI vimalAcalanI yAtrAmAM cAra keATi suvarNa nA vyaya karIne jeNe saMghapatipada meLavyuM hatu, nAma ane guNathI adbhuta evI zrI nAme tenI strI hatI. je rahi NInI jema sadAcArI(sadA cAlavAvALI) chatAM vakra sthitivALI na hatI. vidyuta samAna zIla tathA lAvaNya yukta evI te ekaja patnIthI daMDapati meghanI jema zeAbhatA hatA. kalpalatAnI jema te sadA svajanAne abhISTa ApatI hatI, chatAM potAnA kuLanA AdhArabhUta saputrarUpa phaLathI te varjita hatI. amrudugirinA zikhara para mahAn Atacaitya karAvavAnI ane peAtAnI supatnI zrIdevIthI potAnA vaMzanI unnati Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara mATe kAmadeva samAna putraratna prApta karavAnI-A be IcchA rAta divasa vimaLa maMtrInA hRdayamAM rahyA karatI hatI. eTale pratikArI pukhethI zrI neminAthanI pratimAnuM pUjana karIne vimaLa udayavALA vimaLazAhe pitAnI strI sahita svasthapaNe sarvanuM rakSaNa karanAra evI mahAdevI aMbikAnuM vidhipUrvaka ArAdhana karavA mAMDyuM. traNa upavAsane aMte aMbikA devI pratyakSa thaI, kAraNa ke "sattvavaMta jana para deva satvara prasanna thAya che. prasanna mukhavALA evA vimaLamaMtrIne aMbikA devIe kahyuM ke - he mahAbhAga! huM tArA para prasanna thaI chuM, mATe vara mAga." eTale daMDapati belyA ke "sava abhISTane pUranAra evI he devI! abudagiri para catya ane vaMzanI unnatirUpa putrane huM mAnuM chuM." eTale devI belI ke he maMtrin ! tevA prakAranA puNyadayanA abhAve tane baMnenI prApti thAya tema nathI, mATe eka vara mAga." e pramANenuM devInuM vacana sAMbhaLIne te vicAramAM paDyo ke "girirAja para prAsAdarUpa puNya mANuM ke putra mAguM? athavA to putra e kharekhara saMsAranI vRddhimAtra phaLarUpa che ane jinacaitya te ubhaya lekamAM sukhakArI che. vaLI putranI prApti thatAM paNa je te sukRtI na hoya te viSAMkuranI jema sarvatra atyaMta duHkhakArI thAya che. puNyakarmamAM pitA karatAM paNa adhika ane pavitra buddhimAnuM e putra te dUra rahe, paraMtu pitA samAna putra paNa bhAgyane keIkane ja prApta thAya che, mATe putraprAptinA asAra manerathano tyAga karIne huM devI pAse prAsAdanI ja mAgaNI karuM, Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva .. 405 kAraNa ke bhAgya pramANe phaLa maLe che. kahyuM che ke "mahAprayatna karatAM paNa phaLa te bhAgyAnusAre ja maLe che." sudhAnuM pAna karatAM paNa rAhunuM zarIra navapallavita thatuM nathI. svAmInI cira kALa sevA karatA paNa bhAgya vinA phaLa maLatuM nathI. juo, aruNa sUryane A janma bhakta chatAM te caraNa rahita rahyo che." A pramANe potAnA manamAM ciMtavIne potAnI prANavallabhAne vicAra jANavA mATe teNe tene pUchayuM; kAraNa ke vakhata Ave tyAre idra paNa pitAnI IdrANunI sAme jue che. eTale satIziromaNi evI zrIdevIe aMjali joDIne kahyuM ke-"he prANeza! bhavAMkura samAna putra na mAgatAM AhaMtamaMdiraja mAgo. te vize ! saMsAramAM bhamatAM prANIone putra, mAtA ane kalatrAdikanA saMbaMdhe te bhavabhavamAM ghaNAe prApta thAya che, paraMtu ghora evA A saMsArasAgaramAM ciMtAmaNinI jema satkRtyanI sAmagrI keTibhavamAM paNa prApta thavI durlabha che. A rIte pitAnI patnIne abhiprAya jANavAmAM AvatAM bhavasthitine jANanAra evA vimaLa maMtrIe Apattine daLanAra evI devI pAse jinaprAsAdanIja mAgaNI karI. eTale devIe saMtuSTa thaIne kahyuM ke he puNyavaMtamAM agresara ! tane ISTanI prApti thaze, paraMtu A parvatanI adhiSThAyikA zrImAtA devInI saMmati laIne huM tArI pAse AvuM tyAM sudhI tuM rAha je." eTale vimaLa maMtrI dhyAnamAM lIna thaIne sthira besI rahyA, evAmAM aMbikAe tarataja AvIne tene kahyuM ke -"sugaMdhI ane vikasita puSpayukta gemayamaMDalIne Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara joIne zrI mAtAnA bhavana pAse prAsAdane egya bhUmi tAre samajI levI." ema kahIne aMbikA devI aMtardhAna thaI ane vimaLa maMtrIe supAtra dAna ApatAM zeSa rahela bhejanathI aThThamanuM pAraNuM karyuM. pachI priyaMgu vRkSanI pAse tenI bhUmikA joIne AnaMdita thayelA teNe prAsAda karAvavAno prAraMbha karyo. evAmAM krUra aMtaHkaraNavALA, pUrvanA rAjAoe abda vigere tIrthomAM niyukta karelA, ane mithyAdaSTi evA zaivamatAnuyAyIo tyAM parvata para prAsAdano prAraMbha karatA evA vimaLa maMtrInI lo ke samakSa A pramANe vyartha niMdA karavA lAgyA ke-"ahIM acalezvara (mahAdeva) prANIone acala pada Ape che ane maMdAkinI saritArUpa tIrtha bhavanI maMdatAnuM mathana kare che. temaja ahIM vasiSTha RSine Azrama kuMDasnAnAdi kriyAothI lekone svargamAM laI jAya che. vaLI abdanI mahAzaktirUpa, jagatanI mAtA samAna tathA parvatanI adhikAriNI evI zrI mAtA pitAnA prabhAvane pragaTa rIte batAvI Ape che, tethI A tIrtha anupama che. vaLI pRthurAjanA vakhatathI kaMI paNa nizAnInA abhAve pUrve ahIM AhaMtaprAsAda kadApi thayela nathI." A rIte belatA durvidagdha ane nivivekI janomAM agresara evA te durAza daitya bAMdhavAmAM aMtarAya karavA lAgyA. te vakhate vimaLa maMtrInA bhAgyabharathI AkarSAyelI aMbikAdevI AsurI bhAvane dhAraNa karI AkAzamAM rahIne na kare che. temanI saritArUpa Azrama Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | | aSTama prastAva 407 belI ke-"A giri para pUrve nAgaeNdrAdi cAra AcAryoe pratiSThita karelI AdinAthanI mUrti che. te hakIktane tamane vizvAsa na hoya te A vRkSanI nIce vidhipUrvaka jamIna khodIne jue eTale pratimA nIkaLaze. maMtrIe balidAnapUrvaka te pramANe karyuM, eTale tarataja prathama prabhunI pratimA tyAMthI pragaTa thaI. aMbikA ane kSetrapAla sahita te mUrtine joIne hRdayamAM prakaMpita thaI, namaskAra karIne mithyAmati lokee prAsAda karavAnI anumati ApI. eTale maMtrIe temane kaMIka dravya ApI, AnaMda pamADIne abudAcalanA zikhara para zrI kaSabha prabhunuM rautya karAvyuM. pachI vikrama saMvat (1088) mAM vimaLa maMtrIe mahedrone pUjanIya. pApasamUhane naSTa karanAra ane kAMcana samAna tejasvI evA zrImAna AdiprabhunI divya dhAtumaya pratimA karAvI, ane mahA mahatsava pUrvaka bRhaddagacchanA adhipati evA zrI ratnasUri pAse tenI pratiSThA karAvI. kahyuM che ke "aMbikAnA AdezathI vikrama saMvat (1088) mAM prAgvATa vaMzanA maMDanarUpa, zrImAn gurjarapati bhImadeva rAjAnA mukhya pradhAna tathA puNyavAna evA zrI vimaLa daMDapatie pitAnI priyA sahita abudAcala para zrI Adiprabhune anupama prAsAda karAvyo. zrI aMbikAnA AdezathI jeNe zrI abudAcala para unnata prAsAda tathA pItaLanI meTI pratimA karAvavA vigere satkAryomAM ATha koTi dravyano vyaya karyo evA ane jinapatinI samakSa lIlApUrvaka adharatna para je birAjela che tathA je mananA Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 zrIvastupAla caritra bhASAMtara mela rahita che evA zrImAna vimaLa maMtrI kane Azca na pamADe ? vaLI e vimalezvara (RSabhadeva) darzana karatAM prANIone dRSTiphaLa (samyagdaSTipaNa) Ape che, praNAma karatAM iMdranI sapatti Ape che ane stuti karatAM tItha karapadyanu azvaya Ape che. vaLI zrI vimalezanI sahAyatAthI marUdezanA ma`DanarUpa evA vimala aNu ddagiri paNa vimalapaNAne pAmyA che, mATe he ma`trim ! e giri para tamAre zrI neminAthanuM caitya karAvavu yukta che, kAraNa ke atyAre zrImAn caulukaya rAjAnI rAjyalagAma tamArA hAthamAM che, puNyanA prabhAvathI prabhutAne pAmIne pramAdAdhIna thaI je peAtAnA padane cAgya sadguNyakRtya karatA nathI te puruSa jagatamAM kRtajJa kema kahevAya ? vaLI he mahAmatrim ! tyAM caitya karAvavAthI te pRthvItala para revatAcalanI jema sthirasthAyI thaze." A pramANe guru mahArAjanA upadeza sAMbhaLIne sAmava'zI evA vastupAla ma`trIe vicAra karyo ke "ame jaina dharmanA anuyAyI evA cAra bhrAtA hatA, temAM be bhAI tA dhruvayeAge bAlyavayamAMja svastha thayA che, temAM paNa malladevanA nAme tA sajjanAne AnaMdanA kAraNarUpa evAM keTalAMka rautyA hAla meAjuda che, (kAraNa ke-mannudevanA zraya nimitte zatruMjaya giri para maMtrIe sAkSAt aSTApada samAna evu' aSTApada tIrtha karAvyuM hatu.), paraMtu lUNiganA zreya nimitte eke caitya karAvela nathI. uttama Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para neminAra kahI bhajana vinota aSTama prastAva 49 puruSe sukRta sthitimAM suMdarane kadApi e cha gaNu na joIe, mATe have tenA nAme zrI neminAthanuM ujajayaMtAvatAra evA nAmanuM rautya abudAcaLa upara karAvuM." A pramANe pitAnA aMtaramAM ciMtavIne teNe potAnA vinIta anuja baMdhu tejapAlane te vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. eTale abudAcala para zrI neminAthanuM rautya karAvavAnA tenA utsAhane tejapAle paNa mAna ApyuM. pachI jayeSTha baMdhunA AdezathI prauDha rAjAo sahita tejapAla pite candrAvatImAM dhArAvarSa rAjAne tyAM gayo. eTale rAjyabhAranI dhurAne dhAraNa karanAra evA tejapAla maMtrIne Avela joIne rAjAe tarataja UThIne tene sneha sahita AliMgana karyuM. pachI tene satkArapUrvaka siMhAsana para besArIne acAnaka AvavAnuM teNe kAraNa pUchyuM. eTale tejapAla belyo ke mAre jyeSTha baMdhu abudAcala para jinacaitya karAvavAne Icche che, temAM te tamArI madada mAge che. te sAMbhaLI dhArAvarSa rAjA bolyA ke-"he mahAmaMtrinuM ! huM tamArA ceSTha baMdhune sevaka chuM, mATe sava kAryamAM mane niyukta karo. ahe! Aje mAruM rAjya saphaLa thayuM ane gRhasthiti paNa prazaMsanIya thaI ke maMtrIomAM ciMtAmaNi samAna evA tame pote mAre ghare padhAryA. he maMtrinuM ! sarva jIvone sukhakArI evA jinamArganI jema tamAruM darzana paNa bhAgya vinA pAmI zakAya tema nathI, mATe he mahAmate ! e mane ratha tamAre kRtArtha kare ane e kAryamAM huM ApanA Adezane AdhIna chuM ema samajavuM." pachI Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara dAna mAnavaDe te rAjAne AnaMda pamADI sAthe laIne anya rAjAo sahita maMtrI parvatanA zikhara para AvyA ane IMdranI jema dhImAna tathA sadupAyane jANanAra evA teNe bhUmibhUpa samAna ane durgamAM rahelA evA gegali pramukha adhikArIone bolAvI, sAma dAnAdi upAthI temane saMtuSTa karIne pitAnuM kArya nivedana karyuM. eTale aMtaramAM AnaMda pAmIne teo belyA ke "tamAruM kArya ame sevakenI jema AdarapUrvaka karazuM." pachI caityabhUmine mATe maMtrIe temanA kahyA pramANe saMnyAsIone saMtuSTa karavA sArU trIza mUDA dramma ApyuM. eTale te tapasvIo paNa aMtaramAM AnaMda pAmIne belyA ke-he maMtrin zrImAtAnA upadezathI A tamArUM audArya joIne ame Azcarya pAmyA chIe. tame A sarva parvata levAne zaktimAna che, mATe tamArI bhaktinA badalAmAM ame A samasta parvata tamane arpaNa karIe chIe." pachI zrImAtAnA prasAdathI prAsAdabhUmi meLavIne aMbikAnA AdezathI maMtrI pite ArAsaNa gAmamAM AvyA, ane Arasa kaDhAvavA mAMDyo. te vakhate tenA puNyadayathI candramaMDaLa samAna ujajvaLa ane caityane megya evA suMdara pASANadaLa nIkaLyA. pachI parvata para pazuo ane manuSya sukhe ArehaNa karI zake teTalA mATe sugama sthAna joIne eka navo raste karAvyuM ane pAMca jana sudhImAM eka eka kezane aMtare baMne bAju teNe sArI Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 41 vastuothI pUrNa evI dukAnonI zreNI karAvI. pachI puNyaprabhAyukta evA tejapAle gaganacuMbI evA e girinA zikhara para tamAma sAmAna tAkIde aNuvyuM. pachI yuktimAna evA teNe vimaLa maMtrInA haitya para mithyASTinA karanI sthiti jANIne zaiva munione vAMchitArtha ApI, temane saMtuSTa karI, kSetradevatA evI zrImAtAne vipula bhegethI AnaMda pamADI, zakti ane yuktipUrvaka samasta pUjArIone paNa prasanna karI, sumuhu balipUrvaka nIce kUrmacaka sthApI prAsAdane yegya ane dRDha evI bhUmipITha teNe baMdhAvI. pachI zebhana pramukha pAMcase kArIgarone yathAgya yuktithI saMtuSTa karI temane kAma bhaLAvIne maMtrI punaH caMdrAvatImAM capaka zeThane ghare AvyA. tyAM potAnA kAryArthe vinayapUrvaka teNe zreSThIne snehabhAvathI kahyuM ke "amAre abundagiri para tya karAvavuM che, ane tame suzrAvakomAM ziromaNi samAna ahIMnA nagarazeTha che, mATe je tame mahenata laIne saMbhALa rAkhavAnuM kabula kare to ame nizcita thaIne svasthAne jaIe." eTale dAkSiNyayukta evA teNe maMtrInuM vacana svIkAryuM, kAraNa ke "tevA pratApI puruSanA vacanane kaNa anAdara karI zake ?" pachI abdagiri para kAma karanArA sarva kArIgaronI dekharekha rAkhavA potAnA zALA udAka nAmanA zrAvakane nImIne dhImAna evA tejapAla maMtrIe rIyakRtyAdi samasta vRttAMta dhavalakkapura AvI potAnA vaDIla baMdhune nivedana karyo. eTale te caitya Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara nimitta seMkaDo ariSTane dUra karanAra evuM kaSapaTTapASANanuM eka zrIariSTaneminuM moTuM biMba karAvI, sulane mahotsavapUrvaka pitAnA guru pAse tenI pratiSThA karAvIne teNe pitAnA anuja baMdhu sAthe te abuMgiri para mokalAvyuM. tyAM jaIne jotAM ghaNA divasoe zrIneminAthanA saune mAtra eka garbhamaMDapa taiyAra thayela joIne tejapAle udAne kahyuM ke-he mahAbhAga! atyAra sudhImAM ATaluM ja kAma kema thayuM ?" eTale teNe kheda sahita nivedana karyuM ke he deva! A sUtradhArone huM vAraMvAra preraNA karuM chuM, chatAM teo thoDA vakhatamAM zramita thaI jaIne kAmamAM kyAre paNa tvarA karatA nathI. vaLI vAraMvAra haTha karI pahelAMthI ja bahu drazna laIne tene vinAza kare che, tethI kAma ochuM thayuM che. A rIte karNakaTu evuM tenuM kathana sAMbhaLIne maMtrI bolyA ke "zuM e drazna badhA saDI gayA, bagaDI gayA, ke jethI "e badhA vinAza pAmyA" ema he bhadra ! tuM pite catura thaIne mane moTA sAde saMbhaLAve che. tyakRtyanA adhikArI janenA upakAranimitte kharacavAmAM AvatA e dramma kharekhara akSaNa nidhAnapaNane pAme che, mATe e sUtradhArone yathAruci drazna ApavA. dharmakAryamAM vivekI janoe udAratAja vAparavI. je kubuddhijane dharmakAryamAM paNa kRpatA vApare che temane prApta thayela bahu dhana bheganimitte paNa kAma AvatuM nathI. kahyuM che kenehadazA (taila) ane guNa (vATa)ne kSaya karIne dIpalekhAnI Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 413 jema lakSmI cAlI jAya che ane teNe kareluM mAlinya A jagatamAM avaziSTa rahI jAya che. dharma, cAra, agni ane rAjA e cAra dhananA bhAgIdAra kahelA che. temAM Adya (dharma)nuM apamAna karatAM anya bhAgIdAro baLAtkArathI puruSAnuM dhana haraNa karI le che." eka divase tejapAla zrIneminAthanI pUjA karavAmAM vyagra hatA, evA avasare kAma karavAmAM sUtradhArAno madatA joIne cAtu mAM sarasvatI samAna evI anupamA devIe zilpIomAM agresara ane zAstrajJAmAM zreSTha evA zAnane kahyuM ke he bhadra ! sta'bhAdvAranA eka kAmamAM paNa jo tamane ATalA badhA vila`ba thaze teA ahI. (parvata para) rautya kayAre sa`pUrNa thaze ? sujJa janA kahe che ke-dharmanI tvarita gati che. kANu jANe che ke-prANIne have pachInA avasara kevA Avaze ? kAraNa ke lakSmI vIjaLI jevI capaLa che ane AyuSya vAyunI jevu' asthira che, mATe vivekI puruSe dharma kArya mAM vilaMba karavA nahIM. temAM paNa adhikArI puruSe tA svajanma saphaLa karavA vizeSe dhama kRtya karavuM." A pramANe sAMbhaLIne zubha AzayavALA ane cAlAka evA zAbhane anupamA devIne kahyuM ke--"he svAminI ! eka tA A pata devAne paNa durArAha che. vaLI prAtaHkRtyamAM vighna karanAra evI TADha atyAre bahuja paDe che ane zarIrane kapAve tevA atyaMta zItala vAyu niraMtara vAyA kare che. vaLI apeAre kSudhApIDita dareka sUtradhArane jAte bhAjananI sAmagrI Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 zrAvastupAla caritra bhASAMtara taiyAra karavI paDe che. vaLI he devI ! bhAjanAna'tara jeTalAmAM kAme lAgIe chIe tevAmAM pAchI sAyakALanI TADha vighnakartA thAya che. vaLI sUtradhArA hamezAM zAka ane dUdha-dahIM vinAnuM bhAjana kare che. tethI temanA zarIramAM kAma karavAnI joIe tevI zakti paNa nathI. AvAM kAraNane laI ne ahI pati para ochuM kAma thAya che. pUratI sAmagrI vinA dhanathI paNa kAryasiddhi thatI nathI." c. A pramANenI temanI anyAnya thatI vAta sAMbhaLIne matrIe tarataja bahAra AvI sarva sUtradhArAmAM mukhya evA zAbhanane kahyuM ke- he bhadra ! bhAgyavatI anupamA devI tamane zuM kahe che ?' te khelyA ke--Ape je zravaNu kayu te.' eTale maMtrIe smitapUrvaka potAnI patnIne kahyuM ke-satyamanI sthitine vadhAranArI evI huM bhadre ! te emane zuM kahyuM? ' eTale te lajjA sahita pavitra vacanathI khelI ke--"he svAmin ! maitya karAvavAmAM vilaMba karavA khIlakula ucita nathI, ane tema karatAM mahApuruSo paNa peAtAnA tejane kadI vadhArI zakatA nathI. jIe ! sAMje nisteja thayela sUrya paNa samudrajaLamAM jaI ne paDe che. A rAjavyApAranI prabhutA-dIpakanI kalikA samAna che. vaLI sa'patti paNa kadApi zAzvata pada tA ApatIja nathI. kahyuM che ke-lakSmIne jANe samudrajaLanA saMganI asara thaI hoya tema te nIce nIce gamana kare che, kamalinInA saMgathI jANe tenA pagamAM kAMTA vAgyA hAya tema te kayAMya paNa peAtAnA paga sthira karI Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' aSTama prastAva 415 zakatI nathI ane viSanA nikaTapaNAthI jANe tenAmAM jheranA guNa Avye hAya tema te puruSAnA caitanyane AcchAdita karI mUke che, mATe sujJa janAe ene dharmasthAnamAM vAparIne tenu phaLa zIghra laI levuM.' vaLI A jagatamAM peAtAne athavA lakSmIneA nAza ane viyeAga tA avazya thavAnAja che, chatAM lakSmInA saMbaMdhamAM vRthA sthira buddhi zuM khAMdhavI ? ahe ! vRddhone ArAdhatAM chatAM, pUrvajone piMDa ApatAM chatAM ane ninAne jotAM chatAM prANIe mahamUdra kema ane che ? lakSmI rAjAnI bhUlatAnA pallavanA prAMtabhAga samAna nirAlama ane vila'khinI che, chatAM sevake tene sthira mAne che, e khedanI vAta che. ahA! eka tarapha vipatti, eka khAjI maraNu, eka tarapha jarA ane eka bAju vyAdhi-e cArathI prANIe satata pIDAyA kare che." A pramANenAM sudhAsiMcana samAna anupamA devInAM vAkayo sAMbhaLIne tejapAla khelyA ke huM kamalAkSI ! tamArA sivAya AvuM kharekharuM kheAlatAM koIne nahIM ja AvaDatu hoya. tAmrapaNI saritA sivAya muktAmaNine koNa nIpajAvI zake ? tAmrapaNInA taTa para utpanna thayela mauktikA ane IkSurasanI sAthe jANe saMpUrNa spardhA karavA taiyAra thayA hoya tema tArA vI prasanna ane svAdiSTa che, tamAma prakAranI gRhaciMtAne dUra karanAra, matine ApanAra ane samasta satpAtrAne satkAra karanAra evI gRhiNI gRhaka5tAnI jema sujJa janeAne zuM zuM phaLa ApatI nathI? mATe Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 zrIvastupAla caritra bhASAMtara he vizuddhabuddhi ! have ahI zrInemi prabhunu* caitya vinA vila e kema taiyAra thAya tenA mane upAya batAvA." A pramANenA potAnA svAmInA AdezathI te AnaMdita thaI ne khelI ke-"he svAmin! rAtre ane divase kAma karanArA sUtradhArA pRthak pRthak rAkhavA, tene mATe bhejanagRha cAlu karIne badhA zilpIone sadA yathAruci amRta samAna bhAjana karAvavu ane pratyeka sUtradhArane pRthak pRthak abhya`gana ane snAna karAvanAra temaja vizrAMti ApanAra mANasAnI cAjanA karavI. Ama karavAthI dhArelu kArya vinA vilaMbe thaI zakaze, kAraNa ke kArIgara leAkeAne sa`tuSTa rAkhavAthIja te kAma karavAmAM utsAhI bane che. " A pramANenAM anupamA daivIMnAM vacanA sAMbhaLIne matrIe tarataja te pramANe caiAjanA karAvI, kAraNa ke kAMta evI kAMtAnA e upadeza tene amRta karatAM paNa svAdiSTa lAgye hatA. matrIe karAvelI tevI uttama yAjanA joIne sUtradhArA vigere sarva janA manamAM AnaMda pAmIne tvarAthI yuktipUrvaka kAma karavA lAgyA, kAraNa ke " udAra janone AkhI vasudhA eka kuTuMbarUpa hoya che." dd pachI matrIzvare pAtAnI strI sahita cadrAvatImAM AvIne eka anupama sAdhamivAtsalya karyuM. tathA tyAMnA rAjA sahita te nagarImAM vasanArA sarva leAkeA ne teNe bheAjana ane vaAdikathI atyaMta saMtuSTa karyAM. pachI prahalAdanAdhIza zrIpArzvanAthanA darzana karIne zrIvIra prabhune vaMdana kara Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 417 aSTama prastAva vAnI icchAthI te satyapuramAM AbhyA. tyAM vidhipUrvaka suvarNamaya zrIvIrabibanI pUjA karIne sujJa evA teNe svAmivAtsalya ane munipUjana karyu, pachI zrIzaMkhezvara pArzvanAthanI yAtrA pUjA karIne atuccha mahotsavapUrvaka te dhavalapuramAM ANye. " tyArapachI thADA vakhatamAM abhu giri para zrInemicaitya taiyAra thayuM' evI vadhAmaNI lAvanAra puruSane teNe daza hajAra seAnAmahArA akSiza ApI. pachI aheAMtera rANAe sahita tathA aMtaHpuranA parivAra sahita zrI vIradhavala rAjAne sAthe laIne peAtAnA baMdhu tathA kuTuMbayukta harSita thayela vastupAla matrI prAsAda ane pratimAe vagerenI pratiSThA karavA zrIamrudAcala para AvyA. te vakhate zrIjAbAlipuranA svAmI, nadulanagaranA rAjA ane candrAvatInA svAmIe traNa ma`Dalezvara, tathA khIjA seMkaDA pura ane gAmAnA adhikArIone khAlAvatAM, teo pAtapAtAnA parivAra sahita tyAM AvIne hAjara thayA. vaLI udyasiMha rAjAnI rAjyarAne dhAraNa karavAmAM radhara tathA bRhaspati samAna buddhizALI yazeAvIra maMtrI paNa AvyeA. temaja te mahAtsava jovAnI icchAthI zrAvakAmAM agresara gaNAtA lAkhA mahAjanA utsAhapUrvaka tyAM AvyA. tathA zIlava ta ane pratiSThita evA zrImAn vijayasenasUri vagere AcAryA 27 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara paNa pitA potAnA parivAra sahita pratiSThA nimitte tyAM padhAryA. te avasare judA judA gacchAnA sAta hajAra sAdhuo gariSTha maMtrIzvaranA AgrahathI tyAM padhAryA. kahyuM che ke -"dharmakArya karatAM sajana puruSee udAra dila rAkhavuM ke jethI parabhavamAM samasta prakAranI saMpatti puSkaLa-anargaLa prApta thAya. vaLI dhImAn puruSe prabhutva pAmIne evI rIte dharmakArya karavuM ke jethI mithyAdaSTi janane paNa bodhibIjane lAbha thAya." pachI maMtrInI AjJA thatAM uttama zrAvake prasiddha graMthonA anusAre pratiSThAnI samasta sAmagrI taiyAra karavA lAgyA. temAM jinezvarane aDhAra snAtra karavA gya vastuo, gaMgA tathA samudra vagere so sthAnenAM nirmaLa jaLa, repyapaTTa, ratnajaDita hemazalAkA, kasturI ane ghanasAramizra caMdanadravane saMcaya, aneka prakAranAM naivedya, vividha jAtinAM phaLo, naMdAvartanA pUjanane lAyaka ati pavitra mahAn upaskara, kapUramizra vAsa, pApabharane dUra karanAra dhUpa, vyajana (viMjhaNA), Adarza (kAca) ane paMcAmRta, paMcavaNanAM puSpanA parvata jevA moTA DhagalA, pAMca ratna, pravara kasuMbha vastro, traNaso tresaTha sAra sAra kariyANa, gorocana tathA priyaMgu vagerene anupama hastalepa, nensIlana mATe candrakAMtanuM bhojana, ane ghutamizra addabhuta sauvIrAMjana-ityAdi badhI sAmagrI temaNe taiyAra karI. pachI kuLa, zIla tathA guNothI ujajavaLa, Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 419 sArAM lakSaNayukata ane divya aMgasaMpattivALA evA suzrAvake (nAtrIyA) taiyAra thayA. eTale vizvanA bhUSaNarUpa maMtrIe pote temanA hastakamaLane ratna tathA suvarNanAM kaMkaNathI vibhUSita karyA. maMgalakArI udAra zagAyukta tathA suzobhita vastrothI vibhUSita evI lalitA, anuapamA ane saumpalatA vagere strIo madhura svare pratiSThAnAM pavitra gAnatAna karatI prabhune poMkhavA mATe sAmela thaI. uttama zrAvake dareka pratimA para divya suvarNa chatra ane baMne bAju suMdara cAmara dhAraNa karIne UbhA rahyA. e rIte jagatane Azcarya pamADe tevI sAmagrIthI prauDha utsavapUrvaka zrInemicetyanI tathA hajAre jinabiMbanI vidhipUrvaka zrIgurunA hAthe pratiSThA karAvI. pachI potAnA anuja baMdhu sahita maMtrIzvare cetyanA zikhara para suvarNakuMbha sthApana karyo. te vakhate prAsAda ane pratimAdikano pratiSThA mahotsava jeIne samyagdaSTi dee AkAzamAMthI kuMkuma jaLanI vRSTi karI. pachI te cityamAM cAre bAju AvelI devakulikAo para mahAdhvaja caDAvIne teNe maMgaladIpa karyo. tyAra pachI te baMne maMtrIee bhakti ane yuktipUrvaka zreSTha dhRtayukta divya bhejana karAvIne zrAvakone prasanna karyA. te vakhate yatheccha bhajanathI saMtuSTa thaI samasta jana vinA kaTe ahIM paNa nivRttisukha pAmyAM. te vakhate lalitA tathA anupamA devIe paNa Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 zrIvastupAla caritra bhASAMtara zuddha annapAnAdikathI sAdhuonI bhakti karI. pachI anukrame te bane matrIoe vIradhavala vagere rAjAone divya ratnAdinA alakArA yathAyukti bheTa karyA. temaja yazAvIra vagere maMtrImaMDaLane devAne paNa durlabha evA udAra tathA. maneAhara vipula za`gAra ApyA ane sarva zrAvakone vizeSa rIte tathA anya janane paNa temanI lAyakAta pramANe temaNe paMcavaNa nAM rezamI vastrA ApyAM. vIrazAsanamAM dAnavIra evA te baMnee prArthita (mAM mAMgyu') dAna ApavAthI yAcakajanAnA manoratha pUrNa karyA. kahyu` che ke-a giri para zrIneminAthanA adbhuta caityamAM prauDha pratiSThA-mahAtsave karIne prabhunI pAse maMgaladIpa karatAM sarva rAjAone vismaya pamADanAra evA vastupAle yAcakajanAne khAvIza lakSa dravyanu dAna karyuM". pachI te kha'ne ma`trIoe peAte bhaktipUrvaka vizuddha. kabala tathA vastrAdika ApIne munione pratilAlyA. te vakhate sudhA samAna zrIneminAthanI STi samakSa ekatra thayelA, traNe leAkane zaiAbhAkArI saubhAgyasa'pattine dhAraNa karanAra evA vastupAla, yazAvIra ane tejapAla e traNee samasta rAjAone Azcaryamagna banAvI dIdhA. evAmAM yazAvIranA cAturya guNuthI AnaMda pAmelA tathA saddaguNunA bhaMDArarUpa vastupAle yazAvIra matrInI A pramANe stuti karI ke-"zrIyazAvIra nAmamAM khi'due na hovAthI te (khi'duo ) nirarthaka jaNAya che, chatAM te biMduone (aMkanI) Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 421 AgaLa karavAmAM AvatAM te saMkhyAvaMta(saMkhyAne vadhAranArA) zAthI gaNAya che ? te samajAtuM nathI. he yazavIra! tAruM nAma thAvaracaMdra vidhAtA lakhyA kare, chatAM temAMnA be Adya akSara traNa bhuvanamAM samAI zake tema nathI. he yazavIra ! sapuruSe cAre bAju tAru yazagAna karyA kare che, tethI huM dhAruM chuM ke-he jagatsajajana ! tuM lajijata thaIne gharanA khuNAmAM ja chupAI rahyo che. tArA mukhacandranI jyotithI mukhamAM sarasvatI ane AMgaLImAM rahelI suvarNamudrAthI tArA hAthamAM lakSmI rahelI che-ema sajajanene sAkSAta jaNAvI Ape che." A pramANe sAMbhaLIne yazavIra be ke-"he dAkSiNyanA eka nidhAna! karNa paraMparAthI AvelI ApanI kalyANakIrti sAMbhaLatAM prasanna thayelA je ame tenuM mana te have tamAruM darzana karavAne utkaMThita nathI, paNa kRti (karNa) para vizvAsa nahIM rAkhanArI, sAzaMka hRdayavALI ane darzanathI ja vizvAsa pAmanArI evI kevaLa amArI A daSTi ja tene mATe utkaMThita che." eTale tejapAla belya ke-"zrImAna nemicetyanA mahotsavathI ullasita evA A pratiSThA samaye trividyAmAM bRhaspati samAna tathA aneka nirmaLa guNayukta evA tamAre amane samAgama thayo tethI amAro janma saphaLa thaye, kRtayuganI rIti pramANe badhI kriyAo karavAmAM AvI, amArI lakSamI saphaLa thaI ane amAruM kuLa sapuruSone paNa slAdhya thayuM." A pramANe nima saphaLa mArI lakSamI A pramANe Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 zrAvastupAla caritra bhASAMtara dharmarAja samAna lakSamIyukta ane vizvane AnaMda pamADanAra saMpattivALA e traNe maMtrIonI vacce vistRta rasayukta vArtAlApa cAlya. pachI vastupAla maMtrIe yazavIra maMtrIne prAsAdanA guNa-deSAdinuM svarUpa pUchayuM. eTale teNe tyAM pAnanI laghutA ane pRSTha bhAgamAM pUrvajonuM sthApana-ItyAdi dUSaNe kahI batAvyAM ane tenuM phaLa paNa sUcavyuM. paraMtu tethI bhavitavyatA durtavya che ema siddha thayuM. pachI maMtrIe tyAM sarva rAjAonI samakSa tyapUjAdinA kharcane mATe yogya vyavasthA karI. saMvat (1284)mAM phAgaNa mAsamAM zrInemicaityanI maMtrIe pratiSThA karI. te vakhate paramAravazI semasiMha rAjAe zrInemi prabhunI pUjA nimitte devADikA (delavADA) gAma ApyuM tathA zrI caulukaya rAjAe tyapUjAnA adhikArIonI vRttinimitte bhaMDapadra nAmanuM gAma ApyuM. ahIM AvI prazasti lakhAyelI che -"zrI tejapAla maMtrIe zaMkha samAna ujajavaLa evI zilAothI skurAyamAna caMdra tathA kuMdapuSpa samAna vizAda e AgaLanA bhAgamAM UMce maMDapa, pAzva bhAgamAM bAvana jinAlaye. ane sAme balAnaka che evuM zrInemi prabhunuM maMdira karAvyuM. zrI abudAcala para tejapAla maMtrIe karAvelA zrInemi yamAM zobhatAM taraNe, beThakanA oTalA, vicitra keraNI tathA caMdra samAna vizuddha pASANanA vividha maMDapanI Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva visarjana karI zrIpATaNamAM dhavala 20 racanAne joIne loke pitAnI daSTine sadAne mATe saphaLa mAnavA lAgyA." pachI samasta saMghane ucita bhakti ane satkArapUrvaka visarjana karI ane gaganagAmI acalezvarane vividha bhegathI prasanna karI tathA zrIpATaNamAM paMcAsarA pArzvanAthane vaMdana karIne vastupALa maMtrI vIradhavala rAjAnI sAthe utsavapUrvaka potAne nagare AvyA. abudagiri para tejapAla sahita vastupAle acalezvara vibhuno maMDapa karAvyuM. vaLI pitAne uddhAra karavAne IrachatA evA teNe zrImAtAnA jIrNa maMdiramAM je kAMI pUrve nyUna hatuM te sarvano uddhAra karyo. vaLI vimala daMDapatie karAvelA jinacaityamAM teNe maladevanA zreyanimitte zrImallidevanuM biMba karAvyuM. pitAnA baMdhu lAvaNyasiMhanA puNyanimitte zrItejapAle kalAsa karatAM nirmaLa, malayAcala karatAM saurabhayukta, hemAdri karatAM paNa cAre bAju unnata ane himAlaya karatAM zItala evuM zrImAnuM neminAthanuM maMdira karAvyuM. pUrve vimala maMtrIe e giri para zrI AdinAthanuM maMdira karAvyuM hatuM ane AmaNe te Azcarya pamADe tevuM zrIneminAthanuM citya karAvyuM. vaLI anyUna lakSamIyukta evA teNe ahIM prAna, aMbikA, sAMba ane avalokanA-e nAmanAM cAra zikhara racAvyAM. vaLI caMDapa tene putra caMDaprasAda, teno putra sema, tene putra azvarAja ane tenA putra Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara zrIjinamatarUpa ArAmane ullAsa pamADavAmAM megha samAna evA zrImAna palUNiga, maladeva, vastupAla ane tejapAla, vastupAla maMtrIno putra jasiMha ane tejapAlane putra buddhimAnuM e lAvaNyasiMha-A pramANenI daza mUrtio jANe jinadarzana mATe AvatA daza dinAyake hoya tema hAthaNInA skaMdha para ArUDha thayelI banAvI. ahIM raMgabhUmimAM zobhatI naTInuM anukaraNa karatI, sphaTika ranathI banAvelI ane zobhAyamAna evA maMDapanA madhya bhAgamAM mugaTa tathA kaMkaNadithI virAjita evI pUtaLIo zobhI rahI hatI, ane pratidina "samasta pAtALa, svarga, ane pRthvItalanI AThe dizAomAM zrI vastupAla maMtrInI kIrti cAre bAju yatheccha ramaNa kare che ema vAyuthI alita patAkAo calAyamAna hastathI sAkSAt darzAvatI hatI. ekadA keI spaSTavaktA bhaTTa dUra dezathI AvyuM. eTale maMtrIe tene nehapUrvaka kahyuM ke ahIM beso " eTale te be ke-he mahAmaMtrin ! sthAna vinA mAre kayAM besavuM?" eTale maMtrIe kahyuM ke "zI rIte tamane sthAna nathI?" te be ke - zananai pAnainaiva mUtam . yazasA vastupAlena ruddhamAkAzamaMDalam // " annadAna, jaLapAna ane dharmasthAnethI bhUtalane ane pitAnA yazathI AkAzamaMDaLane vastupAle rekI dIdhuM che." Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 425 aSTama prastAva eTale maMtrIe kahyuM ke-"e zleka vAraMvAra bAlo, AthI te sAta vAra bolI manamAM krodha lAvIne mauna rahyo. eTale maMtrIe vicAryuM ke-enA bhAgyamAM eTaluM ja che ema dhArI tene sAta lakSa dravya ane sAta varSAsana bAMdhI ApyAM. ekadA staMbhatIthapuramAM maMtrIe zrI deveMdrasUri pAse amRta samAna dharmadezanA sAMbhaLI ke-"arihaMtAdi viza sthAnake vidhipUrvaka ArAdhavAthI sujJa prANa traNe jagatane klAya evI tIrthakara padavI pAmI zake che." kahyuM che ke-1arihaMta, siddha, pravacana, AcArya, pasthavira, bahuzruta (upAdhyAya), ane ptapasvI (muni) e sAtanI bhakti karavI, tathA "abhinava jJAnapaga, darzana, vinaya, 11Avazyaka (kriyA), 12niraticAra brahmacarya, lakSaNalava dhyAna, 14tapavRddhi,15pAtradAna, vaiyAvacca, 1LasamAdhi, 18 apUrva jJAnagrahaNa, 19zratabhakti ane pravacanaprabhAvanAA pramANenAM vIza sthAnake sevavAthI jIva tIrthaMkara pAmI zake che. e vIza sthAnakamAM prathama vivekI jene jinabhakti karavI, eTale samyaktvanI zuddhi nimite trikALa jinapUjana karavuM. kahyuM che ke trikALa jinapUjA karatAM samyakatva zuddha thAya che ane zreNika rAjAnI jema prANI tIrthaMkara netra bAMdhe che. he maMtrin ! e prathama sthAnakanA ArAdhanamAM bhagavaMtanAM nAma smaraNa vagerethI vizeSa rIte tridhA zuddha jinabhakti karavI. dravya ane bhAva ema jinabhakti be prakAre kahelI che. temAM prathama dravyabhakti jinacetya karAvavAthI, Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara priauDha jinabiMba bharAvavAthI ane pUjAmahotsava vagere karavAthI thAya, ane samyagra rIte jinAjJA pALavAthI bhAvabhakti thAya. bhAvabhakti karavAthI aMtamuhUrtamAM avyaya pada prApta thaI zake. kahyuM che ke-'utkRSTa dravyabhaktithI prANI ayuta devaloka sudhI jaI zake che ane bhAvabhaktithI aMtamuhUrtamAM nirvANapadane pAme che." vaLI sAmAnyataH puSpAdi pAMca prakAre paNa bhakti kahevAmAM Avela che. te bhakti yathArtha karavAthI bhavabhItinuM bhedana kare che, mATe prathama sthAnakanA ArAdhanamAM yathAzakti vidhipUrvaka jinabhakita karavI, ke je bedhisaMpattinA bIjarUpa che; tathA tRNAgni vagere upamAnA bhedathI jinabhakita ATha prakAre paNa kahelI che. te bheda taratama yoga vaDe tattvabodhanA kAraNarUpa prakAzane laIne pADavAmAM AvelA che. kahyuM che ke-tRNa, gomaya, kASTha ane dIpakanA agni samAna ane ratna, nakSatra, sUrya ane candramAnI prabhA samAna jinabhakti aSTa prakAre che ane te ardha pudgalaparAvarta sudhImAM athavA taddabhave mokSasukhane Ape che. vaLI rAjasI, tAmasI ane sAtvikI-ema jinabhakita tridhA kahelI che. temAM lakaraMjana nimitte jinapUjA - karavI te rAjasI bhakita, kaSAyathI kaluSita thayelA manathI kaMIka phaLanI IcchA pUrvaka jApa pUjAdika-AcaravAM te tAmasI bhakti ane dravya, kSetra kALAdinI apekSA vinA mAtra zubha AzayathI phaLanI AzaMsArahita bhakti karavI te sAtvikI bhakita ke je mokSane Ape che. mATe sarvathA zuddha bhAvathI bhAvita thaI rAtretsava, mahApUjA, ane vajApAdi Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 aSTama prastAva saddhiyAo karavI. he maMtrinuM ! e rIte prathama sthAnakamAM zivasAdhanarUpa aneka prakAre kahevAmAM AvelI jinabhakita avazya AcaravI. have bIjA sthAnakamAM anaMta catuSTaya jemanA siddha thayA che, aSTa karmothI je mukata thayA che ane lokAro je pratiSThita thayelA che evA paMdara prakAranA siddhonI bhakita. karavI. te temanuM dhyAna, temanI pratimAnuM pUjana, svarUpaciMtavana, namaskAra tathA jApa vagerethI thaI zake che. trIjA sthAnakamAM nirmaLa evI pravacananI bhakita karavI. caturvidha zrIsaMgha te pravacana kahevAya che. cothA sthAnakamAM gurunI samyapha prakAre bhakita karavI, kAraNa ke gurubhakita e tIrthakarapadanA parama bIjarUpa che. pAMcamA sthAnakamAM vAvRddha, paryAyavRddha ane jJAnavRddha ema traNa prakAranA sthaviranI bhakita. karavI. chaThThA sthAnakamAM bahuzruta evA sAdhuonI bhakita. ane sAtamA sthAnakamAM vividha prakAranA tAyukta tapasvI munionI bhakti karavI. AThamA sthAnakamAM samyam jJAnano satat upayoga rAkhave. navamA sthAnakamAM zuddha samyakatva. pALavuM. dazamA sthAnakamAM guNIjanone vinaya karo. agiyAramA sthAnakamAM cha prakAre Avazyaka (pratikamaNa) karavuM. bAramA sthAnakamAM niraticAra brahmacarya dhAraNa karavuM. teramAM sthAnakamAM potAnA manane samatAmAM rAkhIne kSaNe kSaNe zubha. dhyAna karavuM. cauramA sthAnakamAM tapavRddhi karavI. paMdaramA. sthAnakamAM bhaktipUrvaka supAtradAna devuM. soLamAM sthAnakamAM. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --428 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara jinezvarAdinI viyAvaraca karavI. sattaramA sthAnakamAM samasta saMghamAM samAdhi (zAMti) utpanna karavI. aDhAramA sthAnakamAM apUrva jJAna grahaNa karavuM. ogaNIzamAM sthAnakamAM zratanI bhakti karavI ane vazamAM sthAnakamAM snAtretsava, saMghapUjA ane svAmivAtsalya vagere zubha kRtyethI zrI nitIrthanI prauDha prabhAvanA karavI. sava tIrthaMkara pUrva bhavamAM vividha prakAranA tapa karIne tIrthaMkarapadanA kAraNabhUta evAM A vIza sthAnakane ArAdhe che." A pramANene zrI gurumahArAjane upadeza sAMbhaLIne sudharmanA nidhAna evA maMtrIe prauDha utsavapUrvaka vIza sthAnaka-tapane svIkAra karyo. pachI vIza vIza upavAsa karavA pUrvaka vIza sthAnakene barAbara vidhipUrvaka ArAdhIne jinabhaktimAM taraMgita evA teNe mahatsava ane saMghavAtsalya tathA gurubhaktipUrvaka te tapanuM eka mahAn ughApana karyuM. te A pramANe -karNAvatI vagere nagaramAM vIza jinacaitya upara teNe suvarNakuMbha karAvyA ane vIza paMcavaNuM pratimAe karAvIne utsavapUrvaka te cAmAM sthApanA karI. zratabhakti nimitte teNe vIza tIrthakaronA judA judA caritranA grantha lakhAvyA ane bAra vratadhArI evA vIza zrAvakone vAtsalyapUrvaka lAkha drazna ApIne pUjyA. pachI zrI yugAdiprabhue bharata mahArAjAne upadizelI caturdazIrUpa mahAparva kaTi puNyaphaLa ApanAra jANIne pitAnA zreyanimitte teNe baMdhu sahita cauda varSa paryata Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 429 caturvidha (covihAra) upavAsa karIne te parvanuM ArAdhana karyuM. ane tenA pAraNAne divase teNe vividha bhojanapUrvaka aneka zrAvakanuM vAtsalya karyuM. e rIte aneka prakAre satkarma karatAM vastupAla maMtrIe potAnA janmanI sAthe. pitAne maLelI saMpatti-lakSamIne paNa kRtArtha karI. eka divase vighasateSI kaI dujene zrIvIradhavalarAjAne ekAMtamAM kahyuM ke-he svAmin ! rAjamaMdiramAM sava rAjaputrone bhejanAvasare jeTalA bhAta thaI rahe, teTalA bhAta te sarva aizvaryazALI vastupAlanA ghare dararoja atithione jamADatAM ajIThAM (eThAM) thAya che arthAta paDyA rahe che. A pramANe sAMbhaLIne aMtaramAM kepa karI te kaMIka asvAthyanA bahAne te divasa aMtaHpuramAM rahyo. pachI kAuMTikane veSa laIne maMtrIne guhAcAra jevAne mATe kopathI jenI dRSTi vikarALa che ane jenA hAthamAM kedArakaMkaNa che e rAjA tIrthavAsI janenI sAthe bhejana. karavA mATe maMtrIne tyAM AvyuM, eTale rakta vaccethI zebhAyamAna ane paMktimAM beThelA evA te lokemAM rAjA pitAnA atizaya tejathI candramAM samAna bhavA lAgyo. pachI solatAe AnaMdapUrvaka te sarvane AdarathI priya lAge. tevI bhejya vastuo pIrasI ane lalitAdevIe lIlApUrvaka AnaMdI evA rAjAnA vizALa thALamAM siMhakezariyA modaka mUkyA; eTale sarvajane adhomukha karIne utsAha sahita vividha prakAranAM bhejana jamavA lAgyA. rAjA dezAMtarathI. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara AvIne eka bAju beThelA zrAvakane, puNyadevatAnI jema beThelI suvratadhArI zrAvikAone, eka tarapha UbhelA yatio ane yatinIone tathA yathecacha manejha bhajana karatA digaMbarone cotarapha javA lAgyA. evAmAM bhejana levAne (vahoravAne) mATe AvelA aneka sAdhujanonI saMbhALa levAmAM tatpara evI anupamA devIe keIka yatine utAvaLathI ghata vaherAvyuM, eTale pAtra bharAI jatAM cAre bAjuthI dhRtabiMdu bhUmi upara paDyAM. te vakhate "A pAtra nIca janenA upahAsa nimitte thaze" ema dhArIne anupamA devI pitAnA paherelA rezamI vastrathI te pAtra sApha karavA lAgI, eTale sAdhue kahyuM ke-"he mahAzaye ! devadUSya samAna A tAruM rezamI vastra vratanI cIkAzathI bagaDI jaze, mATe meluM vastra laIne e pAtra sApha kara; kAraNa ke he vizuddha dharmajJa ! lekamAM ucita kiyA jazebhe che." eTale anupamA devI belI ke "he tapedhana ! tame ema na belo. kAraNa ke ame te caulukya rAjAnA sevaka chIe, tethI A vastrAmAM je lAge te ja amAruM ane bAkI sarva puNya te amArA svAmInuM che. vaLI kadAca kamege je koI kaMIne tyAM mAro janma thayo hota, te mAruM vastra dararoja sAmAnya jananAM bhAjane sApha karatAM cIkAzathI malina ja raheta; athavA kUtarInI jema paranuM ucchiSTa anna khAnArI huM rAMkaDI thaI hota, te mArI zI dazA thAta? A te zrI varadhavalasvAminA prasAdathI amArA gharane AMgaNe papakAra nimitte ATale lakSmIne vyaya thAya che ane Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 431 ame sarva sevake vividha prakAranAM satkama karIne te rAjAnA puNyane vadhArIe chIe. kAraNa ke sakSetra, sukuLamAM janma, sadAcArathI ujjavaLa sapatti ane saumya dRSTivALA rAjA - e sukRtADhayathI ja prApta thAya che. parAdhIna evA sevake je kAMI puNya karI zake che temAM rAjAneA prasAda ja parama kAraNarUpa che." A pramANe vAndevI samAna devInAM vAstavika vacane sAMbhaLIne bhAjana karatA evA rAjAe vismayapUrvaka aMtaramAM vicAra karyo ke - ahA ! enA vacananI madhuratA ! ahA ! enA hRdayanI gaMbhIratA ! ahA ! enu` parama zIla ! ahA ! enA vinaya ane ahA ! enI yathAsthita sadabhAvane prakAzanArI svAmibhakti ! anupamA - * enA aMtaramAM mArA pratye kevI akRtrima bhakti rahelI che? sAkSAt eka devInI jema e vinayapUrvaka eTalI che mATe A srI traNe kuLane pAvana karanArI che.' A pramANe ciMtavI peAtAnA kopane zAMta karI jamIne rAjAe suga'dhI jaLathI Acamana karyuM, pachI svAdiSTa tAMbUla laI ne caMdanadravathI surabhiyukta thaI vikasita mukha karI anupamA devInI sAme joIne rAjAe koine pUchyu ke A konI strI che ? ' eTale teNe kahyuM' ke-gRhadevI samAna ane guNAthI vidita evI A tejapAla matrInI patnI che. e vakhate lakSaNAthI vIradhavala rAjAne oLakhIne parivArajane ma`trIene te vAtanu nivedana karyu. eTale ane mavIee ekadama tyAM AvIne vinayapUrvaka namaskArathI Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara rAjAne prasanna karyo. eTale prasanna thayelA rAjAe kahyuM kegRhastha janemAM tame ja dhanya ane agragaNya che, ke jemanA ghare gRhazRMgAranA mANikyarUpa ane kalpalatA samAna sarva abhaSTArthane sAdhanArI A anupamA devIne nivAsa che. enA suvAkayarUpa amRtanA AsvAdathI mAruM citta atyaMta zItaLa thayuM che ane pizunanA kahevA parathI utpanna thayela kapano tApa taddana zAMta thaI gayuM che." pachI hemAcaLa jevA unnata suvarNa-siMhAsana para rAjAne besArIne maMtrIe ghare AvavAnuM prayojana pUchyuM. eTale teNe pitAnuM yathAsthita svarUpa temane kahI batAvyuM. pachI anupama bhakti darzAvatAM maMtrIe tene premapUrvaka ratnAvalI hAra sAthe paMcaratna nAme azvaratna bheTa karIne prasanna karyo. eka divase sAmatothI parivRtta ane rAjasabhAmAM siMhAsana para birAjamAna evA rAjAe hasatAM hasatAM vastupAlane kahyuM ke-"he maMtrin ! mArA karatAM paNa tame niraMtara dhanane vyaya vadhAre kema kare che ? kahyuM che ke "sarva baLa karatAM saMpattinuM baLa adhika che, ke jenA abhAve gRhastha samartha chatAM paNa lokomAM tRNa samAna gaNAya che. ane jenA ghare saMpatti hoya te nirguNa chatAM paNa guNavaMta janemAM agresara gaNAya che. vaLI kahyuM che ke he lamI mAtA ! tArA prasAdathI Alasya sthiratAmAM, cApalya udyogIpaNumAM, mUka mita bhASaNamAM, mUrkhAI ArjavamAM ane pAtrApAtrane aviveka udAratAmAM khape che - ema de paNa Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 6 guNarUpa thaI jAya che.' mATe kAI paNa kA mAM tamAre adhika dhanano vyaya na karavA joIe." A pramANenu` rAjAnuM kathana sAMbhaLIne maMtrIe kahyuM ke huM svAmin, je sthAne huM AnaMdathI navIna dharmasthAna karAvuM chuM, tyAM divyAnubhAvathI nidhAna pragaTa thAya che ane vaLI jyAM paNa jamIna para mArA lalATanI chAyA paDe che, tyAM paNa prAyaH nidhAna pragaTa thAya che, tethI huM Apa karatAM paNa vadhAre dravyanA vyaya karI zakuM chuM.' AvuM zrutimaneAhara tenuM vacana sAMbhaLIne rAjAe tenA bhALasthaLanA udyotathI jyAM raja:samUha kezaravaNI thaI gayela hatI evI jamIna kheAdAvI eTale kapadI yakSanA sAMnidhyathI rAjAnI prIti nimitte tyAMthI hemapUrita nidhAna pragaTa thayuM. te joine rAjAe pAtAnA hRdayamAM nizcaya karyo ke 'vastupAlanuM bhAgya amada ane adbhuta che.' 433 eka divase pu'DarIkAcala para zrI vastupAla kapadI devanu eka navIna madira karAvatA hatA, tyAM leAkAe kahyuM ke ' ahIM pASANumAMthI nidhAna zI rIte pragaTa thaze ?' evAmAM tyAM nAga pragaTa thayA. tene joIne leAkeA bhaya pAmatAM Amatema bhAgavA lAgyA, paraMtu pradhAna te sarpa jAtA nahAtA, te te tyAM ratnAvalI jotA hatA. pachI tene hAthamAM laine Azcarya pAmatA leAkeAne batAvI peAtAnA bhAgyane sAkSAt darzAvatA te padayakSanI stuti karavA lAgyA ke - * ciMtAmaNi, kalpavRkSa, kAmadhenu ke nava nidhAnanI 28 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 zrIvastupAla caritra bhASAMtara huM darakAra karatA nathI, mAtra guNAtizaya yukta evA eka kapardIyakSanI ja huM aharniza ArAdhanA karuM chuM." 6 " ekadA tenI asAdhAraNa dAnalIlA sAMbhaLI vairisiMha kavirAja tyAM AvyA. tene joIne ma`trIe pUchyu ketame kAMdhI AvA che ? ' te khelyA ke'he deva ! hu* devapattana (prabhAsa pATaNa)thI AvuM chuM. eTale punaH maMtrIe kahyuM ke - * sukhasAgaramAM magna evA zaMkarapAva tI tyAM kharAkhara prItithI varte che? AthI maMtrIne prasanna karavA te kavIzvara tAtkAlika buddhithI eka sudhAsamAna madhura kAvya khelyA ke - " he svAmin ! vizvopakAranA vratavALA evA kayA puruSane me manamAM dhAryo che ? te tame kahI dyo.' ema pArvatIe za'karane kahyuM eTale zaMkara melyA ke-'caMdramA, kalpavRkSa, megha ke caMdana dhAryu. haze.' te khAlI ke - ' emAMnuM eke dhAryuM nathI.' eTale zaMkara olyA ke - ' ThIka tyAre vastupAlane dhAryA haze. ' A rIte ziva-pArvatInA vAgnineAda tamAruM rakSaNa karo." te sAMbhaLatAM vastupAle kahyuM ke - ' e punaH eleA.' eTale te kavIzvara traNa vAra khAlyA. ma`trIe prasanna thaI ne tene traNa lakSa krama ApyA. have jinazAsananI zaiAbhA vadhAravA lalitAdevIe tapathI pavitra evu namaskAraphaLa nAmanuM udyApana karyuM, te A pramANeH- prathama valayamAM nAma, sthApanA, dravya ane bhAva - ema cAra prakAranA jinezvarAnI zuddha bhakti karavA Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 435 aSTama prastAva mATe aDasaTha kaketana mahAratnA tathA prANIone Azcaya pamADanAra evA 68 sthUla muktAphaleA mUkavA, khIjA valayamAM padmara prakAranA siddhonI bhakti karavA mATesiddhonA nirmALa padara bhedA hAya tevAM atyaMta daidIpyamAna padmara mANikaya mUkayAM, trIjA valayamAM sUrimahArAjanI bhakti karavA mATe gAmedha ratnahita chatrIza seAnAmahArA mUkI, ceAthA valayamAM dvAdazAMgIne dhAraNa karanAra evA vAcakAnI bhakti karavA mATe vasUyamizrita Ara pAciratna mUkavAM, ane pAMcamA valayamAM guNasa' sAdhuonI bhakti karavA prabhAyukta sattAvIza marakatamaNi mUkathA, temaja cUlikAkSara (pAchalA cAra padmanA 33 akSara) pramANa (33) zrIphaLa vagere phaLe tathA mAdaka vagere pakavAnA mUkayA. pachI athI janAne prasanna karIne jaitrasi'hama'trIe AratI ane magaLIveA karyAM, ane lalitAdevIe 6800 zrAvakanA asAdhAraNa vAtsalyapUrvaka vastrAdrithI satkAra karyAM tathA 1100 sAdhuone vastradAna ApatAM teNe jinazAsananA mahimA vadhAryA. have naTvIzvara dvIpanA catyanI ArAdhanAmAM tatpara evI anupamA devIe zAstrAkta vidhithI te tapa karyuM, ane te tAvidhi pUrNa thatAM suyazathI pavitra ane tejapAla maMtrInA sukha - sAmrAjyamAM magna evI teNe deva, guru tathA sa ghArdikanI pUjA karI ane gauravathI aneka lekane vismaya pamADe tevA udyApana-mahAtsava karyAM. te Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 zrIvastupAla caritra bhASAMtara dyApana nimitte teNe udAra pratimAo sahita. vividha racanAthI prapUti, divya samavasaraNuyukta, jANe zivasa pattinA sthAna hoya, athavA zubha dhyAnanA Asana hoya tevAM khAvana pavitra du'tasi`hAsana karAvyAM ane teTalAM ja nirmaLa brahmamAM niSTha evA gaNadharonAM ratna ane mANikajInAM biMba karAvyAM. RSabhAnana, candrAnana, vadhu mAna ane vAriSaNa e cAra zAzvata jinAnI cAra alakArayukta cAra pratimAe karAvI, AzApallI mahApurImAM suvarNa kuMbhanI zreNiyukta ane candrAzmagarbhita evu nadIdharAvatAra nAme caitya karAvyuM tathA ratna ane suvarNanA jinezvarAnA tilaka karAvyA. pachI dhanya evI teNe prAsAdamAM bhagavatanI AgaLa sayuktipUrvaka sarva prakAranA pakavAna, phLA ane sarva prakAranA dhAnya mUkavAM, ane maMtrI vageree tyAM zrIsaMghanA AnaMdanimitte snAtrAtsava karyAM. pachI dhvajAropanA utsavapUrvaka maMtrIe tyAM jinacaityamAM AratI ane magaLadIvA karyA tathA saMghavAtsalya ane sa`ghapUjAdi kriyAe karIne teNe rezamI vastrAthI zrAvake ane zrAvikAonA satkAra karyAM. saukhyalatA devIe paNa zrIzatru jayAvatAra prAsAdamAM zrIAdiprabhunI AgaLa namaskAra mahAmaMtranA kATijApUrvaka, kATi akSata, kaiATi muktAphaLa, daza hajAra zrIphaLa vagere phLA, kaLazA tathA cAre bAju hemadIpaka mUkayAM ane gaganaspI hemadhvajathI te caityane bhUSita Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva - 437 karyuM. evuM addabhuta udyApana tathA deva, guru ane saMghapUjA vagere mahatsava vidhipUrvaka karyA. zrIvIradhavala rAjAne asAdhAraNa parAkramI tathA atizaya mahimAnA sAgararUpa evo vIsala nAme prathama putra hatA, jenA bhujAdaMDarUpa maMDapamAM bhramaNa karatAM anyAyarUpa sUryathI atyaMta tApita thayelI nyAyalakSmIne visAme, maLyo. bIje vIra janonA mugaTa samAna evo vIrama nAme tene putra hatuM, jenA nAmamAtrathI raNAMgaNamAM duddata zatruo paNa bhagna thatA hatA. vaLI je samarAMgaNamAM, rAjavaMza (girivaMza)mAM utpanna thayela dhanuSyanuM tathA zatruonuM yugapat jIvApakarSaNa (bANakarSaNa ane prANaharaNa) karate hato. vastupAla maMtrI rAjyabhAranI dhurAne barAbara dhAraNa karatA hovAthI varadhavala rAjA sarvAga saMpattithI vRddhi pAmyA hatA. eka divase ekAdazIvratamAM AmaLI vRkSane pradakSiNa daI te vRkSa nIce suvarNanANuM mUkatA koI dharma ane nyAyaniSTha vaNikane tyAM ja rUpAnANuM mUkatA evA vIrama rAjakumAre krodha ane IrSyAthI lapaDAka ane lAkaDI vagerethI mAra mAryo, eTale karuNa svarathI pikAra karatA ane dimUDha banelo e te vaNika sarva jatuonA zaraNarUpa ane nyAyasabhAmAM beThelA evA vastupAla pAse tarata ja Avyo. tenA vRttAMtane sAMbhaLI nyAyagAmI maMtrIe sudhApAka samAna madhura vacanathI rAjakumArane vAryo, eTale atula garvathI aMdha banIne duSTabuddhi vIrama te baMne maMtrIo upara Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 zrIvastupAla caritra bhASAMtara TheSa dharavA lAgyA. te vRttAMta koI uttama sevakanA mukhathI jANavAmAM AvatAM nyAyavaMtamAM agresara evo rAjA potAnA aMtaramAM vicAravA lAgyA ke "dAna, bhega, Adhi ke vigrahathI rAjalakSmIne kSaya thatuM nathI, paNa prajAne satAvavAthI tene kSaya thAya che." kahyuM che ke- dubaLa, anAtha, bALa, vRddha, tapasvI tathA anyAyathI parAbhUta - e sane rAjAno ja Azraya heya che. pachI te putrane bolAvI AMtaranehane dUra karIne hRdayamAM kodhAyamAna thayelA rAjAe tene atyaMta kaThera zabdomAM kahyuM ke- are duSTa ! durAcArI! sadAcArI janone satAvanAra ! dumete ! amArA nyAyamArganuM tane bhAna paNa nathI. A nyAyavaMta vaNijane rAjyanA sArarUpa gaNAya che eTaluM ja nahIM, paNa jagatamAM rAjabhavananA te jagama bhaMDArarUpa manAya che. kahyuM che ke-"rAjAonA sthAvara ane jagama ema be prakAranA bhaMDAra hoya che. temAM jagama bhaMDAra vaNijane ane sthAvara bhaMDAra te dhanasaMcaya jANa. jenA rAjyamAM vaNijane vividha karane ApanArA hoya te rAjA ke zahIna hoya te paNa sadA nizcita ane sukhI rahe che. kahyuM che ke-vaNijano vyavasAya kare, kSatriya saMgrAma kare, kArIgaro karmanirvAha kare ane yAcaka yAcanA kare." huM rAjA vidyamAna chatAM emane keNa parAbhava karI zake tema che ? atyAre je bIje kaI puruSa heta te huM tene hastaracheda ja karata, paNa nyAya ane dharmayukta evA vaNikane nirdaya rIte Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva - 439 mAranAra e tuM mAre putra Tharyo, eTale tane huM vadhAre zuM karI zakuM? chatAM have kadApi tAre mArI daSTie na AvavuM ane A rAjadhAnI mUkIne bIje kyAMka cAlyA javuM." A pramANenA rAjAnA apamAnathI atyaMta dubhAyelo evo te vIramAnI vIrama tarata tyAMthI nIkaLIne nagaranI bahAra cAlyA gaye; ane eka sArA sthAne guNalakSmIthI abhirAma tathA sarovara, kRpa, vAva ane udyAnathI maMDita evuM vIramagAma nAmanuM gAma vasAvIne baMne maMtrIo para dvaSa dharato keTalAka rAjAothI parivRtta thaIne rahyo, ane te durAzaya tyAM ja rAjyasthiti calAvavA lAgyA. kaMsanI jema te potAnA tAtane paNa atyaMta saMtApakAraka thaI paDyo. kharekhara! evA kuputre kuLane dhvasa karanArA ja hoya che. zrI rAmanI jevo nyAyaniSTha, ziSTajanene priya, pitRbhaktimAM tatpara, satpakSanA udayayukta, sujJa ane sarvane saMtoSa ApanAra e vIsala rAjyane yegya hovAthI maMtrInA mAnasamAM rAjahaMsanI jema lIlA karato hate. have meghanI jema vasudhArAnI niraMtara vRSTi karatAM ane samasta atha janene AnaMda pamADIne vasudhAnuM pAlana karatAM nirmaLa guNayukta evA zrI vIradhavala rAjA akasmAta kaMI gAkAta thayo ane anukrame maraNa pAmyA. te avasare rAjyaprApti nimitta vIrama pitAnA sinya sahita moTA bhAIne maLavAne tyAM Avyo, eTale tene duSTAbhiprAya jANIne maMtrIzvare gaja, azva ane dhanabhaMDAra para pitAnA Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara subhaTa besArI dIdhA, ane aDhArase subhaTo sahita baLiSTha evo te pote gupta bakhtara dhAraNa karIne sAvadhAnapaNe rahyo, tathA yamarAja samAna duHsaha e tejapAla rAjyamaMdiranuM mukhya dvAra rekIne rahyo; eTale phALathI bhraSTa thayelA vyAghanI jema pitAnI dhAraNuM pAra pADavAne asamartha evo vorama vilakSa thaIne svasthAne pAchA cAlyA gayA. zrI varadhavala rAjA svargastha thatAM samasta bhUmimaMDaLa zekAkrAMta thaI gayuM. kSamAdhAra (rAjA)nA viyegathI prajAnA dareka ghare netrone aMdha banAvI de te aMdhakAra prasarI rahyo. aMtaHpuranI adhArAthI sAmaMta ane maMtrIo sAthe nirAdhAra evuM A dharaNItaLa sarvataH Adra banI gayuM. te vakhate te rAjadhAnI samasta lokenA zokanI eka rAjadhAnIrUpa thaI paDI. aho ! bhavanATakane dhikkAra thAo. te vakhate svAmI dharmane satya batAvavAmAM tatpara evA aneka sevake te rAjAnI sAthe citAmAM paDavAne taiyAra thayA. jagatamAM have pitAne duHkhano pAra na rahyo" ema dhArIne rANIo paNa agnimAM praveza karavAne tatpara thaI ane zekane vaza thayela maMtrIzvara paNa kASThabhakSaNa (citA praveza) karavA taiyAra thaye. e avasare rAjamAnya ane hitaiSI evA vRddha puruSoe maMtrIne vArI rAkhyuM. te vakhate zekAveganI vyathAmAM mana evA maMtrIno jANe uddhAra karavA dhAratA hoya tema semezvara rAjagurue kahyuM ke-"he maMtrinuM ! Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 441 rAjyadhurAne dhAraNa karanArA tathA jagatamAM eka dhArAdhara samAna evA Apa vidyamAna hovAthI caulukya rAjA vidyamAna ja che. he mahAmata ! tame pRthvInuM pAlana karanAra hovAthI gaurjarapatinI rAjyalakSamI nirnAtha chatAM sanAtha che, paNa je tamAro abhAva thaze te durjana ane duSTonA sarve mane ratha avazya pUrNa ja thaze." eTale matimAna e te maMtrIzvara mRtyusAhasathI virAma pAmya ane zekAtta thaIne sabhA samakSa gadagadita girAthI belyo ke-"aho ! bIjI Rtuo to anukrame AvajAva karyA kare che, paNa vIradhavala vIra vinA netrayugalamAM varSA ane hRdayamAM uSNa e be Rtu te ahIM sadAne mATe kAyama rahI che. pachI maMtrI, sAmate ane rAjAo sarve nirAza thaI yathocita kRtya karIne potapotAnA sthAne AvyA, ane pratyakRtya karatAM vizaladeva rAjA pAse sujJa ziromaNi vastupAla mahAmaMtrIe varadhavala rAjAnA sukRta nimitte eka kaTi suvarNane dharmamAge vyaya karAvyuM. tyAra pachI sujJa evA maMtrIzvare prauDha mahotsavapUrvaka aSTamInA caMdra samAna vizalanA vizALa lalATa para tilaka karIne rAjamAnya puruSo tathA sAmaMtane priya vizvavatsala evA tene semezvara rAjaguru pAse zAMtimaMgaLa karAvavApUrvaka rAjyasana para besAryo. pachI rAjyanAM sAte aMgenI cAre bAju saMbhALa karIne pitAnA saddavRttathI suzobhita evA te rAjAne sAthe laI sarvAgAsajaja caturaMga senA sahita Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara adhika pauruSanA tejathI senAnI AgaLa cAlatA tejapAla vagere bahAdura vIrothI cAre bAju parivRtta e sAhasika maMtrI vIramanI sAme cAlyA. baMne se ekatra thatAM paraspara devatAone paNa pralayakALanA prAraMbhanI brAMti karAve tevuM asAdhAraNa yuddha thayuM. e avasare vyAdhione dhavaMtarI vaidya trAsa pamADe tema varavAromAM agresara evA maMtrIzvare prANahAraka bANothI zatruone kSaNavAramAM trAsa pamADavo, ane vIramanA parama sahAyaka evA tenA mAmAne kRpALu chatAM tejapAle ghAyala karyo; eTale budhathI caMdramAnI jema maMtrIne lIdhe rAjAne durjaya samajIne rAhunI jema krarakama evA vIrame nirbaLa thaI, raNabhUmino tyAga karI, keTalAka rAjAone sAthe laIne jAvAli durgamAM AvI pitAnA sasarAnuM zaraNa lIdhuM. tyAM cAhumAna kuLamAM sUrya samAna evA udayasiMha rAjAe tene pitAne jamAI samajI keTalAMka gAma ApavA sAthe sthAna paNa ApyuM; eTale tenA baLathI tyAM rahela durAtmA vIrama dhADa pADIne caulukya rAjAnA dezamAM upadrava karavA lAgyo, ane ginIpurathI AvatAM mArgamAM vaNijanonA sArthane niraMtara duSTa janothI utsAhita thaI luMTavA lAgyuM. tenA bhayathI caulukya rAjAnI sarva prajA koI paNa gAma ke nagaramAM svasthatA pAmI zakI nahI. pachI maMtrIe potAnA carapuruSane hAthe lekha mokalIne tenA zvazura rAjAne tenI duSTatA nivedana karI. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 443 aSTama prastAva AthI tene vAravAnA anya upAya na jaDatAM peAtAnA jamAI chatAM vIrakuMjara vIramane vizvAsa pamADIne teNe mArI nakhAbyA, eTale vizaladevanu rAjya pRthvI para niSka Taka ane samasta prajA, amAtya ane rAjAone AnaMda ApanAra thaI paDyuM. maMtrIrAjanA pratApe aneka rAjAone jItanAra tathA sUrya samAna tejasvI evA vIzaLadevathI sa` rAjAe madyotanI jema prabhArahita thaI gayA ane ratna, azvo tathA gajAdika bheTa karIne prajAne pALanAra evA te rAjAnI pAse AvIne namyA, eTale guru ane zukranI jema niraMtara pAse rahelA te ane matrIzvarAne lIdhe vizALadeva rAjA divase divase atyaMta prabhAnA prakane pAmavA lAgyA. have sukRtI evA vIzaLadeva rAjAe aneka dhama - sthAnAthI maneAhara ane pharatAM khAra gAmathI abhirAma evu. pAtAnA nAmanuM eka navIna nagara vasAvIne dharmiSTha brAhmaNAne te nivAsa nimitte ApyuM, eTale satya, zauca ane yAniSTha, viziSTAcAramAM tatpara, AjJAthI vedapAThathI pavitra, nira Mtara SaTUMkamAM tatpara, rAjAnI jyAre joIe tyAre sthAna, vastro ane bhAjana maLavAthI parigraha rahita evA brAhmaNeA tyAM nizcita thaIne rahevA lAgyA. pachI rAjAnA AdezathI tejapAla maMtrIe vIradhavala rAjAnA sukRta nimitte jagatanA sau ne jItanAra ane gaja, azva tathA manuSyAnI udAra racanAthI virAjita evuM Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara tyAM eka brahmamaMdira karAvyuM. temaja zAsananAyaka zrI vadhamAnasvAmInuM suvarNakaLazayukta evuM eka unnata citya karAvyuM. have zrI kaNe rAjAno vaMzaja, zatrurUpa hastIomAM siMha samAna ane garvanA eka parvatarUpa narasiMha nAme DAhala rAjA viSNunI jema vizaLadeva rAjAnI AjJA mAna nahotuM eTaluM ja nahIM, paNa te dumati caulukya rAjAnI sevA karanArA anya rAjAone paNa bheda paDAvavArUpa dubuddhi ApatuM hatuM, eTale hitaiSI evA vastupAla maMtrIe potAnA sevaka dvArA lekha mokalIne tene sAmavacanathI zikhAmaNa ApI ke-"nyAya ane dharmanA AdhArarUpa evA he rAjan ! pitAnA zreyane mATe tAre gaurjarapatinI AjJA zirasAvaMdha karavI ane taratamAM ja kaMIka uttama bheTa mokalavI. temaja anya rAjAone tAre bhedanI durmati na ApavI; nahIM te tuM sAmrAjyasaMpattithI bhraSTa thaIza, kAraNa ke mahApuruSa sAthe spardhA karavAthI mahA anartha prApta thAya che." A pramANene lekha vAMcIne samRddha e DAhalezvara atyaMta krodhAyamAna thayA ane ghera raNavAdyonA nAdathI diggajone paNa bhaya pamADate ane pitAnI moTI senAthI kuLapatene paNa kaMpAvate moTuM rinya laIne satvara gaurjara deza para caDI AvyA eTale bhayaMkara yama samAna tene pitAnA dezanA sImADA para Avela jANIne vizaLadeve vyAkuLa thaIne maMtrIzvarane Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 445 kahyuM ke-"he mahAmaMtrin ! saMgrAmasiha vagere rAjAethI adhika prerAIne rAhu je krUra te zatru najIka AvI pahoMcyuM che, mATe have zuM karavuM? te kahe." te sAMbhaLIne vIrakezarI evA maMtrIe smitapUrvaka tene kahyuM ke-"he rAjedra! bhaya pAmavAnuM kaMI kAraNa nathI, e zudra zatruo keNa mAtra che? ApanuM prabaLa puNya adyApi jayavaMtu vate che." pachI rAjAnA ane vastupAlanA AdezathI mahA tejasvI e tejapAla aneka rAjAo sahita tenI sAme gaye. ane DAhala rAjAnI sAthe samarata de ane nAgakumArone bhayabhrAMta banAvI de tevuM yuddha karavAnI teNe taiyArI karI. atyaMta tADana karavAmAM AvelAM raNavAdyone raudra mahAnAda AkAza ane pRthvImAM cAre bAju prasarI gaye. te vakhate svAmIbhakata evA vIra naro tathA anya jane paNa paraspara eka bIjAne belAvavApUrvaka yuddha karavA tatpara thayA. e avasare tejapAla maMtrIe choDelAM bANurUpa prasaratA dudinathI sUryanI jema DAhala rAjA tarata ja nisteja banI gaye; eTale bhayabrAMta thayelA teNe potAnI maMtrInA kahevAthI maMtrI rAja tejapAlane tarataja lakSa suvarNanI bheTa karI. e jayalakSmIne prApta karIne tejapAla maMtrI dhvajAothI zaNagArela dharalakkapuramAM Avyo, eTale zrImAn vizaLadeve pite tene AliMgana karIne satpathane pALanAra evA tejapAlane pitAnI jema gauravapUrvaka satkAra karyo, ane lAveluM badhuM suvarNa prItipUrvaka tene ApIne rAja Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 zrIvastupAla caritra bhASAMtara sabhAmAM rAjAe pite tenI stuti karI ke-"zrI tejapAla maMtrI cirakALa tejasvI rahe. ciMtAmaNinI jema jene lIdhe leke nizcita thaIne AnaMda kare che." pachI bRhaspati samAna pratibhAzALI evA pitAnA anuja baMdhu tathA pitAnA putra jaitrasiMhane rAjyabhAra soMpIne zrIvAstupAla maMtrIe zatruMjaya tathA revatacalanI savistara yAtrA karIne te suvarNa tyAM vyaya karyo. te vakhate samasta vizvane Azcarya pamADanAra evA saMghapUjAnA utsavamAM zrI deveMdrasUrie tene upadeza Ape ke - "bhAgyathI prApta thaI zake evI puNyavaMta jananI lakSmI prANIonuM rakSaNa karavAmAM, jagatane upakAra karavAmAM, jinabhaktimAM, sAdharmika vAtsalyamAM, svajanone AnaMda pamADavAmAM, supAtra dAnamAM, jIrNoddhAramAM, yatione dAna ApavAmAM tathA zAsanano udyata karavAmAM vAparavA vaDe ja saphaLa thAya che." have zrI vIradhavala rAjAnA sAmrAjyano jeTalo vistAra hatuM teTalo ja vistAra maMtrInA prabhAvathI anukrame vizaLadevane prApta thaye, chatAM mahItaLa para prasAra pAmavAthI te rAjA zrI vastupAla maMtrIne kevaLa laghutAthI jete hate. vizaLadevane eka siha nAme mAme hate. rAjAnA AdezathI samartha evA tene sarva rAjAomAM agresara adhikArI banAvavAmAM Avyo hato. te pizunAtma pApIthI gherAyela rAjAe tejapAlanA hAthamAMthI mudrAna Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aSTama prastAva - 447 chInavI laIne gara (viSa)nI jema lekene saMhAra karanAra nAgarajAtinA nAgaDa maMtrI para prasAda karIne tenA hAthamAM ApI, eTale sollAsathI romAMcita thayelA - tenA hAthamAM te mudrikA beraDInA vRkSa para ArUDha thayelI kalpatAnI jevI zobhavA lAgI. bhakti mugdha evA maMtrIe te nagaramAM pitAnA guru nimitte sAta mALanuM eka unnata pauSadhAgAra karAvyuM hatuM. tyAM koI agItArtha aNagAra uparanI bhUminuM pramArjana karatA hatA. evAmAM nIcethI pasAra thatA rAjAnA siha nAmanA mAmAnA mastaka para tenI dhULa paDI. AthI teNe kodhodha thaIne te sAdhune nirdaya rIte mAra mAryo, kAraNa ke "madamasta janonA hRdayamAM viveka kyAMthI hoya? AthI maMtrIne atyaMta gusso AvavAthI kaI vIra manuSyane hAthe tene karaccheda karAvya; eTale peDuMka vaMzanA kSatriyAmAM mukhya ane prabaLa ojasvI e siMha rAjA aMtaramAM jaina mata para bahu vaiSa dharavA lAgyA. devage rAjapUjya evA te siMha rAjAnI sAthe vastu pAlane viSama virodha Ubhe thayo. mAmAne dAkSiNyane lIdhe vizaLadeve paNa tene pakSa karyo, eTale sihe sanya sahita maMtrIzvaranA gharane ghere ghAlyo. maMtronA uddhata subhaTo tarata ja yuddha karavA tatpara thaI gayA, ane paraspara yuddha zarU thayuM. te joIne rAjadhAnInA badhA loko bhayabhrAMta thaI gayA. rAjAe paNa atyaMta krodhAyamAna thaIne Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 zrIvastupAla caritra bhASAMtara pote yuddha karavAnI IcchAthI iMdrane paNa bhaya pamADe tevuM peAtAnuM sainya taiyAra karyu. te hakIkata jANavAmAM AvatAM sUrya samAna tejasvI ane atirathI evA maMtrIzvara paNa vIra badhu sahita kavaca dhAraNa karIne yuddha karavAne sajja thayA. evAmAM kRtajJazirAmaNa rAjagurue ma`trIne ghare AvIne saMgrAmeAtsuka matrIne kahyuM ke-" he mahAmate ! he ma`trIrAja! tame A zuM karavA mAMDayuM? eka najIvA kAraNe A mahAn yuddhasamAraMbha kevA? atizaya gabharathI ullura ane mahA ejasvI evA jyeSThuka vaMzanA sarva rAjAe ekatra thaIne tamArI sAthe yuddha karavA sajja thayA che ane temanA dAkSiNyathI rAjA paNa kApathI kRtAMta jevA khanI gayA che; mATe zAMta thAe ke jethI temanI sAthe tamArI sadhi thAya. "" rAjagurunAM A pramANenAM vacanA sAMbhaLIne asahya tejathI sUryanI jevA jAjavalyamAna maMtrIe temane kahyuM ke" jyeSThuka vaMzanA e kSudra kSatriye mArI AgaLa zu mAtra che? azvarAjanuM teja kI bIjAethI parAbhUta thAya tema nathI. deIpyamAna sUrya zu' aMdhakArathI parAbhava pAme ? jyAre rAjA paNa temanA pakSamAM bhaLIne saMgrAma karavA tatpara thayeA che, tyAre Aje sarvanA saMhAra ja thavAnA ema samajo. mane jaina munienA parAbhava karyAM te ja atyaMta duHsahu lAgela che. siMhane sarvatra svataMtratA ApavAmAM AvI tenuM ja A pariNAma che. udyamathI Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 449 upArjana karela ane jIvitavyanA eka phaLarUpa yaza je prathamathI ja luMTAI jAya te pachI manasvI jane zarIrarUpa palAlanuM zA mATe pAlana kare?" ItyAdi vacanethI maraNa paryata yuddha karavAno tene daDha nizcaya jANune semezvare rAjA pAse AvIne sudhA samAna zItaLa girAthI tene samajAvyA ke - "he deva ! A vyatikaramAM khaalita vIryavAna evo e virakuMjara maMtrI pite maraze ane anya hajArene mAraze. vaLI he rAjan ! sAmrAjyadIkSAmAM e ja tamAre guru hate, mATe samasta vizvane upakAraka eve e maMtrI pitAnI jema tamAre sanmAna ApavA lAyaka che. jUnA sevakonA aparAdhane je betraNa vAra paNa daragujara na kare evA svAmIne kRtajJa janemAM agresara gaNIne zuM sajajane tenI prazaMsA kare? vaLI sadA sevAparAyaNa evA mArA jevA anya sevakanA manamAM paNa Ama thavAthI have tamArI zI AzA raheze ?" ItyAdi tenI madhura vANI sAMbhaLIne zAMta hRdayathI rAjAe te rAjagurune kahyuM ke - "ene dhIraja ApI mAnapUrvaka tame ahIM laI Ave ke jethI punaH ApaNe tene yathAyogya satkAra karIe." rAjAnA AdezathI rAjagurue maMtrIzvarane ghare AvIne rAjAnuM kathana temane yuktipUrvaka kahI saMbhaLAvyuM. pachI vastupAla tenI sAthe rAjA pAse AvyA, paraMtu vIra subhaTathI parivRtta thaIne tyAM te sAvadhAna ja rahyo hato, 29 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45a zrIvastupAla caritra bhASAMtara paNa prathama karelA tenA vividha upakAranuM hRdayamAM maraNa karIne prasanna thayelA evA sujJa rAjAe pitAnI jema tene sanmAna ApyuM; AthI upazAMta thayelA maMtrIe rAjAne praNAma karyA, eTale rAjAe pote UThIne tene AliMgana ApyuM ane potAnA ardhAsana para tene besAryo. pachI pitAnA mAmAne maMtrInA page paDAvyo ane punaH teNe maMtrI ane mAtula vacce saMdhi karAvI; eTale maMtrIe prasanna mukhe rAjAne kahyuM ke-"he svAmin ! ApanA prasAdathI mAre kaMI nyUna nathI, paraMtu je duSTabuddhi deva gurune draSI thaze tene to ApanA samakSa paNa huM zikSA karIza !". eTale sarvanA sAMbhaLatAM rAjAe kahyuM ke - "keIe jaina munionuM leza paNa apamAna na karavuM. e munio satya, zIla ane taponiSTha, sarvajJa matamAM sUrya samAna tathA jagatamAM sarva karatAM gariSTha hovAthI sarva janene te pUjanIya che." A pramANe thavAthI jainadharmanI moTI prabhAvanA thaI. pachI rAjAnI AjJAthI harSita thaIne maMtrI pitAne ghare AvyA. tyAM badhA baMdhuo ane vyavahArIAo maLyA ane varyApana-mahatsava nimitte maMdira para vajAo bAMdhavAmAM AvI. pachI zatruMjayAvatAra cityamAM sanAtretsava karIne temaNe zrImAn caturvidha saMghanI pUjA karI. eka divase samara nAmanA pratIhAranA prapaMcathI pristi thaIne vizala rAjAe maMtrIne kahyuM ke-"he maMtrIzvara ! nAgaDa maMtrIne yathAsthita pitAne hisAba batAvI rAjaya Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : aSTama prastAva 451 sabaMdhInu badhu dhana tene ApI do." eTale te melyA kehuM rAjan ! zrI vIradhavala rAjAnI AjJAne vaza thayelA tathA sukheththu evA ame prApta thayela badhuM dhana, zatruMjaya tathA giranAra pramukha vividha sutIrthomAM, pavitra pAtrAmAM ane dIna tathA duHsthita lAkAmAM vAparI nAkhyuM che temaja caulukaya rAjAnA zreyanimitte yAcaka janeAmAM paNa tenA vyaya karyo che." eTale rAjAe kahyuM ke-"jo ema hoya te A sabadhamAM kaIka sogana lyA.'' eTale sAmezvara rAjagurue kahyuM ke-" he vAyu! atyaMta puSTa parimalamAM Asakta evA madhukarathI mahAn prauDhatA pAmIne paNa A teM zuM karyuM ke aMdhakArane dUra karanAra sUrya - cadranA dUrathI tiraskAra karIne caraNamAM sparza karavA lAyaka raja temanA sthAne AkAzamAM te sthApana karI." A pramANenI anyAkti sAMbhaLIne prasanna thayela rAjA sAgana ApavAthI nivRtta thayA, ane matrIne sanmAna ApIne visarjana karyAM, eTale te ane maMtrI svasthAne AvyA. pachI temaNe bahu vistArathI sAdharmika vAtsalya karyuM' ane vArdikathI sarva sAdhuonA satkAra karyAM. ekadA pacAsarA pramukha caityAne vaMdana karavAnI icchAthI maMtrIzvara gujarAta pATaNamAM AvyA. tyAM sa caityAmAM badhI jinapratimA Ane samasta prakAre bhAvathI pUjIne sa zaitya para dhvajAropa karyA, ane svAmivAtsalya tathA sarva gacchanA sAdhuonuM pUjana karIne tyAMthI te Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45ra zrIvAstupAla caritra bhASAMtara zaMkhezvara tIrthamAM zrI pAzvanAthane vaMdana karavA gayA. tyAM aThThAImahatsava karI, mArgamAM aneka tIrthone namaskAra karIne te pitAne ghare AvyA. ekadA kaMIka javarathI pIDita thatAM vastupAla maMtrIe putra pautra sahita tejapAla baMdhune tathA potAnA putra jaitrasiMhane ekAMtamAM belAvIne kahyuM ke "he vatsa! (1289)nA bhAdrapadanI dazamInA divase pitAnA prAMtasamaye trikAlajJa muniomAM agresara evA mallagachanA zrI naracaMdra gurue mane ekAMtamAM bolAvIne kahyuM hatuM ke-"he mahAmaMtrinuM ! jinamatamAM sUrya samAna evA tamAro 1298nA varSamAM svargavAsa thaze." A temanuM kathana kadApi anyathA thanAra nathI, mATe have huM sarva pApathI mukta thavA sarva tIrthomAM ciMtAmaNi samAna zrI zatruMjaya tIrtha para javA IcchuM chuM. have bhavaregane bhedavA mATe yugAdiguru te vaidya, temanuM praNidhAna te rasAyana (auSadha) ane sarva prANIonI dayArUpa pathya mane prApta thAo. meM lakSmI prApta karI, sukha bhegavyuM, putranuM mukha joyuM ane jainadarzananI sevA bajAvI, mATe have mane maraNano kiMcit paNa bhaya nathI, kAraNa ke-"manuSyajanma pAmIne jemaNe tIrthagamana na karyuM, sAdhuonI sevA na karI, caityane uddhAra na karyo, jinamUrtionI pratiSThA na karI ane supAtramAM annapAnAdikanuM dAna na ApyuM-kharekhara te puruSe daridra thaIne niraMtara dukhita thAya che." A pramANenuM vastupAlanuM kathana satya Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 453 samajIne sakuTuMba tejapAla maMtrIe siddhAcInI yAtrAnimitte javAnI sarva sAmagrI taiyAra karI, eTale maMtrInI sAthe yAtrAe javA mATe saMgha ekatra thayo. te vakhate sAmata sahita vizaLadeva rAjA paNa maMtrIne ghera maLavA Avyo; eTale prauDha prAbhUtathI rAjAne prasanna karIne maMtrIe zatruMjayanI yAtrA karavA mATe javAnI anujJA mAgI; eTale gaurava sahita paravAnagI ApIne rAjAe kahyuM ke he maMtrIza! tamArA prasAdathI du rAjAone jItIne pitAe akhaMDa ezvaryayukta rAjya karyuM ane huM je A saptAMga suMdara rAjya pAmyo chuM temAM paNa tamArA vizada prasAda ja mukhya kAraNarUpa che; mATe he maMtrim ! A sarva saMpatti tamArI ja che, to pUrvanI jema yathAruci sarva kAryomAM tene tamAre vyaya kare; ane supAtradAnapUrvaka yAtrA karIne punaH zIdhra ahIM AvI tamAre pUrvavat rAjyakArabhAra calAvavo." A pramANe kahIne maMtrIzvarane nehapUrvaka teNe traNa lakSa suvarNa bakSisa karyuM, ane maMtrIthI praNAma karAyela rAjA pitAnA AvAsamAM AvyuM. pachI maMtrI pote nAgaDa (navAmaMtrI)ne ghare gayA, eTale teNe bhaktipUrvaka prauDha Asana ApIne maMtrIne satkAra karyo. pachI maMtrIzvare tene kahyuM ke-"he mahAbhAga! bhavAMtaranI vizuddhinimitte svajano sahita ame jinAdhIzane vaMdana karavA zrI vimalAcala tItha para javAnA chIe; mATe nirdoSa ane saraLa evA A jaina munienuM tamAre Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara duSTa janethI prayatnapUrvaka barAbara saMrakSaNa karavuM, kAraNa ke eo jagatanA AdhArarUpa dharmadhurAne dhAraNa karanArA che. vanarAjathI mAMDIne gurjarabhUminuM A rAjya jaina maMtrIzrI sthApita thayeluM che, temAM dharmaSInuM kadI paNa zreya thayuM nathI." vastupALanAM A pramANenAM vacana sAMbhaLIne vinaya darzAvatAM nAgaDa maMtrIe kahyuM ke-jena yationuM huM yathAzakti gaurava karIza, mATe tamAre te saMbaMdhI kaI paNa ciMtA karavI nahIM; tame tamArA satkAryamAM tatpara rahIM sadA kuzaLatApUrvaka kArya sAdhIne punaH ahIM vahelA padhArajo. vaLI rastAmAM tamane kaMI paNa vidana na Avo, tamAruM kalyANa thAo ane avasare pAchA ahIM padhAre. tyAM paNa amane kaIvAra yAda karaje." A pramANenA tenAM vacanathI prasanna thaIne maMtrI pitAne ghare AvyA, ane pachI badhI sAmagrI sAthe te zatruMjaya tarapha yAtrA karavA cAlyA. pAlakhImAM ArUDha thaIne samAdhipUrvaka prayANa karatAM teo alkApAlika nAmanA gAme AvyA. tyAM maMtrIzvarane vadhAre asamAdhi jevuM jaNAyuM, eTale samasta saMgha tathA brahmavratadhArI AcArya mahArAjane bolAvIne sujJa evA maMtrIe sAvadhAna manathI yathArtha ArAdhanA karI ane sAte kSetromAM sAta lakSa suvarNano vyaya karatAM ane vidhipUrvaka sarva dharmakarma AcaratAM tathA sarva AcAryonAM hitakArI * A gAma zatruMjayanI najIka jaNAya che. Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aSTama prastAva ' 455 vacana sAMbhaLatAM bhagavaMtanA nirmaLa dhyAnamAM parAyaNa evA teNe anazana aMgIkAra karyuM. pachI eka pahora atikrAMta thatAM Atma-ArAmamAM jenI buddhi virAma pAmI che ane jene saMvegaraMga dhArAdhirUDha che evA maMtrIzvare kahyuM ke"meM sajajanene smaraNa karavA lAyaka kaMI paNa sukRtya na karyuM ane manerathanI mALA pheravatAM emane ema AyuSya badhuM samApta thaI gayuM, paraMtu jinazAsananI yukiMcita sevAthI meM je puNya upArjana karyuM che tenA pratApe mane bhavobhava jinazAsananI sevA ja prApta thaze, kema ke je rAgI para paNa virAga dharAve tevI saMsArI strIone koNa Ira che? te je virAgI para rAga dharAve che evI muktistrIne ja IcchuM chuM. jyAM sudhI mane mokSa prApta na thAya tyAM sudhI bhavamAM zAstrAbhyAsa, jinezvaranI sevA, sajajanane saMga, sAdhuonAM guNagAna, keAInA paNa doSa bolavAmAM mauna, sarvane priya ane hitavacananuM bolavApaNuM ane AtmabhAvanA mane prApta thaze." A pramANe bolatAM jaina matamAM sUrya samAna ane jagata nA sudinadayanA kAraNarUpa e maMtrIrUpa sUrya kSaNavAramAM asta pAmya. te vakhate samasta nirca the paNa atyaMta zoka prakaTa karIne samasta jIvalokane rovarAvavA lAgyA, ane kavio, paNa mATe sAde rudana karavA lAgyA te pachI svajananI te zI vAta? tejapAla maMtrI te vakhate atyaMta duHkhita thaIne vilApa karavA lAgyuM ke -"aho ! bahu khedanI. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 zrIvastupAla caritra bhASAMtara "" vAta che ke--kumudAkarane AnaMda upajAvanAra, sudhAjharaNuthI samudrane vRddhi pamADanAra, udyotathI cAra, vinatAnAM netrane sadA prasanna karanAra tathA leAkathalakSmInA lalATatilakarUpa caMdramAnA A sarva guNeAnA anAdara karIne anAdarayukta hRdayavALA rAhu te caMdranuM pAna (grasana) karI gayA. ucca svare rudana karI samasta khAMdhavAne rAvarAvanAra ane zAkane vaza thayela evA jaisi'ha duHkhita thaI ne malyA. ke--" mAtra khadyota jevA prakAzayukta ane sAdhAraNa tejavALA evA ghaNA tArAe paNa gaganAMgaNane keTalu* prakAzita karI zake? eka rajanipati (caMdra) vinA Aje sava dizAe pAtAnA malina mukhane dhAraNa kare che. " sanA AdhArarUpa evA mahAmaMtrInA vicAgathI vyAkuLa thayelA ane peAtAnA yAgakSemanI ciMtAmAM nimaNU thaI gayelA kavio khelyA ke huM vidhi ! ame dhArIe chIe ke tuM meATAmAM mATe mUkha che ke sevAthI janenA vairanimitta te jagatanA jIvanarUpa evA vairAcana, zAtavAhana, ali, muja ane bheAja vagere rAjAone kalpAMta sudhInA dIrghAyuSI na banAvyA ane mArkeDa, dhruva, leAmaza ane anya vagere munione dIrghAyuSI anAvyA. ' dharAtaLa para nirAdhAra thaI gayelA ane zekAtura banelA sarva leAkeA mahA kheda pAmIne rudana karatA anyAnyane kahevA lAgyA ke--" ahA ! jyAre dudaivayeAge AMgaNAmAM Ugelu* kalpavRkSa zuSka thayu, ci'tAmaNi jINu thayA, kAmadhenu kSINa thai ane kAmaku bha bhagna thayA tyAre have zuM karavuM ? Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 4pa7 kene upAlaMbha de? kone yAda karavA? konI stuti karavI? ane duHkhathI malina evuM pitAnuM mukha paNa kene batAvavuM?" pachI kapadI yakSanA AdezathI traNe jagatamAM pavitra evI zatruMjaya uparanI bhUmi para vastupALano deha laI gayA ane tejapAla vagere svajanee kapUra, caMdana, agarU, kastUrI vagere divya ane zubha sugadhI vastuothI te dehane agnisaMskAra karyo. tyAM tejapAle lijyamAM suMdara evuM ArasanuM svargAroha nAme eka dedIpyamAna citya karAvyuM. vaLI caulukya rAjAnI AjJAthI tyAM zrI jinapUjA nimitte teNe akapAlika gAma devadravyamAM arpaNa karyuM. pachI jaga...dIpa nAmanA zrI yugAdijinanI adabhuta bhaktipUrvaka aneka sAmagrIthI pUjA karIne jotrasihAdika sAthe kSemapUrvaka tejapAla dhavalapuramAM AvIne vizaLadeva rAjAne na. vastupAlanuM svargagamana sAMbhaLatAM vizaLadeva rAjA tIvra duHkharUpa sAgaramAM DUbI gaye. tenA audArya, dhairya ane gAMbhIrya vagere guNonuM niraMtara smaraNa karatAM rAjA kadApi virAma pAmato nahote. kaSTasAdhya evAM vividha rAjakAryomAM rAjA pratidina vastu pAlane yAda karato hato. pachI asAdhAraNa prabhAyukta ane guNanA AdhArarUpa evA tejapAlane satkAra karIne rAjAe tene dhanabhaMDArano adhikArI banAvyo, ane jaitrasiMha maMtrIputrane tenA parAkrama guNathI prasanna thaIne Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 zrIvastupAla caritra bhASAMtara rAjAe peTalAdapuranuM aizvarya ApyuM. daza varSa paryata bhaMDArIpada bhogavatAM tejapAle pUrvanI rIte athI janane dAna ApyuM. ekadA kuTuMba sahita zrI zaMkhezvara jinane vaMdana karavA jatAM caMdronmAnapuramAM tejapAla svargastha thaye, eTale tyAM jaitrasiMhe gaja anI racanAyukta, taraNa sahita ane maMdarAcala samAna unnata jinamaMdira karAvyuM. vaLI tejapAla maMtrInA zreyanimitte rAjAnI AjJAthI eka sarovara, dharmazALA tathA be dAnazALA karAvI. jinazAsanarUpa AkAzamAM sUrya samAna ane dharmadhurAne dhAraNa karavAmAM dhuraMdhara evA mahAmaMtrI vastupAlanuM svargagamana thatAM vadhamAnasvAmInA zAsanamAM krUra devAMdhakAranI vyApti joIne vizeSa utpanna thayelA vairAgyanA raMgathI niHsaMgavRttiyukta, nirmaLa brahmane jANanAra, vRddha gacchanA svAmI tathA saMvegI pakSanA agraNI evA zrI vadhamAnasUri tyArathI kevaLa AMbila vardhamAna tapa karavA lAgyA. temane pAraNAne mATe sarva saMdhajanee Agraha karyo, chatAM pitAnA zarIra para paNa nirapekSa evA temaNe e abhigraha lIdhe ke "tapanI samApti thatAM zrI zaMkhezvara mahAtIrthane vaMdana karIne pachI pAraNuM karavuM." eTale saMgha sahita teo zaMkhezvara tIrthanI yAtrA karavA cAlyA. mArgamAM ja tapathI atyaMta kRza thaI gayelA hovAthI teo samAdhipUrvaka svargastha thayA. teo Asannasiddhika Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 459 hatA chatAM tevA prakAranA dhyAnavizeSathI zaMkhezvara tIrthezanA adhiSThAyakadevapaNe utpanna thayA. te deve potAnA jJAnepagathI joyuM, paNa alpajJAnI hovAthI vastupAlanI gatine te jANuM na zakyo; eTale pUrvavidehamAM jaI zrI sImaMdharasvAmIne bhaktipUrvaka namaskAra karIne teNe maMtrIzvaranI gati pUchI. eTale bhagavaMte sabhA samakSa te devane kahyuM ke-"puNyakarmathI pavitra evo vastupAla mahAmaMtrI ahIM ja puSkalAvatI vijayamAM puMDarIkizuM nagarImAM lakSamInA puMDarIka kamaLa samAna, kSatriyethI vadita, samyagdaSTi janamAM mugaTa samAna tathA satkIrtiyukta e kucaMdra nAme rAjA thayA che, ane prAMte prAya sAmrAjyano tyAga. karI saMyama AdarIne vijaya vimAnamAM te divya udayayukta e mahAn deva thavAnuM che. tyAMthI cyavI ahI ja sAmrAjyapadavIne pAmIne cAritranA yoge kevaLI thaI mekSe jaze. vaLI tejapAla maMtrInI patnI anupamAdevI A ja vijayamAM janmathI pavitra evA zreSThInI putrI thaI che, ATha. varSanI thatAM teNe amArI pAse saMyama lIdhuM che, ane ghanaghAtI karmane kSaya thavAthI devatAothI vaMdita evI te kevaLajJAna pAmI che, te dezanUna pUrvakeTi paryata saMyamasthitine kevaLIpaNAmAM ArAdhIne samasta karmathI mukta thaI mekSe jaze. te mahAsatI atyAre A kevaLInI parSadAmAM beThI che. vaLI tejapAla maMtrI maraNa pAmIne prathama devalokamAM saMpattithI IMdra samAna samyagdaSTi deva thavAnA che, ane * A hakIkata tejapALanA svargagamana agAunI che. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zrIvastupAla caritra bhASAMtara tyAMthI va addabhuta caturaMga dharmanI sAmagrI pAmIne cethA janmamAM e paNa mokSe javAnA che. A pramANenI bhagavaMtanI vANI sAMbhaLIne jagatpatine tathA anupamA sAdhvIne vaMdana karI AnaMda pAmate te deva svasthAnake gaye. have te avasare nAgapuramAM ukezanA vaMzamAM janmele ane sadaguNI e zrImAn subhaTazAha nAme eka zrAvaka rahetA hatA. tene zrI zaMkhezvara pAzvanAthane vaMdana karavAne abhigraha hovAthI potAnA kuTuMba sahita bhegAdi vastuo sAthe laIne te nIkaLyo. raste cAlatAM cethI upadrava pAmavAne lIdhe manamAM kheda lAvI zrI pAzvanAthanI pratimAne pUjIne teNe vijJapti karI kehe deva ! sarva devenI prajAne jItanAra e Apane mahimA jagatamAM jAgate che, ane tene devo paNa sadA gAyA kare che. te samasta vizvanA svAmin ! eka namaskAra mAtrathI tame vipattine dUra karIne sarva saMpatti Apo cho. ApanA nAmamAtrathI paNa vividha vyAdhio vilaya pAme che ane krUra coro paNa sarvatra baMdhu jevA thaI jAya che. he jagannAtha! jagatanI rakSA karavAnuM Ape vrata lIdhuM che, chatAM pitAnA gharanI rakSA karavAmAM kema maMda thaI gayA che ? Apane namaskAra karavA mATe AnaMdathI AvatAM rastAmAM ceree tamArI pUjAdikanI sAmagrI mArI pAsethI lUMTI lIdhI, tethI Icchita pUravApaNAnI ApanI khyAti vRthA thAya che. je potAnA gharamAM laghutA pAme, tene pavana paNa bahAra laI jAya che." A pramANenI bhakti mugdha evA tenI Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 461 "6 ,, yathAsthita vANI sAMbhaLIne te vakhate tyAM Avela zakhedharAdhiSThAyaka pelA deva pratyakSa thaI ne melyA ke- he zrAvakAttama ! pUjaneAcita badhI vastu tA tArA gADAmAM ja bharI che, chatAM bhaktine lIdhe bhagavaMtane vRthA upAlaMbha kema Ape che?' e vakhate tenA putre tyAM AvIne te devanA sAMbhaLatAM AnaMdapUrvaka tene nivedana karyu.. ke- pUjA ceAgya vastuo badhI punaH prApta thaI che, eTale te zrAvake pelA devane pUchyuM ke A zuM Azcaya ?" pachI teNe peAtAnu videhagamanAdikanuM badhuM svarUpa kahI sabhaLAvyuM; ane punaH kahyu ke " te te sthAnanA (tIrthAkinA) adhiSThAyika deva sAvadhAna thaIne bhaktajanAne abhISTa phaLa Ape che, bAkI kRtakRtya thayelA A vItarAga prabhu tA mAkSe gayA che, eTale te teA stutithI prasanna ke nidrAthI nArAja thatA ja nathI; paraMtu temanI bhaktithI saMtuSTa thayela adhidAyika deva bhaktanA puNyAnusAre anukULa thaI ne upayAgapUrvaka tene phaLa Ape che. huM zrI vastupAlanI bhavasthiti jANavAne zrI sImaMdharasvAmI pAse gayA hatA, eTale rastAmAM tamArI bhAgAdi sastunuM cAre haraNa karyuM, paraMtu me' ahIM AvatAM te hakIkata jANIne tamArI sa vastuo tamane punaH lAvI ApI." pachI vastupAla vagerenI gati jANIne te zrAvakAttame bhaktipUrvaka zrI pArzvaprabhunI pUjA karI, ane zAsananA udaya mATe sapatine yAgya samasta kRtyo teNe tyAM vidhi Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 zrIvAstupAla caritra bhASAMtara pUrvaka karyo. pachI zrI vastupAla maMtrInI bhavasthiti te subhaTa zrAvake AnaMdapUrvaka sarva saMghane kahI saMbhaLAvI. have zrI vastupAla ane tejapAla maMtrIe je je satkAryo karyA te sarvanI ekaMdara saMkhyA A pramANe che. (1313) navIna jina karAvyAM, (3300) jinamaMdirane jIrNoddhAra karAvyA, savA lAkha jinabiMba bharAvyAM ane eka lAkha zivaliMga karAvyAM tathA (3200) jainetara devagRha karAvyAM. (750) vizALa brahmazALAo, (701) tapasvIonAM sthAno tathA (700) dAnazALAo karAvI. (984) yatione rahevA yogya ramya puNya (dharma). zALAo karAvI. trIza pASANamaya unnata killA karAvyA ane corAzI suMdara sarovara tathA (464) nirmaLa jaLanI vAve karAvI. ekaso siddhAMtAdi pustakanA bhaMDAra karAvyA. tresaTha yuddha karyA. sukRtanAM abhilASapUrvaka tera adhyAtrAe karI. "kaLikALa kALa" evuM teNe birUda prApta karyuM ane pitAnuM nAma zazAMkabiMbamAM Alekhita karyuM. vaLI teNe eka pASANanI ane traNaso iMTenI para karAvI ke jyAM zrAvake jaLa gaLIne ja pItA hatA. zrI staMbhatIthapuramAM teNe vividha racanAvALAM (80) pASANanAM teraNe karAvyAM, ane malina vaibhavane mATe teNe eka teraNa karAvIne hajAmAM (makkAmAM) sthApana karyuM, (1000) * kaI jagyAe 12aa kahI che. kAraNa ke chellI yAtrA mArgamAM ja svargavAsI thavAthI pUrNa thaI nahotI. Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 463 tapasvIone varSAsana khAMdhI ApyAM, ane (4024) varSAsanA vAstubha vagere karanArAone bAMdhI ApyAM. anya AcAya ema kahe che ke-sAtasA dAnazALAo, cAsaTha nimaLa vAvA, sekaDA unnata pauSadhazALAo ane zaiva maThA, tathA pAMcaseA vidyAzALAe karAvI. e pratyeka pAThazALAmAM (3500) jainamunie pratidina bhrAntyAdika letA hatA. dareka varSe traNa vAra sadhabhakti sahita samasta sayatAnI pUjA karI, snAtra nimitte kuMbha ( kaLaza ), akSatAdi mUkavA nimitte pATalA tathA sihAsanA te eTalAM karAvyAM ke jenI sakhyA ja thaI na zake. vaLI teNe prakIrNAMka zubha kAryo karyAM te A pramANeAzApallImAM udayana caityamAM teNe peAtAnA putranA zreya nimitte zrI vIraprabhu tathA zAMtinAthanAM e khattaka karAvyAM. pAtAnI mAtAnA puNyanimitte teNe sAMtu ane vAyaTIya vasahImAM mUlanAyakanAM biba karAvyAM. sujJa evI anupamAdevInA zreyanimitte tejapAle thArApadra jinacaityamAM mULanAyakane sthApana karyAM, ane umArasija gAmamAM eka parakha tathA musApharakhAnuM karAvyuM. zrImaladeva tathA pRsiMhanA puNya nimitte serIsA pArzva bhavanamAM zrI neminAtha tathA vIraprabhunAM be khattaka karAvyAM. vIjApuramAM mannudevanA puNyanimitte zrI vIraprabhu tathA AdinAthanA maMdira para suvarNa kaLaza caDAvyA. zrI tAragAjInA maDanarUpa kumAravihAramAM zrI AdinAtha tathA Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvastupAla caritra bhASAMtara neminAthanA be khattaka karAvyA. nagaranA unnata jinacaityanA uddhAra karIne bhAratIputrarUpa evA teNe bhAratI kIrtinA uddhAra karyo. vaLI peAtAnI janmabhUminA sAvAlaya nAmanA gAmamAM samasta jinacaityeA tathA zivarautyAnA uddhAra karAvyeA. mAMDalamAM teNe zrI AdinAthanu` rautya karAvyuM ane mADha pasahImAM mULanAyakanI sthApanA karI. zrI kumAravihAra nAmanA rautyanA teNe uddhAra karAvyA ke jethI te caitya dhvArUpa bhujAo UMcI karIne jANe nRtya karatu hAya tevuM jaNAvA lAgyuM. vaLI aNuhillapuranA bhUSaNarUpa evA paMcAsarA nAmanA jinamaMdiramAM teNe mULanAyakanI sthApanA karI. saprati rAjA samAna teNe bhImapallImAM eka jinaratha karAvI ApyA, je atyAra sujJa janAmAM rAjA (caMdra)nI jevA zeAbhe che. prahalAdanapurI ane caMdrAvatImAM peAtAnI puNyalakSmIrUpa kAminInA kuMDala samAna e jinacaitya karAvyAM. vasa`tasthAnaka, avaMti ane nAzikyanA jinacaityeAmAM teNe jinakhimasahita arhaottaka karAvyAM. khadirAlayamAM teNe AdinAthanu caitya ane tejapAle vadhu mAnajinanu zaitya kAbu vaTa nagaramAM teNe eka nemicaitya navIna karAvyuM tathA dehapallI ane kheTamAM judAM judAM jinacaitya karAvyAM. zrI zaMkhapuramAM zAMtinAthanuM maMdira ane sAMbavasahImAM bhuvanAttama evuM zrI AdinAthanu' caitya karAvyu. teNe puSkaLa tItha yAtrAo karI, dhana ApIne ghaNA pAtrAne kRtArtha karyAM, ghaNA paropakAra karyo ane saMsArarUpa kedakhAnuM 464 Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 465 teNe nirasta (khAlI) karI nAkhyuM. emaNe pRthvI para karAvelAM dharmasthAnAnI samasta saMkhyA tA kevaLI bhagavAn ja jANI zake. kahyu che ke te ma`trIzvarAe dareka nagara, gAma, mA, parvata ane sthaLeAmAM vAva, kUvA, paraba, udyAna, sAvara, prAsAda ane dAnazALA vagere je navIna dharma sthAnA karAvyAM tathA jIrNoddhAra karAvyAM tenI sa`khyA paNa karavI muzkela che, paraMtu jo medinI (vasudhA) te jANatI hoya tA keANa jANe ? vaLI zaMbhunA je zvAseAzvAsa gaNI zake ane mArkeDa muninA netrAnsIlana mIlana kaLI zake te buddhamAna paNa jo peAtAnA itara vyApArane tyAga karIne e ma`trIzvarAe karelA sukRtyAnI gaNanA karavA tatpara thAya tA kadAca pAra pAme. 9 vividha bahuzrutAnA mukhathI sAMbhaLIne tathA vividhaprabadhAmAM vAMcIne sa` ekatra karI puNyAnubhAvathI kalita ane kalinA tApane dUra karanAra evuM A zrI vastupAlanu caritra me... racyuM che. prAcIna kavivAnI racanAmAMthI buddhi anusAre badhA sAra laI ne maMtrIzvarAnuM A addabhuta caritra racatAM, mArAthI kaMi cUnAdhika lakhAI gayu` hAya tA tenI sujJajano e kSamA karavI. sadgurunA prasAdathI A caritra racatAM mane je sukRta prApta thayuM hoya tenAthI sasArapata vizvajanAnA upakAra karavAmAM zivasukhanA bIjarUpa evI prasakti mane prApta thAo. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvastupAla caritra bhASAMtara A caritranI prathama prati vinayI ane sujJajanemAM agresara evA emanaMdi gaNi nAmanA ziSya gurubhaktine lIdhe lakhI ApI hatI. zrI caulukyarAjAnI rAjalakSmI tathA sarvAdhikAranI sthitinA vyApAramAM advitIya dhuraMdhara evA zrI vastupAla tathA tejapAla mahAmaMtrIonuM A harSAka sarasa caritra, kavivarothI vAgyamAna thaIne jinazAsanaparyata jagatamAM jayavaMta vaoN. iti mahAmAtyazrIvastupAlacaritre dharmamAhAtmyaprakAzake zrItapAgacchAdhirAjazrIsomasuMdarasUrizrIjayacaMdrasUriziSyapaMDitazrIjinaharSagaNikRte hA~ke chamaH prastAvaH || 8 || - prazasti zrItapAgacchamAM bahu mahimAthI jagatamAM vikhyAta tathA samyajJAna-kiyAnA nidhAna evA zrImAna jagacaMdra guru thayA. temanI pATe pragaTa prabhAvI evA zrImAnuM devedraguruM thayA ke jemanI dezanAsabhAmAM zrI vastupAla sabhApati hatA. temanA ziSya atizaya jJAnakriyAnA guNethI jagatane pUjya ane vizvavikhyAta evA vidhAnaMda sUri thayA. temanA paTTarUpa udayAcalamAM sUrya samAna, asAdhAraNa tejanA nidhAna ane pitAnAM vacanavilAsathI sajajanone AnaMda ApanAra evA zrI dharmaghoSasUri thayA. tyAra pachI vIrazAsanano mahimA vadhAranAra, mahAtmAomAM agresara evA zrI somaprabhasUri yugapradhAna thayA. te pachI Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama prastAva 467 sujJajanAmAM agresara, iMdrone stutya ane prauDha yazasvI evA zrI sAmatilakasUri thayA. temanA paTTarUpa paMkajane praphulrita karavAmAM divasamAna, mahimAnA sAgara, rAgAdi zatruone trAsa pamADanAra, addabhuta atizayayukta, iMdrasamAna tejasvI rAjAne vaDhanIya ane zivamAne darzAvanAra evA zrI devasuMdarasUri thayA. temanI pATe atyaMta bhAgyazALI tathA yugapradhAna samAna zrI sAmasuMdarasUri thayA ke jemane satpuruSA sarvAMgasuMdara guNAthI zrI sudharmaguru samAna AcAryamAM mukhya gaNe che. temanA prathama ziSya sama mahimAyukta, vidyageAchImAM guru, ane peAtAnI prajJAthI jagatamAM suraguru samAna evA zrI munisuMdarasUri thayA ane bIjA ajJAnarUpa tameAbharane dUra karanAra, atyaMta prabhAvazALI ane sarvatra udaya pAmelA evA zrI jayacaMdra sUri thayA. jemanA ziSya AvidyageANImAM guru, AtmavettA, jIvadayAnA upadezaka tathA vAdIrUpa hAthIemAM siMha samAna evA zrI jinahaSa gaNie vikrama saMvata ( 1793)mAM citraTapuranA pavitra zrIjinamadiramAM zrIjinazAsananI unnatinimitte A caritranI racanA karI che. samApto'ya graMthaH 6 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad jinahagaNi viracita zrI vastupAla caritra samApta. Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhama zarIre Arogya, bhAna no abhyadaya, svajanomAM prabhutva, bhuvanamAM mahattva, cittamAM viveka ane gharamAM vitta e ?.nuSyane puNyanA prabhAvathI prApta thAya che. A jagatamAM parama hitakAraka eka dharma ja jayavaMto varte che ke je baMdhurahita janane baMdhu samAna che, mitrarahitane mitra samAna che, vyAdhinI vyathAthI behAla thayelAne sArA auSadhu samAna che, rAta-divasa daridratAthI jemanuM mana pIDita che evA janone te dhana samAna che, anAthanA nAtha che ane guNahIna janone guNanA nidAnarUpa che. rA dharmomAM upakArane utkRSTa gaNelo che ane dharma sarvathA sukhakara che. (zrI vastupAla caritra pRSTha naM. 32/33 parathI.)